HASTALIKLARIN TANISINDA KULLANILAN TEST DİYETLERİ

(1)

HASTALIKLARIN TANISINDA

KULLANILAN TEST DİYETLERİ

(2)

• Steatore Tayini İçin Test Diyet

• Gaitada Gizli Kan Tayini-Beyaz Diyet

• Vanil Mandelik Asit (VMA) Test Diyet

• 5-OH İndol Asetk Asit Test

• Renin Test Diyet

• Fekal Okkült Kan Test

• Radyoloji ve Kolonoskopi Testleri

– Böbrek Röntgeni Diyet (IVP) – Kolon Temizleme Diyet

– Böbrek Röntgeni Diyet

– Safra Kesesi Röntgen Çekimi (Oral Kolestorafi) Diyet – Kolonoskopi Test Diyet

• Gilbert Sendromu Test Diyet

• Radyoaktf İyot Tedavisi Öncesi ve Sonrası Diyet

(3)

Steatore Tayini İçin Test Diyet

• Amaç: Yağ malabsorbsiyonu tayin etmek

• Yöntem: 3 gün süreyle günde 100±10 g yağlı diyet verilir ve gaita toplanarak yağ miktarı saptanır.

 Normalde gaitada yağ miktarı 4-5 g/gün’dür.

 Steatorede bu miktar artar.

(4)

Gaitada Gizli Kan Tayini

• Amaç: GGK testnin başlıca kullanım yeri erken dönem kolon kanseri taramasıdır. Gaitada bulunan kan erken kanserin tek belirtsi olabilir.

• GGK testnin ikincil kullanımı aneminin nedenini bulmaktır.

(5)

VANİL MANDELİK ASİT (VMA) TESTİ DİYETİ

• 24 Saatlik İdrarda Katekolaminler (epinefrin, norepinefrin, dopamin) ve metabolitleri VMA (vanilmandelik asid), HVA (homovanilik asid), serotonin ve 5-HIAA (hidroksiindol asetk asid)

• Yetşkinlerde aşırı katekolamin salgılayan böbreküstü bezi tümörlerinin (feokromasitoma) tanısında 24 saatlik idrarda VMA tayini tanıyı kolaylaştırır.

• Bazı ilaçlar da bu metabolitlerin hatalı ölçümüne yol açabilirler (örn:

anthipertansifler, antbiyotkler, levadopa).

• Hastadan örnek almadan önce doktor denetminde tedaviye ara verilir.

• Çocukluk çağında sık görülen tümörler olan nöroblastomalarda idrarda HVA, VMA, dopamin tayini önemlidir.

• Normalde idrarda VMA miktarı Çocuklar için 1-5 mg/gün

Yetşkinler için 2-7 mg/gün

(6)

5-OH İndol Asetk Asit Test

• Aşırı miktarda serotonin salgılayan ve sıklıkla GIS’i tutan karsinoid tümörlerin tanısında kanda serotonin, idrarda (24 saatlik) ise bunun metabolit olan 5-HIAA tayini önerilir.

• Serotonin ve 5-HIAA ölçümü yapılacak hastalar, testten bir hafta önce serotoninden zengin besinler olan

– muz, erik, kivi, ananas, avakado, – patlıcan, domates,

– kestane, yer fıstığı, ceviz,

– alkol gibi besinleri almamalıdırlar.

(7)

Renin Test Diyet

• Renin, kan basıncının ve kan aldosteron seviyesinin düzenlenmesinde etkili olan bir hormondur.

• Bu test özellikle hipertansif böbrek hastalarında kullanılır.

• Testn amacı; sodyum tüketmini sınırlayarak renin üretmini uyarmaktadır.

• Hastaya 3 gün süre ile düşük sodyumlu (20 mEq/L), belirli

potasyumlu (90 mEq/gün) diyet verilir ve 3 gün sonunda

plazmadaki renin seviyesine bakılır.

(8)

Fekal Okkült Kan Test

• Hasta ve hekim dışkıda kan görmüyorsa ancak yapılan tetkiklerde dışkıda gizli kan pozitfliği ya da demir eksikliği anemisi varsa bu kanamaya okkült kanama adı verilir.

• Kolerektal kanser taramalarında kullanılır.

• Turp, karnabahar, az pişmiş kırmızı etler, zeytn, sebze (salatalık-taze fasulye-

maydanoz, mantar lahana, patates, kabak, kereviz, kıvırcık, biber, ıspanak,

kırmızı biber, limon, domates), meyveler (greyfurt, şeftali, böğürtlen, ananas,

karpuz, muz, üzüm, armut, erik, elma, kayısı, portakal, çilek) verilmez.

(9)

Radyoloji ve Kolonoskopi Testleri

• 2 gün önce posasız diyet verilirken, son gün katı olmayan açık sıvı diyet olmak üzere toplam 3 gün posasız diyet verilir.

• İlk 2 gün verilebilecek besinler: Açık çay, ıhlamur, ada çayı, limonata, tanesiz reçel, bal, pekmez, yağ, yumurta, peynir, haşlanmış patates, şeker, pilav, makarna, şehriye, et suyu, beyaz ekmek.

• Süt-yoğurt gaz oluşturabileceği için verilmez.

• Son gün verilebilecek besinler: Açık çay, ıhlamur, ada çayı,

limonata, komposto suları, et suları, şeker, tanesiz çorbalar.

(10)

Böbrek Röntgeni Diyet (IVP)

İntravenöz Pyelografi ( İVP )

• TANIM: İyotlu kontrast maddelerin intravenöz yolla (damardan) enjeksiyonu sonrası, belli zaman aralıkları ile seri grafilerin alınması ile böbrek fonksiyonlarının, toplayıcı sistemlerinin ve tüm üriner sistemin görüntülenmesi amacına yönelik yapılan tetkiktr.

• İşlemden 24 saat öncesinden itbaren posalı yiyecekler

yenilmemelidir.

(11)

Safra Kesesi Röngen Çekimi (Oral Kolestorafi) Diyet

• 1 gün önceki akşam yemeğinde posası ve gaz yapmayan besinler tüketlir.

• Yumurta, yağ, mayonez, krema tüketlmez.

• Gece yarısına kadar su ve meyve suyu içilebilir. Daha

sonra röntgen çekimi bitnceye kadar hiçbir şey

yenmez ve içilmez.

(12)

Gilbert Sendromu Test Diyet

• Kronik hiperbilirubinemi ile seyreder.

• Kanda bilirubin düzeyi artar.

• Kan bilirubin düzeyi günlük alınan enerji ile ilişkilidir.

• Çok düşük kalorili diyetle kan bilirubin düzeyi artar.

• Hastaya 1-2 gün boyunca çok düşük kalorili (300-400

kkal/gün) diyet verilir ve kan bilirubin seviyesine bakılır.

(13)

RADYOAKTİF İYOT TEDAVİSİ ÖNCESİ VE SONRASI DİYET

• Tiroid Ameliyatından sonra troid yatağındaki doku ortadan kaldırılarak hastanın takibini kolaylaştırmak, aynı zamanda gizli metastazları göstermek ve tedavi etmek amacı ile ablasyon tedavisi denen radyoaktf iyot tedavisi uygulanmaktadır.

• Radyoaktf iyot test yapılacaksa veya troit kanserli hastalarda troidektomi sonrası koruma amacı radyoaktf iyot verilecekse 'İyot Kısıtlı Diyet' i 1 ya da 2 hafta boyunca uygulamak gerekmektedir.