Din eğitimi hangi amaçlara ve hedeflere ulaşmak

(1)

DİN EĞİTİMİNDE PROGRAM

GELİŞTİRME ÇABASINDA

HEDEFLERİN BELİRLENMESİ

(2)

Din eğitimi hangi amaçlara ve hedeflere ulaşmak

için okullarda yer almalıdır?

(3)

Din eğitimi,bireyde istendik dini davranış geliştirme (denemeleri) sürecidir.

Öyleyse:

Din eğitimi programı, bireyde istendik dini

davranışların geliştirilmesi için gerekli ve geçerli

öğrenme durumları düzeni şeklinde tanımlanabilir

(4)

DİN EĞİTİMİ

PROGRAMINDAKİ TEMEL UNSURLAR

HEDEFLER ÜNİTE VE

KONULAR ÖRNEK

İŞLENİŞLER DEĞERLENDİRME

(5)

Program geliştirme konusunda en önemli

husus, program geliştirmede benimsenecek

yaklaşım, bir başka ifadeyle benimsenecek

program geliştirme modelidir.

(6)

HEDEFLERİN BELİRLENMESİNDE ETKİLİ OLAN HUSUSLAR

Felsefi anlayışlar

ve eğitim felsefesi

Toplumsal ve dini- kültürel

yapı

Devletin ve toplumun dünya devlet ve

toplumları arasındaki yeri

Öğrencinin özellikleri

A. Felsefi anlayışlar

B. Eğitim Felsefesi ve

Eğitim Devlet ve Rejim Anlayışı

İnsan Anlayışı Bilgi Anlayışı

(7)

FELSEFİ ANLAYIŞLAR

• Devlet ve Rejim Anlayışı

• İnsan Anlayışı

• Bilgi Anlayışı

• Din Anlayışı

• Eğitim Anlayışı

(8)

Devlet ve Rejim Anlayışı

Din devleti,komünist devlet ya da demokratik ve

laik devletlerde din eğitimine yaklaşım birbirinden

farklıdır.

(9)

İnsan Anlayışı

Din eğitiminde hedeflerin belirlenmesinde ve

program geliştirmede,insana bireysel yada toplumsal

açıdan bakma etkili olabildiği gibi,birey yada tebaa

olarak bakmak da etkilidir.

(10)

Bilgi Anlayışı

Din eğitiminde bilgi anlayışının etkisi,özellikle program geliştirme aşamasında görülür.

Dini bilginin mutlak kabul edilmesi; hedeflerin, konuların, eğitim ve öğrenme durumlarının belirlenmesinde tesirini

gösterir.

(11)

Din Anlayışı

İnsanın kendi dinine ve diğer dinlere, cemaat,

mezhep veya tarikatlara karşı tutumu,din eğitiminde

program geliştirmede etkili olmaktadır.

(12)

EĞİTİM FELSEFESİ veya EĞİTİM POLİTİKASI

Eğitim politikasından kasıt;bir devletin yetiştirmeyi hedeflediği insan tipidir.

Din eğitiminde program geliştirmede ve hedef

belirlemede,milli eğitim politikası ve milli eğitimin

genel amaçları belirleyici rol oynamaktadır.

(13)

DİN EĞİTİMİ YAKLAŞIMLARI

Din eğitimindeki yaklaşımlar,programın türünden amaç ve hedeflerine,muhtevasından değerlendirmesine kadar her alanda etkisini göstermektedir.

Micheal Grimit (üçlü tasnif yaklaşımı) . dini öğrenmede;dinin kendisi,

. din hakkında öğrenmede;din hakkındaki araştırmalar, . dinden öğrenmede;eğitim bilimleri ön plandadır.

(14)

TOPLUMSAL VE DİNİ KÜLTÜREL YAPI

Eğitimin evrensel genel geçer hedeflerinden biri de,bireyi toplumsallaştırmaktır.Din eğitimi ve öğretimi de,bireyin toplumun dini boyutuna uyum sağlamasına katkıda bulunmalıdır.

