BI a8 A^JveTJI otk[h. :z 1970

Tam metin

(1)BI a8A^JveTJI otk[H :z 1970.

(2) Ciit. BILIM ve TEKNiK. :. 3. Sayi:. 32. Haz-Tem,. 1970. Okuyucufarla 73a$ba§a. E. linvzdo o I may an yit. A Y L I K. POPULER. DERGi. funtlfl. wyimti. da^mlamadi,. da baraber îkiyor buiUn. .HAYATTA EN HAKtKi MUR5IT IlIMDIR, FENDIR... ATATURK. IplNDEKlLER I ft */ IS. .Sari. 1(1. Tojirak. Sfl 23 30 32. 34 3ft 41 44. Atomiynr vr Sttnllynr Aym FotOgrafi DttgBnme Kutueu. >16 4S 4ft. (. *. .. .. SANlBt ARA^TIRMA AOINA. abonest dir •. TEKNiK EDITOR VE YAZl i$LiRINI YONpTIN NGvit. OSMAY. ara^tirma gimantonndandir ve iinld mate¬. mantikl dU*unme kpngjynda « Alice Karar Veriyer» adinda brr kitap yayintamak uzeredir Bd.m ve Teknifte karî gdgterdi§i biiyuk vem patt tfe hu kltabi mayi. ayn ayn makalelere ayir^. vo okyyantanmiza sunmnyj. kabul mti.. dar dnem verdigml bUon okayucularrmizm by yenl makale ieriilnl myhakkak biiyuk bir I Igi Ho karfdayacaklarmdan erninii. inianoe|lMnyn tabiatm har ybnyrrden faydelanmak. huauianda yillarca. bir tonycunu da. gafgi*. ener[I. falijimaiimn TMaiyOntarm-. da bolbyoruz. Boy taco dalgaiar. have. miler, yanarda^lar,. Em. Ote yandan, Erql'yn akcifieri ve karact^ okuyocakî-. rtiz, bang kalbi ve b^rekterl izleyecektlr. By hususta bir dokior. arkadasirruz. bu. Gelecak sayida bulaea^miz bazt yazilar •. Yenrden yazifacak ostronpmi.. •. Yildizlar ve Insanlar. •. Pylsarlardan Yeni HoberJer. keiabiyta 25 Hr*-. Abone ye dergl lie Mgili her*. •. DUjUnmek Ya da DusUnmemekie mek. Yeni*ehir,. Ankara,. adroit ne gdnderilmelidir.. TERTlP *« BASK! i BA^NUR MATBAASI - ANKARA. yaziiar. hana bile birfok teylor o§rett*( dem^ftir.. Karanlikta Goren Insanlar. 33r. sonra. biraz dufundUrecok, saninz.. Yarvhj RenkleHa Dc^rg Haritalar. Sokak. tsuna-. buiullar, kardan. *. Sayifi 250 fcuruf, yillik. 12 »yi. yazan. Mgetteaele-. •. m. (ijrlu yaxi, Bilim ve Teknik, Baym* dir. Burvy. rnally l ve «AEtee Harikator UJkeifnde* adli kitabfn yazan Lfiudt Carrol dan ejinlenerek. rlnden sonra fimdi de mideiinl. «BILiM vo TEKN(K» ayda bir yaymlantr. ri. KURUMU. Prof. Dr. Me<it £A6ATAY. Refet ERIM. ya da duûnmemakte direnmek. Zamant geri ybfUrmok mOmkljn mU, sizi. GENEL 56KRETER VEKlU. SORUMLU MUDUR Gn. Sk, Id. Yrd.. Bilim vc Teknlk doHemakre de-. yam odecek.. jimdl dm geJgrtlerle yakindan ilgilanmek kantni bulacoksimz. TliRKiYE BlUMSEL VE TEKNiK. lay* tart. Bilrm ve Ttknl^ln dtjsunme eSitimifta no ka-. Makioam BQt Sin ASl*vJ<t Blr Anita Oksljen. ,. HazirarnTernmuz. Rekai bundan sonra art+k. Say in Herman Amato Eczacrbaî. I MipfJnmt'k Yu Da DUgiJJiliHtfnrkti1 pinrum-k . , ■ . Zamitti G*ri YQrlllntek MdmkUn mU? ., . . Taleviiyofi Zunirll Ignitor ve OI>£ Ben Grol'un MflfaAtyim OlomobM Erui(l«lrtfltnhi Proiikmlwi ve Mara KlrUnmeslrte Knr?i DUijtlhUJrn Tedbirlcr * Tabll Go* . . . * Sdlw-r Tren * „ , 2am nm Dandttratt FninEraf. Ma. ve abonelere iama-. Bo leytrmtcU kiymeifi bir yazartn (ok orlpnal bir yazisim bufataksmu Duûnmek. Kul'fihnt AytSn tni? , . Beyaz Deniidfyl Detail Enerji tataoyuitu , Eodttil.ridekl iklritfi Dwrlni VtgilkUy l!nva Limoni *. *. hizla. jebeplerden dolay». gecikb. Saygi. DEren*. ve Sevg r I er ] m izle,. alLlM. ve TEKNIK.

(3) Dr. H. H. Vogt. kabahat ayda mi ‘ GELGITLERIN SEBEPLERI VE GUNE$iN ETKiLERi. nsanc^lo. du$unme<!5e. 1 gdkyiiiunde ma onun. esrar. akhnt. bafliyahdanberl. dolu bir. gelmijtir.. Son aylarda. la a kadar yakmlejtik ki. ay,. cisim otarak daii-. ertik ona. i$e Onun*. DOnyamixm. men. hfg. hissedllerrHyardu?. Bundan. bajka. an-. la?ilmasi gli^ bir nokta daha verdi: Ay Dunyami zin suyunu. ^cektiî* zaman,. Ayin. Diinyaya en. yak in oldugu yerde bir tek kabarma. dalgasimn. syak basiji onun bir gekim alanma sahip o1du§u. meydana geEmest leum gelmer miydS? Bu kabar¬ ma dafgasi bir taraften da donen dQnya ile ge-. nu ve bn yuxden ba?ka clstmtere karji bir êkim. xegenimizEn êvresinde. etkisi. de. bir. gbzu Ife bakiyorux, Ilk Insemn. kardeji. gdsierdi«§ini. by, bfrgok. rneydana. gikarmi^tir*. aye. Eskiden. pek tiddlye aim-. insanlar taraftndan. manner i, halbuki ortada cc^rafya Me Ugtli bir biat ptayi vardir ve bu ôktan ay in etktsinJ etmijtl:. Gelgitler,. denirlerin. kabarmalan. ta. 'spot. ve. In-. melerl, gidimleri. Allan; ik tatlNni. geîrmek. istemez,. kiyilannda. by. uydurmak. lorundadir.. gernrlerfn. Ifmana. ûr kabul ed 11 met ins ragmen, orrada daha cevabi buiunmasi. Deniz. banyo zamanlan. kabanr. hep. denizin. kaharma ve. kere d&nii. alâlan. ve bu. in me lari*. karalan. Daha <;ok eski. sularla. her gun 30 dakika. gibi. giden. ;iki$lan. hetmek. ay. Sfbfpler, Btiyuk Sonu^lar :. Gelgttlerin esat êbebr olarak ayin lereddut. is. ter. glrip. yukseien. êkNde gdrulduû gibi Ski. meydana geldiî gbzukecekti. ayflk. Gunde Jki. uzere. kabarma dalgasimn. herkes,. ne b&Qumlidir. beri. bir dCinya warsayalim.. solunumuna*. dtiienli bir surette deîjen. dan. veya. Halbukt. kuwetli. uzere oraya. «denizEn. yayayan. cikmatt. aSiimda bu d&Zji^tklik gunde ikt ksre olmaktader Her tarafi eym( jeklide btteviye lie ortUlmu^. Kuûk. Okyanusu. dola^mali ve bu yuzden. gijnde bir kere ortaya. Ancak. gereken bir qok sorular kalmaktadtr. 1917 yilmda su duzey degislkltklermi de. heysef olarak tam ispat etmek Amerikan. fizikgisi. Albert. kabil olmujtur. Miehefson. (Bk. Bilim. fet-. ve Teknik, Sayi 26^ yiIIarea dnee qok hassas bJg-. zarnanlar-. me metodlan bufrnu? ve bu ytizden Nobel OdiJIu-. sular da. tipki. geciktyortardi,. Ote. nO kazanmijti. O Uzun ve sunt jekilde yerTejt! rilmlf bir boru sistemt. sayesmde. su diizeyinm. yandan do tun ay veya yeni ayda kabarma {Ok da-. ay rarafmdan etkilenen cfeîlikltklerlrvi bOyOk bir. ha. rams-. duyarlikta tespit etmegr ba$armi}tt. Ashrida bum. dalgalan en algak duzeyt. lar bir millmetrenin kesirterl kadar kugUkttl. Bu. faxla. mrtda. ve. kuwetli. ise bu. oluyor,. kabarma. Ay<;a. (hJEfil). kadar kOgOk farklar bilfnen o dev gib! gelgitler*. bufuyordu. Muhakkak ki bunda ayin kabah&U, dir, §u. fakat daha SUphesEzdi,. etki. ve. den. baxi. roEU var-. bajke etkentartn de rolleri oiduyalmz. tepklleri. pek. bunun. eskiden. aniasiiamamrjli. kariihkli Acaba. kiyitarda denizin bu kabanjlatt. metre. gibi. muaxzam. bafka. krytlarda. gelgit. 10-12. gelgit de^tjimlnin diizeninde. Bunu n. sebebmi. aramak. gerekiyOf-. du, Tam uygun amnda bir salmcaâ hafif(e do kunmak. ârtiyla bnu ne kadar yukseklere îkar-. mamn kabil. ofaca§im bir. tocuk bile biJlr. l?te. da,. su yi§inlari da, onlari etkiteyen kuwetler kiiûk. fark hemen he. olmaiina ragmen, ôk uzun zamanlardan beri sal-. yuksekliklere arasindskt. ns*. nasi I meydana get 1 rebiIirlerdl?. îkiyordu. l.

(4) landikFen. !$in boyFe muazzam dalgater meydana. getirirlef. Pekt,. ran birakan bu gelgit akintitandir. Ouneîn da. fakot. Eki. kabarma. gelmesimn sebebi nadir?. tepesinln. Insan. gbsteriien yiiksek su dikeyrni rada Ay gerêkten. syyu. Ilk. meydene. anda fekitde. bekler, gunku bu-. ijekmekiedir. roly vardir 1. Jimdiye. kadar. oluûmunun. sdyledlkterinizden gelgitlarin. yalniz Dunya He Ay’i. blr mesele Olduû sonucu q>kar.. HgllondJren Fakat asbnda. Fakat. merkez yHdirimtzm, guneîrt dnemini de kiiûm-. problem, Dunya ve Aym birbirt fevreslnde dtin-. sememeMyiz, Cerî o bizden Aya nazaran 390 ke. meteri nden ve DUnyamn oldukâ buyOk bir cisim. re daha. cFma&mdan dolayi. mayacak kadar buyuk olmasi yUzOnden gene de. bUsbuiun. barma datgasmi insan. gucjle&ir. Ikinci. ka». (B oriel s'e gbre) ju $ekiF-. dekE blr dufdnte tarziyte atrlayabilk. uzaktadir,. fakat. bneml! bir rof oynar. kuilesinln. k abac 9. kiyasEana-. sdylenlnce, gunej,. Uzayda ler. Gelgit otaytarma aym eikislmn yansi kadar kuv-. best oFerak Ay iarafindan gekllen $ok uzun blr. vetH bir etk! gdsterlr. O, herêya hakim deîldir.. gubuk ddjUnalJm- Sekddekf A, M ve 8 nokialo-. fakat. nnda. Ay tie GUneîn aym dc^rultgda etkl gostermeEeri. gubu£a sikice tutunan. hirer. astronor bu~. sonu^lan. oldukâ dnemlidir.. Bu,. lunsun. Ay subu£u gekecektir. Fakat ûbuk qok. halinde kendin! gosterir :. uzun oldugu. gekim A'da. B'dakinderi daha. si tok biiyOk oTlm\. Tecrube yen!. kuwetl!. Astronot. A noktaunda gubu~. «yiiksek kabarma*yi. hesaba katmak. dacaktir,. biraktigi tusunda. takdirde, derhal. uzaklaâcaktir,. B. ondan Ay do§rul. noktasmdakl. Astrono-. ta gellnce, o eynt farrier alhncta subuû. izleye-. 051. meydana. Yalmi M noktesindaki astronot. dayanarak. hr^bir fey*. el¬. kesebillr, zira. o da aym fartlar alunda onlar gibi Ay. terafiii*. dan aym bl^flde gekttecektir, 51mdt,. bu. -deneyde*. gubugun yerine. DOn-. ve dolunsyda gerektigini. getlrdlklerl zaman, durum. miyle ba^kalasir. ElifkhEni. Her Ski kabarma tape-. gostermlftir. Ay, DOnya ve Giinej birbirlerlyle barer dEk. medlglni gorecek ve ona nispetle geride kaiacaktir ding etmeden ûbukta. dzeltikte. Ay ve Gune? kendt. kabarma. delgalari. tameguîerine. olu^turmage. âl^. fitter ve gene! egidan bakihrsa sonug gelgiilarin zsydlamasi. olur.. Kabarma. He Inme. afasindaki. Fark azalir. ûnu da bu orada beflrtmek gereklr kl GO'. yarmzt koyehm, tabii O muayyen blgUlere sahlp-. nej lie Ay, Dunyamtzin yalmz su yi^ inter mi etWU. tir,. lemezler, on tar aym zamanda havo ortusUnlin de. estroooUarm. yerinl de $U. !if# bbyloce Dunyemn Ay a. yigmtars. donuk. etacak-. clan. kisrm-. bi^lmlni degiitiHrler. O do Ofeyanyilan. mn neden bir kabarma tapes! meydana get trace-. yen kuwet oyununun ritmiyle «salur». §i. deîjtklEk. entafilmu olur:. DOnyamn. Aya dbnijk oten su. yiîm. merkezl nden -Aya do$ru daha. sabuk-. hava. basmcmda. 90k. etkiteTabii bu. kugOk farklar. meydana getirlr, kl burster da ancak 50k Tnce is-. 9a dOjer* ve bu da dtekl tarafa donGk oten su. tatlstlkler sayeslnde meydana îkar.. yjgimna nazaran dabe $abuk olur. Tabit bu jek-. dlgOmlerln. II. dunyamizda bile gelgttEerEn etkistyte btr tEtrefme. yapebllmek. i£in. haitrlamal lyiz,. !;i. 50k basil. tuttugumuzu. Prenslp bakimmdan. Ay. gevresin-. tespit. ne. kadar. editmesEyle. anlafiiir.. bu. lurulebltlr:. yen bir esnekNge sobfp demektir. Astronot Aya. bteki donQk. t era fa Clan. naiaran karjilafaca§in^®n kuvvetleriyle karptlajir, Uzay gunDn masi. yuzeye. kadar kiiguk ol-. bakimmdan bu. farklan. teorisl. pratik bakimdan her. dufunUfterin pratik zi. esasfan. oEaytera. dureltmetere. do^rudur,. yalniz bunlann. tamamlyle uyabtlmelerl ihtiya;. gbsterlrler,. dar soz ettigimlz bUtOn dOfunce. sisremEnde DiJnya merkezka;. Gtinefin. êvresinde. daimo. igin. ba-. $imdiye. ka¬. tarztan. ekvator. dbncn bir dOnyaya gbre Edl. BEHndigi glbf. ki^ta sanildigi kadar basil btr ?ey degildir. $ekil. yanin 23,5 derece blr eÊklEgi. 3're g^rDfen. Ayin. sonuca >dyEe bir bakahm. suyun. kuweilef. gelgltlerln. Orada. da. gdkyiizu ekvatorundan oEan eÊkli§i. fazte olabllir. Boylece. dUn-. (meyli) verdi. ve. daha. tropEklerte kutup bbh. etklleyen. Iticl. sebeblnl. te^kU. gtterl arasmda dyte aykinliktar meydana gelir ki. edarler ve âklck kaldine* kuwetter degil. I jte bOtOn dOnyamn her tarafmda fnsanlart hay-. bunlarm sirf diifunce yoluyla gbzulmesFne Imkln. 2. asd. yOzeyini. Ay ve. yukseltisinde. mE arasmdakl aynm kuwetlerinin hesab^ ilk ba-. gbrUldugU glbi. ZA-. man tarn uygun du^mez. ûphesiz bOtiin modern. dlgmek imkansizdir, Aslina bakihrsa. Dunya - Ay kuweHyle Ay êki-. kali. kali olan gezegemmrz, lahmin edilme. Gelgitterln. Inmesine. daha zayif êkim gemtsintn buy^klu-. k^yas kabul etrneyecek yuzunden pratrk. dbnuk larafa. Jeofiziksel sabit,. Bbytece gbrunOfte. de dbnen may araa rgln de aym dujOrrce Hert indiî zaman.. kadar. hassas oFdugu. oluj. yoktur..

