Nitel araştırma soruları sorma ve soru formu
oluşturma
Açık uçlu sorular sormak
• Kapalı uçlu sorulara örnekler:
• “Saçlarınız siyah, kahverengi ya da kırmızı mı?” [Seçenekler verilmiş]
• “Bilişim sistemleri ile ilgileniyor musunuz?” [Seçim ima edilmiş:
evet/hayır]
Açık uçlu sorular sormak
• Açık uçlu sorulara örnekler
• “Saçlarınız ne renk?”
• “İlgi duyduğunuz alanlardan biraz bahsedebilir misiniz?”
• Açık uçlu sorularda kullanılacak soru sözcükleri:
• Ne? Nerede?
• Kim? Ne zaman?
• Nasıl? Neden/Niçin? (sınırlı olarak kullanılmalıdır çünkü neden
sorusu “doğru” bir cevabın olduğunu ima edebilir
Yönlendirici sorulardan kaçınmak
• İnsanların kendi görüşlerini, değerlerini, deneyimlerini kendi istediği biçimde ifade etmesine izin verin.
• Yönlendirici sorular, sorulan soruya verilebilecek doğru bir cevabın
bulunduğunu ya da verilecek bir cevabın diğerlerine oranla daha
doğru olduğunu ima eden sorulardır.
Yönlendirici sorulardan kaçınmak
• Örnek:
• “Okuldan atılacağınızı öğrendiğiniz zaman ne gibi korkular hissettiniz?”
• “Bu durumu önlemek için ne gibi adımlar attınız?”
• “Hastanede gördüğünüz tedavi ne kadar iyiydi?”
• Aynı soruların yönlendirme olmadan sorulması:
• “Okuldan atıldığınızı öğrendiğiniz zaman neler hissettiniz?”
• “Durumu öğrendikten sonra ne(ler) yaptınız?”
• “Hastanede gördüğünüz tedavi hakkında neler düşünüyorsunuz?”
SORU TİPLERİ
• 1.Tanıtıcı sorular: Bu tip sorular katılımcının spontane olarak kendisi ve hayatı hakkında geniş cevaplar vermesine olanak sağlayan
sorulardır. Örneğin: Araştırma konunuz ne olursa olsun “Kendizi biraz tanıtabilir misiniz” gibi bir soru ile başlamak hem size hem de
katılımcıyı görüşme sürecine ısındırır. Benzer biçimde çalışmanın genel
amacını yansıtan sorular da burada uygun olacaktır. “Okulda böyle bir
durum olduğunu öğrendiğiniz zaman neler hissettiniz?”
SORU TİPLERİ
• 2. Takip soruları: Eğer görüşmeci sabırlı, meraklı, devamlı ve eleştirel bir tavır takınırsa, görüşmeci büyük olasılıkla cevaplarını oldukça geniş bir çerçevede sizing istediğiniz biçimde verecektir. Hiç bir zaman aceleci olup sorudan soruya atlamayın. Katılımcının sözünün bittiğine siz değil kendisi karar versin. Her sorudan sonra makul bir sure beklemeyi tercih edin.
Böylelikle katılımcı kendini konuşma konusunda daha özgür hissedecektir.
Katılımcının konuşmalarında “kırmızı ışık” kelimelerini iyi seçin. Her ne zaman bu kelimeleri yakalarsanız hemen ardından “bu konuyu biraz daha açıklayabilir misiniz” tarzında takip soruları sorun. Görüşmeyi deşifre
ederken üzülmek yerine hemen konuyu açın ve genişletin. Bu durumda katılımcı da söylediklerinin önemsendiğini düşünecektir.