Toplumların sahip olduğu dini kültürel özelliklerin

çeşitlilik arz etmesi de ,program geliştirmede dikkate

(15)

DEVLETİN VE TOPLUMUN DÜNYA DEVLET VE TOPLUMLARI ARASINDAKİ KONUMU

İçe kapanık bir devlet ve millet yapısı ile dünyaya açık bir devlet ve millet yapısının,din eğitimi programı geliştirirken sahip oldukları eğilim ve anlayışlar

birbirinden farklıdır.

(16)

ÖĞRENCİNİN ÖZELLİKLERİ

Öğrenci özellikleri denilince akla gelen iki önemli

husustan biri, öğrencinin olgunlaşma ve hazır bulunuşluk

(17)

Dersin türü ve öğrencilerin derse ilgileri ile hedefler arasında nasıl bir ilişki

olabilir?

(18)

Din eğitimi olarak verilen ders, inanana destek olmalı,inanç arayışı içerisinde olana yardım

etmeli,kayıtsızca din olgusunu tanıtmalı,inançsıza ise

din konusunda sağlıklı davranış kazandırmalıdır.

(19)

Din öğretiminde öğrenciye görelik ilkesinin

anlamı ve önemi nedir?

(20)

• ‘öğrenciden hareket’ ilkesi

• Öğrenciye pasif alıcı veya öğrenmek zorunda olan gözüyle değil,öğrenmenin gerçekleştiği bir birey olarak bakma

• Bu ilkeden hareketle din eğitiminin görevi;bir değer ve bir kişilik olan öğrenciden yola çıkmak ve öğrencinin dini değerleri kişilik özelliği olarak kazanmasını sağlamaktır.

(21)

Din öğretiminde öğrenciye görelik

ilkesine uymamanın ortaya çıkardığı

sakıncalar nelerdir?

(22)

• Dini konuların sorgulanmadan öğrenilip kabul edilmesi

gerektiği anlayışı,ezberleme yönteminin ön plana çıkmasına sebep olmuştur.

• Din derslerinin muhtevasında yer alan bir konu, yaşanan dini hayatın gerçeklerinden uzak olarak nitelendirilmekte ve bu sorun din dersinin ^{can sıkıcı} olmasının sebebi olarak

gösterilmektedir.

• Değer problemlerinin ve kanaatlerin tartışılmasının dikkate alınmadığı bir din dersi reddedilmektedir.

(23)

O halde;

Din eğitiminde hedef belirleme ve program

geliştirmede, öğrencinin özellikleri ve beklentileri de dikkate alınmalı,ve din dersleri her şeyden

önce,öğrencileri hayatın anlamı ve değeri

konusunda aydınlatmalı, onlardan gelecek her türlü

soru ve sorunlara uygun karşılıkları bulabilmelidir...

(24)

ÖĞRENME KURAMLARI VE DİN

ÖĞRETİMİNDE PROGRAM GELİŞTİRME

Din eğitimi programlarını geliştirirken dikkate alınması gereken unsurlardan biri de öğrenme

kuramlarıdır.

Öğrenmenin neliği ve süreci konusunda çeşitli

kuramlar bulunmaktadır.

(25)

DAVRANIŞÇI KURAMLAR

Pavlov Klasik koşullanma kuramı

Watson ve Guthrie Bitişiklik kuramları Thorndike Bağlaşımcılık kuramı

Skinner Edimsel koşullanma BİLİŞSEL KURAMLAR

Geştalt kuramı

Bilgiyi işleme kuramı Nörofizyolojik kuram Çoklu zeka kuramı

İnşacı öğrenme kuramı

(26)

Klaus Gebauer’in, Almanya’da yaşayan Türk çocuklarına yönelik program geliştirme

çalışmalarında esas alınan ve Psiko biyolojik

öğrenme diye nitelendirilen öğrenme yaklaşımı:

(27)

Yeni psiko-biyolojik öğrenme kuramları, öğrenme olgusunun neliğinin ve sürecinin ancak, çevrenin birey üzerindeki karmaşık etkisinin incelenmesi ile

anlaşılabileceği noktasından hareket etmektedir.