(5) 5u. c. r OC^v« Gerêk ha da. gelgifterin. kabul. yamisla. kaph. eul§fmtx. sulari. xortayan. fnmefer. ybn. tan. da. reslnde. tepesl. grade. lanif,. Fakat. bitevi. iyi. Ok-. g«Jlr„ Okyonu*-. Kuxey. yolier. $*kll. I, Ay o^nya ib»f dalgfiftt. arft-. iki. mtydaru geltirir. kabarma. Denixin©. gelirler,. faka:. gelgit-. blr. yolyyla. teraf-. girerler. jekttde Guney. êvresinde. karjisina. Bu denizlerden. yaurnszin. tek. Bftylece. Man* Den ill. an. da-. kitimlarindd’ yen ve. MeselS. Antarktik. CJiinkO. vardir.. kyzeyden. Guneydeh. Kabarma. h r fieri. Gkyanus. de§i|tirirler, geneltlkle. ha. bakrnidan. kendilerine yenl. ki talar. bazi. far. gibi. olmamBSinden. arosirtda. msâ ve. bir. gygtejir k1, o da dOnyamizin,. bafihda. term. hesabi. yen. ku-. serbestge. dolajir,. krtalar. yoktur.. gikacak. âkil i, Uzaydaki bir. eiki yap^h. •)?.ironoeun htenne. fibi kv^veller* vArdif?. kabarma akirm kuzeye dogru yol-. burada. katilmafjdm. gene. ye bu. Dunyamn. ddnujQ. has a-. da birgok faktdrUn. goz-. 5nunde tutulma$i demektir Bu yiizden golgitlerin tarn. ximanlannin. dan defilt.. artik. ancak. edJlfibildiflinin. sebebi. minJef dzel gelgit bunlann blr. dneml. yotda rrhi.. keli. nyukaek blr. im. en. oldu. henux. rwhIf. feliketl. sebep 1953. kabarma. bir. ftrhftamn. ©tklstyle. Bu. yOzden. deniz. duru-. atmosfere. HSklm. eijizlarinda. Yuksek. yari. Havsmn. sirasmda. roplanmasma. beraber. kesririlemeyen. kabarma*. buynik. rah-. beseplarimn. daha. gnceden. surette. koylannda. Bununla. gelgit. sebep olabillft. i$in. hesap. budur. Uzun vadelt. tpagi-kUr.. Meteorologlar,. nalar. de. failtOn. kaJmssma. olamadiktari. tarafm-. heiap ctomaderiyla kabildir ve. do. bllinmeyen.. matemeHkgiler. Komputerler^ tarafmdan. yilmda. dalgalan iu. tehtt-. veya. deniz. Zamamrm* Hollanda’da. gok. setlerine. gelgit lords. ftm*. suyun. otur.. kuwetU. do^ry. bnceden. itltdh. he sap. edi-. ten en yOksek su duzeyinden 35 merre daha yDk* setdi. $u kalarak tarlh. setleri. yikildi.. boûldular.. boyunca. 1800 ki$i. Hollanda. da<mB. bu. sylarm. ve. gibl. ^feJril 3. By Stifl kv^tiltr durtyemtitn iu IcillftWftnl ttkllttf. Atman. A. K^f^bri m bmn rrOthlf geigisJe Ay. ile GCnsfltt oriak elkiUtrirwfen dtkj;ir. iginde kiyilan. afetlerlh. lehdidJ. aJttnda katm^fardir. Su rynda. ytînlarinm kaldiklarf. zaralar gdryniir dana. gelen. ;anmi>tir. ri. sinsi Odise. tarafma. srasindeki lerIn. Messina. bile. du?iu§u. men. hemen. metre birkik her. Boâzi. unilan. higbir. genijUgiyle. gelgitte. kara. bu yUzden. mey-. dolayt. ka-. bir. yyandirica. yerde. On. Tab«at. dar. koyrnamiinr. SaTtstraumen,,. *hortum* sy,. ka-. bir êkltde he-. ortaya. tarahndaki. gelgit-. bogazdaki. Skjerstad - fiyprduna. By. kiysla. ile Charyhdh. Scyllo. der. guneydogusundaki. boâzdir. man-. halya. t. zp-. verlei. korkmu^t^. Norve^lekl. gegmek. hayret. Meseinenm. dâr gOzel ve hay rant ik. Bodu’nun. ge^t tier den. êvrintileHnden. bqâzdan. gucOrili. dar. yarlerde 9*k. 150. 5*ktf 5. Ay dfr Odntfin etMterl birbirinl. *uUma gciiyitlferdtt o kadar jiddelfi olrns. a;ilan. vantestyla. aheznelii. dolar. 3.

(6) ve. bojahr,. radfl saatte. metreyi. 15. dana. her. Ytiksek. kt\$r.. arte 30. kiytdikt. Bazan. kabarma. mei. ifinde. Me. btrblrlnf. blr. sandal. Bif. iki. dakika. adeta. Inme. tfindeki. l$te. sonra. canine. meybu. imklnsiz. ue. su. sa>. geêr. ekorkudan*. suyun. vakit. aktntiu. girmefc. olur.. akmtitann. insanm. seferlerfni. dolroasins. liter. Igeri. tekrar man!. hizi. gevHnttler. tli-. fodaumrt rlrveslnt temstl edier.. yenrden. Kabarma. bu-. darhî. bu dar bo§azdan. kOÛk evlerl. veya. akjnti. zamanlannda. Skjersrad-fiyordunun. masina. gibi. turlu gemi. tablet. bo§azifi. gent$li|inde. kilometre hizfa. reterek bu. genet) Ekle. de,. bulan btr. Metre. iginde. yuksekliî. gesmezse. kll&metreyj. geiirfr.. sure. ve. Kabarmanm. M,5. gel-. birkas. tam. bu. dakika. sirada. cesaretlni. antak. gostereblllr. suyun gOHemest. Qevrlmi. bcâl-. kifi. bu. traiiije. meydana getlren bu. 50k. Eehlikeli. mat. olduklan. otduklan. ve blrgok. genellikle. bitlnen. jeyterdir, Gw (tier Uzuyor Gelgltter. her. su yiînlefim dnemlJ. gun. blr kismi. uzerlnde. getlrlr.. Fmdan. ebfiir. boyunta. Bundon,. labillr.. Gezegenimiz. barina. d alga si. enerjinln. stfriunme tflra-. Dtfnyenm. g 111 i kge. muazzam. Bu. denlz dEblndeki. âglar. devarnh. dunya. herekete. azalacagi. hareketinin sonucu. cikarh. bir dereceye kadar iki. altinda. keridr. ekseni. olarak donmektedir. <*ok. ka*. etrafinda. hassas b!?u ve. kr/aslamalar gergekten gunlerln. teHh dncesl. larda. meydana. £ok. dabs. miftir. MeseSa. ter 24. saat. degil,. tar,. dunyamn. cut. olduQu. erijtEjljl daima aym. bu. katt. $ekll. Ay da. Eskiden. îkar. once gun*. her. bugun. ytteyilda. Belki. billndigt eskl. dolayi. boy te. dsimlerde. de. Dunyonin. ddnmekte. Idiyse,. onu. mev-. sanlyeye. glbi. bize. dosTumui. *hareket$iz*. de^lftlrmeterin. surfunmelcn. Uzman de. 9,1. gosteren. ;uphesEz. o da. gelgit. mityon y 11. 13 seat surmekteymU. yuzlinu. Biz,. dotayistyla. iki. FrenlenmesEnln. fikrindedEHer. sebeplerden. duk.. olduûnu. ve bunun. aym. rnustur.. ki. kiss bunden. Ay ol-. klitte kuwetlert olujtuûnu. gdr-. etkisi. altindadir.. Aym. kendlsthde*. da ha. yavas. ddnmege. ve nihayet durmaâ zorlami; olabilir. Tabil bu blr tahminden Deri gidecek blrjey deîldir, belkl blzlm Dunyamn dlÔler. bu. bu. uydusu. êktl. Ozerinde yapilacak. de$i$iklE$i. sonucuna. ha$sas. daha. iyl. cevaplar verebilecektir. Bbylece bugun gelgirlerin to. 11. Hziksel lafiyla. ve. 12. lejcbbusler!. jig-b>r aiba$t. a^^maya. ara^tinlmast*. sayeiinde yenl ula$an. Ay. Apok. ve geo-. arajl trrna-. g:ErnekEedir. KmtiuAH'iHn.

