Ender YORGANCILAR Yönetim Kurulu Başkanı
1 Haziran 2016
2015 YILINDA MAKRO EKONOMİK ORTAM
GÖSTERGELERLE TÜRKİYE 2013 2014 2015
Büyüme Oranı (%) 4,0 2,9 4,0
İmalat Sanayi Büyüme Oranı (%) 3,8 3,7 3,8
İthalat
(Bir Önceki Yıla Göre % Değişim) 6,4 -3,8 -14,4
Kapasite Kullanım Oranı (%) 74,6 74,4 74,7
Teşvikli Yatırımlar (Milyon TL) 96.048 62.021 103.139
Protesto Edilen Senet Tutarı (Milyon TL) 7.494 8.221 10.081
Özel Sektörün Dış Borcu (Milyar $) 267 282 284
Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Kredi
(Milyar $) 198,4 213,0 216,3
İşsizlik Oranı (%) 9,7 9,9 10,3
İhracat
(Bir Önceki Yıla Göre % Değişim) -0,4 3,8 -8,7
Toplam Sanayi Üretim Endeksi
(Yıllık Ortalama % Değişim) 3,0 3,8 3,3
TÜFE enflasyonu (%) 7,49 8,85 7,67
Hazine Faiz Oranı (%) 7,6 9,7 9,4
Seçimler, terör olayları, komşularla ilişkilerdeki gerginlik derken;
ekonominin ikinci planda kaldığı, özel sektör yatırımları ve imalat sanayinin desteklediği büyüme yerine iç tüketimin desteklediği bir büyümenin gerçekleştiği, buna rağmen ülke ihtiyaçları için yetersiz olsa da, küresel ve ulusal konjonktürdeki olumsuzluklara rağmen 2015’in kötünün iyisi bir yıl olduğu da, DİKKATE ALINMALIDIR.
KURLARDAKİ DEĞİŞİM (%)
1,99
2,32
2,30
2,53
2,91
3,02
1,50
1,67
1,79 1,90
2,19
2,72
1,33 1,39
1,29 1,33 1,33
1,11
0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50
2010 2011 2012 2013 2014 2015
Euro (€) Dolar ($) Euro (€)/Dolar ($)
%24
%3,8
2015 YILINDA KÜRESEL EKONOMİ
TÜRKİYE EKONOMİSİNDE 2015 YILINDA YAŞANAN GELİŞMELER DEĞERLENDİRİLİRKEN KÜRESEL EKONOMİDE:
• Yeterince/beklendiği oranda canlanma olmadığı,
• Fed’in faiz kararı gölgesinin endişe yarattığı,
• Gelişmekte olan ülkelerden kaynak çıkışı yaşandığı,
• Çin’in yavaşladığı,
• AB’nin bir türlü hızlanamadığı,
• Rusya’nın kriz iklimine girdiği,
• Doların diğer dövizler karşısında değer kazandığı,
• Petrol fiyatlarında çok yüksek oranlı gerilemeler yaşandığı,
• Hammadde fiyatlarında büyük düşüşler görüldüğü,
• Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da kaotik ortamın devam ettiği, Yani, dünya ekonomisinde gri tonların ağırlıkta olduğu,
UNUTULMAMALIDIR…
2015 YILI 100 BÜYÜK FİRMA DEĞERLENDİRMESİ
ÜRETİMDEN SATIŞLARINA GÖRE BÜYÜK SANAYİ KURULUŞLARI ANKET ÇALIŞMASI ODAMIZ TARAFINDAN 34 YILDIR ARALIKSIZ DEVAM ETTİRİLMEKTEDİR.
2015 YILI ÜRETİMDEN SATIŞLARINA GÖRE EGE BÖLGESİ SANAYİ ODASI’NIN ÜYESİ OLAN İLK 100 BÜYÜK FİRMA LİSTEDE YER ALMIŞTIR.
LİSTEDEKİ FİRMALARIN 73 TANESİNİN ÜRETİM YERİ SADECE İZMİR’DİR.