Öğrenme sürecinde işlev gören dört sistemden

söz etmek mümkündür:

(28)

ÇEVRE ALGILAMA

SİSTEMİ

DÜNYA DEĞERLENDİRME

SİSTEMİ (hisler duyular)

DAVRANIŞ SİSTEMİ DEĞİŞMİŞ ÇEVRE

Öğrenme sürecinde işlev gören sistemler

(29)

DİN EĞT. PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ

Mezheplere Göre Din Eğitimi ve

Programı

Mezhepler Üstü Din Eğitimi ve

Programı

Mezhepler Arası Din Eğitimi ve

Programı

Dinler Arası Açılımlı Din Eğitimi

ve Programı

Fenomenolojik Din Eğitimi ve

Programı

DİN EĞT. PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ

Mezheplere Göre Din Eğitimi ve

Programı

Mezhepler Üstü Din Eğitimi ve

Programı

Mezhepler Arası Din Eğitimi ve

Programı

Dinler Arası Açılımlı Din Eğitimi

ve Programı

Fenomenolojik Din Eğitimi ve

Programı

(30)

Beyza Bilgin mezhepler üstü din derslerini iki şekilde anlaşılıp uygulandığını belirtmektedir.

Çoğulcu model anlayışına göre, din dersi toplumun bir aynası olmalıdır. Yani bu ders, her mezhebi olduğu

gibi, her türlü dini, dünya görüşünü ve ahlak anlayışını da öğretim konusu yapmalıdır.

Birleştirici modele göre, din öğretimi, öğrencinin bütününe cevap verecek nitelikte olmalıdır. Yani din

dersinde, dinin özü okutulmalıdır.

(31)

OKUL ÇEŞİTLERİ VE DİN

EĞİTİMİ PROGRAMLARI

(32)

Okul çeşitleri denildiğinde…

(33)

genel öğretim okulları

(34)

meslek okulları Din eğitimi eğitimi ağırlıklı

Diğer okullar

(35)

Anaokullarında din eğitimi söz konusu

değil!

(36)

Türkiye’de…

(37)

Din öğretimi

(38)

okul seviyelerine göre

(39)

Bir örnek…

(40)

Meslek liselerine gelince…

(41)

Batı’da

(42)

Türkiye gerçeğine baktığımız zaman

(43)

BATIDA (ALMANYA MERKEZLİ) DİN EĞİTİMİNDE PROGRAM

GELİŞTİRMENİN TARİHİ SÜRECİ

(44)

Avrupa din eğitimi tarihine baktığımız zaman

(45)

konu ve metin merkezli

(46)

II.Vatikan Konsülü’nden sonra

(47)

kerigmatik ders anlayışı bilgi dersi anlayışı

Curriculum anlayışı

(48)

konu merkezli-monolog

öğrenci merkezli-diyalog

(49)

Curriculum anlayışında

(50)

Muhteva değil Yaşam durumları

(51)

Almanya’da 1970’li yıllarda program geliştirme

anlayışı

(52)

Ben ve İnanç Ben ve

Diğerleri

H ay at d ur um la rı H ay at d ur um la rı G el en ek se l i m an

(53)

DİN EĞİTİMİNDE PROGRAM GELİŞTİRMEDE

HEDEFLERİN BELİRLENMESİ

(54)

Program geliştirme çalışmalarında cevap aranan birinci soru artık

^;

“öğrenci neyi öğrenmelidir?” değil, Niçin öğrenmelidir?” olmuştur.

(“Çocuklar ne öğrenmelidir, niçin öğrenmelidir,

ne zaman ve nasıl öğrenmelidir?”)

(55)

Din eğitimi programlarının geliştirilmesinde etkili olacak diğer unsurlar;

 Milli eğitim felsefesi

 Milli eğitimin genel hedefleri

 Okulun genel hedefleri

(56)

Hasan Ali Koçer’e göre;

din eğitiminde program geliştirmede en önemli nokta genel eğitimin amaçlarıdır.

Anlamaktayız ki;

din eğitiminde amaç ve hedefler genel eğitimin

hedeflerinden bağımsız olamaz.

