KÜTLENİN KORUNUMU 5%
SABİT ORANLAR 0%
KATLI ORANLAR 16%
SABİT HACİM ORANLARI
5%
MOL KAVRAMI 26%
KİMYASAL TEPKİMELER VE DENKLEŞTİRME
16%
KİMYASAL HESAPLAMALAR 32%
KÜTLENİN KORUNUMU KANUNU (Antoine Lavoisier)
• Herhangi bir fiziksel veya kimyasal olayda tep- kimede harcanan maddelerin kütleleri toplamı ürünlerin kütleleri toplamına eşittir.
• Fiziksel ve kimyasal olaylarda kütle değişme- diği için kütle değişimi önemsizdir.
Not: Fizikte dersinde yer alan nükleer olaylarda toplam kütle azalır, bu nedenle atom bombası, hidrojen bombası, nükleer santraller, güneşteki patlamalar gibi olaylarda toplam kütle korunmaz.
Bu tip olaylarda kütle değişimi çok önemlidir.
Eşit kütlede X ve Y maddesinin birleşmesi sonucu 8 gram Z maddesi oluşurken 2 gram X artıyor.
Buna göre tepkimede harcanan X kütle- sinin Y kütlesine oranı kaçtır?
SABİT ORANLAR KANUNU (Josaph Proust)
• Bir bileşik oluşurken, o bileşiği oluşturan ele- mentlerin kütleleri oranı sabittir.
• Sorularda sabit oran olarak bize verilen değer bileşiğin nasıl oluştuğunun tarifidir.
• Yani X2Y için sabit oranın 3/5 olması; bu bileşiği oluştururken 3 gram X ile 5 gram Y nin artansız birleşmesi demektir.
• Eğer bize X’in atom kütlesinin Y’nin atom kütle- sine oranı gerekiyorsa o zaman 2X/Y = 3/5’ten atom kütleleri oranını 3/10 olarak buluruz.
Alıştırmalar
1.X2Y3 için sabit oran X/Y=2/7 dir.
Buna göre 10 gram X kullanılarak en fazla kaç gram X2Y3 elde edilebilir?
2.X3Y2 için sabit oran X/Y=2/5 dur.
Buna göre 21 gram bileşik elde etmek için en az kaç gram X ve Y gereklidir?
3.CH4 bileşiğinin kütlece %25’i hidrojendir.
Buna göre
a. bileşiğin sabit oranı (C/H) kaçtır?
b. 3,6 gram C ile en fazla kaç gram hidrojen tep- kimeye girebilir?
4.X3Y4 bileşiğinin sabit oranı X/Y=2/5’tir
Buna göre 4 gram X ve 15 gram Y’nin tam ve- rimli tepkimesi sonucunda:
a. Hangi madde sınırlayan(tükenen) bileşendir?
b. Kaç gram bileşik oluşur?
5.X2Y bileşiğinin sabit oranı X/Y=4/7’dir
22 gram X2Y’nin elde edildiği bir tepkimede 6 gram X arttığına göre başlangıçta her madde-
6.XY2 bileşiğinin sabit oranı X/Y=2/3’tür
Buna göre 6’şar gram X ve Y’nin tam verimli tepkimesi sonucunda:
a. Hangi madde sınırlayan bileşendir?
b. Kaç gram bileşik oluşur?
7.X2Y bileşiğinin sabit oranı X/Y=3/5’tir
Eşit kütlede X ve Y ile X2Y elde edilirken 0,4 gram madde artmaktadır.
Buna göre:
a. Kaç gram X2Y elde edilmiştir?
b. Başlangıçta toplam kaç gram madde alın- mıştır?
.XY3 bileşiğinin sabit oranı X/Y=3/8’dir
Eşit kütlede X ve Y ile 2,2 gram X3Y elde edilmiştir.
Buna göre:
a. Hangi maddeden kaç gram alınmıştır?
b. Başlangıçta toplam kaç gram madde alın- mıştır?
Al2S3 bileşiği ile ilgili olarak verilen aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
(Al = 27 g/mol, S =32 g/mol)
A) Kütlece birleşme oranı Al/S = 9/16’dır.
B) Bileşiğin kütlece %36’sı Al’dir.
C) Eşit kütlede Al ve S alınırsa Al’den bir miktar artar.