16 TANE FİRMA KONSOLİDE OLUP, 11 FİRMANIN DA ÜRETİMİ BÖLGE AĞIRLIKLIDIR.
İLK 100 FİRMA İÇİNDE GEÇEN YILA GÖRE;
36 FİRMANIN SIRASINDA YÜKSELME,
41 FİRMANIN SIRASINDA DÜŞME GÖZLENİRKEN,
9 FİRMA SIRASINI KORUMUŞ, 14 FİRMA DA LİSTEYE YENİ GİRMİŞTİR.
Kar
Bildiren
• 81 Firma
Ar-Ge Çalışması
Olan
• 50 Firma
• 19 Firma
Yabancı Sermayeli
Zarar Bildiren
• 81 Firma
• 50 Firma
• 25 Firma
• 19 Firma
2015 YILI 100 BÜYÜK FİRMA DEĞERLENDİRMESİ
Sektör Firma Sayısı
Üretimden Satışlar (TL)
Toplam Üretim İçindeki Pay (%)
Kimya ve Kimyasal Ürünler Sanayi 20 21.061.984.604 43,8
Gıda Sanayi 25 10.595.474.729 22,0
Demir-Çelik Metal ve Döküm Sanayi 13 4.933.977.464 10,3 Maden Toprak,Mermer ve Cam Sanayi 8 3.126.529.300 6,5
Taşıt ve Otomotiv Yan Sanayi 8 2.639.309.019 5,5
Tekstil ve Deri Ürünleri Sanayi 10 2.151.014.223 4,5
Kağıt ve Basım Sanayi 6 1.072.611.227 2,2
Elektrik-Elektronik Sanayi 2 735.082.270 1,5
Çeşitli İmalat Sanayi 2 584.631.537 1,2
Makina Sanayi 3 566.083.973 1,2
İnşaat Sanayi 1 365.978.093 0,8
Ağaç ve Mobilya Sanayi 2 241.596.672 0,5
TOPLAM 100 48.074.273.111 100
Üretimden satışlar itibariyle 100 büyük firmanın yüzde 76,1’i kimya, gıda ve demir-çelik sektöründe yoğunlaşmıştır.
100 BÜYÜK FİRMANIN SEKTÖRLER İTİBARİYLE
ÜRETİMDEN SATIŞLARI
EN YÜKSEK ÜRETİMDEN SATIŞ GERÇEKLEŞTİREN İLK 10 ÜYEMİZ (Bin TL)
SIRA FİRMA ÜRETİMDEN SATIŞLAR
1 TÜPRAŞ A.Ş. İZMİR RAF. MÜD. XX
2 PETKİM PETROKİMYA A.Ş. 4.234.369
3 PHILSA PHILIP MORRIS SABANCI
SİGARA VE TÜTÜN. SAN. VE TİC. A.Ş. XX
4 İZMİR DEMİR ÇELİK A.Ş. 1.720.694
5 ABALIOĞLU A.Ş. ENTEGRE TESİSİ ŞB. 1.340.434
6 JTI TÜTÜN ÜRÜNLERİ A.Ş. 1.231.571
7 X XX
8 KÜÇÜKBAY YAĞ A.Ş. XX
9 KOCAER HADDECİLİK A.Ş. ALİAĞA ŞB. 724.722
10 CMS JANT VE MAKİNA SAN. A.Ş. 708.602
İlk 10 firma, 100 büyük firmanın üretimden satışlarının %56’sını karşılamaktadır.
SIRA FİRMA
1 TÜPRAŞ A.Ş. İZMİR RAF. MÜD.
2 PETKİM PETROKİMYA A.Ş.
3 İZMİR DEMİR ÇELİK A.Ş.
4 CMS JANT VE MAKİNA SAN. A.Ş.
5 X
6 HUGO BOSS TEKSTİL SAN. LTD. ŞTİ.
7 ÜNİTEKS TEKSTİL GIDA SAN. VE TİC. A.Ş.
8 KOCAER HADDECİLİK SAN. VE TİC. A.Ş. ALİAĞA ŞB.
9 CMS JANT SAN. A.Ş.
10 PHILSA PHILIP MORRIS SABANCI SİGARA VE TÜTÜN. SAN. VE TİC. A.Ş.
İhracatta ilk 10 firma, 100 büyük firmanın ihracatının %54’ünü gerçekleştirmektedir.
Yani, hem üretim hem de ihracatta ilk 10 firma 100 büyük firmanın yarı değerine karşılık gelmektedir.
EN YÜKSEK İHRACAT GERÇEKLEŞTİREN İLK 10 ÜYEMİZ
SIRA FİRMA
1 İMBAT MADENCİLİK ENERJİ TURİZM SAN. VE TİC. A.Ş.