(57)

Din eğitiminde amaç,

İnsan unsurunun din duygusunu bilinçlendirmek, onun

yönlendirici etkilerini daha anlamlı bir hale getirmek, böylece din duygusu gibi en güçlü ve manevi bir otoriteyi, toplum

huzur ve refahı yönünden daha verimli kılmaktır.

(58)

Din öğretiminde hedef belirlemede etkin

(59)

Etkin iki unsur;

Yetişkinler aktif belirleyici

Yetişmekte olanlar pasif belirleyici

(60)

Eğitim hedefi,

hayat hedefinin bir somutlaştırması olmalıdır.

Din eğitimi hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak

üzere yapılacak her türlü düzenleme öğrenciye göre

olmalıdır.

(61)

Din eğitimi biliminin bilimler arasındaki

konumu hedef belirlemeyi nasıl etkiler?

(62)

Salt ilahiyat bilimi planlanacak konu ve muhteva da normatif karakterli,

Salt eğitim bilimi normlar

eğitim bilimine ait

(63)

Sonuç olarak, dersin muhtevası ve hedefleri;

Yetişmekte olanların sosyokültürel, toplumsal

ihtiyaçlarına, ilgilerine ve seviyelerine, geleneğin anlamına ve bilimin hükümlerine uygun olmalı,

eğitimin ve okulun genel amaçlarına, öğrenciye

özgürlük kazandırılmasına yönelik olmalı, gerçekliği kutsal ile temellendirmeli böylece konu-problem merkezli

didaktik anlayışa uygun olmalıdır.

(64)

Üç grup davranış türü;

Bilişsel, Duyuşsal ve Becerisel ( psiko-motor) davranışlar…

Okullarda, din öğretiminde bilişsel davranışlara

itiraz edilmezken, duyuşsal ve becerisel davranışlara

karşı çıkılabilmektedir.

(65)

Fakat;

Din eğitiminde sadece bilişsel boyutta

bilgilendirme değil aksine hayatın mümkün kılınması söz

konusudur.

(66)

Almanya’da

 1920

 1956

 1966

Hedef: “Din dersi; insanları, yaşadıkları

dünyada yaşayabilir hale getirmelidir”

(67)

İman öğretilebilir mi?

(68)

DİN EĞİTİMİNDE HEDEFLERİN

BELİRLENMESİNDE İDEOLOJİ SORUNU

(69)

Burada ideolojiden kastedilen,

Din eğitiminin yeri, zamanı, şekli gibi

hususlardan başlayarak din eğitiminin genel amacının

ve hedeflerinin neler olması gerektiği konusundaki

bilimsel olmayan yaklaşımlardır.

(70)

İdeolojik yaklaşımların temelinde;

 İdari

 Siyasi

 Kültürel

 Dini

anlayışlar bulunabilir.

(71)

Birçok insan,din eğitiminin sunduğu geleneğin birçok unsuru ve içeriğiyle bağları koparmakta veya onlara bölük pörçük yaklaşmaktadır. Geri kalanlar ise geleneğin

kendilerine bir emniyet sunduğunu düşünerek ona bağlanmaktadır.

İşte burada bir ideoloji sorunu gündeme gelmektedir.

(72)

Din eğitiminin, ideolojik yaklaşımlardan kurtularak bilimsel düzeyde ele alınması,

planlanması ve yürütülmesi gerekmektedir.

(73)

Öyleyse;

Okuldaki din eğitiminin hedefleri

neler olabilir?

(74)

Okulun esas hedefi,

Öğrencinin dini alana tavır alışındaki bilinçliliği

sağlamaktır. Din konusunda doğru ve geçerli

davranışlar kazandırmaktır.

(75)

Sonuç olarak;

Okuldaki din eğitiminin hedefleri olarak şunları düşünebiliriz:

• Kendini gerçekleştirmede dinin katkısından yararlanma

• Toplumsal hayatın dini boyutuna uyum sağlama

• Dinin evrensel boyutunu kavrayabilme

• Dini aslına uygun öğrenme

• Kültürün dini boyutunu algılayıp benimseyerek onu ilerletecek güce sahip olma

• Ahlaki alanda dinin katkılarından faydalanma

(76)