HAVZA MESLEK YÜKSEKOKULU İŞLETME YÖNETİMİ PROGRAMI. İŞL126-İş Sağlığı ve Güvenliği. Öğr. Gör. Halil YAMAK

(1)

İŞLETME YÖNETİMİ PROGRAMI

HAVZA MESLEK YÜKSEKOKULU

İŞL126-İş Sağlığı ve Güvenliği

Öğr. Gör. Halil YAMAK

(2)

İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Dünyada ve Türkiye’deki

Gelişmeler

Hafta-2

İŞL126-İş Sağlığı ve Güvenliği

(3)

Konunun Alt

Başlıkları

Dünya’daki Gelişim

• İSG’nin Dünya’daki Tarihsel Gelişimi

Türkiye’deki Gelişim

• İSG’nin Türkiye’deki Tarihsel Gelişimi

Çağdaş İSG

• Kavram ve gelişme aşamaları

• Kapsamı

• İş ve sağlık ilişkileri

Çağdaş İSG Uygulama

İlkeleri

• Uygun işe yerleştirme

• İşyeri ortam faktörlerinin değerlendirilmesi

• Sağlık risklerinin kontrolü

• Aralıklı kontrol muayenesi

(4)

İş Sağlığının Gelişme Süreci

İlk Çağlar

Taş Ocakları Madenler

Bernardino Ramazzini

Endüstri Devrimi ve Sonrası

Günümüz

(5)

İSG Tarihsel Gelişim

• MÖ. 2000’li yıllarda, Babil-Hammurabi

Kanunları’nda inşaatlar sırasında oluşan ölümler ve hasarlarla ilgili yüksek cezaların

tanımlanması

• Eski Mısır’da (M.Ö. 1500), piramitlerin yapımı sırasında iş gücü kayıplarını önlemeye yönelik tıbbi servisler kurulması

• Heredot’un, çalışanların iş verimini artırmak için yüksek enerjili besinlerle beslenmeleri

gerektiğini belirtmesi

Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

(6)

M.Ö. 2000’lerde Babil dönemi Hammurabi Kanunlarından;

Eğer bir müteahhidin sağlam yapmadığı bir binanın çökmesi sonucunda bina sahibi hayatını kaybederse, müteahhit ölüm cezasına çarptırılır

Eğer bina sahibinin oğlu hayatını kaybetmişse, müteahhidin oğlu ölüm cezasına çarptırılır

Eğer bina sahibinin kölesi hayatını kaybetmişse, müteahhit aynı değerde bir köleyi bina sahibine verir

Eğer müteahhidin sağlam yaptığı bir binanın çökmesi sonucunda bina sahibinin malları hasar görmüşse, müteahhit binayı yeniden yapacağı gibi, bina sahibinin tüm zarar ve ziyanını da karşılayacaktır

Bir binanın inşaat kurallarına uyulmadan yapılan bir duvarı yıkılırsa, müteahhit tüm masrafları kendisine ait olmak üzere o

(7)

Hipokrates (MÖ.466-379)

• İlk kez kurşunun zararlı etkilerine bağlı halsizlik, kabızlık, felçler ve görme bozuklukları gibi

bulguları kurşun zehirlenmesi ile ilişkilendirmiş,

• Roma İmparatorluğu döneminde toksikoloji

oldukça ilerlemiş, birçok bitkisel kaynaklı zehiri tanımlanmıştır (örn. arsenik ve arsenik

bileşenleri)

(8)

İşe bağlı hastalıklar ve ilk koruyucu önlemler

• Plini (M.S 23-79):

– çalışma ortamındaki tehlikeli tozlara karşı çalışanların korunması amacıyla maske yerine geçmek üzere başa torba geçirilebilir

• Juvenal:

– özellikle demirin işlenmesi sırasında görülen göz yakınmalarının yapılan işten kaynaklanmaktadır

– Ve sürekli olarak ayakta çalışanlarda varisler oluşabilir

(9)

İşe bağlı hastalıklar ve ilk koruyucu önlemler

George Agricola (1494-1555):