2 HUGO BOSS TEKSTİL SAN. LTD. ŞTİ.
3 DELPHI AUTOMOTIVE SYSTEMS LTD. ŞTİ. ESBAŞ ŞB.
4 ABALIOĞLU A.Ş. ENTEGRE TESİSİ ŞB.
5 PETKİM PETROKİMYA A.Ş.
6 CMS JANT VE MAKİNA SAN. A.Ş.
7 X
8 TÜPRAŞ A.Ş. İZMİR RAF. MÜD.
9 X
10 PINAR SÜT A.Ş.
İstihdamda ilk 10 firma, 100 büyük firmanın toplam istihdamının yaklaşık %41’ini karşılamaktadır.
EN YÜKSEK İSTİHDAM SAĞLAYAN İLK 10 ÜYEMİZ
2014/2015 CARİ DEĞİŞİM (%)
REEL DEĞİŞİM (%)
ÜRETİMDEN SATIŞLAR 5 -1
TOPLAM CİRO 7 1
ÜRETİM DIŞI DİĞER GELİRLER -46 -53
NET KAR 6 0
ÖZKAYNAK 14 8
NET AKTİF 20 13
FAİZ GİDERLERİ 25 17
BİLANÇO ZARARI 166 154
BORÇLAR 23 16
İHRACAT (TL) 1 -5
Verilere hem cari hem de reel açıdan baktığımızda;
Firma performansları açısından bazı sonuçların oldukça zorlayıcı geçen 2013 yılına yakın seviyelerde seyrettiğini, 2014 yılına göre üretim ciro değişimleri yakın çıkmakla birlikte özellikle bilanço zararının yeniden çok yüksek seviyelerde gerçekleştiğini görüyoruz. Kurların etkisi ile üretim dışı diğer gelirlerde de %46’lık azalma dikkat çekicidir.
Kurlardaki artış faizleri de artırmış ve bu da finansman maliyetlerini olumsuz etkilemiştir. Faizler için enflasyonun düşük olması, enflasyonun düşük olması için de kurlarda istikrar bir kez daha öne çıkmaktadır.
100 BÜYÜK FİRMA VERİLERİNİN CARİ VE REEL DEĞİŞİMİ (%)
43.601
45.782
48.074 45.794
47.919
51.418
40.000 50.000
2013 2014 2015
ÜRETİMDEN SATIŞLAR CİRO
%7
%5
Firmaların toplam satışları yani ciroları, 2015 yılında %7, üretimden satışları %5 oranında artmıştır.
Cari olarak artmış görünen ama reel olarak negatif değere karşılık gelen üretim verisi, üretim öncelikli yeni bir büyüme ve sanayileşme stratejisine olan ihtiyacı bir kez daha ortaya koymaktadır.
100 BÜYÜK FİRMANIN SATIŞ PERFORMANSI (Milyon TL)
95,2 95,5 93,5
4,8 4,5 6,5
60,0 80,0 100,0
2013 2014 2015
EBSO ÜRT/CİRO EBSO DSATIŞ/CİRO
2015 yılında 100 büyük firmanın toplam satışları (ciro) içinde diğer satışların payı artarken, üretimden satışların payında 2 puanlık bir gerileme kaydedilmiştir. Al-sat’a olan eğilim çok net gözlenmektedir.
100 BÜYÜK FİRMANIN SATIŞLARININ DAĞILIMI (%)
6.703
7.519
6.041 12.736
11.856
9.183
5.000 6.000 7.000 8.000 9.000 10.000 11.000 12.000 13.000
2013 2014 2015
İHRACAT İTHALAT
%-23
İhracat pazarlarımızdaki siyasi ve ekonomik sıkıntılardan ötürü, üretimi ve cirosunu az da olsa artırmayı başaran firmalarımızın, dış ticaretlerinde ne yazık ki aynı başarıyı gösteremediğini, ülke ortalamasının da üstünde bir gerileme kaydedildiğini görmekteyiz.
Kimya, gıda ve demir çelik net ithalatçı olmaya devam ederken, tekstil ve taşıt sektör grubu net ihracatta öne çıkmaktadır. Orta gelir tuzağını aşabilmemiz için net ithalatçı sektörlerin ihtiyaç duyduğu ürün üretiminde yerlileşmek zorundayız.
