Ana ve Yavruya Gösterilecek Özen
1
Prematüre doğum
Tür Normal
gebelik süresi (gün)
Prematüre doğum (gün)
İnek 283 (270-295) 250-270
Kısrak 336 (320-355) 310-330
Koyun-Keçi 150 (144-157) 130-140 Kedi-Köpek 56-63 (56-68) 52-58
2
Gebe hayvanların bakım ve beslenmesi
• Dengeli rasyon verilmeli
• Gebeliği ilerlemiş hayvanlara fazla hacimli gıdalar yerine, besin değeri yüksek az hacimli gıdalar verilmeli
• Küflü, kırağılı, soğuk ve kokuşmuş gıdalar verilmemeli
• Abortuslara neden olabilen leftin, arekolin ve sürgütler verilmemeli
5
Gebe hayvanların bakım ve beslenmesi
• İneklerde kuruya çıkarma uygulaması yapılmalı
• Egzersiz uygulamaları yapılmalı
• Doğum için özel bir yer ayarlanmalı (oda, box, padok vs.)
• İleri gebe hayvan nakillerinden sakınmalı
• Doğuma yakın memeler sağıma veya emmeye alıştırılmalı
6
İneklerde kuruya çıkarma
• Kuru dönem 45-75 gün olmalıdır.
• Kuru dönemin uzun olması hayvanın anabolik etki altında olmasına ve yağlanmasına neden olmaktadır.
• Kuru dönemin kısa olması izleyen laktasyon süt verimini oldukça düşürür.
• Kuru dönemin 77 günden daha uzun olduğu durumlarda ovaryum aktivitesinin
Doğumdan sonra ananın bakım ve beslenmesi
• Yumuşak doğum kanalındaki kanama, yaralanma ve yırtılmalar kontrol edilmelidir.
• Doğum gerçekleştiği halde şiddetli uterus kontraksiyonları devam ediyorsa
düşünülmesi gereken noktalar;
– Retensio secundinarum
Doğumdan sonra ananın bakım ve beslenmesi
• Doğum sonrası beslemeye de özen gösterilmelidir.
• Plasentofajiye karşı önlem alınmalıdır.
11
Yavrunun bakım ve beslenmesi
• Yavrunun solunumuna dikkat edilmelidir.
• Doğumdan sonra yavrunun canlı olup olmadığının belirlenmesi;
– Kalbin auskultasyonu – A. Communisin nabzı – Pedal refleks
– Anal refleks
• Doğan yavrunun anomaliler yönünden muayenesi
13
Solunum
• Yavrunun doğumu normal olmuşsa, solunum bir dakika içerisinde kendiliğinden başlar.
• Solunumun başlamasını etkileyen faktörler;
– Plasentanın ayrılması ile gaz alış verişinin durması
– Ortam ısısında meydana gelen değişme – Yavrunun burnunun hava ile temas etmesi
veya kuruması
• Kalbin düzenli çalışmasına yardımcı olmak için;
– 0.001’lik epinefrinden 0.1-0.2 ml/kg i.v
• Bradikardiye karşı;
– Atropin 0.01-0.03 ml/kg i.v
• Suni solunum uygulaması
14
Asfeksi
• Nedenleri;
– Plasentanın erken ayrılması – Göbek kordonunun erken kopması – Yavrunun uzun süre doğum kanalında
kalması
– Plasentitis gibi plasenta dolaşımının olumsuz etkilenmesi
– Ana ve yavrunun akciğer-kalp yetersizlikleri
– Yavrunun vücut ısısının düşmesi
15
Solunumun desteklenmesi
• Lobelin 6-20 mg i.v veya 20-50 mg s.c
• Kafein 1-2 ml s.c
• Pikrotoksin % 0.1 1-3 mg i.v
• Doxapram hidroklorit % 1’lik 5 ml
• Pentazol, cardiazol, leptazol % 10’luk 0.5- 2 ml
Metabolik asidoziste pH’nın düzeltilmesi
• Sodyum bikarbonat – % 4’lük 200-250 ml i.v
Göbek kordonunun bakımı
• Kısraklarda uzun olduğundan hemen kesilmemelidir
• Omphalophlebitis meydana gelmemesi için gerekli hijyen sağlanmalıdır.
18
Termoregulasyon
• Termoregulasyon iki yoldan kontrol altına alınır;
– Doğumdan hemen sonra metabolizma hızı fötal hayata göre 3 kat artar. Bu nedenle kolostrum en kısa zamanda verilmelidir.
– Yavrunun ısı kaybı önlenmelidir. Bunun için ananın yavruyu yalamasına izin verilmelidir. Bu işlem kuru bezle masaj yaparak veya saç kurutma makinası ile de yapılabilir.
19
Beslenme
• Yavrunun beslenmesindeki en önemli ve en değerli madde kolostrumdur. Çünkü;
– Yavrunun beslenmesini sağlar.
– Pasif bağışıklığı sağlar.
– Mekonyumu atarak sindirim sistemini hazırlar.
– Termoregulasyonu sağlar.
21
Kolostrum nedir?
• Kolostrum doğumu takiben ilk 6 sağımda ana tarafından üretilen süttür.
