EBSO&ADASO ORTAK MECLİS TOPLANTISI. Ender YORGANCILAR Yönetim Kurulu Başkanı TOBB Başkan Yardımcısı

(1)

Ender YORGANCILAR Yönetim Kurulu Başkanı TOBB Başkan Yardımcısı

23 Şubat 2015

EBSO&ADASO

ORTAK MECLİS TOPLANTISI

(2)

DEĞİŞEN GÜÇ DENGELERİ

20 25 30 35 40 45 50

1970 1980 1990 2000 2008 2009 2010 2011 2012 2013

ÇİN ENDONEZYA

TAYLAND

G.KORE

TÜRKİYE ALMANYA

SANAYİNİN MİLLİ GELİR İÇİNDEKİ PAYI (%)

Dünyanın güç dengelerindeki değişim, üretimi batıdan doğuya kaydırmıştır.

AB ülkeleri geride kalırken, Gelişmekte olan Asya ülkeleri yükselişini sürdürmektedir.

Böylesi bir değişim sürecinde, ilk 10 büyük ekonomi hedefi olan Türkiye’nin

izleyeceği dönüşüm politikaları ile büyüme modeli bir kat daha önem kazanmıştır.

Kaynak: Dünya Bankası

(3)

KÜRESEL BÜYÜME TAHMİNLERİ

Güncel Öngörüler (%) Bir Önceki Öngörüler (%)

2015 2016 2015 2016

IMF - Küresel 3,5 3,7 3,8 4,0

Dünya Bankası - Küresel 3,0 3,3 3,4 3,5

Dünya Bankası - Türkiye 3,5 3,7 3,5 3,7

OECD - Küresel 3,7 3,9 3,9 4,1

OECD - Türkiye 3,2 4,0 4,0 4,2

Güncel Öngörü Tarihleri: OECD –Kasım 2014, IMF-Ocak 2015, Dünya Bankası: Ocak 2015 Bir Önceki Öngörü Tarihleri: OECD-Mayıs 2014, IMF-Ekim 2014, Dünya Bankası: Aralık 2014

(4)

TÜRKİYE’NİN BÜYÜME PERFORMANSI:

KALP ATIŞLARI RİTMİNDE

9,4

11,7

10,5

-2,4

-5,5 -5,7

9,4

-4,8 9,2

4,0

1,7

-8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10 12 14

1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014/III

ORTALAMA %4,5 BÜYÜYEN TÜRKİYE

Kaynak: TÜİK

(5)

SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ DEĞİŞİMİ VE BÜYÜME ORANI (%)

Kaynak: TÜİK

* 2014 yılı büyüme oranı III. çeyreğe aittir.

6,8

-5,7 6,2

5,3

9,4 8,4

6,9

4,7 0,7

-4,8

9,2 8,8

2,1

4,0

1,7 -5,7

-8,7

9,4 8,7 9,8

14,0

7,3 7,0

-0,6

-9,9

12,8

10,1

2,5 3,0

3,6

-15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0

GSYİH (%) Sanayi Üretim Endeksi Değişimi (%)

(6)

TÜRKİYE’NİN KÜRESEL MAL İHRACAT VE İTHALATINDAKİ PAYI (%)

0,77

0,82

0,81

0,75

0,74

0,83

0,81 1,19

1,22 1,1 1,2

1,3

1,27

1,38

0,5 1 1,5

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Küresel Mal İhracatındaki pay Küresel Mal İthalatındaki pay

Kaynak: Eko. Bakanlığı

Küresel dış ticaret içinde ihracatımızdaki payımız azalırken, ithalattaki payımız artmaktadır. Her eve bir Türk malı hedefine yönelmeli ve Dünya ticaretindeki payımızı arttırmalıyız.

(7)

DOLAR VE PETROLDEKİ DEĞİŞİM

Kaynak: Investing

2013 yılından bu yana %47 oranında düşen petrol fiyatlarına rağmen, %39 oranında artan dolar kuru, enerji maliyetlerimizin neden azalmayacağının en güzel teyididir.