%-19
100 BÜYÜK FİRMANIN DIŞ TİCARET PERFORMANSI (Milyon $)
29
36
34 55,5
56,8
50,7
31,4
31,9
20 30 40 50 60 70
2013 2014 2015
EBSO İHR/ÜRT EBSO İTH/ÜRT İSO İHR/ÜRT
Firmalarımız 2014 yılında, 100 dolarlık üretimin, 36 dolarını, 2015 yılında 34 dolarını ihraç ederken, Türkiye genelinde bu rakam 32 dolar seviyesindedir. İhracattaki azalma burada da karşımıza çıkmaktadır.
Üretim içinde ithalatın payı bir önceki yıla göre 6 puan azalmış, bunun sonucunda 100 dolarlık üretim için firmalarımız 50,7 dolarlık mal ithal etmiştir.
100 BÜYÜK FİRMANIN ÜRETİM VE DIŞ TİCARET İLİŞKİSİ (%)
100 BÜYÜK FİRMANIN İSTİHDAMI (Kişi)
100 büyük firmanın istihdamındaki artış eğilimi devam etmiş ve 2015 yılında istihdam %11,7 oranında artarak 63.600 kişiye ulaşmıştır.
51.584
54.891
56.902
2012
2013
2014
63.600
2015
100 BÜYÜK FİRMANIN AR-GE GİDERİ (Milyon TL)
Son yıllarda yüksek katma değerli üretime yönelik farkındalığın geliştirilmesi, devlet desteklerinin bu kapsamda artırılması ve çeşitlendirilmesinin sonucunu bu slayttan da çok net gözlemliyoruz.
2015 yılında 100 büyük firmamızın Ar-Ge giderlerinde %37’lik bir artış gerçekleşmiş olmasına rağmen, firmalarımız gelirlerinin sadece binde 31’ini Ar-Ge harcamalarına kullanmışlardır. Özellikle; kimya, gıda ve taşıt sanayi Ar-Ge konusunda öne çıkmaktadır.
66
72
117
2012
2013
2014
2015
161
6,2
4,4
7,4
7,3
5,7 4,9
5,7
3,5 4,5 5,5 6,5 7,5 8,5
2012 2013 2014 2015
EBSO Satış Karlılığı (%) İSO Satış Karlılığı (%)
Karlılık oranları bizlere işletme kaynaklarının ne ölçüde etkin kullanıldığını gösterir.
Satış karlılığında 2011 ile başlayan azalma eğilimi 2014 yılında üretim dışı faaliyetlerin etkisi ile yerini artışa bırakmıştı. 2015 yılında da artış devam etmiş ve diğer satışlardaki %56’lık artış doğrultusunda %7,3’lük satış karlılığı gerçekleşmiştir.
100 BÜYÜK FİRMANIN SATIŞ KARLILIĞI (%)
9,5
5,8
9,3
8,2 23,5
17,0
24,2
22,5
6,7 5,3
6,0 14,3
12,3
13,9
3,0 8,0 13,0 18,0 23,0
2012 2013 2014 2015
EBSO Aktif Karlılık EBSO Özkaynak Karlılığı İSO Aktif Karlılık İSO Özkaynak Karlılığı EBSO AKTİF
Aktif karlılık ve özkaynak karlılığı; yapılan yatırımların karlılığını gösteren iki önemli orandır. Her iki oran da, 2015 yılında yeniden 2013 benzeri bir azalma eğilimine geçmiştir. Ancak, üyelerimizin karlılık oranlarının Türkiye ortalamasının üstünde olması da, kaynak yapılarını yönetmedeki başarılarını ortaya koymaktadır.
100 BÜYÜK FİRMANIN KARLILIK PERFORMANSI (%)
EBSO ÖZK.
147,8
191,4 160,6 173,5
59,6 65,7 61,6 63,4
112
132,4
132,4
52,8 57 57
(35,0) 15,0 65,0 115,0 165,0 215,0
2012 2013 2014 2015
EBSO Borç/Özkaynak EBSO Borç/Aktif İSO:Borç/Özkaynak İSO:Borç/Aktif EBSO Borç/Aktif
Borç/özkaynak oranı, firmaların finansman ihtiyacını özkaynaklarıyla mı yoksa borç yoluyla mı sağladığını anlamamız açısından önemlidir. Özkaynak yetersizliğinde oranın %100’ü aşması durumu risklidir.