• İlk sağım kolostrum, normal süte göre 2 kattan daha fazla yoğundur.
• Kolostrumdaki immunoglobulin içeriği doğumdan sonraki ilk sağımda en yüksek seviyededir ve dördüncü sağıma kadar hızla düşer.
• Kolostrumla sağlanan immunite 3-9 ay kadar sürer. Bu süre içerisinde de buzağı kendi immunitesini geliştirir.
22
Kolostrum ne zaman verilmelidir?
• Yeni doğan buzağıya ilk 2-4 saat içerisinde verilmelidir. Çünkü;
– Doğumdan sonraki ilk 6 saat içerisinde immunoglobulinler % 25-60 oranında absorbe edilirler.
– Doğumdan 20 saat sonrasında % 12 – Doğumdan 30-36 saat sonrasında ise
Kolostrum saklanabilir mi?
• İlk kolostrumun daha sonraki beslemelerde saklanması, kolostrumun immunoglobulin içeriği kaybedilmeksizin yapılmalıdır.
• Kolostrum sıcaklığı 18.3 °C’ye kadar olan bir yerde 24-48 saat, buzdolabında 7 gün bozulmadan saklanabilir.
• Kolostruma % 0.5 oranında potasyum sorbat katılırsa buzdolabında 3 ay saklanabilir.
• Kolostrumun daha uzun süreli – 20 °C’de derin
Yeni doğanların emme süreleri
Tür Emme süresi
Buzağı 2-2.5 ay
Tay 3-5 ay
Kuzu ve oğlak 1.5-4 ay Kedi ve köpek eniği 2 ay
25
Başın ödemi ve dildeki siyanotik şişlikler
• Genelde güç doğumlar sırasında yavrunun doğum kanalında sıkışması sonucunda şekillenirler.
26
Gebelik süresinin belirlenmesi
• Zamanında doğan buzağı
– Göbek kordonu çevresinde uzun kılların bulunması – Alt çenedeki kesici dişlerin diş etlerini sıyırmış olması
• Erken doğan buzağı
– Göbek kordonu çevresindeki ve vücudundaki tüylerin kısa olması
– Alt çenedeki kesici dişlerin diş etlerini sıyırmamış olması – Buzağının emsallerine göre daha küçük yapıda olması
• Geç doğan buzağı
– Açlık çukurluğundaki tüylerin fazla uzun olması – Vücut tüylerinin uzun ve karışık olması – Buzağının oldukça iri olması
27
Atresia ani ve recti
• Tay, buzağı, kuzu ve oğlaklarda görülür.
28
Konstipasyon
• Mekonyumun atılamaması sonucu şekillenir.
• Önlenmesi için kolostrum mutlaka verilmelidir.
• Sağıtımında 2-3 çorba kaşığı parafin likid, 20-30 İÜ oksitosin ve lavman yapılır.
Urachus fistülü
• İdrarın ürethradan değil, göbekten akması durumudur.
• Klinik görünümü : Göbek bölgesi ıslak, kıllar birbirine karışmış, urachus deliği kırmızı granüllü, ödemli ve sıcaktır.
Yeni doğanlarda ikteri
• Özellikle kedi, köpek, tay ve yavru katırlarda görülür.
• Hemoglobinuri ve biliribinuri ile karekterizedir.
• Sağımda emzirme bırakılır. Sulandırılmış ve B vitamini ilave edilmiş ılık süt verilir.
31
Hemorajik sendrom
• Özellikle yeni doğan kedi ve köpeklerde görülür.
• Nedeni K1 vitamini yetersizliğidir.
• Korunma için, doğumdan iki hafta önce K1 vitamini enjeksiyonu yapılır.
32
Toksit süt sendromu
• Kedi-köpek yavrularında doğumdan 3-14 gün sonra görülür.
• Sağıtımda, enikler analarından ayrılır. % 5 dextroz ağız yoluyla verilir.
33
Prematüre doğum
• Zamanından önce olan doğumdur.
• Prematüre doğanlarda akciğerler ve böbrekler yeterince gelişmemiştir.
• Vitamin ve glikoz takviyesi yapılmalıdır.
34
Hipoglisemi
• Kedi ve köpek yavrularında yeteri kadar süt alınamadığında ortaya çıkar.
• % 5 dextroz veya laktatlı ringerden 3-5 ml/100 gr CA parenteral yolla verilir.
Hipotermi
• Bütün yeni doğanlarda görülebilir.
• Vücut ısısı normale gelene kadar % 5-10 dextroz mg/kg CA hesabıyla yavaş i.v enjeksiyon şeklinde verilir.
• Enfeksiyonlara karşı vitamin ve antibiyotik sağıtımı yapılır.
Diyare
• Yeterli miktarda süt alamayan veya fazla miktarda süt emen yavrularda görülür.
• Yağ oranı düşük süt verilir.
37
Amarozis
• Özellikle buzağı, kuzu ve oğlaklarda görülür.
• Nedeni sinir sistemine bağlı bir bozukluk veya A vitamini yetersizliğidir.
• Sağıtımda yüksek dozda A, C ve B1 vitamini verilir.