1,50 1,60 1,70 1,80 1,90 2,00 2,10 2,20 2,30 2,40 2,50

50 60 70 80 90 100 110 120

Brent Petrol Dolar

115,5 2,45

62

%39

1,76

%-47

(8)

ÖZEL SEKTÖRÜN DIŞ BORÇ RİSKİ (BİN DOLAR)

35,6

45,4

49,8

55,6 57,8

52,7 54,0

58,1

59,5

61,3

63,0

0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0

0 50.000 100.000 150.000 200.000 250.000

Özel Sektörün Toplam Borcu (Bin Dolar) Özel Sektör Borçlarının Toplam Dış Borç İçindeki Payı (%)

Maastrich kriterleri ile Kamu borcu ve bütçede sorun yaşanmamasına rağmen, toplam dış borç içerisinde %63’lük payı ile özel sektör borçları, Türkiye’nin öncelikli riskleri arasında yer almaktadır. Sadece Aralık ayından bu yana dolardaki

%10’luk artış özel sektörün borcunu da arttırmaktadır. Ve bu borcun %71’i 12 ay içinde ödenmesi gereken miktardır.

Kaynak: MB

%71

(9)

YABANCI KAR TRANSFERLERİ VE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR (Milyon Dolar)

Kaynak: MB

Son 10 yılda 24 milyar dolar kar çıkışı olmuştur. 2013 yılındaki çıkış, belirsizlik ve siyasi tansiyonun bir etkisidir. Türkiye’ye gelen uluslararası doğrudan yatırımlar da, son 4 yıldır azalışını sürdürmektedir.

1.043 1.051 1.182

2.213 2.953 2.929 2.867 2.928 2.637 4.012

2.013 2.785

10.031

20.185

22.047

19.851

8.585 9.086

16.136

13.283

12.357 12.143

-35 4.965 9.965 14.965 19.965 24.965

Yabancı Kar Transferleri (Milyon Dolar)

Uluslararası Doğrudan Yatırımlar (Milyon Dolar)

(10)

CDS DEĞERLERİ (ÜLKE RİSK PRİMİ; 2015 Şubat)

0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500

2015 190

475

238

Türkiye Almanya İtalya Çin G. Kore Rusya Brezilya

Kaynak: Deutsche Bank

Yabancı yatırımcılar açısından önem taşıyan CDS endeksi, siyasi ve belirsizlik durumlarında anında yükselerek, ülkenin sahip olduğu riskin boyutunu ortaya koymaktadır.

(11)

DÜNYANIN 17. BÜYÜK EKONOMİSİ OLAN TÜRKİYE

Küresel Cinsiyet Eşitliği Endeksi 125. sırada İnsani Gelişme Endeksinde 69. sırada

Küresel Rekabet Endeksinde 45. sırada

Küresel İnovasyon Endeksinde 54. sırada

Küresel Bilgi Teknolojileri Endeksinde 51. sırada

İş Yapma Kolaylığı Endeksinde 55. sırada

Tasarruf Oranı Sıralamasında 106. sırada Kadının İşgücüne Katılımında 130. sırada

SON 13 YILDA 6000’E YAKLAŞAN KADIN CİNAYETİ!

(12)

ORTA GELİR TUZAĞI:

YAPISAL REFORM TAKVİMİNİ ZORUNLU KILMAKTA

0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000

4.392

4.012 4.220

3.058

3.576

4.595

5.867

7.130

7.736

9.312

10.379

8.626

10.136

10.605 10.661 10.972

Kişi Başı Milli Gelir (Dolar) 1998 - 2002

2008 – 2013

Kaynak: TUİK

(13)

GELECEĞİ ŞEKİLLENDİRECEK KONULAR

(14)

TÜRKİYE ÖNEMLİ BİR ENERJİ ÜSSÜ

Türkiye, enerji üreticisi ve tüketicisi bölgeler arasında önemli bir enerji üssüdür.

Ancak, ithalatımızın yaklaşık beşte biri, enerji ithalatı kaynaklıdır. Petrolde

%92, doğalgazda %98 oranında dışa bağımlıyız. Doğalgaz ihtiyacımızın

%80’i, petrol ihtiyacımızın %64’ü sadece Rusya ve İran’dan

karşılanmaktadır.