Dolayısı ile grafik, 2015 yılında firmalarımızın borçlanma açısından risklerinin artarak devam ettiğini göstermektedir.
Borç/aktif oranı işletmenin yatırımlarının finansmanında ne ölçüde borç kullanıldığını ifade eder. %50’nin altındaki oranlar tercih sebebidir.
Firmalarımızın son 3 yıldır borç/aktif oranının %60’ın üstünde seyretmesi, sahip oldukları riski de ortaya koymaktadır.
EBSO Borç/Özk
100 BÜYÜK FİRMANIN BORÇLULUK PERFORMANSI (%)
YILIN İKİNCİ YARISINA BAKIŞ
1. Türkiye yılın kalan bölümüne, yeni bir hükümet ve yeni hükümetin getirdiği bir heyecanla girmiştir.
2. Ekonomiden sorumlu başbakan yardımcılığı ve ekonomi bakanlığında tecrübeleri bakanların atanması faydalı olmuştur.
3. Ancak küresel ekonomik ve politik iklim kadar içeride bekleyen sorunlar yeni hükümetin üst düzey bir performans sergilemesini gerektirmektedir.
4. Bugüne kadar açıklanan reform paketleri Hükümetimizin sorunlara da çözümlerine de vakıf olduğunu ortaya koymuştur.
5. Bir başka deyişle söylenmesi gerekenler de yazılması gerekenler de yapılmıştır. Sırada aksiyon planları olmak durumundadır.
6. Bu çerçevede;
a) Öncelikle hukuk sistemindeki sorunların giderilmesi,
b) Yatırım ikliminin iyileşmesinin de önkoşulu olan terör sorununu kalıcı olarak çözecek önlemlerin toplumsal konsensus ile devreye alınması,
c) Kamuda performansa ve liyakate dayalı yeniden yapılanmanın gerçekleştirilmesi,
d) Demokrasi standartlarını yükseltecek yasal düzenlemelerin hayata geçilmesi gibi sosyo-politik önlemlerin de hayata geçirilmesi,
e) Komşu ülkelerle ilişkilerin yeniden gözden geçirilerek, ihracat ve turizmde oluşan darboğazın aşılması ivedilikle gerçekleştirilmelidir.
EKONOMİYE İLİŞKİN OLARAK BEKLENTİLERİMİZ
1. Üç yıllık bir perspektifi içeren, küresel ekonominin gerektirdiği yenilikçi sanayileşmeye öncelik veren yeni bir büyüme modelinin kurgulanması,
2. Tarım, sanayi ve hizmetler sektörlerini entegre bir perspektifte gören, ülkemiz rekabet gücünü artıracak yatırım ve önlemleri sektörel bazda eşanlı olarak harekete geçiren vizyon ve strateji oluşturulması,
3. Finansal rantlar ile arazi rantları en az reel sektör oranında vergilendirilerek, sanayicinin içine düştüğü haksız rekabet ortamının giderilmesi,
4. TL’nin aşırı (kurların düşük) değerlenmesine izin verilmemesi,
5. Enflasyonun küresel ortalamalara, mümkünse yüzde 2-3 aralığına çekilmesine imkan verecek önlemlerin hayata geçirilmesi,
6. Enerji girdileri üzerindeki vergi yükünün, bütçe dengelerine çok da zarar vermeyecek şekilde azaltılması,
7. Yatırım teşvik sisteminin içerdiği coğrafi haksızlıkların giderilmesi, tüm OSB’lerin ve geleceğin sektörlerinin teşvik kapsamına alınması,
8. Artan ve daha da artması kaçınılmaz görünen işsizliğe yönelik olarak, Suriyeli sığınmacılar da dikkate alınarak, istihdam teşviklerinin güçlendirilmesi,
9. Ekonominin yasaları ve konjonktürün gerekliliklerine ters söylem ve eylemlerden kaçınılması, olası bir Fed faiz artışı sonrası sıcak para çıkışına zemin hazırlanmaması,
10. Sanayicinin, devleti daha fazla ve pozitif ayrımcılık uygulamaları ile yanında hissetmesinin sağlanması,
11. Sanayi 4.0 için sanayi girişimcileri kadar, kamusal altyapının da hazırlanması gerekmektedir.
Teşekkürler
@EYorgancilar