• Çalışmaları sırasında, maden

ocaklarında çalışanların sorunlarını incelemiş ve gözlemlerini 1530 yılında

“De Re Metallica" isimli eserinde yayınlamıştır

• Bu yapıt, zamanın jeoloji, madencilik, metalurji bilgilerini de kapsayan ilk önemli yapıtıdır

– Tozun önlenmesi için maden ocaklarının havalandırılması

– İş kazalarının önlenmesine yönelik güvenlik önerileri

(10)

İşe bağlı hastalıklar ve ilk koruyucu önlemler

Alman hekimi Paracelsus (1493 ile 1541):

• Tirol maden işletmelerinde işyeri hekimi olarak çalıştığı yıllarda yazdığı, o gün için dünyada ilk iş hekimliği kitabı olan "De Morbis Metallicis” te;

– İşletmenin çeşitli bölümlerindeki çalışanlarda görülen ve bugün pnömokonyozların tanımlanmasında da

kullanılan bazı belirtileri tanımlamıştır

(11)

• Yine bu dönemde Paracelsus (1493-1541), kimyasal

maddelerin zehirlenme etkisine yönelik, doz ve metabolik yanıt arasındaki ilişkisini araştırmıştır

• Paracelsus, modern

toksikolojinin başlangıcı sayılmaktadır

“Bütün maddeler zehirdir. Uygun doz, zehir ve ilaç arasındaki farkı yaratır”

(12)

• İtalyan klinisyen Bernardino Ramazzini (1633-1714), De Morbis Artificum Diatriba isimli kitabında endüstrileşme ve meslek hastalıkları arasındaki ilişkiyi metodolojik anlamda inceleyen ilk bilim adamıdır

• Kitabında özellikle işkazalarını önlemek için, koruyucu güvenlik önlemleri önermiştir

• Ramazzini, yaptığı çalışmalar nedeniyle iş sağlığının (işyeri hekimliğinin)

kurucusu sayılmaktadır

(13)

• Ramazzini, Hipokrat çağından bu yana hastalara sorulan gelenekselleşmiş sorulara iş sağlığı ve güvenliği ilkesini eklemiştir

• “Hastalara mesleğini sorunuz”

• Bu yaklaşım, kişinin çalışma hayatında

karşılaştığı etkenlere yönelik sağlık sorunlarının açıklanabilmesini sağlamıştır

• Kurşun ve cıva zehirlenmelerinin belirtilerini saptamıştır

• İşyerlerinin sıcaklık derecesi ve havalandırma koşullarını inceleyerek iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili korunma yöntemleri önermiştir

(14)

• İş sağlığına yönelik ilk önemli sorun ve gelişmeler sanayi devrimi sonrası İngiltere'de gerçekleşmiştir:

– Üretim araç ve gereçlerin değişimi- buharlı makineler (1761),

– Küçük zanaat ve atölye üretiminden fabrikalara geçiş – Tarımda çalışanların gelişmiş makine ve aletlerle

çalışmaya başlamak üzere kente göçü ve artan iş temposu

– İş kazalarının artması

– Olumsuz çevre koşulları, salgın hastalıklar

(15)

Sanayi devrimi sonrası;

• metalurji ve kimya sanayi alanındaki gelişmelere bağlı olarak bir çok kimyasal madde üretimde kullanılmaya başlamış, zararlı ve zehirli gaz ve dumanlara maruziyet sonucu; meslek hastalıklarına bağlı ölümler artmış,

• İngiltere’de 16-18 saati bulan uzun çalışma süreleri

çalışan sağlığının daha da bozulmasına neden olmuştur

(16)

• Diğer Avrupa ülkelerinde de özellikle dokuma sanayinde kadın ve çocuklara ödenen ücretlerin düşük olması nedeniyle;

– 8-10 yaşlarındaki çocuklar ile kadınların maden işletmelerinde ve fabrikalarda 16-18 saat gibi çok kötü çalışma koşullarında

çalıştırılmaları sonucu, genç yaşta ölümler çoğalmış, sakatlıklar artmıştır

• Grev, miting, gösterilerle ortaya çıkan işçi tepkileri

• 19. yy başlarından itibaren aydınların, hekimler, mühendisler ve bazı işverenlerin çalışma koşullarının düzeltilmesi için çaba

göstermeye başlaması

(17)