(7)

(8) G*Jpitl«rden emtrji keymgi olarak faydaUnma 50* Hgirtf v# **ki bir fetefn-. dir. A?a§) yukari bir yildanbori Ilk Rus gelgit #Ji#rji i*ta*yomi $ahfmakladir, bununli y#rsi bir yapim tarn ortay* itllfrHfttf vt b«, 0«y*i Denizd* li¬ ra it# yipilmafi tmrltniri da ha birôk anarjl imsyottlanna oncOluk «4«<*kT)rI. *t3eyaz lVenizdeki Gelgii E-nev\i ustasyanu D. enizin kendi. saati. vardtr.. GetgJtEer, suyun. kaharmasi ve inmesi, siirekli bir ririm rcler.. meydana. getlfabilecakierf. gugten yedl. kat. daha. Fazladir* By yuzden bu dnemli kuvvetlerden fay-. deni* kiyiamda ya?iyanlar bunu pek gyzel bltjtf*. dalanmak. lar.. naklanmn ortaya gikmasma ragmen, hig bir za0u yUzden. fag. sDrekll. hareketten. faydalatv. Junun. kafajini. ijgai etmlptir ve bunda. edilecew blr*ey. hayret. yoktur. Ta onblrind. hevesi, blrôk daha bajka enerji kay-. man unutu.mu$ degildlr.. ms fikrt da 90k eski zamartiarden beri Insonog-. Tabil bir gel git enerjj merkezi, denizin ka~ bermast. lie inmesi. arasmdaki. yUzyilda. mumkiin. verilen *enefj3. istasyorv. kurulacakhr. Aym zamanda. Jan* dtijunOlmOj ve yapilmifti* BunJar. yarvdan. •Mat degsrmenleri* adi ârkft vapudarm. kepqe âfklanna bemeyen de^. sedllditj] Bu. mlrlenmis deîrrnenierdii.. Bat 1. gffvlriyordu; nna. veya. bunun taster#. garklann. ait. kisimlarj. fieri gerl geên sy garki. harakatl da de$lrmen tezgShiarma. TabH bu jekltde yeimz. intikal. tajta-. edlyordu,. gelgitle Hl^klll oian su. olduû. kadar. buyuk. su. dtizeymin. oldu§u. bir. ruzglrm. yere. etkislyle. gelen dalgala^m da mijmkOn oiduû kadar az his-. 3im»rt ârklan ofan ve denlz Ejzerinde yiizen de* donizin i^lne girlyordu. bir bo§az veya. bakimdan. en. Avrupada. nehir agzi. mbkemmel. ingilterede. segMecektir. kofullar. sa^layan.. Sever -a§zi-ki. SO ytldan beri bir gelgit enerji. ianmijtir- ve Fransanm Manj kiyiEari, St. Malo'da. enerjl. Ranee. istajyonu. agzinda. yapdmi^tir. burada. Istasyonu tasar.. diinyamn. Burada Ilk. Uzun yillar. gdgit boygn-. kabarmasindan meydana geten o muazzam enerJi. ea yapdan pTinfama, Inceleme ve model gozJem-. rse 5yle<e Faydalamlmarrus olarak yerlndla duruyordu.. termin sonunda,. Dunya denizlerlnln gelgltten meydana. getan. butOrt. kitalardaki. nehir. ve. gbllenn. beraberee. 1966 da,. ifletmaye. 24. nihayet bu israsyon. boro tGrbinl. beraberce. 240 Megawatt'lik bir gu£ saglarlan. topi am gCkii 40 mllyar kilowatt tutuyordu ki bu,. 6. Lew BERNTE1N. pek. Sir gelgit enerjl. tesisinln prensibi. kanîk deîldir. Tabil bir havur, bir. asfinda set.

(9) Ounyartin ilk geigd enerii islasyonu t^66 da Frarmds Mims. fciyitanrida Sr. MaSo dot&ylarmda ijlsinege bajlnmtfttf, l^fnde 10 ar megawftttlik 24 bory ttirtnninin buiUndugu. bir. %tt. agik. de¬. ni z) *havuz» foiimetfnl gdren nehsr a^zindan ayirmektadir vaiitaiiyla boru. aîk dentiden. rbrblnferl. ayrijtr<. konylmujtur. yani denizfn fU duzeyt. Satin. Deni*. tgerlfin* kebardi§i(. cfkir*. En yOkiek ay dlizeyi Gitoeîn Ayin etkfil*. n> fazialaitirdi0i dolunay veya yeni ay da oJur. havuzun su dUreylnden. B6yJe bir and* en ypkiek met dalgan rmrydana. yyksek ofdu$u is man. borulardan lijerlye tu gt-. gelir. Bdyle gunlerde St. Malo'da denlz duzeyinln. rer* Tprbfnleri faJifti nr ve havuiu doldurur. De-. ylikiekfigi. nlr suyunun duzayi. Kuzay Amenkadaki. ininceh. havtodeki. jy buzeyf. yUksfikte kalir ve »v denize bcjahrken ylne |0rbinleri Jjletir Gelgidefin £al>fma. tarzi,. bir engel golgit rol. ritmine uzun. otarak. zaman. kabul. sani rallerinln. oynamijtir.. enerjl. asil. bnPne. edllmij. clan. ve duzenfl. PstbnltJû. gil^liik. gelgli. ybzden. pdL. Bit. tamm. ve surekll kabarma. bir. da. buyuk. bir. galijan. rap. meydandadtr. ener]i$inin. dtk oJmaundfln ziyecfe gelgltlerln gUnU uymamaii. dlizeniii. gegltemeyecck. ve by. kurulmastnda. SUrekli. lantralleHnin. Fakai. bagimh. pertyogbnUne. degl^m gdatermeslnde. lie (kind. 12 tastten faiiadir,. kabarma. arasindaki. ram ofarak. 12 laat. Gelgft Fransizter. yUzundaki yorungesinde her gun 50 dak I ka cge-. enerji. istasyonlanm—ki. tarafmdan. tarn. bu fpkir. antarmyia uygulanmif, iitaiyonlari. bdnlar elde el-. tikierj enarjiyt gene! «riar|l. ola-. sebekeslne saat 6-8. arasi ve 16-18 arast verifier klf bu saailerde jcbekenln okim cak. tdrbfniarin. ierine. ihtiyao en yuksekflr bfrka^. aimalanyla. fcnkslyonu. kabiidir. durumianna gore—. Bu da. beraber. On far. anOzer. —ârklarm. hem luyun gelij, hem gldi-. $inde falijirlar ve ayrice da pompa gdrevini. qb-. rurler, hem de syyun serbestê bir torafran breki. gOnkD o da gbk*. yukseiir. ite yOkiekhk. rak yepmak mlimkCSndOr, yanl. den. gereklr,. metre kadar. ispar edUmljtlr— xirve kywet. «mra kebareeeijp demektir hareketlnde aramak. 1!. Fyndy Bay'd*. 21 meireyi buiur. 25 dakika, By, denizin bar gi)n 50 dakika daha Bynun lebebinl Ay in. normal dan. tarafa ge^me^rni farkit. ia0iarlar. fonkiEytHilari. tekniQEnin ne. kadar. Bu gibi. gbrebllmei!. ll»r[eml|. hirbirm-. \$‘m. tdrbifi. olmanne. Ihtfys^. gldygu meydana îker, l$te bu sayede havui lie. 7.

(10) r i. tt^tyB/iunun kuri/'. i. yere mavnolar v*>. tfkSflefie. oradon. LjotUfOlsn. yer(e>t(Hlen. i btoklar. deniz arasinda zirve zamamnda daima bir dbzey. den. farki. tirfldL [kind bir problem da tabiatiyla bu. bulunur ve kuwat. Istaiyonu. hemen. he-. men tarn verimle taller*. Bu. enerji. dUnya. potensiyeli. sBiJlamayi. potensiyeltnin. basarmiftir.. altida. biridir.. yakin bir gelecak (gin bunun kilowatt saatinden. Fakal. ancak 40 mifyar. Faydalanmak kabil. olac&ktir. zirlanmasiydr yunun. Denizde. elven$li. zinin. durumu,. havuzlarmiit*. meydana. gdzillmesi. dir. o da. k]. yol. Beyaz Denlz vermemesj. usullare. sanrrali. [. varda r, bir^ck. bajka. bir. dayamlmayacak. ara-. <toptBma uygundur gtigitik. yar-. kiyiEarimn tundra ve. yOzOnden. endustri. olmamasidir.. gdra. yap-. hatta. bir enerji. mar.. Bu yiizden. santralinin. masraflara. ihtiyag. alti. gebG~. temellerlnin ha. Buradakl esas gtigluk de deniz subir. Ezole. gall stirilmeslydf, Gyle bir. heron malzeme. etkJleyemesln. [fk. rjet I film Esina. gereken. kezlenyle ba§Unmi. masi. enerj. yerler. kendfli|inden. Yalntz. deniztn. gelgit. blrgok. tu. yar ferine. ki %vyun donmasi ve donlann £0zOlme$i de ong otarak. \{ ânfraJ Beyaz. Denizdekl. atkisSne dayanabllecek. malzemenin. ve bu Beyai Daniiden sa§lanacekiirr. me§a. Beyaz. yuk bJoklnnn oturacaî. Rusya yifda 210 mllyar kilowatt saatlik bir gelgit. yikdDrQlerek. Kislogubsk'fa. binasi. bir. ele alrndi, Bu,. denema Kiilaja. ener* Guba. dar bogezinm egtk denize agildifli, Murmanik'in 100 kilometre kuzeylnde ki, an dar yard!. Burada dentzin an fazla kabarmasi 4 metreyl gegmiyordu. Deneme bajanyla senuglandi hk. 1968 de gelgit ten aide. anerfis]. Kola enerji. we 28. Ara^. edllen ilk elekrHk. êbekcsine verildi. Bunu da-. ha bfrôk gelgit santrah. izleyecekrin. alt-. yapil-. gostere-. Ingitiz, Kaneda ve Amerikan btlirmel dergb Sarinin verdiklerl bilgiye gore, galgit enerji santrallerinin yuzer bloklar hall nde yapilmast. fikrl. emktL. bu Bu yiizden santral binasi bloklar. hafinde. ayn. ayn. yOzen. yepitdi ve Murrnanik'tan deniz-. santrallerin. dilnyanm. her. tarafmda. go§al-. masinda bilyOk bir rol Oynayacaktir, Httd dec Winen*chAftmt*n.

(11) * Bilim ve teknigin getirmf> o!du$u devrim, b\r$ak ybnd*r> ISO yiT 6ftCo fngilterede maydana gelen andustrl devrimine haytet verecek jekflde beniemcktedcr Acaba ondan bjrf*yt#r figrenemex mlyix?* By scruyu scfon Prof, Dr. Goldman ha fan Ameriktn Xerox 5irketimn Genel Mudur YardimGrtidir* bundan fancuki ion gfarevl Ford Motor Kumpan* yasimn bllimsel Ifiberatuvflr m(Jdflrltt$U kJ! Okuyaeagimz yen qnun ievkl I dare ve lek* oik konusunda vsrdigi fair koofcransm « Science Journal* darghS terufindan cketfenen kismimn gevfrtildlr.. ENDOSTRiDEKi iKiNCl DEVRiM T t) It "K t T E J. E. GOLDMAN BlLtMSEL vc TEKNlK ARASTIRM A KURt1 MU KOTtJPUANESl. I I ugunun cemiyeti bundan 25 yil 6nce ' mevcut. olmayan. ve jjlemlerden neral. birôk. da ha. mamul,. making. meydana gdmijtlr. Tanrnffli} Ge¬. Electric Kumpanyasmm Genet MildttrU ge-. jenlerde,. Kumpanyaa*. gtt-. Insanm aklmo f^le bir soru getebllEr:. fngilteredeki busbiJtun. devrlm. ba^ka. nasi I. oldu. $ekillde olu^tu?. da. Fra ns ad a. Endustrl. devri-. mlnln meydana geldiî urada Park bOtOn dunya*. birôk mamulUn bundan yanm yUzyil dnce klm-. run fSkFr merkezlydL Matematik, bilim ve felse-. senin falfmedlgl jcyier olduûnu. fe Jle Uglli buyUk yeni flkJrlerln hepsl. l^fem. veyn. bygun. mektlr,. yapilan. mamulterln,. tarafmdan. hilmeye êhjmanin blr yold blrinclye gerl. soylemlptL Bu. makEnelerm. yapi Imagi¬. ne imkln veren bilim i $e 50 veye 100 yil bilinen. jeyfer de^lldi; eta. Ingiltera Mill oldu da, endustrl devrimlni yap an Ilk memleket oldu? Bane kalirsa bunyn nedeni,. alalim.. da-. Qnun biztm cam i ye*. timtxe etkbi £ck buyuk. oimujtur. hizJa. sistemler,. demirden. Komputer,. dftnen. bandar,. bellekler,. transis¬. tor l$leml@ri ve Boaleln cebrjnin blr araya gate* rek. meydana. get«rdiklerf#. tem. olmamakle. Frani&da olmayan gflterede. sayarsam, onlor meyecektir, yeni. biKme. dayanir; eski bilim, Ote yandan demir sekirdek, ifleyen. sa^layan parâ Son. zamaniarda. lanmasi. ve. sistemin. gahprmiru. Ese, da ha hen Ik 25. yajindadir.. Insanftr op6k slnyallerln depo-. metodl&rmi. «r*ftinyortar(. bunun. Igln. laser ijmmdan faydalaniyorlar kb bu bilim dali ise henuz on yilhk blr ge£mt&e sahlptir, Ifte bdylece bMlrnln piyaieya dojijru Eterledi^l blit On spektrum ve zaman tarlfesl. vardir. Bu. kar*ilikh Su. etkenlerln. aynntili. birôk kimsetere yabanci. îjnku. blldlklerl. teknlk devrim. konusu. Jn-. etkenleri. feylerdtr ve. gel* bugUn. tartijdirken ortaya. gikarlar. p unlarden. bir. *Ure£. ecaba ne kadar iyi anUfilmijhr? Benlm cfaylmime gore Ikincl devriml anlaya-. bl rind si. ingllterede. * yen in bulunmasiydt.. lecek, mi)thl$ fair makinedir. Magnet Ik pikap ta eskiden Faraday tarafmdan bulunan fair. ban. bulunmasiydu. here-. ber hemefl hemen insan beyni He rekabet edebi-. veya bilgilerl. Fransa-. de§lt. Pekl o halde. fane®. etaktromanyetfk. manyerik pikaplar,. IngHtereden. hatta bu bilfmln Iglndekl. bail da liar henuz 10-20 yajtndadir. Mi sal rak kompUieri. dan geliyordu.. bankacdarin. hazir. serma-. Lortdra bankacih§in ve. merkeziydl,. sermayesini. dunyamn. en Ocra ko^derinde âliftirmasim 6greflm|^l ve kar sa^lamakten ba?ka da ne yapti^mi pok bllmiyordu. Bu lip benkerler kredllennl ne ?ekllde kultanacaklan fEkirFidirler.. hususunda fair parâ daha Kisacasi. Lloyd. $irketinde. genij oturan. bir adam Igfo Klndlfitandaki blr baharat glyle ofta. flftll*. ingilteredekl blr buhar maklnasi. fab*. rikosinm pek farkt yoktu, Soylece bankerler oh dukâ. tehlikeli. Iflere. pare. yatirmaga. al if kindl¬. ikincl onemli blr etken de IngiMz. sahnesh. ier,. 9.

