Ev davası gibi, bir de Mobilya meselesi, bütün memleketleri ilgilendiriyor. Her memlekette, küçüğün- den kalabalığına, fakirinden, zenginine kadar, bütün aileler fırsat buldukça daha iyi mobilya temin etmek için gayret sarfediyorlar.

(1)

M O B İ L Y A M E S E L E S İ

Yazan: Zeki S A Y Â R

Ev davası gibi, bir de Mobilya meselesi, bütün memleketleri ilgilendiriyor. Her memlekette, küçüğün- den kalabalığına, fakirinden, zenginine kadar, bütün aileler fırsat buldukça daha iyi mobilya temin etmek için gayret sarfediyorlar.

İyi mobilya temini, bilhassa bizim memleketimiz- de hemen, hemen imkânsızdır. Çünkü, mesken dâvası gibi mobilya meselesi de, bizde, tamamen, bâkir bir hal- dedir. Memleketimizde rahat, sağlam ve zevkli mobil- ya yapılamıyor. Yerli mobilyalarımız, hiç de tatmin edi- ci değildir.

Memleketimize senelerce evvel getirilmiş olan, b u - gün kıymettar bir eşya gibi elden ele geçen, eski İngi- liz, Fransız mobilyaları, hem mahdut, hem de pa- halı satılıyor. Esasen eski stil mobilya bizi ilgilendir- miyor. Çünkü az olduğu gibi, çok da pahalıdır.

Memleketin çokluğunu teşkil eden, büyük halk ta- bakasının mobilya ihtiyacmı karşılamak için, ne ya- pılması icab ettiğini düşünmek ve ona göre tedbir al- mak icap etmektedir.

Halbuki, bu konu ile bugüne kadar,hiç kimse uğ- raşmamıştır. Halk ev eşyasını çok pahalı tedarik ediyor.

Çok pahalı aldığı bu mobilyalar ise, her bakımdan f e - na malzeme ile imal ediliyor.

Bizde mobilya ağacı ıslâh v e terbiye edilmemiş bir halde kullanıldığı için, bunlarla yapılan mobilyalar ek- seriya çarpılmakta ve dağılmaktadır. Çok iyi mobilya sanatkârlarımız olduğu halde, mobilya malzemesine lâ- yık olduğu ehemmiyeti vermiyoruz.

Mobilyacılar ekseriya başka memleketlerden getir- dikleri katalogların taklitlerini yapmakla meşguldürler.

Mobilya ile uğraşan dekaratörlerimiz henüz hiç dene- cek kadar azdır. Bu itibarla yapılan mobilyalar ekseri- ya zevksiz birer imalâttan ibaret kalmaktadır.

Büyük mobilya fabrikalarımız yoktur. Mobilyacıla- rımız ekseriya küçük atölyelerde münferiden çalışan küçük sermaye sahipleridir. Mevcut bir kaç mobilya fabrikası ise, ancak zengin tabakaya iş yapmakla meş- güldürler.

X V I ncı yüzyıla ait bir iskemle (Torino civil Müzesi)

İçlerinde birkaç nesil önce kurulmuş, memlekette isim bırakmış bir iki fabrika var ise de, bunların ima- lâtı da günümüzün Avrupa stillerinden müteessirdir.

Memlekette, büyük halk kütlesinin ihtiyacına cevap verecek ucuz, sağlam ve zevkli mobilya imal edecek, ne teknik bir teşekkül, ne de büyük sermayeli birkaç fab- rika mevcut değildir. Yeni ev kuran genç çiftleri, çocuk- ları doğan ve nihayet büyüyen aileleri bir defa göz önü- ne getirerek, mobilya ihtiyaçlarını teminde karşılaştık- ları maddî zorlukları düşünürsek bu davanın ehemmi- yetini anlamış oluruz.

Bir yemek odası, bir yatak odası için istenilen pa- ranın orta halli bir aile için ekseriya ağır bir yük olduğu

hakikattir. Memleketimizde, ne için ucuz ve iyi m o - bilya yapılmadığının sebeplerini şu noktalarda arama- lıyız:

1 — Malzemesizlik

2 — Teknik ve sanat bilgisizliği 3 — Sermaye ve kredi noksanı

Mobilyanın en mühim elemanı ağaçtır. Mobilya yapılmağa yarayan ağaçların birçoğu memleketimizde bulunduğu gibi, mühim bir kısmı da idhal edilmektedir.

Bizde evvelâ ağacı kurutacak fırın tesisatı yoktur. B u - nun temini lâzımdır. Masif mobilyadan başka, kaplama işleri için geniş bir idhal serbestisi lâzımdır.

Mobilya imalâtı için kaplamalar, tutkal, ispirto, gom-

lak, (ponze) taşı gibi malzemeden idhal edilenlerin g ü m -

rük resimlerini tenzil etmek icap eder. 5228 numaralı

(2)

Marsilyada, Le Carbuoies tarafından yapı- lan büyük blok apartmanların iç tefrişatı.

Bu mobilyaların kompozisyonları m:mar tarafından yapılmıştır.

yapı teşvik kanunu yalnız çam kerestesini gümrükten muaf tutmuştur. Halbuki, ev kadar mobilyaya da ihti- yacı olan memleketin, bu ihtiyacı için, mobilyalık k e - reste ve yukarıda isimleri geçen malzemenin de, ucuz temini için himaye ve muafiyetlere ihtiyacı vardır.