(15)

GELECEĞİN KİLİT SEKTÖRÜ ENERJİDE UKRAYNA RUSYA HATTI

Ukrayna üzerinden gelen doğalgaz ana boru hatları

Ukrayna üzerinden en çok Rus gazı alan AB ülkeleri

Rusya’dan ithal edilen gaz kullanımı (%)

AB Ortaklık Anlaşması Demokrasinin

geliştirilmesi karşılığında, 28 AB Ülkesi ile serbest ticaret bölgesi

Avrasya Gümrük Birliği Rusya, Beyaz Rusya ve Kazakistan’ın ekonomik entegrasyonu.

(Politik bir bağlantı yok)

Ukrayna üzerinde talepleri olan rakip bloklar

Almanya

Fransa

İtalya

Ukrayna’nın Politik ve Kültürel Ayrışması

Çoğunluğu Ukraynaca konuşan

Çoğunluğu Rusça konuşan

Rusya-AB çekişmesinin temel sebebi DOĞALGAZ

Ukrayna tarafından

tüketilen ve Rusya’dan ithal edilen doğalgaz oranı

Rusya tarafından AB’ye Ukrayna üzerinden ihraç edilen doğalgaz oranı

Kaynak: CSIS

UKRAYNA ÜLKE

(16)

DÜNYA SERBEST TİCARET ANLAŞMALARI HARİTASI

Günümüzde; gerek ticari anlamda, gerekse enerji alanındaki jeopolitik birliktelikler, dışarıda kalan ülkeleri zorlayıcı girişimlerdir.

Kaynak: USTR, Thompson

(17)

TÜRKİYE’NİN DEMOGRAFİK FIRSAT PENCERESİ

2014 2035

Erkek Kadın

Nüfus (milyon) Yaş Grubu Nüfus (milyon)

Türkiye, genç nüfusu ile önemli bir demografik fırsat penceresine sahiptir. 77 milyon nüfusun %32’sinin 20 yaş altı, %56’sının 20-59 yaş aralığında olması ciddi bir avantajdır.

O nedenle; nüfusa, doğru nitelikler kazandırılması, EĞİTİM REFORMU ile bir an evvel sağlanmalıdır.

(18)

RAKAMLARLA İZMİR

(19)

SANAYİ, TİCARET VE TARIM KENTİ İZMİR

 Ekonomik olarak jeo-stratejik ve lojistik önemi,

 9 üniversite ile gelişmiş üniversite-sanayi işbirliği ortamı, teknoloji geliştirme bölgeleri

 Ucuz ve nitelikli işgücüne sahipliği,

 Hammaddeye yakınlığı

 Kalkınma Ajansı, 13 OSB, serbest bölgeleri

 30 ayrı ihtisas fuarı, 64 değişik alanda yapılan üretimi, limanları ve lojistik avantajları, yabancı sermaye kültürü ve alternatif enerji kaynakları ile İzmir, oldukça yüksek bir sanayi ve ticaret potansiyeline sahiptir.

 Türkiye sanayi üretiminin yaklaşık %7’sini, istihdamın %6’sını, ithalatın %4,5’unu, ihracatın %6’sını, nüfusun %5,2’sini, ihracatçı firma sayısının %7,6’sını karşılamaktadır.

 Faal nüfusun %32’si sanayide çalışmaktadır.

 Devlet bütçesinden 1 alıp 4 vermektedir.

 Vergi gelirleri tahsilatında İstanbul’dan sonra ikinci sıradadır.

(20)

İZKA TARAFINDAN BELİRLENEN ÖNCELİKLİ SEKTÖRLER

 Bilişim,

 Biyomedikal Sanayi,

 Endüstriyel Havalandırma, İklimlendirme ve Soğutma Cihazları,

 İşlenmiş Meyve-Sebze,

 Kimyasal Maddeler (Plastik Hammadde, Boya ve Temizlik Maddeleri)

 Tekstil,

 Yenilenebilir Enerji (Rüzgar, Güneş, Biokütle ve Jeotermal Enerji) ve Çevre Teknolojileri.

Ayrıca; Araçüstü ekipman, gelinlik, abiye, endüstriyel

havalandırma, iklimlendirme, konserve gıda, kimyasal

maddeler, yük taşımacılığı İzmir’de kümelenmeye en uygun

sektörlerdir.