Çıraklık Sağlık ve Ahlakı Kanunu

1802

• Dünya’da ilk 58 saat /hafta çalışma süresi

Fabrikalar Kanunu-Denetim

1833

• 10 yaşından küçükler çalıştırılamaz, 18 Y. altı 12 h ten fazla çalıştırılamaz

Çalışma yaşı

1847

• En uzun çalışma süresi 10 saat

• Doktor raporu (işe giriş muayenesi)

• Dr. Thomas Percival’in genç işçilerin çalışma saat ve koşulları ile ilgili raporu bir işveren

ve parlamenter olan Sir Robert Peel‘i etkilemiş ve parlamentoda

girişimlerde bulunarak 1802’de “Çıraklık Sağlık ve Ahlakı Kanunu’nun çıkarılmasını sağlamıştır

1895’de ise bazı tehlikeli meslek hastalıklarının bildirimi zorunlu hale getirilmiştir

(18)

• 19 yy.da Amerika'da ise hızlı sanayileşmenin getirdiği olumsuz çalışma koşullarının önlenmesi için , önce eyaletlere verilen yetki daha sonra federal hükümet üzerine alınmıştır

• Massachusetts eyaletinde 1836’da çocuk işçiler ile ilgili bir yasa çıkarılmıştır

• 1867’de ise özel denetim yasasının uygulanmasını sağlayacak örgüt kurulmuş, istatistik veri toplama çalışmaları yoğunlaşmıştır

(19)

• ABD'deki meslek hastalıkları konusunda bilimsel çalışmalar:

– Cornell Üniversitesi öğretim üyesi William

GilmannThompson'ın “The Occupatonal Diseases"

adındaki kitabını 1914’de yayınlaması – C.Voegtlin 1926’da arseniğin etkisini,

– P.Muller, DDT ve bazı insektisitlerin zararları,

– G.Schrader orgonofosfat bileşiklerinin zararlı etkilerini araştırmıştır.

(20)

1913’de ABD’de Ulusal Güvenlik Konseyi (NSC) kurulması

1918 Yılında, günde azami 8 saat çalışmanın kabulü

1970’de ABD’de Mesleki Güvenlik ve Sağlık Kanunu (OSHA) ve daha sonra Ulusal Mesleki Sağlık ve

Güvenlik Enstitüsü (NIOSH) ve Amerikan Güvenlik Mühendisleri Derneği’nin kurulması

İş Sağlığı ve Güvenliğinde Önemli Kuruluşlar ve Düzenlemeler

 1972 Yılında Dortmund’da İş Sağlığı ve Güvenliği ve Kaza Araştırma Merkezi (Bundesanstalt für

Arbeitsschutz Undfalforschung-BAU) kurulması

 1974 Yılında, Wuppertall’de (Kuzey Rhne-Westphalia) İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili yüksek mühendislik

bölümünün açılması

(21)

• 18. yy.da Avrupa'da gelişmeye başlayan sosyal güvenlik ilkelerinin 19. yy da yaygınlaşması, çeşitli sigorta

kurumları kurulması ve iş kazaları ile meslek hastalıkları sigortası uygulamaları

• Dünyadaki meslek hastalıkları ve işkazalarının

önlenmesine yönelik çalışmalarda sendikaların rolü,

• Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 1919’da kurulması ve 1946’da Birleşmiş Milletler ile imzalanan anlaşma

sonucu bir uzmanlık kuruluşu olarak kabulü

(22)

Herhangi bir ülkenin, emeğin insani koşullarını benimsememesi, kendi ülkelerindeki durumu iyileştirme isteğinde olan

diğer ülkeler için bir engel teşkil eder. ILO Anayasası Kuruluş tarihi: 1919 Versay Anlaşması

Amaç: Sosyal adalet ve uluslararası insan ve çalışma haklarının iyileştirilmesi

*İnsan haklarına saygı

*Yeterli yaşam şartları

*İnsanca çalışma koşulları

*İstihdam imkanları

ILO Sekreteryası: Cenevre

40 ülkede bölge, alan, ülke ofisi

International Labour Organization ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü)

220 üye ülke

(23)