(12) nln. hareketll, egitilebflen,. art ama. uyebHen ve. kind etken de —kE bu benim IweketUi be-. becerikli bir 1} gucune, ifî kadrosurca sahip ol-. certkli ve egirilebilen bir ijgf kadrosu dedi'. masiyd*. Bunun anlarm fuydu ; bnceden bu ifte. rim feydir— Amerikada I kind Dunya Savafindan sOf-ira bllim ve leknige kar*i ar t an ilgl ve sevgi. yetifmlj. kimse. bulunmarneftna. ragmen. Irtsanla-. ri bu yen! i*e êkmek bir imeseEe yaratmiyordu,. sayesinde. UguncLi etken de gerek bolgesel ve gerek. hire plyasaya. asm uygon. pazarlann mevcut. deniz. olmasrydi. Dbf'. burada Syi. tamamlyle. mevquttur.. Birden-. e^ftim gdrmu^ fizikîler,. yacdar, elektrik ve mokins muheridifrten hatta. bunlardan. klmdbkU-. duncu olarak da genif bir ulafhrma ve haberle*. tuverdller,. me sistemE sayesinde, fazla bir gecikmeye ugra-. aienmda genl* tecrdbeEeri de vordi ve buntsr gl-. banEarimn. ticaret. madan insen ve fiklr jihaii, bilgi clegs* toku$u ve. n&ken endustrj tlplerini meydana getiren ve bu-. nihsyot. yumelerlni tefvik eden I* gUglermi. iiretikn. mamolun. piyasaya. gpnderilmesi. geliftirdller.. kofaydip fJUiun bun Jordan dahe onemlisi ve so-. Bilrmiel. nuncusu her ne pahanna olursa otsun if. bir sefiebi de by ortamdo asiE plyasalama sureci-. mak. tsieyen gir^ken btr glrifim. lunmosiydi.. Frannz. yap-. ruhunun. dosttarimm. bent. bu-. aftedecek*. pin. endiistrl devriminln otufmasrnin. kendisintn yeni. Xeros. bir ?ey tflmaaiydL. kopye baski]. i 5 feni 1 yalntr. l&rini umanrn, fakat Fransiziar pryasada higbir za-. nik bir buluf de§El. aynf. man girifkenfikleriyle taninmif degildirler.. bir piyasa. hakEari da. vardir. 0#le. rap i^me alifkeniig*. yemeginde bir fife. genellikle i>. igen ve Istirahata gekifen. meydans. endustri. ve. 19.. yuzyillarda. devriminde. katailzbrlijk. aymyie bugUn karjimiz-. sosyat ortamin— hemen tamamiyle. AtEantl*. gm oleki tarafma gejilfif ve bugUn Blrlejik Dev* latter. cemfyetinm. iîne. ybnOnden bakart. kumpanyalar ve tahmincJ-. yerlefllî. birka^ kuÛk firket piyasanm aîk yerlerini pabilirsek,. mufteriler nasd olse blzim. giden yolu bulurlar> dedller. den pr. tahmin. etmek. ve yen! piyasatar. aifcfnl. bgrpy. yapmakta. êkimser. kanfsindeyim, Buna ek olarak b!r de suni plyisalar vardir, BErieflk DevEetlerde bu. uzere. bir fJrket kuran Herkes pazar yerine gidlp iste*. enerjisi. di§i sermayeyl bulebilir. Bu adeta ifrat dereceye. tlr# bunEann her. varan bir fsydir.. ctan. sonunda. Ailma bakilirse, bu bir hata-. gorta. uzulmeê baflamiflar-. jekilde orgutlenmif jirketlerden birif Us. etmiflerdif.. bir^ck zengin. Buna. tmanlar,. ra§men. banka Ear,. kympanyalan ve daha bafka. nak!ar* paralanm. kredi. yatiracak yen! alantar. sl-. tarefrndan. tie Ifglll fonlarim alanlardir. harcayan. Savumnaj uzay ve atom enerjisi. He llglli harcamalann yaptiklari fey, norToal ofarak b'r endUstri refebbt)£tj Efin iginden ^jkmakta gOÊuk ;ektiSi zaman. HLikumetin, yeni. nn veya geiistirmeEerin. hemen hemen. Ee 6ze|. ara-. men, onlan deneyecek hazir bEr piyasa sa^lama-. sektcr tarafindan yapilrm* otmasina. aindan. trenvlstdr bu fekilde geEiftl, yen]. bzeIJikJe. teknik yeniUklerle. BiitUn yapacaîrnz. fey. Jlglli. fieri. Bilim. yara-. kolaydif,. fikjrter. IgEn.. Ortakhî. IbarettEr. nik bu. Komputer. fekifde gelEftk. ddrdOncu. kufagfi da. bu. fekilde. basittfrH istersenlz bir kursun de mil yon tan alabilirsiniz. 10. gelEftl,. mikroelektro-. iransistdrun uûnctl ve ayniyla bu fekMde. galif-. mektedlr.. fandostri devriminln dordiincu. Ian gibi iIgin^ bir ad bulmaktir, ondan. bufufEatamamiy-. kay-. gergekleftir-. Bugurr Amerikada yeni. HUkOmet-. de teknfk [emetlerle ilifkisl. taêbbusleri finanse efrne rOyaami trei fiklrler iîn sermaye bulmok £ok. yaratthr. uzey, savunma ve atom. maktadirlar ve hepst de IBM veya Xerox gibi dev mek azmlndedifler,. davramyor-. du.. lu§u vardir, orada yen] b]r fikrj jflemek. Amerikada. yaratmak-. Bir butun olarak bu yeni devrimden once 1$. mak lehNkesini goze a fan genij bcr sermaye bol-. SC§u. kapimiza. Ifie boylece yen]. endustrl devnminde tkaretfn rolu piyasayi once-. bunlar hanr bir miifttri. dir ve bankaciEar bundan. iz-. lediler ve «e§er biz bu piyasa i^ln birfeyler ya-. ilk olarak BirLe$ik Devietlerde bugun ner i$e gir. <jirf its bu. da. m soyiemlfEerdi, fakar IBM tCumpanyasi ve daha. da gdriiruz, ve ben aym prenslplerin —halt a aym. piyasa&i. 20 y*t once komputere S3’. tnsanfarda oldugu ka. ingilterede 18. gelen. zamanda ôk akdljea Komputer. ler onun hi^ bir zarnen baânya ulafamayacaSi^. imdl gdzlerimizi yen] foilimsel devrime sevF. eden etkenlerin hepssni. b*. Meiela. onemfl tek¬. bfratanm. luklan ferhetme egrllmlni kamîiamaz,. rTrsek,. yenilîdlr,. benzer bir drnekttr. aciamSafmda,. akfam yor*un eve gellp Martin! veya dar yeni. betki. bafka. sonrasi. kafem yaprpp yine. faktdry utaf*. tirma ve haberlefme ilstemtcHdlr.. Kanaa-. timoa Blrlefik Devletler dbnyamn en jyi. lelefon. si$temme. sistem-. sahfptirier.. fakal. habeflefme.

(13) lerlnln. ruhu,. t&Knlk. ve. 90k daha cinemlldir.. kullandan. maizemeden. Burada bltgilerin. serbesr. bir yer. yapacak. layacak bir. bir altfverift yartbr, ger;i bu I kind Dunya Sava*. once Akademik. findan sonre ban. oak bfr feydi.. pollilk nedenlerle kisttlanmtf'. jekilde para. bale getlrmek, êvreler. kazanmastm bundan. de. sa§-. blrka; yit. lamamiyle. kagmilo^. ti, fakat sen 10, 20 yildan berf bl Igioln serbest i( Em ekonomfk geitfmayl. akimiru durduran hi; birêy olmedi, hi; Olmeisa bllglnler arasinda, lemm. i;(n*. &u billmin endbstrlyel si*-. sdklugu blrfeydlr,. ;iinkii. bllgmSer. bur yerde kftpah birakilemezEar, onlar birbtr leriyEe. konvfmak,. blrbirterlne. kart!. dOrfisl. davran-. mak zorundad<rEaf ve bu yuzden kendf selepjne karjt da dUrllsi devranirlar glnlcrln. ;ene!«r|. dedEkodueu. yafh. muesse-. Belkl. biU. kedmEardan. bile daha dufUkitir, Eger bir sir saktamak istiyorsaniii bfr. kedm gurubune sbylayin, fakat ta¬. $&giamak Uzere pi-. yaiaya n«$kl intlkal eder? Bu hususta tamamiyle nlm. ters. brnekler. bulunmastna. ragmen,. be*. inancima gore yeni buEuffar Igin en buyilk. katalizbr. tarn. anlamiyla. Amerikan. olmayan,. fa¬. kat Amerfkaca benimsenmif ve alifilrmf bir mii* essetedir,. modern endustrl. araftirma. Jaboratu-. n. Bu gergok bir sbrpriz de^lldlr, ;0nk0 bit an* dUrstri firmasi memfekelin mlkrotkopik bir par' âsidir. Astma bakifirsa Amerlka ve. Ingllteredo. lc m brr bdgine ondan bahseimeyln. J. R. Oppeiv. ki b 1 r;ok bliyDk endustrl ffrmalan, blrkag ,dah*. heirner bir gun *b%inlerln arasmdeki dedikodu,. fazla gellsmif ttlkenln dtfinda, btftun dteki mefti'. Ozitari yafatan kandtr*, demifli,. lekeilerin tgayn. saf? mi III. bOyUkttlrkr. Ford onuneu. oUrak. fah$T. ruhu gelmektedir. ekenormk sistemi lere daha. tefebbQi ve heyecan. iyT. veya. kttttt, Amerikan. ingifiz sistemine gore gelenek-. sz bafihdir,. k tiler, ben bunun fljphe edSyorum,. bug unde bdyle. Engl Itere de bir bllglnih tlcarl. bir tefebbusle llgisl kmci. oldugundan. b]r feydi. olmasi bir par;® haysiyat. Yen! doktorasini. yapmif. bir. pendn bir iye glrerken yapilan mulflkatia ne ka* dnr knarip bozutdu^Junu,. fakat daha !yl bir If. bulur bulmaz ai bir zaman aonra ondan aynidi0m i gdruruz fey bu. Aslmda an llgln; va *flfirtici. olan. ruhun ejlllm muesseselerm# de girme$e. ba>ladi|sdir. Birleylk. Amarikada. Kalifornlyada-. kl Palo Alto bdlgesEyle Boston gevresindaki. 128. hasilaai>nden. daha. Kympanyasmtn. yttltk. gelirl masala Pakistan m gayn sail mllll hasilaii* mn. yaklafik ofarak. ca Ford otomobil. Orada bitlmln plyasaya. dokulmcsi ayip bir fey deglldir. Halbuki bir va*. Motor. u; veya dorr katidir. Ayri-. yapimmdan ba^kg.. en bl>yyk cam, yedind Ureticiildtr, dektrlkle yada. I kind. roaden. gel tr ve kendl. ya ve vlpitlerJ. dUnyantn. en btlyGk gdlk. kaplamada. diJn-. kullandlgi bOtOn bo. kertdi yapar Onun Pakistan in kin-. den pek hafka olmayan bir ekonomi profili var¬ dir. |r mllletln yeoHikiere COfkusunu kumpanyanm kumpanya Bi/ntar. karfi. ker-iîlayan. olan. eym. ortu ve. faktorleri. bir. l;lnde de buimak kabildlr. MeselS. igindekf. birkag. yanilifll. se^me bmeklerdir, herkes. de. alahm.. sevdiSi. mlsal-. lerl icplayabltlr ve Nepal da btfyyk enddstri ara|-. sayilf kareyolu botgesinin boyle bUyOk ekonomlk. nrrna labor at uvarmdan gelmedlr. Tabil. merkezler ha line. rada sebahler! birdenbira bOyijk bir esinle uyky-. todaki. StanForc. gelmeainln. sebepferinl Palo Al-. Umversiteiinin ve. Boston. arada si-. do-. Urindan uyanan insanlaffn da birka; katkisi ve¬. taytanndekf MlT'nin by ruby 50k eskiden benim-. ya bulyfEan yok de^rildir, fakat bu benim t;rk-. semif olmalarmda. buluyorum. Oerek bu. shelenn. ve. kendilari. gerek. Oniver'. lamak. istedlSIm. feyi. hi; bir. iinivefsiie. Ldarelari. Ilk ofarak naylonu ele alalim. fa kill (tier Nn 6z*l flrketlerla IfblritgL hususunda fqk tolerant! k ve HarTcl bir. yapmau gbryfij. firmatmin Dr. benpms&miflerdir. Hana MIT ile ilgill fdyfe bir 1 eke r feme vardir 1 * orada profesor olursunur,. wor&i tesinin. W, H- Carothers,'( Harvard. kuitat. *kandirtJto§mi»,. fekilde etkilemez Tanmmif Du Pont. duvarlari. ayljgim. arasindan. bfrka;. katme. Uninasi I. gikardiî*. baftada. rn ve Carothers'ln kendl era$tirmitwfH yapa* bilece^r kandlne orgy bfr ortami nasd meydana. taiebelerinlzi. gormeê gellrsinlz va ge-. gelirdlginl bir;ok kimteler hatidar. Côk defa en-. riye kalan zBmHrumxi. sayih karayofu bdlge-. Bdmiat bir. stnde ri. kapiniltn Ozerine. taat. labor at uvarlinizda. uygulamsk. mesine. Ifle. biiydk. ];in bir eîltim. yapn^mu yen!. kurulan. yafdim tderek. umrurvr* mitt. i/zere. yazartar, tEi. bir. firkatm. birka; mil yon bir. bllgm. by iuf la¬ geb>. dotar. veya. ka-. ekono. muessesetinl daha muleber. duirtrl. êvrelerinds. yapilan. bllimsel. gdlisma. ve. arastirmalar akademlk jektore naiaran ;ok daha venmli olmakta ve daha mektedir bir bilgin, revlerinden. esash. meyveler. Kenditine boyle bir JmkSn komite serhesl. var-. *e$l&nan. loplantilanndan, d^ratim gi> k^lmakta. halt a bugunlerde-. 11.