Ucuz mobilya temini için ikinci noksan, san'at ve teknik bilgisizliktir. Bu da, bu sahada çalışan elemanla-

rın yetiştirilmesile kabil olacaktır. Gerek halk için y a - pılacak mobilyalar gerekse Devlet Büroları için yapıl- makta olan mobilyaların projelerinin sıkı bir tetkike ihtiyaçları vardır.

Mobilya davası Devletin ele alması icap eden bir konu mudur ?

Kalıplanmış ve kıvrılmış kontrplakeden masa ve iskemleler ile diğer küçük mobilya parçaları

(3)

İsviçrede seri olarak yapılmış bir oturma odası

Önümüzde, bazı misallere nazaran, buna evet diye cevap verebiliriz.

Mobilya meselesinde birinci maddede işaret ettiği- miz, yani, ucuz malzeme temini işinden itibaren ucuz mobilya yapabilmek için seri mobilya tipleri hazırlamak ve bunların tatbiklerini temin etmek hususunda devlete

düşen bir vazife vardır.

Mesken davası yanında, Halk tipi ucuz mobilyalar imalinde şimal memleketleri ileri adımlar atmışlardır.

Bunlardan, bilhassa Hollanda ve İsveçi zikretmek ka- bildir. isviçre de halk mesken inşaatı yanında, tip m o - bilya imalâtını da görüyoruz. 1948 de, Fransa hüküme- ti halkın mobilya ihtiyacına çare olmak üzere yeni

«Fransız mobilya» sı yaratılması için kanun ve karar-

Goed Wonen'den

Seri üzerine imal ed.lmiş küçük mobilya aksamı

Cari Axel Acking Habitation'dan Goed Wonen'den

(4)

name neşretti. Bu sayede büyük mikyasta ucuz, güzel ve sağlam mobilyalar elde etmek gayesini istihdaf et- mekte idiler.

H e

r

şeyi, devletten beklemek doğru değildir. Biz de devlet halk tipi mobilyalar yapsm ve satsın demiyo- ruz. Fakat, mobilya imalâtını rasyonel bir şekle sokmak için devlete düşen vazifeler olduğunu burada kaydet- mek mecburiyetindeyiz.

Devletin alâkadar olmasiyle mobilya imalâtımız g e - nişleyebilir ve ucuzlatılabilir.

Aklımıza ilk gelen, mobilya malzemesi ithalinde k o - laylık teminidir. Bina teşvik kanununda, inşaat keres- tesine yapıldığı gibi, meselâ Mobilya imaline yarayan bilhassa fırınlanmış keresteyi, kaplamaları, mobilya furnitürlerini, madenî hırdavat malzemesini gümrükten muaf tutmak ilk ve esaslı bir tedbir olacaktır.

İkinci tedbir, küçük sermayeli mobilya atölyelerine kredi teminidir. Malî bir müessesenin İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerdeki mobilya atölyelerine kredi vermesi, hem imalâtı genişletir, hem fiyatları u - cuzlatır.

Üçüncü tedbir, kötü katalogları kopya eden mo- bilya sanatkârlarına rehberlik edecek mobilya dekora-

törlerini, mobilya yaratıcılarını iş başına getirmektir.

Mobilya kreasyonu ile başka memleketlerde, mimarlar bile meşgul olmaktadırlar. Bazı mimarlarm yarattıkları güzel mobilya aksamına mimarî literatürde, hemen dai- ma tesadüf kabildir.

Dekoratörlerimizin, mobilya ve ağaç işlerile meş- gul diğer sanatkârlarımızın, zarif ve rahat mobilya y a - ratmaları ve imalâta koymaları lâzımdır.

Mobilya dekoratörlerini, bu hususta teşvik etmek ve mesleklerini hayatlarını kazandıracak bir seviyeye ulaştırmak, yine memleket mobilyası için elzemdir. Bu sebeple, mobilya ressamlarını, dekoratörleri teşvik lâ- zımdır. Bu da, sık, sık yapılacak sergilerde yeni kreas- yonlara mükâfatlar vermek suretile kabildir. Şim- dilik, İstanbul ve İzmir fuarlarmda, mobilya seksiyon- ları açmak ve mükâfatlar koymakla, bu da bir dereceye kadar kabili temindir.

Velhasıl, mobilya meselesi üzerinde durmak m e c - buriyetindeyiz. Halkımız güzel, sağlam ve ucuz mobil- yasızlıktan muztariptir. Mobilyacılarımızın güzel k o m - pozisyonlar vermesi lâzımdır. Halkın zevki selimi, iyi ve güzeli intihapta geç kalmıyacaktır.

Zeki Sayar

UCUZ EVLER PROJE MÜSABAKASI

İstanbul Belediyesinden :

İdaremiz tarafından yaptırılacak ucuz ev- ler için mimar ve mühendisler arasında bir pro-

je müsabakası yapılacaktır. Müddet 25/5/950

tarihine kadardır. Diğer şartları gösteren vesi-

ka, Belediye Zabıt ve Muamelât Müdürlüğün-

den alınır.