23

Dünya Sağlık Örgütü WHO, 1948

19-22 Temmuz 1946 tarihleri arasında New York’ta toplanan Uluslararası Sağlık Konferansı’nda kararlaştırılmış,

Türkiye 2 Ocak 1948 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü’ne üye

olmuştur. 26 üye ülkenin resmi kabul işlemi 7 Nisan 1948 tarihinde netleşmiş ve 7 Nisan günü tüm Dünya’da “Dünya Sağlık Günü”

olarak kabul edilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti, 9 Haziran 1949 tarih ve 5062 sayılı Kanun’la Dünya Sağlık Örgütü Anayasası’nı onaylayarak WHO’ya resmen üye olmuştur.

(24)

Tanzimat öncesi

Tanzimat Meşrutiyet ve

dönemi

Cumhuriyet dönemi

(25)

Osmanlı İmparatorluğu Döneminde İş Sağlığı ve Güvenliği

• Loncalar üzerinden; 16. ve 17. yy da Osmanlı

İmparatorluğu'nda küçük zanaat ve atölye üretimine dayanan işyerlerinde usta, kalfa ve çırak olarak ücretle çalışanlarla

işverenler arasındaki ilişkileri ve çalışma koşullarının kuralları ve geleneklerin belirlenmesi

• Ülkede iş yaşamını düzenleyen dini bir yasa olan Mecelle’de işçi işveren ilişkilerini kapsayan hükümler bulunmadığından, işçi işveren ilişkilerini yeni gelişmelere uygun

olarak düzenlemek amacıyla değişik tarihlerde çeşitli yasal düzenlemeler yapılmıştır

(26)

• II. Mahmut döneminde (1785-1839), İlk sanayi kuruluşları savaş sanayi ile birlikte başlamış,

• Sinop, İzmit ve İstanbul tersanelerinde buharlı gemi imalatı kömüre gereksinim giderek

artmıştır.

• Ülkenin ilk kömür havzası 1829’da işletmeye

açılmıştır.

(27)

• Bu dönemde işçilere vakıf ve esnaf kuruluşları

aracılığıyla yapılan yardımların yasal zorunlulukları

yoktur ve bu durumla ilgili Tanzimat'tan sonra (1839) işçi yararına düzenlemeler yapılmıştır

• Ereğli Kömür İşletmeleri'nin Deniz Bakanlığı'na geçmesi ile kömür ocaklarında çalışan işçilerin çalışma koşullarını düzenleyen yasalar çıkarılmıştır

• Ancak 1820'lerde işçi sağlığının düzeltilmesi amacıyla başlayan mücadeleler 1850’de çıkarılan Polis

Nizamnamesi ile engellenmiştir

(28)

II. Mahmut Döneminde İş sağlığıyla ilgili temel sorunlar:

• 16 saate varan ağır işlerde kadın ve çocukların çalıştırılması yaygınlaşmıştır

• Fransızlar tarafından işletilen Ereğli Havzası'ndaki kömür

ocaklarında beslenme yetersizliğiyle ve sağlıksız barınaklarda yaşayan işçiler , kısa sürede meslek hastalıklarına

yakalanmış ve üretim de düşmüştür

• Üretimi artırmak amacıyla 1865’de Madeni Hümayun Nazırı Dilaver Paşa’nın hazırladığı tüzükle çalışma koşullarına ilişkin bazı düzenlemeler getirilmiş ve kömür havzasında bir hekim bulundurulması hükme bağlanmıştır

(29)

• Tanzimat'tan sonraki ikinci önemli belge olan Maadin Nizamnamesi (1869) hükümlerine göre;

– İşveren iş kazasının oluşmasını önlemek için gerekli önlemleri alarak iş güvenliğini sağlamak zorundadır.

– Kazaya maruz kalanlara veya ailesine mahkeme tarafından hükmedilecek tazminat işveren tarafından ödenecektir.

– Kaza, işverenin kötü yönetim ve denetimi veya gereken

önlemlerin yasalara uygun olarak yerine getirilmemiş olması nedeniyle olmuşsa, işveren ayrıca 15-20 altın tutarında daha fazla tazminat ödeyecektir.

– Havzada her işveren, diplomalı bir hekim çalıştırmak ve eczane bulundurmak zorundadır.