(14) ki dgreinrten gbsteriloriyle ilgiSanmekten de kur*. vardi.. tulmaktadir.. universireler. kU. tarahridan. biltndi§«. diiipllnterrn,. biiim. sbyienebMlr1.. yenilik-. na sert ve gabukâ flkir duvarlan êkmek keblldir. Modern endustn ara^tirma l^boretuvan. kamsms v*rmi>11d £un-. bu duvarlan bajka hlg bir teêkkblOn becerame-. 1930. yiJfennd* Bell Telefon. haberlejme. takni$inde. ban. 1950 ve I960 larda vakum tUpieri He ydneliileeek. bir. haberle>me. (lambasistemins. dlQi. tekilde. tamamiyle. yrkmafii. gim iki mltalde gbrijldu§u gibi. baârdi.. Vardi-. endustrl, di?sff*. arfik giivemlnsezdL Fakat by yenlHgin, J. Barde-. dan bllimsel. an Me W. R. lanmastm. bllmlftlr. Son olarak tejekkOlUn. de. teêbbus. lahibi. Brat tain tarafindan bulunan. sistorun. esas parlak ruvarlanndan dL. gsbi. dallari-. nrn hi/kum surdugU yerlerdir ve bunlarm arasi-. yapjlmasi gerekti§i. lari). lierkes degl^lk. yrn jeyfer transistbrferin bufunmesi Tîn de Kumpanyasi !*rln. Bugiln. Bardeen. de§il,. Flkrt. Bella Telefon. Perdue. Ite Brattain. tranllbora-. Unlversiteslnden. gel-. Perdue Uni verst iwinde. bu konuda bir £ati$ma ve arajtirma yapilmakta. jahs!. toplumun bllglslnden derhal. yeni bylu^ta daima run. Inwnlarm. faydaIdn-. bylunman-. kar^mixa bir tek adern, bir. bUyuk bir One ml vardir, Hemen hemen her. bnci) gikar, daha ba;mdan o fikrj dUjunmUs va. I&boratuvarla-. benimsemij ve ondan meyve ehnceva kadar onur. transistor yeptilar. yakaum birakrnami; blfl. Bazan do§ru olmamasi-. ve sonucu buyuk bir endOstrinin do§masj oidu;. na ragmen o onun u§runda mOcadde de eder, ya¬. bunun Japan ekonomislne ne gib I bir etkl yap-. rn ndakilerl kiraf d5ker. hatta bazan bu yenl flkir. olduQunu haber ahr almaz, derka! rma. kojtular,. kendileri bir. lijmi soylemeê liizum bile yok, Eindhovenn Phi¬. herkesin. lips. olduû Hilda. i|te $aHil tejebbOs aahlbi bir adam. jAboratuvarlarmdaki. ll^tfrmeien. bilginlerin. ferrlileri. ge-. de buna benzeyen blf hlkSyedlr. Bu. Grenoble Unlversitesinden. Louis Had'in. blf bu-. lufuydu ve PhllEpiTfi £ok lief I ve genlj. gtirDflG. bilglnterl. tarafmdan. geliîrlldL. Son. otarak. be-. hojianmadtgi ve alijdmami? bir. jeyda. bu demektir \. caba butun bu anlatuklanm, sbzieHmln ba**nde bir bUtOn olarak ekcnomidekl yenlllk-. lerle nasi I begdas&cakhr? TabiatiyTa ekonomi onu. nlm de fahsan hgifi bulunduûm bir gelijmeden,. meydana. Ford. lamindan fazia birêy olemaz; e$er onlar bir bij-. I4bora(uvarlannda. gelijtirifen. teryadan bahsedece§lm.. yenl. bir ba-. Ford klmyacilanndan bi-. birgiin birdenbke bazi camlarm sodyumu far*. r\. lastyle geglrdlklertnln forkm* vardi va bir gun sonra, ve. enerji. hafta sonunda depoiama. Ikt. elektrokimyaci olan. konuavyU. llglli bir arkeda-. jiyla golf oynemafa gltti. Oyundan. vonra arka-. da^na yen! bulujundan tor etth da ha orada Ort-. tun o. get r ran. olarak. ekonomiyl. cs bu. iundugum nn. ve benlm. enerji. depolamada 30 yilda. buluytu gildir,. akGlerlnin. gbru$ume gbre. 15. kati. etektrokimyaiat yapilan an dnemli. $u ana kadar daha piyasaya gifciTM* de* fakat. blrgOn. gikecaîndan. big. E. bu Amarlka di$rnde. fakat. Avrupada. Ingilterede. bir enduslrl. ara^tirma. raflan vardtr, Ilk Once ontenn hepsi felltmsel. arajtirmarun. sonycudur.. Kbkenleri. temal. biltm-. ddr^. ta?ebbi]sU. yapmiyordu.. Ta-. istisnalari vardi rp va bunlar da,. pek rastlanmamasma. panyanm en yOksek. ragmen, kum-. mevkilerlna leknik personel. gatfritmlftfr.. L. ok sayide yenSli^l isteyen kumpanyalan olma sina ragman, bif mamlaket bllimsel devrimi. nasi I planlar? Bane tiyle gellyor ki her. > u cfbrt misalin blrbiriyle mOpterek birgok ta 1. ki. diincii derecede buyuk. >i)phem. yoktur. bir. siralarda Avrypa Ford'u gibi gurupla-. afeyhindaydim. ids,. Id!. reddedarierse,. Ingitiz endOstrlsinin daha anlamadtî. bll bun Ear 1 n da. nin anerjt giteii kurûnoksit. yenllemeyi. top-. jeydir. Ben Ford organizasyonunun bir uyasi bu-. arteai. Bu yen! bararya-. kumpanyalan run. raman ekonomi da durgunla^r, hamlajir. Ban¬. iar yen I bir batary a yepro#ga karaf verdiler ve sebah da onu yaptilar.. endustri. memle-. ket artik piin yapma§i ulusal bir polltika rak kendi. kabul. atmlytir,. fonlarmi. bu. dunya. ayiracaî. plyasalanmn. yerlerln. ola¬ ve. «si stem anali-. dir ve buyOk bif kfsmi endO&trlyle Eiglll ve aka-. zinln* yapilmiy olmast. demik. yappldiktan sonra ozel sektor de aym dijzeyde pa¬. olmayan. temel. dOnyaya gel miller dir. bltimsel. mbesseselerde. Bu muesseseferde blilm. ttk* bir tureite teknlkle. 90k. ba^liydt. Onlar genf?. olduklart kadar derlnUWeri de bulunan. muesae-. 1950 de bir komputere yatmlacak paranm. }y[ bir yattnm ofaca^ni big bir tejekkule anlatamazdtmz,. ler,. yen klm kaimi^tir?. rdntgen. yrmanlan,. beraber-. ce bir ektp meydana get Iren her dniten insanlar 12. kere. ra harcarnaâ bs^lar, Fakat bu tabu birez zaman stir.. selerdt ve orada kimyaatsr, fiztkgifer, muhendlskrista log ra Par,. demektlr. Bu bir. 1970 de lie kompUter. almamay*. Iste-. Sc ft net. Jour ntl'it ett.

(15) •. •. Ycjllkoy. ,TK-131.. hyorum.. Algalma. Istanbul. 7000. ft.e. alga-. tel Email.. best. Inf* 06, ruzgar 050 dereceden 1002.6,. gersk. Baymdirlik. lie, gerekse. TIC* T 31 # Yejilk&y. VOR 3000 ft,e algah?. altimetre. rak,. ser-. rmnlarla. hergun. 12 not*. beraber. cevap. 3000 ft.e algal i$r ve mey-. artan. 5000. dan gdfiifOnw rapor edinEz.. tedir.. Ye>Hk5y4 enlajildt,. hig *Uphesiz, gbnduzleri. m. YejElkby,. •. TK-131,. meydan ruzgar. •. YejJlkiSy,. •. TK-131 r. goruldO.. altini. h*an. rapor. edin.. va. 060 dereceden. 10. not.. Ini?. serbest. •. TK*l3f. t«k$i. 14,56. ruttsn. (GMT I. terminals. kontrot. trafik. tmm. Kuzeye donuyorum, RbzgSr. da. indinlz.. Orta. nin. 131 safer seyih uge-. gi, bu jngiFizce konu$melardan sonra^ kSy. Hava. Limant'na. ggaklar. tnip. kalkardi. manlar. Hava. I imam. $>sel. g&baJari. kalkardi. indl-. 1933. de. *. kgrulmasi. lie. ilgililer. den. mltyonlarca. u$ajjm. o. za-. yardekl. Demiraghn. kt-. Eersiz emniyetll. ugurdugu. ye$3f. Hava. ugakJar. In ip. gimenlerinc.. Yallan. Devlet. bakmi^lar. kl. 1943. de. A^siosunda. Injaata. da. ba$lanm?Iar;. i$tetmeye. agmijtar. dakl. meveut. polisten. 1953. yili. Ye$ilkby. Ha-. va Umafli'm, Bugun Hava. (DHMlGM) mam,. Ula^tirma. Meydanfan. dbnya. Bakanlî'na. fjletmesj. ySnettminda. olan. havacili^min. ba$li. Genel YejJIkdy. geli$imine. Oevlet. Mudurlli^g Hava. paralel. U* ole-. hava. Qa'nrn. Helen. Ise. fgln. Iki. *yol. sa-. herjeyi. kontroldrlendir,. kontrot. On-. kadar. yerir. otam. radar. YejlIkdy'On;. da. kulesl*. Ui'afmdon. (ILS,. koleyhklar. VOR,. en. An*. Esenbo*. LTmanUrmm. Hava. herlg. bath. Aleksandro-. ayntrmjtlr, Yerden. kontrol. kontroU. merke-. Bunlardan,. gir if. alnndadir.. cihazlar. bOyiik. uûjlar. pHotun. trafik. kadar. bdlume. Ye?1lkdy'de. elektronik tar. askeri. yasaklanmiftir;. dogg sinirma kadar olani de Iki. seyrlnl Turktye. duûnOlemez.. koridorunun. yUksekliê. (izerl. bazi. konirolundadir,. kontrolO. uzerlerl. trafik. edenlortn. Halbuki. Havadakl. semalan. Ankara^ya. kara'dan. ft.. have. bellrt*. havadaki. ve. blr. (FIR). seyahat. yapmak. yapp hr. ve. Tiirkiye. JjletmesUnln elan. u£u£. yol. zJnln. Ihtiyaca yetmiyor, gimene Tnip katkmek da olmuyor,. kbr. Haiti. u;u$. emniyeti. de$eri belki bk. mateder.. Bursa. gorerek. ha*. hay a*. oldufluou. Ujakla. semalarmda,. seat ge-. I ns an. ugaklann. omgilarmde. piloilara. dnemJilsri 13. YuzJerce. lirahk. TV. galijmek-. kehramanleri,. Hepsl,. decs. Fakat. Nuri. iaimsiz. bizlere.. hemen. en. geceferl. rax. hari^,. dnce. iginde II,. yati-. olmamakla. etmektedir,. vermcmiz gereken. hatirlatir. tarn. personal. mek, onlare. de. Yeftlko/e. yok tu,. He yapip,. Yejilkdy'uri. 1948. kulesinln. kifilerin. tamamem e Turk Hava Yollan'm. personal. kontrolbrleridar.. ve bg. Hemen. serbestslniz.. 5000. gay ret. civarinda. •. frt|«atlari. planlamasmdaki. ihtiyagEara. vermeê. slslerde ha Jen Bu. BakanhgI’mn. DKMiGM'nin. 7000 Edare. 7000 Ft,ten edlllr.. yenl. sistem. MARKER). uâk^. se^fer.. Radarm. ikfn-.