(21)

YERELDEN KALKINMA

İZMİR’E ULUSLARARASI BAKIŞ

 ABD’deki Brookings Enstitüsü’nün 200 metropol ekonomi listesinde; İzmir’in 2000-2001 döneminde 60. sıralardayken, kademe kademe yükselerek, 2013-2014 döneminde 2.

sırada yer alması,

 Çinli yatırımcıların İzmir'i, 'dünyada yatırım yapılabilecek en uygun şehirlerden birisi' olarak seçmesi,

 Fuarlar kenti olan İzmir’in Dünyanın en büyük Uluslararası Mermer Fuarı, Gelin Damat Fuarı ve 83 yıldır İzmir Uluslararası Enternasyonel Fuarı’na evsahipliği yapması dikkate değerdir.

 Yerelden Kalkınma Modeli doğrultusunda, alternatif şehirler

öne çıkmalı ve desteklenmelidir. Potansiyel nerede ise ortak

akıl orada olmalıdır.

(22)

İZMİR GELİŞİM ATAĞINDA

 İzmir-İstanbul ve İzmir-Ankara hızlı tren projeleri ve otoyol projeleri

 Demiryollarının OSB’ler ile bağlantılarının kurulması,

 İzmir’in lojistik merkezli yapı oluşumu,

İzmir Alsancak Limanı’nın kapasitesinin artırılması

Dünyanın 10. büyük Limanı olacak olan Çandarlı Limanı Kruvaziyer ve yeni yat limanlarının yapılması

 Kentsel dönüşüm projelerinin hızlandırılması,

 İzmir’in sahip olduğu özellikle jeotermal enerji başta olmak üzere, yenilenebilir enerji kaynaklarından maksimum derecede faydalanılması,

 İzmir’in Gıda Merkezi’ne dönüştürülmesi

 İzmir serbest şehir statüsünde sağlık serbest bölgeleri ile mevcut potansiyelin ortaya çıkarılması

Girişimleri İzmir’i kalkındıracak, gelişimini ve değişimini hızlandıracaktır.

(23)

NET SATIŞLARA GÖRE İLLER ARASI TİCARET

(BİN TL)

TOPLAM SATIŞLAR

KENDİ ŞEHRİNE

YAPILAN SATIŞ

ADANA

DİĞER ŞEHİRLER

TOPLAMI

İZMİR PAY (%)

ADANA 81.843.244 11.448.170 - 69.750.010 645.063 0,78

İZMİR 232.517.144 55.002.205 1.359.840 176.155.099 - 0,58

Kaynak: Sanayi Bak.

“Girişimci Bilgi Sistemi”ne göre; iller arasında yapılan ticaretin boyutu ortaya çıkmaktadır. Buna göre İzmir ve Adana’nın toplam net satışlarının %1’ini bile birbirleri ile yapmadıkları görülmektedir.

(24)

Sıra No

ADANA İZMİR

Ürün Grubu İhracat Değeri

(Bin Dolar) Ürün Grubu İhracat Değeri

(Bin Dolar)

1 Plastikler ve mamulleri 256.536 Örme giyim eşyası ve aksesuarı 897.966

2 Sentetik ve suni devamsız lifler 214.880

Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları

850.656

3 Yenilen meyvalar ve yenilen sert kabuklu meyvalar 140.365 Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler 788.457

4 Pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat 127.870 Yenilen meyvalar ve yenilen sert kabuklu

meyvalar 664.476

5

Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı

119.899

Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı

620.631

6 Etler ve yenilen sakatat 93.504 Demir ve çelik 592.543

7 Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler,

nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları 87.974 Plastikler ve mamulleri 528.173

8

Yenilen çeşitli gıda müstahzarları

(kahve hülasaları, çay hülasaları, mayalar, soslar, diyet mamaları, vb.)

63.864 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı 386.892

9 Şeker ve şeker mamulleri 63.293

Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme- verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı

334.400

10 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı 61.868 Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan

veya kartondan eşya 298.298

İHRACATTA İLK ON KALEM (2014)

Kaynak: TÜİK

(25)

İŞSİZLİK ORANI (%)

TÜRKİYE ADANA İZMİR

2011 9,8 11,9 14,7

2012 9,2 11,4 14,8

2013 9,7 13,2 15,4

ÖNERİMİZ: ÖZEL İSTİHDAM DESTEĞİ