(30)

• Maadin Nizamnamesi de işverenler tarafından uygulanmamış ve hükümleri yaşama

geçirilememiştir.

• Bu dönemde çıkarılan diğer tüzükler;

– Tersane-i Amiriye ve Mensip İşçilerin Emeklilikleri Hakkında Tüzük,

– Hicaz Demir Yolu Memur ve Hizmetlerine Hastalık Kaza Hallerinde Yardım Tüzüğü,

– Askeri Fabrikalar Tüzüğü (daha çok sosyal yardım amaçlı hükümler içermiştir)

(31)

• İşçi sendikalarının 1908’de kurulmasına izin vermesi ve iş sağlığı güvenliği sorunlarının gündeme gelmesine karşın somut gelişme sağlanamamış ve ağır çalışma koşulları düzeltilememiştir.

• 1913’de 16.975 ve 1915 yılında 14.060 kişinin çalıştığı gıda, toprak, deri, ağaç, dokuma,

kırtasiye, kimya, madeni imalat gibi iş

kollarında yoğunlaşan işletmelerde uzun savaş yılları boyunca işçilerin askere gitmesi

nedeniyle büyük bir kısmı vasıfsız olan işçilerin

ve kadın işçilerin çalıştırılması yaygınlaşmıştır

(32)

Birinci Büyük Millet Meclisi Döneminde İş Sağlığı ve Güvenliği

• İktisat Vekili Mahmut Celal Bey’in meclis kürsüsünde Zonguldak ve Ereğli Kömür İşletmelerindeki işçilerin çalışma koşullarını ortaya koyması işçilerin sağlık, sosyal ve ekonomik durumlarının düzeltilmesine

yönelik bazı yasaların çıkarılmasına öncülük etmiştir

• Bu gelişmeler sonucu bu dönemde arka arkaya iki

yasa çıkarılmıştır

(33)

• 10 Eylül 1921’de çıkan 151 sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna

Müteallik düzenlemeye göre;

– Kömür işçilerinin çalışma koşulları düzeltilecek,

– Yardımlaşma sandıkları kurulacak ve bunların Amele Birliği içinde birleştirilerek hastalık ve iş kazaları

durumlarında gerekli yardımlar için kullanılması sağlanacak,

– İşveren yardım sandığına işçinin ücretinin %1'inden az olmamak kaydıyla yardımda bulunacak,

– İşveren hastalanan ve kaza geçiren işçileri tedavi ettirecektir

– Bu amaçla işveren işyerinde hekim çalıştıracak, hastane ve eczane açacaktır.

(34)

• 10 Eylül 1921’de çıkan 151 sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik düzenlemeye göre;

– Kazada yaralanan ile ölenlerin yetimlerine mahkeme kararı ile tazminat ödenecektir. Eğer kaza işverenin yönetim veya denetim hatası ile

oluşmuş ise ayrıca 500-5000 TL fazla tazminat ödenecektir

– Çalışma süresi günde sekiz saat olacak, fazla çalışma iki tarafın oluruna bağlı olup, iki kat ücret ödenecektir

– İşveren yeni işçilerin eğitiminden sorumlu olacaktır

– Bu yasa gereği Amele Birliği, İhtiyat ve Teavün Sandıkları kurulacaktır

(35)

İktisat Kongresi- 4 Mart 1923

• İzmir'de toplanan Kongre'de işçi delegeleri 30 maddelik bir öneri listesi sunmuştur

• Bu öneriler daha sonraları gerçekleşen

yasaların çekirdeklerini oluşturmuştur

(36)

1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu (1930)

• 7. bölümü ”İşçiler hıfzıssıhhası” olup, 173-180 inci maddelerini kapsamaktadır.

• Bu maddelere göre, endüstriyel kuruluşlarda 12 yaş çocuk ve kadınların çalıştırılma koşulları, işçiler için gece hizmetleri, gebe kadınların doğumdan önce ve sonra çalıştırılma

koşulları, işyerlerindeki işçi yasağı konuları hükme bağlanmıştır.