(16) ci. plam dufmesinin. nik clhazlarin. sebebl. yukandaki. elaktro-. radarlardan daha yararli ol matin-. kontrol. tarafmdan. kulesi ve yol. Idare edllir.. YtjUkby. Hava. Liman i. ItfolyesJ. Avrupamn. ai an irfaiyelennden bile her ybnden daha. iyidfr* Yangin sondurme ara^lan It flicker. son. sistemdir.. 20 sanlyede glyllebUen yanmaz amyant. kontrol. bblOmU. Tnfik geneilikle,. Ian Avrupa'dan Asya'y^. dan dir. Sayjli. fimanm. aabslv. akyamlari Ite Asya dan. Avrupa ya aker. Ogfeden ton re 15-16 laaderl trafigin. nlsbeten daha. hafif oldugu saetlerdir, Ya-. zin giinde 200, ki?m ise 90-110 arati ugak meydandan yararfamr. Yapdan. elbiteler glyerler. Alamn neresinde otursa otvjn,. ittatittikEefe gore, ton ikJ ydm ar-. alarm verfldikten sonro, yer altimiikl mefkezden. ti?i lie, yilda ortalama 40 bin uâk Ye?Ukdy'Un. vake mahslfine 2 dakika gibi. pistine ini?. ktso bir zamenda. Aâgtdaki. kafki> yapmaktadtr.. mlnallere giren gikart msan. gidi lebBrnektedir. olay atari. hekkirtda bize daha. Itfalyewnln. nitefiklerl. kearn blr flklr vermesi. ba¬. ise ram. 10. btndir. Yani yulda 3 milyOn 600 bln kifi ,Hati1 a?jnrmyor o tajlar hayret dogrutul Ye?Hkoy'0n. te immd an oldukâ : Yil 1965, Yaijmurfu, rOigirli. Bir gunde ter-. sayisi. komsuisnmiza. nazaran. en. bij-. yuk avantaji. tahhe gok yak in plmetindan, uêk-. yoleusu He AI man Kondor turltt uâgi lni?e g»-. Irprin. Ozerfnde. ^lyor. Pibla}. yede meydanda. hgtasmdan. bir gun 97. nqrmalden alâk. Inff. yapan U£a0m ini? takimfari. hemen pargalaniyor.. 150 m.. siJrUklenlyor, 2 mo¬. tor urtu durduiju. govdesi. dD?uryyor, bir anda. zirt depolan yolcusu. kanadm*. Itfalye yerinl fnfUak. OlUmle. biri uâ§in ravanda. ikerfnda. etmek. burun aîyor;. a!mi?tir Uzere.... burune,,.. Oattine 51 kip. bir deSik. kmyor bile.. Ben-. Ugagin. 97. kurtariliyar.. sonra 5—6. Qlkaden yabanci. lebrlk ve takdiHerlrti. Bu. kozadan. saymamak. gerekir.. Meydan. hakkmda. bir ka^ it tat 1st ikt deêr vermek yerinde olur;. siktliyor*. bEiypk. bajandan. Itfaiye crtoritelerl. faeUrtmek Igln. yurdumuza. Ye?ifkdy Hava U mart I* !( ve dp? hat terminaL. jkl. se-. testers He. kbpUk. gelnnf?lerdlr. lari olmak uzore. Bu. yjlda 4-5 u?ak pist d(?ma cikar kl, bunion da. Sonunda 97 yolcu ve mOimttebot bu run lari dahi kanamadan. algalabHmelaridir.. nadlrerv kaza olmektadpr. Yalmz. ftfaTecMerden. elektrikli igeri. Ugak. deniz. bmayi kapsar. Bynun dijtnda. 1968 den bu yana gelen glden yolcu sayisinda e/o 20 oranmda bir aril? o!du§u g5r0lmujT(Jr, 1969 da. ite. 1.245^446 yolcunun alandan yoror-. landigi ortaya £ikfm?hr.. OnUmfizdeki. yillarda. yolcu taypitnm % 30 kadar artaca^t UgilUer ta« rafindan belirtllmektedir.. THY ggaklarmin revizyon g&rdDgG hangarlar, gum-. Gelen fldm uâk ieym. ;. rUk binati, ?lrketlere tahds edllen bekim hangar1966. 32 788. u$ak ijletme jirketi. 1967. 34395. rartfelE ufujtari iler 30 a yakm ?irket de terlfo-. 1968. 39.635. stz U7u?lan. 1969. 41-227. ian# mateoroioji. Utasyonu have liman* imiHar*. JîndedJf, Helen 25 yabanci ile. meydandan. yararlanmoktadtr.. Aralarmda Mint, Japan ve LObnan Hava YoHari*. Ta?men yuk ■. nin da bulundugu 10 yabanci jfrkete yer yqklu|iundan. edllememektedir. 1966. S952. Bunlardan ayn olartik 3 yerll ^Handling* ?irketl. maalesef. oflt. tabs it. 1W7. 9529. u?aklann ê?itii yer hizmetlermi gqrmektedir.. 1768. 14649. 1769. 19 723. Alanin ihtiysca kfifi gelpnemetinin en bnemH. nedeni,. tek pftll. bulunmaitdir.. Mnli. kalki?J. (Ptrtta dehttl ton. BugOnkU pl^ Rakamlardan da anla'placa^1. gib!. yotcu-yuk*. tin uzunfufiy 2358 nv, genijliSi ^0 m, ve baton k^lmligt da 40 cm, dir, Ye?Ukdy Hava Limantn-. uâk istatittikleri. da, terminal. dir. Itgllifer. bbigede Hava fCywetterinln tesisieri vardir. Hem. rm,. Afmanya ye I?gi. askeri,. riimimizfn bir tonucu nldugunu ^flyledllor.. blnatermin. kabaca karsiama dD?en. hem slvil bir hava I Imam. Ye?iikbyTin trefiQinyn. %. 9S t tlvH,. saydabMecek %. 2 gibi. kuûk bff orani da at kerf dir. Her ikt trafik de. muazzam artt>. gdstermekte-. 1968-69 ytllanndakl yuksek artifla-. Ye?l!k5y miaindekl yarl. Hava i. swrklyetmm ve §eli?en ruUmamTmn. Olkemiiin. ekono-.

(17) Orta. Dcjû ve bat t. Atine ve. Beyrut. alanFardan. her. den. ileri. durumunun. Beyru:. IJerldir.. nedeni, ve 2. kaynaî. otrnau. let. kuruluô. Bu. gelirler. Yefilkoy'un. AtinaVtin. biz-. Avrupa-Afrika. yof. piste sahip. nedem. tUm. oldugu. ujaklardan. arasi). lie. gelirleri iîn. ucred,. kl. bu. llmanlarmda aFmir, da. S DM), uâk. ah nan dif. maktadir.. Plan. gelecekte Unite. ve. bitecek. unite. olacak. Ttirk. proje ve. terminaMerin. 250 bin. cldyQu. ve dev*. intlkal. konma. eder (25. lie. ofis, dOkkan vi. ki~ 15 TUik hiz. (ABO de 2. dolar,. lie iTgiTi. konglan. hava. Almanya'-. mesajlardan. ha. saiJFam. tiyaîari. bir. gbz. cck yenf. t0. tamami. gib). sa^laysn. sistem). yurijyen. bantFarFa. rem. eiektronik. 8.462.777 Tl.. 1966 1967. 10.481.282. 196S. 11,913.943. 1969. 16,757.023. 1970 ytb sonuda 30 milyOn tirabk bir gellr etde edllecdSi. hesaplanmbttr,. misli olan bu am?, son sends. vs. dtretlerinin. $imd1 ki. Hemen hernen. zamafilarde,. Iki. meydan. Avrupa have. liman lari. recek. retlari. oldukga. îlrrku navlun Oe-. pahabdir. Buna ragmen di 5 hat-. Farda, Almanya ve itatya'ya ve balik Jhracaunda Eedir, Yaygtn hale. uâkla ya> meyva. btjyuk art. kaydedllmek-. gclccek have uTa$tirma. ve. nakllyestnin ekenomimizde olumlu bir elkisi ola* ca§r. yuphesbdir, Aynca dovlz kazancimiz da an. Boeing 747. Baîmizm. kujlar. bizferj. rhtiyaqlari. karîla-. mak amaayla Ikinci Be? Yiflik Plan'da, Yeîlkby yeniden. blnasi ortofome 4QQ. diiienlenmest Ikfnd. pist. mhyon TL sma. infauna geên yd bir irrgiliz. rafmdan bajlanmif olup ijletmeye. ajilaeagi. yunda ve kuzey-guney. 1971. yih. samlmaktadir. 40 m, genijliginde tabir edilen. yjlinda. Limani. hizmete gi-. butun Akdaniz,. Avrupa'mn en. ve. karan. rt,. buyOk Hava. McksrkaliEafi,. Vlyana,. nevre,. 5ikago,. San. derecelerl. ba$h. 747 eck,. bo-. yOzden. 4 va. yil. Itrrwm. mani'nr rindan. Asfalti'm 300 m. kesip bbur. irrasinda. Bu yiteden yelun Qobanêsm&Befyol araai 1,5 km. igfn. lie birllkte. ozel. 500. ler bugunkO piste. yaJmz. ve S3 mMyon llraya malotacaklir. Yeni pist Londra taraFa ge^mekredir. CedDnYe-. ma. bir komila Irk bir ek. arazi verilmi^tlr,. orta. ortalarinda. kapsayocak. gibi. iginefe Jumbo Jetferin. yoluna. have. faîrtamaya-. Tokyo. limani an. bu yil Bu. Bu. m.. hava. Rusla-. Isve^lile-. Amsterdam,. Fransisko,. kurulmuj,. Flgtll. dev damir. henuz. pek. Roma,. hizmetmd* olocakttr.. geni^tetilecektuY.. ln$a edilecek plst. Bfezllyahlan. <ûnku. Esenboga. bu. ama. Oanlmarkalilarr,. caklar.. firmast ta3500. uân. âîrtacak. IsraillllerF, Cêkteri,. terminal gikaeaktir.. UzeHnde. epey. n*. ve. Yapilacak. 1974. Hava. ler '. cekler.. belli. U mam'run. ku300. Fer, yanl dFQer adlan jfe «Jumbo Jetleri yakm bir. Silkby. IflftsrilmistiF.. binasi. geleeekte Istanbul ve Ankara goklerlni de susFeye*. yamn. Hava. terminal. Uman 1 olacaktir.. Yapim ^lifnulin : olarak artan. merdi*. binanin 500 m,. yen I. yani. Ye^Hkby. taeaktir,. Devamli. kullanilacak,. koridor ve. Heplmizi az vey^ gok ilgilendiren Boeing 747. hatlarda, kargo naklinde U£a§a ureticiler rabbet etmemektedlrler,. yerri. ba¬ sis-. Son. gikacaktir,. sonra,. Orta Do§m ve Yakrn. ayarina getlrilmeslnin sonutudur, pek. liraya yil. 4. bulunacak,. dha2lari. venler bulunacaktir. mFtyon. Hava (Yol-. liinellerle ko-. nakledilecektir.. yurOyen. plan. (h-. edile-. Amsterdam. sisteml. lîn. zeyine yapilacak. tnja. kalmsdan girlp {ikma-. kompUter. davits mi. milyon. 2020 ydimn. mekanik. maruz. lartm. yofeu. 1. hakkinda da-. sFingerParmak». kbrukFLr,,. gs jlar. yoku-. olacektir. bulundurularak. binasmda,. farilurina. milyon. konu. f 1 kir edinllebitir.. transit vergllerl*. joyledir ;. 20. bir. inâat. kapasrtclerinin. dnunde. oldugu. yakrn. elverisM. dOfUnuKirse,. gâklara,. hava. bina* yapil-. yapdacaktir.. kdktjma. terminal. Limanm'da Cu’ann. Ini^. terminal. tarafindari. âlijmalan. lhale. yapilacak,. bir yilda. yeni. mlmart. (550 Tl.) Meydandan tamin edMen gellr mik-. tarlnri. Pist. bir. BugUnku. kemu. dunyanm butiin. faarekan. ikretler ve yeni. bajlica ge-. blglmlnde. projesi. bir. alinan. Gcrer. olmas(-. Yddiz sinm. nun. Maliyeye. konaktama,. kuzeye kaydmlmiytir,. gok geli^mi^tlr.. raJari, di£ hat yoteularmdan altnan met. iginde,. diger birtun. be, Liibnan ekonormsmln. lir. I30Q Tt. Yefllkby. bakjrndan. merkezinde bulgmnasi dir,. komjulanmu. heri£,. taksl. rahatlikla. ruttan. apronun yamsira Orta yol. sonra. kivan$. hallne gelecek. sizlere. yine. tanitabilmek yardimlan. inebife-. donemeyeceklerdlr. da. duyabilece^jimiz yeni. Bilim. m.. bir. ha-. Yeîlkdy Hava. ve Teknik'in. Umidiyfe, dokunan. 50. Lj-. sayfala-. yaz»mm. hazirlan*. ilgililere. tefekkGr-. ferimi aunartm.. 15.