D) 50 gram bileşik için en az 32 gram Al gereklidir.
E) 1 gram Al ve 1,6 gram S ile en fazla 2,5 gram Al2S3 elde edilebilir.
m gram X ile m gram Y’nin tepkimesi sonucu m gram X2Y elde edilmiştir.
Buna göre yukarıdaki tepkime ile ilgili olarak verilen
I.Tepkime tam verimlidir.
II. Sınırlayıcı bileşen X’tir.
III. Kütle korunmuştur.
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
Kütle
Zaman 1,0
0,6 X
Y
X ile Y elementlerinin kapalı bir kapta birleşip yal- nızca XaYb oluşturduğu bir tepkimede elementlerin zamana karşılık kütlelerindeki değişim yukarıda verilmiştir.
Buna göre tepkime hakkında verilen I. Bileşiğin sabit oranı X/Y=2/5’tir II. Bileşiğin formülü X2Y5’tir.
III. Tepkime sonunda kapta 1,6 gram madde vardır ifadelerin hangileri kesinlikle doğrudur?
2 gram X ile 5 gram Y’nin tam verimle tepkimesi sonucu 5 gram X2Y elde edilmiştir.
24
12Mg ile 147N arasında oluşan bileşik ile ilgili olarak verilen:
I.Bileşiğin kütlece birleşme oranı Mg/N = 18/7’dir.
II. Bileşikte kütlece %28 azot vardır.
III. Eşit kütlede Mg ve N alınırsa N’den kütlece
%72 artar.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
mBileşik
mY 44
16 28
Kapalı bir kapta bulunan bir miktar X üzerine Y ek- lenerek tam verimle X2Y elde ediliyor. Bu olay ile ilgili olarak eklenen Y kütlesine karşılık oluşan bile- şik kütlesi grafiği yukarıda verilmiştir.
KATLI ORANLAR KANUNU (John Dalton)
• İki element arasında birden fazla, farklı basit formüle sahip bileşik oluşuyorsa; bu bileşiklerde elementlerden birinin sabit miktarına karşılık diğe- rinin miktarları oranı sabittir.
• Sabit olan bu orana katlı oran denir.
DİKKAT
• Üç elementli bileşikler katlı oranlar yasasına uymazlar:
HClO3 ve HClO2 arasında bir katlı oran yoktur.
• Farklı elementlerden oluşmuş bileşikler katlı oran- lar yasasına uymazlar:
Alıştırmalar
1.XY3 bileşiğinin sabit oranı X/Y=2/9’dur
Buna göre 1 gramX ve 3 gram Y ile en fazla kaç gram X2Y5bileşiği elde edilebilir?
2.X2Y3 bileşiğinin sabit oranı X/Y=4/5’tir
Buna göre 1,2 gram X ve 2 gram Y’nin artansız oluşturduğu bileşiğin formülü nedir?
3.X ile Y elementlerinden oluşan iki farklı bileşikler- deki X ve Y kütleleri tabloda verilmiştir
4.X ile Y elementlerinden oluşan iki farklı bileşikler- deki X ve Y kütleleri tabloda verilmiştir
X Kütlesi Y kütlesi Formül
I. Bileşik 3 5 XY3
II. Bileşik ? 2 X3Y2
Buna göre X3Y2 bileşiğindeki X kütlesi kaç gramdır ?
mY
mX I. Bileşik
X2Y3
7 14
20 24
5.X ile Y elementlerinden oluşan iki farklı bileşikler- deki X ve Y kütleleri yukarıdaki grafikte verilmiştir
6.X2Y3 bileşiği ile XaY2 bileşiklerinde Y’ler arası katlı oran 3/4’tür.
Buna göre XaY2 bileşiğindeki a değeri kaçtır?
7.X ile Y elementlerinden iki farklı bileşik oluşumu sırasında alınan ve artan X - Y kütleleri tabloda ve- rilmiştir.
Tepkime Alınan Artan
X kütlesi Y kütlesi X kütlesi Y kütlesi
1 5 5 - 2
2 10 6 5 -
Buna göre:
a. 1. bileşiğin formülü X2Y ise 2. bileşiğin for- mülü nedir?
b. iki bileşik arasındaki katlı oran nedir?
c. Hangi bileşikte kütlece X yüzdesi daha faz- ladır?