• 179. madde işçilerin sağlık ve güvenliklerinin korunması amacıyla tüzükler çıkarılmasını,

• 180. madde ise işyerlerine sağlık hizmeti verecek işyeri hekiminin çalıştırılmasına, kurulacak revir, hastane gibi kuruluşlara ilişkin düzenlemeleri içermektedir.

(37)

Özetle;

 I.Tanzimat öncesi

 1766 Kütahya Fincancılar Sözleşmesi

 Lonca (Orta Sandığı – Teavün Sandığı)

 II.Tanzimat ve Meşrutiyet dönemi

 1865 Dilaver Paşa Nizamnamesi

 1921 Havza-i Fahmiye Teamülnamesi

 1869 Maadin Nizamnamesi

 1871 Ameleperver Cemiyeti

 1895 Osmanlı Amele Yardımlaşma Cemiyeti

 III. Cumhuriyet dönemi

 Ereğli Havza-ı Fahmiye Maden Amelesinin

 Hukukuna Müteallik Kanun

 1923 İktisat kongresi

 1926 Borçlar Kanunu

 1930 Umumi Hıfzıssıha Kanunu (173-180. m.)

(38)

Anayasa

• T.C. Anayasası’nın 18, 49, 50, 51, 52, 53, 54,55, 56, 60, 61, 62. maddeleri iş sağlığı ve güvenliğine yönelik temel hakları ifade eder;

• Madde 50:

– Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz

– Küçükler ve Kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar

(39)

Çalışma Hayatının İlk Önemli Yasası 15.06.1937 tarihinde yürürlüğe girmiştir

3008 Sayılı İş Kanunu

İSG yönünden bir çok tüzük ve yönetmelik uygulamaya konmuştur

25.08.1971 tarihinde yürürlüğe girmiştir

10.06.2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir

20.06.2012 yayınlanma tarihi

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

(40)

• 6331 sayılı yasaya dayanan

yönetmelikler de yayım tarihinden itibaren güncellenmeye

başlanmıştır ve değiştirilmeye

devam etmektedir.

(41)

4857 Sayılı İş Kanunu

4857 Sayılı İş Kanunu’na göre çıkartılan 24 teknik, 12 sosyal,

Toplam 36 yönetmelik

41

İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Kanun,

Tüzük ve Yönetmelikler

(42)

Yeni Çıkan Yönetmelikler

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği

2. Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği

3. Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

4. Yeraltı ve Yerüstü Maden

İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

5. Sondajla Maden Çıkarılan

İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

6. İşyeri Sağlık Birimleri ve İşyeri Hekimlerinin Görevleri hakkında Yönetmelik

7. Gürültü Yönetmeliği

8. Titreşim Yönetmeliği

9. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında

Yönetmelik

10. Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği

11. Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

12. Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

(43)

43

Yeni Çıkan Yönetmelikler

14. İş Güvenliği ile Görevli Mühendis ve Teknik Elemanların Görev Yetki ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik

15. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği

16. İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik

17. Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği

18. Kişisel Koruyucu Donanımların

İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik

19. Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği

20. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

21. Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında

Yönetmelik

22. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik

23. Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik

24. Geçici ve Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında

Yönetmelik

(44)

İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramlarında Değişim- 1950

Bütün mesleklerde çalışanlarının;

Bedensel – Ruhsal – Sosyal yönden iyilik hallerinin

En üstün düzeyde tutulması

Sürdürülmesi

ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ ILO

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ WHO

(45)

İş Hekimliği

Çalışma hayatı ile ilgili sağlık sorunlarının –

hastalıkların tanı ve tedavisi ile bu hastalıklardan korunma konusundaki tıbbi etkinlikler

İş Hijyeni

İşyerlerinde bulunan sağlık risklerinin saptanması, ölçümler yapılması, bu risklerin ortadan kaldırılması amacı ile teknik düzenlemeler yapılması

(46)

İş Sağlığı ve Güvenliği

• Çalışanların sağlıklarını; sosyal, ruhsal ve bedensel olarak en üst düzeyde sürdürmek

• Çalışma koşullarını; Sağlığa uygun hale

getirmek için - Çalışanları zararlı etkilerden ve tehlikelerden koruyup daha güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak

• İşin ve çalışanın; birbirine uyumunu

sağlamak üzere kurulmuş bir bilim dalıdır

(47)

• İSG’nin öncelikli hedefi; Çalışanları İş Kazası ve Meslek Hastalığından korumak ve işyerlerinde sağlığın geliştirilmesi çalışmalarını planlamaktır

• İSG, kaza olduktan sonra konuyu ele alan değil, kaza olasılıklarını ortadan kaldırmaya ve korunmaya yönelik çalışmalar yapan teknik bir bilim dalıdır

İSG

Planlı Bilimsel Sürekli

(48)

İş Sağlığı ve Güvenliği;

Tıbbi

Teknik

Ekonomik

Sosyal ve

Hukuki yönleri

olan bir kavram olarak kısaca;

“İşçilerin iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korunmalarının sağlanması” şeklinde tanımlanır

(49)

İş riskleri

Ortam riskleri Ürün riskleri

Malzeme ve donanım riskleri

Çalışma Koşulları Tehlikeler

İnsan Faktörü

İş Kazaları

Meslek Hastalıkları İşveren

İşyeri Devlet

İşçi

(50)

İşverenler;

Maddi ve manevi çıkarları nedeniyle, İşçiler;

Doğrudan doğruya canları yanan kişiler olarak Devlet;

Vatandaşın mutlu yaşamı ve sağlığını düşünmek zorunda olduğu için

İSG ile yakından ilgilenmek durumundadır.

İş Sağlığı ve Güvenliği

(51)

İSG

B

E

C

D A

Risk

Değerlendirmesi

Çalışanların Katılımı

Uzman Katkısı Sağlanması

Koruma Önleme

Anlayışı Çalışanların

Bilgilendirilmesi ve Eğitimi

Yeni İsg Yaklaşımının

En Belirgin Özellikleri

(52)

EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTENİN RAPORU; TÜRKİYE

• Genelde risk değerlendirme ve yazılı hale getirme-dokümantasyonun kurumsal hale getirilemediği,

• Risk değerlendirme kavramının ülke ve topluluk geneline yaygınlaştırılamadığı,

DANİMARKA: İşyerlerinin % 50 si risk değerlendirmesi yaptı İşçi sayısı: 5-19 %27

20-49 %61

ALMANYA: Bütün işyerlerinin %75 sistematik ve ayrıntılı risk değerlendirmesi yapmıştır.

Adalet Divanı Kararı (C-5/00) 7.2.2002

10 ve daha az işçi çalıştıran işyerlerinde risk değerlendirmesinin yazılı olarak belgelendirilmesinde işverenlere yükümlülük getirmeyen yasal

düzenlemesinden dolayı uyarılma kararı.

FRANSA (5.11.2001): Risk değerlendirmesi En az yılda bir defa yapılacak ve belgelendirilecek,

(53)

53

HOLLANDA: İşyerlerinin % 58 i risk değerlendirmesi yaptı

•2-9 işçi çal. işyerleri % 52 si

•20 ve daha fazla işçi çal. işyerleri % 80 i

•100 ve daha fazla işçi çal. işyerleri % 96 sı

İNGİLTERE: 89/391 uyumlaştırıldıktan sonra işyerlerinin %50 si bir kez risk değ. yapmış

•Bütün işyerlerinin % 80 i risk değerlendirmesi yapmış

•İşyerlerinin % 22 sinde herhangi bir doküman yok

•Büyük ölçekli işyerlerinin %3 ünde

•50 ve daha fazla işçi çalıştıranların %24 ü Risk değerlendirmesinde doküman yükümlülüğünü yerine getirmemiş

•İŞVERENLERİN

•% 30 Gerekli değil

•% 21 Zamanında yaptırmamış

•% 9 Yükümlülüğünü bilmiyor

•% 8 Hiç duymamış

•% 7 Çok zaman ve para gerektirdiği

(54)

İş Sağlığı ve Güvenliği

 Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak

 Çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak ve geliştirmek

 Üretimde güvenliği ve devamlılığı sağlamak

 Kaliteyi ve verimliliği artırmaktır

İSG’NİN ÖNCELİKLİ HEDEFİ;

Çalışanları iş kazası ve meslek hastalığından korumaktır !!!