(18) —. f. J, Smalley v* R. L, $, TayT&f. low atitur altm wit darec* met lair foprak Ckinyamn lr*r* yujaylerinm genl* bir hi itnini kzpUr lutre by bail yarlenie 100 metre darlnEIg* kadar gidef muktmmel Mtimtal bir tabart oluîurmakla kulmaymn bti mu tuprak *yn» j«mirtd« uygirlrgrn nd* d* bUyuk bir ro! eynartuplir.. ^. uzey. Qinde,. i doguiunda. Gobi. v» Grdoa. tjinfilarin. iSan. cbllirtnln. guney. tur. Digcr Rus. Toprak». dadigi. uzaktan. tnce taneii btfyOk bir toprak birlMntist bulunmak-. oluû(jiunu one. tadif. ise sari. By. topregm. Iglndan. nthlr by sediment!!. skip. topragm. gegmekte olan. bir kisrnmi. goxer. ara^tirmarilari lie sari surmekteydiler. repragm olu>umuna. tede bir. Alman. (oprage yeryuzl'nde rasllanmadigini. $eklinde ia*ir( o nedenle bu ne ti¬. rJ. re. adi. yeryuzD diftnda olujsn ve herhongl. Sari. Nehlr kokd. verllmiftir,. Kuzey. £in*rn. Buyiik. by. uygar-. boigasindon. gpk. Bali * loess >. ulkeTannde by «di. inceclk. lanali. verihr. SOxeUgun kaynegi. biSIgesinde. we. Ion. lnee. admt. bu toprak. tUrbnli. vermi pier dir. En. beHrgln. lend! oiujuduiv Tender in sepi. kedgr. pli/p bylesini;. ytiilertne nrrda. furdOQU. ke*. int* I emitter bid I rQi. 0,025 mm.. Lneed«r kf tipfei boyanlarin. pudralar. uQujfuruldukta. eta. gibl. parmakEar. hi^bir. era-. piiru* gelmez.. bpkj. Buglin. gendllkle Ilk. pnceferriege. Itkle kuori'tan bpnatia,. %. mektedir Eari. teorl. K*talardaki. kaya. a^liQm onemli bir sorun derak. ortaya gikti§‘. bir gergakiir, toprak verimliflgl de o karte onem-. cncft kum ve kil. U bir konudur. Yeiarince foprak yeryuiiinde. sulandrginde bu sen. tarima. a I war If |j. —oialtikle. step biikllerl ve hububat— i^ln en lyl kali to bir toprak BielEl^mdedir. 1960'de. loess sbkuntLEierlnl 3k E. IngEJix. jeotaglarf. kategoride IncaledElsr. bl-. rfns sicek digerine stjuk. |Jp odi verlldJ.. loess gdkelekleri ?0 m. kaTmli^mdadir. Bn $b-. kelmelerin dufum jekUEeri. t9 cu yuryildan. BazJ bu. yena fedcgUrf bir hayli me*gd eimiftl., Bir kisim arajtirmacilara pore ragi Gobi Nehir 16. Unden. bclgesinde. rUzgaHirla tajinan ve Sar». blriken. xerralarden. have. >art-. ugradiklarmda. Ilk. meydana gelir ve kunnafi va. kuarx. parâlanirlar, va sonunda saf meydana gelir.. olu|mu}~. BJlinen. mine¬. dmUrlUlerfndendlr. Bu jekifdc tan topragm buyuk bir kisrm-. meydana get Iren kuarx kriroinm. oluiumunu. pklayebrilyoruz. Kuarx kurnu tanedkleri 0.5 mm. âpmdadir. Gelgeielim sen. (oprekta. mundan bajka 0,025 mm. kuarx. ku-. incelikte kuarx xerre-. terl de ver, bunlarm eluf umunu nan I egikleyacaft;!. JeologJerin. bir kismi. bu. ^dllerEnde moydena galcflgint. rerreciklerin. va. rOxgArla. rak blriktikleri yards sari topragi. hum. ta|ma-. meydana. ga-. ri rdijinf 6ne surmektedir. Buyiik Sahra vt Avustriiya. sari top-. 10-30 kar-. (Inca tanali toprak turu) tabakarsn olujur,. kuarx tanedkleri. m. %. rabdcaJ&n. ral ler In an serr ve an uzutt. artmanyla. edtlm4tirT. U3-20 Ml mineraileri) meydana get-. da. nOfusurtun gilgide. oldugu-. fanacikler genel-. 60-70 ktiarz,. etklsEyle parfalanmaya. S»yl. kabul. kpyulmusiard(r. (%. gidarak bunlar da. Dttnye. raslpnh. jeotcglar bu Inca lanelerin olusum jek-. kadife gibi bir his uyandinr Incdikferi bir y*+ na loesii topregmin ba;ka bir takim czdliklerl verdir. bir. jddia etmislerdi.. Bu deffl tlni. ile*. Sat Urn gezeganlnSri halkasi gEbl. sonunda yeryuzimde birlken bir madde. topraga Almanca*-. dak* (bn) sdxcugOdOr, betili jeologlar ilk Ren. sDrerek. n\j. mi*!ir.. jeofoglari. ipucu vereoek kail-. ve suspension. hQimrt. ropragm. tasmarak degil, o bblgede kandlliîndan. bdlgelerde sari yukardaki. tepraga. gdllarine yakin. rastlamiyorux. iddta gaêrN dagli. O halde. OUa olsa buxul. devrfnin icnuna dogru Malarjr yUiUnU kapliyan.

(19) BdlHl tokun'g Oliiih ;6kuntu. buzuNarm by kadar buyuk. mlktardakl kumu. in. c£ zerreJere ayirabfJecek dotjal bir gb? pldutjunu varsa^ftbUifii. B§er buzullar sari. topragi. ofusiurari. Durum ruzggrla. gerêktefi de bdyledir ge^tiklarl. bblgedeki. etfchlyle 6§uiorek. ka1) alert. grauitten. agm. kuar* krh-. taller ve kumlarm otujumimu sellar. Bu lar buzul. ttfcbde bu £»k Ibci* (in loprskutt. top-. rak bdlgelerine tikâ raslamak gerek«rdi. Jikhri. n Nehtr adiru mlanniti jmbidi taiutili bilyttk. fakrbr. iseP o vakir buzul bdlgeSeri civannda san. BuzuNar. B*1frH v« toee* c&kbatttlfrtafn Dflnya Qr«Hiiildd yerlrrltil fititeffa hidU, Cindeki 8*-. kum. larafrnden ta^rnir va buzulun ha retail. timjkleuerek. leHnfn tan vardir. yer. topra£jm. de§i|ti Hr,. Hompfen blr toprak. ince parâuklari. tone-. yi^jnmdan ri/zg£r. surUkleyemez*. mes zerreli kuarz. Kum. olusumunda dzel bir rolti halbuki. kanîmmdan. kum ye. ince parqociklor. stratir\da gitglde daha ufak parcelklara aiyriJir,. kolayJikla ayrilabillr ve riizgafU yuûruluHar. buzul. ince parâciklann. neak bolgeyo girip de eriyirree, hem kum. tanesi bOyiikUjgbnde,. niKiakl êkme kuweti. hem de tek daha. parâctklar êklfnde karma. blr fakeltiyl-. top rag a. uzak. kaba. erozyon olabilir.. sari. topre^ji. faktbr. burado. meydana geliriHer.. ruzgardir. ROzgAnn. Ta$tyici ranccikleri. tajiyabllmesi J^ln iki engeli asmati gereklr. I). Parcactklarrn. blrbirmo yapisma zsrrdE. pa rêcik larch. dana gehrt Jr!. alirligi,. kuvvetl. 2}. belirii. tan. fazladir. ve mey~. tajinme clanaî. aadir.. capmdaki. blr kritik. neral lerln de§]tik genfe^lrler, hi. boyutta olma-. agfHfklani. tajinamazhr. is® tuspansiyori. nedeniyte diiêrlar. Kum *ekl Jnde. turunricn. irl. t»-. tajinmox, fokat. i*t. tonuca. ba^-. genlejme kattayilari vardir. ve i3i defjlsiml sira^mda. deîîk ybnlere dogru. lletkenllkleri de az. ofduûndan. cgpr granit partati suratle isrmp so£juyacak olursa, kayanm dij karfit. rijzggrla. tanelorJ. ancak bu okadar genii 51 tilde ince top“. yuHakl nefiler. kum. T&yart mekanlk blr ydntemdir. Aynl. gen!e>ecek. ye. buiullann 5§0tmesi. konusu. toprak tanelerlnln bUyliklDgune dek ufa-. lari garekUdir. Bu, 0,2 mm, dir, daha bCJyOk bo parâciklar. dEîftirnneler! bahls. rak olujumunu 5a3l3Vama<- B0y5k blr granit kit leti duiuneHm, granitln bile^smindskl degs^tk mi¬. kolayca ahp surukter iîn. ni. yer. ka yollardan da varmak k^blldlr Orneîn isi de-. Parâaklartn Nevada sOspansiyon haHnde tajmabilmeti. ga-. pargacrklarrn. Bu nedenle ruzgAr en $ok 0,08 mm. panjaciktari. nedeniyle (kohezyonj. fkohBzyon), <*ok Inca. kcharyon. zer refer In. yolgyla. □emekkl. tajtrnr ve oroda homajen bir kitle ^.eklinde b’rlkerek. Bu. bdlgelerde arala^. yet dayanikli kllleler meydana getirJrler ve ancok. mesnfelere. btraJUriar. Zem.anla ince taneli parâctklar tsneciklerdert synlarak daha. blnkrlkleH. caktif,. ya. yikd lg ktsmindon daha qabuk. da. blteOlecek. ve. meydana. gefen. kuwetkr kayemn par;a!anmasina yol aâFokat. kaya. partan. kOtUJdUkte. bu. tert. kuvvetTerin etkenli^l d* azelacsktir 17.

(20) 0(5 mm. cflpirida kuar* lanesfnln 20s nt daflijimi fcarjiiinde meydana gelan karjit kuwetter nackniyle. ufilanacaflmt dUjIinmek. gayet yeniZn. Oyle olsaydt gundiizle gee* erasrndaki. in farkt-. (jnQitilgln **i. tiifireklannin. Itrji. nlniug*. lnrH. Vukwrnla. hd 11. bulged nrie. mn qok bUyOk oldugu kum poller inde bo I bo( so n. l.iirn. koliiye. kiillamlma-. rraiyptilora vr- nrjulnin Innmn. dim. tuning. ûnikn. durum a.. 13;i0+lart|uki. Min re ruk. ite-. rlklul. 1I1-. left. itltmif}. Amrrikttiie. I>m. fibt. ortl. lelukeilrr. rusltuii umlir.. toprak otujebilmesi gerekirdi. Gbzfemcilare g5-. re kum ^llerlnde m de$f*lml netfeniyle en 50k. wpirttijeri lUruklenir, Ama g<1 in. f cm. bOyukluQUrtde lander ohâbtlmektedir. $u. ra'nm kumunu Encetedikie hlf d* bu dbrt buce-. hafds sari. Qi. topra§in olujurminu later. Eitemez bu-. gdn'in k| $ah-. kaup kevuron toz bulutuna Ipucu olacak Inee. Gerêk-. zarfelere rasfayemazsmix, belki da ryzgirfarm de-. ter do bunu kanitliyor, brneîn <*mJde A ayri by-. vamh olarak 0f kumundan bu Ionian slip gbtOr-. zul devrln* feafftt 4 biiydk sen v-ardif,. masi nedenlylo boyEedlr.. zdlfara baglamakfsn bejke âremli yokl. toprak bdlgesr. Kyarzdan sonra sari. Bununle beraber I nee lane] I kuarz pnrâerk-. bifeîgi de kaJsiyum. lopra§m Iklnd bnetnli. karbonatbr. dem^tEk, Bu. Ian jblferde de meydana gelmektedir, kum firti-. madde jeolojik gaglar boyunca denii diplerine bi». nalanm. nkmfj ve da ha. dujunehm dmeijin.. Afrlka ôllcnnrfekl. kum firtmaUrrimn kaldmp u£urdu§u Inoedk rder ta Atlantfk. otesine kadar. ier-. tajinmaktadm. sonra. yiki) katmanlarma. tektonik hareketterle yef-. gikarak klnag. topraklan olu^turmu>tur.. Sar>. ta$i dediSimfz. toprakta. 1968'da IngHtere'de bdyle bi r to* ya^muru olmufr. tin olujumu hflla aijiklanmtf ttegil. ve Bi)yi)k 5ahra*daki kumterdan. arz taneciklerinin. meydana geidlgl. tftt. yuzUnde. karbona-. Genalllkle ku-. gorOIUyor kaUi-. f eh min edilmljti, bazi koiiirmerlere gftra ise Bd-. yum karfoonatlar. ju hafde kuandan sonra mey¬. sfka'dqki. gel ik. dana gelen bir bile$Ek olmah, Kalslyum karbonat. ya^muru.. Sah rerun toiler 1 Kanafya adder 1. Ijtefmelermin. urUnleriydl. bu. to*. Uzerl-. He yaQar durur* baian da kuieye Italy ay a kadar 18. topragin 9en. suda. gdiUncn. ya§mur mlktan. tuilanndandir.. toprak yijz^ndekl. Eêr. ya-. buharlas-.

(21) madan fazJaysa, fopragm derinHkkrjne doflru §0tOlen su, tuzlari da gbzerek aja^J tabaka!ara tajir ve. togunlukla bi tidier in. rekli bu. mineral lerden. b« len mail igin ge-. yararlanebilmek If In o. toprak ta koku derinlere giden bitki tOrleri yetU flf. Rutubetli bblgcJerde etjaflar bulynurken yuzey bufwlajmanin yuksek oldujju kurak bolgelarde dt buhadasan suyun etklslyte bitkt bestepmes* igln gerekii mlraeraller topra^m ylteOne yakm tabakalards bulunaca§indan kisa koklU ot ve otsu bilkiler yeti)lr. Sari toprak Ifle bu Iklnd kategorl-. dedir, daha fok otlak manzarasi gbsterirler. Qamekki sari. toprakfa en sort ve en dayt*. nrkli madde olan kuarz tie en yumujak ve en da ysmkii* mineral olan kalsiyum karbonat blr ara da bulunuyor ve sari toprak yeryuzLinun hangi bdfgesinde olursa. olsun, fster. ister Kway. Amerlka, liter Yem Zelanda, ya da Avrupa hep topragm mekanlk. bzeltlklerl dogrudan. doijruya parâ biiyuklbgu Ite llgilidtr* ince zerrelerin kohesyomj o den 11 kwvetlidir ki mekanlk dayamkhliklari. yukaektir ve metrelerce kalmbfe-. ta (30 metre) sa^lam toprak yiftinlan meydana getirirler ve da§ilmazlar. Oyle ki QTn'de sart top* rak katmanfanm oyarak evler yapanlar glrer iglne oturgrlar. Buna karjtbk toprak eroxyonu bu kitleleri. kolayca. da&itabitlr,. Kuwetll. ruzgfirlada. savrulan kum taneteri bu (no© zerreil topragi bir to; bulutu r uzgSrla. hatinde yennden. sbktip kaldirir ve. susyansiyon jeklinde dagilip gider,. toprak ta afilmij. yollar kotayca. sari. puruzlenir ve. ajimrlar Blr blfkl drtUsyyte korynan sari toprak rm denll sagFsmrsa herhangj bir neden.Ee yertnden oynatdirsa o danti kontrol. lari lirrHtMto brvar iuneelUlrr ylerak gtiriitmi trdtrv (Mlkmukopun bUyAtmrai X neciitik oiujum burada. tamamlanmi^tir.. insanin. avcihktan glftgillê gegi$i ilk kez Orta Ooftu'daki nehlr vadilerindo gargekle^mip ve belki de bura* dan <£in*e gegmijtlr ,UniO tarlhgl Toynbee'ye gdre. aynl b|le$lmi gosteren bir toprak tir. Sari. I lie civ Tim idrktrOT) mlkroakriny MT6«lniIe fnti hlIi ahnan IttH jiftr<Jiu'ik Jjin, IteHlitidr toes lc drkt kftklvum karlii>nal UMrîkEerl kuert par. aHma. etmamez. sonuglar dogurur,. ihtiyaglar insanlann. evHmlne yol agrmjnr, aîr. yaâma jartlan biiyuk dnayak olmy)iur«. uygarltklann doSmasma. Kuzey în'daki sari. toprak bolgelerl ikl fo-. kdde olu?mu>lur, Yertnde ofuân san toprak ve tasinarak bir bdEgede btriken sari toprak.. Dor* dOncii devirdakl biiyuk buxullar blrlnct êkildekl san toprs§i meydana getirdJler, By primer top¬ rak tan erozyonla. sart nehlr. iklncll bolgeler otgytu.. tarahndan tajinan. (Shantung yarim. adasm-. dakl $ari topraklar). în'de bronz devrl uygarfiSi bu bblgeferde dc^mu^tur. Setenet JoufnaVdjtn. Qtvtren: Kit met B URIAH. 12 0 tnk. »nhn ravin blr bO.vlitimfde tX Q > in ya.rcalnr %* Ecuermii nUftir •‘dro kmNUom hi btmeltn tifijrai rejakte hiiiuvilyti dahe kn nlerak irorulmi'klntlr. San toprak e£fer yeterince ya^mur yaîyorsa gok verEmli ve tarime elverijll blr topraktir* Ame bir de ya^mur yagmasm, bakm neler oluyor. Bunu Amerikali Paul 1931. Sears' m. yaxmda bu^day. kurak gltri, Sonbaharda Her zaman. agzmdan dlnleyellm:. hasadmdan sonra havalar bugday ekiml yapildu. kj glbi, fakat toprak kuru ol dug un-. dan tcbumlar simlandi*. kt|. bdylete. gegtl, der-. ken ruzgArh bir llkbehar gal Ip gatti ve korkung bir tcprak aroxyony o?dy ve o yil Amerikali ta< nrncilir Igln blr fellket yih oldu s*kt*. (^tn’deki sari topraklarm. imanlik tarlhinda. da ha da buy Ok bir rolii olmu|tur: zemanlarda. tart. toprak. bblgelerinde. TarlH dncesi bUyyk. uy>. garbklar pe(l|ml|tlr. Kolay Ijianen bo verimll toprakta tarmnda biiyuk aâmalar yapdmif ve 19.

(22) %. flf YtsAn'nln fair. tlyMrptu# yardir,. Qr*Ui'C' killer in big konusmamaii on I arm dbj^nceferini blr teypten gikan jeilerin aksetHr masidir. l^rmixdijn g*i;en duygu&al fikirt^r* baron. cu katmdan atLamndi$imzd. >iipha yok. Ama bu. kadar kaaln ofmiyan durumSarda acaba n& yapiyorsunuz?. Ve. hayaria. karjHsjtigimz. bu kadar k«iin dcgitdir. durumtarm. Acaba bu durgm-. dSjunce diyorur* Bta burad* by du^Bnce tirtmi. farda karar vermo kurallorma irygun mu Harokai. kaitetMuycruc. Bu tfyairsda (jdrdb§um fair tahne. frdlyortunuz? Yokta kapriitorlniza kaprlip Ilk sk-. y». Irmza gclati yolu mu tutuyonurtuz? Yi da kork-. sralftimadan. gesemlyaceglm,. kudirUa blr erkfek. blr far. Hava. Y^nyana oluruH&r. maz-sir. Kaffal kink blr. alamnda. kar)i!e|ir-. Birblde*1ylc mejguf Gt*. Am a diifiMcalertnderi anfariz k\, bu. Sn*an birL n. lîn. tiyaijlpf* vardrr. Iki. BrrfairTanne lbTam>mififmi. uteri*.. Ftkaf. tuijynuzdan hfgblr yolu mu *egmlyor*unu£? Sizo somut tekllF ediyOfum. blr dmok. roplarm. 9. ikl urla oynamayi gelince b«n kazAna-. ca§im. 5 topi ami galince ill kozanacakiimz. Oyu-. ta-. n^mozlar Yabanc^tik gafebu galfriiflir, Blrl blr Mikajinut* gjagr. clijjjr. bajka blr hiikamete Bu eyntig* no. dogurmu^lur?. BlrbiHerlnu *|ma oT*. mam&lan. Yarn je/forc kanFikiarim btrakmak \nt ka/b^jpyor trnin m. w&i dcfe<c. Evet, flmdl deglmrcegim ko-. Ot lentil, biitUn. uriinm dagiitirecsik <M a. oirruik ve eskl a1i$litemediî Tgin blrgok $ey. kadar. karjilflsiyorsunyz. Ajm*. miik da »Mrmiyofsunur tinlz. Onunl* Ilk. da§Hslmz. ?SfHf. Betki da kafkip gldeeek-. Aman gitmaylnl Durun!. rat edlnl. hayatimzi Q&ri}}. dnemll. A>ina olmiya gay-. Hehfrr kaybedccefllnlzi. bllmiY©f*unu*.. Zfcr yaii i*rl>Jrtd*M yat flora dikkat eder, prob li-mEcrJ fduersenl; &h<jnu*de yapyenl fair ufkun aîidi0.ni de^l,. gdrecakslrui.. kendiniz. Bu. u+ku size bu. agacaksimz,. yajilar. Qunkli bu yazttar. **niut ifr Ue codliMriff.. Oyunu deiljliriyorum: Gene Iki zarla 7 top-. aaliatclecogirTiii dujunce tarn. nadir? Ovjtim. ce k«lim«ai gok m/malara gdiyor. Hayaf kurmak, fgin. igin Mlnden fik^yet ve «nd|?« etmek Hap. dujuncfc kellmetl akmde. toplanir. Feliefe yap. m*k, cevabi clmiyan iorulnr aormak da dujunce kttimiil. alnnda ipplantf,. dujunc^. igru.. timamen. na glriyor musunuz? Burada karar verUeêk blr durum var midir?. Burad* deîneoeglml? be I i rT I. otmiyan. durum*. lami gdinc* ilz. kazanacakiimz. 5 toplartn gslin-. ta ben kazortiicaîm Yukandaki. Ikl. oyundan. rajii? hangiilni tercih. hangiii. daha. svan-. cdersinli? Hangi ciyunda. beni yernne ihtlmallniz daha ftzla? Dujunmuk. i^kn 5 dakika. ara verin &onra. ©kuiTiaya dev am edinl. lard* fcerar verms yatanagimizi gelijtlrfnfik goyev.m. iratrriakrcd?r. Brr apammamri iSgUnctJ katm-. dan mtrdivenle vey* Au‘*. rgmlari. gayot. vsrrbiflytsriunur 30. etamBfl* lnm#k dogrudur. jifl'ictr«dan oiiamnk yatih|t<r fyi. By gib^. du-. ayirablllyar vc kfiltn karoHsr. Ap»rnman*n bi^bir zaman Oûn-. Saymati m. blflyor mutunvi?. Mi«HT7WrirttZln wyninr. hciipUyorak. sandal*. yeleH ana gdre getirdiglnlze »uphem yok. Herbal do ktlive fJncantarmi da do^ru. sayarsmiz. Cesu'i imklntari taymatini billyor mysunuz?. Amu.

(23) E#ttr yukardaki mat,. sejirii. sorylara tevep veremiyorsa-. Imkanlan. saymasim. bllm!yor$ynuz. demektlr, Ama MzUlmeyin 6§renecekjin]z. Belkt o kadar. kctay olmiyacak sms, sonunda. muhnkkak. b^reneceksmiz*. geldi? Emin olgn tlz. bundan. dururniari ayrnyorsunuz.. deha kariftk. Hem de, sirayi deljifr-. Hrdiflnlr a ri de deîjlk degerier vermek suretlyle, 14 uf 41 den geyet kolaylikle eyiriyorsunuz, Hem de bu durumda birind held® 1 onu (email ediyor,. Jimdt bu problem lerl. beraber. sdzmeye. ba-. ikinc I hatde 4 kmk<, §imdi size bir tekfifim van. kalim. Vapiiacak i> iki zarla 9, 5, ve 7 loplorrv. 14 u onddrt diye de§il de, bindbrr diye okgmiya. Janrnn. ka;. edtlebilece^lm. galifm, burton gibJ 41 ddrt-bir daun, Yadirgadr-. varecek ygzlerin degl-. mz tm? Ama bgnu da bMlyoriunuz tdefonda Oil. farkli. araphrmak, 8u. jekilde etde. toplamlan. jik kar$ila$malarim. saymak. 5'imdi Ikl zarla 5. toplammi kaf farkli. karfjf«?rna lie eide edebite-. ceîmize bakoMm: toplam f5) eder. birind. zarm. basamak. Biflncl zar (t) I Ikincl zar (4) u giteterlrse zar (3). stftr-bir diye okumaz mismiz?. Gene blrlnd zar (2) y], Ikinci. g&steHfse toplam 5 eder. tarn sayitardan yapilmij. (5). uyttmi. kisimlara bdlersek. iki. Birinci basamak. gdsterdiî yvzti temsil etiin, ikfnd. t* ikfnci zan.. [srer$eniz daha tyi can^. landirmak iîn birinci zar kirmtu, ikincl zar yef}\ olaun. Durumlan ifade elmek 1^1 n yern ve ki sa bir yazi. $ekii kaianmi^ oluyorsunuz .14, kir*. mizi zarm bir i!e ifaretll y(iztt Oste gelmiftir. ay-. kisma ayirtbiliriz fl) ve (4) (2) ve (3), O’hat-. rvp zemanda ye^l zar in 4. de iki zarla 5 toplamim iki. mijilr. 41 ise kirmizi zar 4, ye^M zar L arrlami'. $ekilde etde edebt*. Jirix.. na geFmektedrr. ijaretli yOzu uite gel. 32 ve 23 8 blldiÊnix dll He ar. Tik kendiniz ifade edin. Bu yeni yazi Me 5 foplemlarmi 14, 41, 23, 32 foktlnde ifade eder ve ddrt farkli. karjilajms lie. bu toplamin etde ediidiginl derhr’ gbrUruz. Aym yaziyi. 9 toplamlanm. sayrrrak ijln. kgllanalnn;. 45h 54, 36, 63, Dikkat edintz birinci basamakla I fade edllen Ikincl. k+rrmzi zarm. gosterdr6i say i. basamakla ifade edHen. Me,. ye>il zarm gov. terdi^l saymin Toplami 9 bluyor !4 + 5^5 + 4 = 3-H6 = 6 + 3 = 9). Dokoz toplammi elde etmek lîn niye 18, 81, 27, 72 halterini kullanTTiadik? Hemen anladmiz de§H mi? yuzJerinde 7 nokta ve 8 nokta bulunan zarlan nerede ceksinlz, Ozetlerzek iki zarla 5. gorduniiz diyetoplamini 4. je-. kllde (T4, 41, 23, 32) ve 9 toplammi gene 4 jekifde (45j 54^ 36, 63) etde edeblllriz, 0g top lamtar ttym. sikbkla karîmiza îkacakti. O hat-. d« benimle oynasa idinlz, Zcrlarm yfeEerjni deîHlrmayi umiluyoriimuz. Zarlarla. 5. loplamuii. elde edilemadiînj yir*. ise, entetayim,. farkti. t2),. i?3f«tli. ait olmek 4. iki. yuz. farkli. nlgin yalm* 2 fekilde. anladimz mi? Ikl zar da. farkli. bufunur.. (3) Her. Cevabmtz. Ikl. farkli. ve Ikl bfri. *ha-. {5). toplammi. Birnjcf zar (4), Ikincl zar ikmci. zar, (4);. birinci. rar 13). birinci zar. ramiyacaktimz demek jitlydfUm. Oyunu ya liz ya ben. ikl. $imdi Ikinci oygna gelelim: S toplamini 4 jekM. (4]. Me. de elde edeceîmlzi billyoruz,. farklt. zorlardan. binne Me. aide edebllifslniz. (1); birinei zar (1), (2), tkind zar. (3);. 34, 43 bu farkli karjilajmalari sayarsak 6 adet olduktarim gorQrOz, Demek ki 7 tbplami 5 top lamina Demek. d’lrgadmiz?. 8u. ddff. de§ijtirmeyl hali. ayirmak. nazaran daha site. karîmsze îkacakti. iklnci oyunu kabul etmek te benden daha. ovamajh duruma geêcektlniz.. ikinc i zar (2).. yerlerlrti. hakalim 7 topla. mini ke^ jekilde elde ederslniz? 16, 61, 25, 52.. Duûnce hakkmda blrgok. Pratik bir uiwl, tayilara benxetmck. Zariafin. Ft ânslarta kaybedecek veye kazanscaktik. (1 )t. tore. De$i>ik ybzlenn karftlasmasi $ekilde. birêy kaybetmiyecek-. tlniz janstanmiz mDsavl idl. Yani hakstzliga. gok size. mu gu^. ye. t?r. cBir. iniamn. mEi. edebiHrsiniz. tiniversiteyi. fakai on a. seyter. 5dylenmi>-. bitirmeiine yardim. diiÛnmayi o^retemezsa 21.