Akut Pulmoner Arter Tıkanıklığı Oluşturulan Köpeklerde Hipertonik NaCl (%7.5) Etkisi

(1)

Oluşturulan Köpeklerde Hipertonik NaCl (%7.5) Etkisi

Refik ÜLKÜ*, M. Nesimi EREN*, Ömer ÇAKIR*, Ömer SATICI**, Akın BALCI*, Şevval EREN*

* Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dalı,

** Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı, DİYARBAKIR

ÖZET

Akut pulmoner arter tıkanmalarında oluşan şiddetli hipotansiyon ve şokta hipertonik NaCl’ün etkisinin araştırılması ama- cı ile Dicle Üniversitesi Sağlık Araştırma Merkezi (DÜSAM)’nde 11’i dişi, dokuzu erkek köpek üzerinde çalışıldı. Denekle- rin en küçüğü altı aylık, en büyüğü iki yaşındaydı. Ortalama ağırlıkları 19 kg olarak saptanmıştı. Tüm köpekler genel anestezi altında uyutularak operasyona alındı. İnvaziv arter basınçları ölçümleri, sağ femoral arterden monitör yardımıyla yapıldı. Deneklerin hepsine sol torakotomi yapıldı, beşinci interkostal aralık (İCA)’tan toraksa girilerek önce sol sonra sağ pulmoner arter gevşek olarak teyp ile dönüldü. Bu işlemden sonra pulmoner arter kanülü yerleştirilip, ortalama pulmoner arter basınçları monitör yardımıyla kaydedildi. Sağ ana pulmoner arter ve sol alt lob pulmoner arter ligasyonu yapıldıktan sonraki 3., 5., 10., 13., 15., 18. ve 21. dakikalarda pulmoner arter ve ortalama arter basınçları kaydedildi. Deneklerin yarı- sına pulmoner hipertansiyonu düşürmek amacıyla sodyum nitroprusid, diğer yarısına nitrogliserin verildi. Bu ilaçların ve- rilmesinden sonraki pulmoner arter basıncı ölçümleri kaydedildi. Deneklerde hipotansiyon ve şok durumu görüldüğünde

%7.5’lik NaCl infüzyonu yapıldı. Kontrol grubuna izotonik uygulandı. Sodyum nitroprusid + %7.5 NaCl verilen grupta or- talama sistemik arter basınçlarındaki artış, sodyum nitroprusid + %0.9 izotonik verilen gruba göre istatistiksel olarak an- lamlıydı. Nitrogliserin + %7.5 NaCl verilen grupta ortalama arter basınçlarındaki artış nitrogliserin + %0.9 NaCl grubuna gö- re istatistiksel olarak anlamlı bulunmadı.

Anahtar Kelimeler: Hipertonik tuz solüsyonu, pulmoner emboli.

SUMMARY

The Effects of Hypertonic NaCl (7.5%) in Dogs with Induced Acute Pulmonary Artery Obstruction The study was performed on 11 female and 9 male dogs to investigate the effect of hypertonic NaCl in severe hypotension and shock caused by acute pulmonary artery obstruction. The investigation was performed in Dicle University Healt Re- search Center (DUHRC). The youngest subject was six months old and the oldest was two years old. Their mean body we- ight was found as 19 kg. All the subjects were operated under general anesthesia. Invasive measurements of arterial pres-

Yazışma Adresi (Address for Correspondence):

Dr. Refik ÜLKÜ, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dalı, DİYARBAKIR - TÜRKİYE e-mail: Refiku@dicle.edu.tr

(2)

Pulmoner emboli akut gelişen ve sıklıkla fatal sonlanan bir klinik tablodur.

Pulmoner emboli tablosu geliştiğinde predispo- zan faktörlerin saptanması, acil tedavi şekli açı- sından büyük önem taşımaktadır.

Pulmoner hipertansiyon hangi türden olursa ol- sun, ileri derecede ve sürekli olduğu taktirde, progresif bir gidiş ve ölümle sonuçlanır. Tedavisi ise çok iyi sonuçlar vermemektedir. Farmakolo- jik tedavide en büyük problem, bu ilaçların po- tent sistemik arteryel dilatör etkileri nedeniyle sistemik hipotansiyon oluşturmasıdır. Sempatik sinir sisteminin refleks aktivasyonuna yol aça- rak, pulmoner arter basınçları (PAB)’nı daha da yükseltmekte veya sağ ventrikül fonksiyonu üzerine depresan etki yaparak, sağ kalp yetmez- liğini arttırmaktadır (1,2).

Son yıllarda ise primer ve sekonder hipertansiyon tedavisinde sodyum nitroprusid ve nitrogliserin ile yapılan birçok çalışma vardır. Nitropru- sid, arterlerin ve venlerin vazodilatasyonu sonucu, düz damar kaslarının tonusunu azaltarak pe- riferik direnci düşürür. İndirekt olarak da sol ventrikül yükselmiş dolma basıncını düşürerek sol ventrikül yükünü azaltır. Nitrogliserin, sistemik direnci miyokardı etkilemeyen nörohumoral mekanizmaları refleks yoldan uyarmayan doz- larda, pulmoner arter üzerinde etkiye sahiptir.

Venöz kapasitan damarları genişletici etkisi ile PAB ve pulmoner vasküler rezistansı düşürmek- tedir.

Hipovolemik şoklarda uygulanan hipertonik salin solüsyonunun etkisi araştırılmış olup, pulmoner emboli sonucu oluşan kardiyojenik şoklarda

hipertonik salin solüsyonunun etkisine literatür- de rastlanılmamıştır.

Bu çalışmada, pulmoner arter ligasyonu sonucu, pulmoner hipertansiyon meydana getirilen deneklerde intravenöz (IV) verilen sodyum nitroprusid ve nitrogliserin etkilerinin araştırılması ya- nında oluşan hemodinamik değişikliklere hipertonik NaCl’ün etkisi araştırıldı.

MATERYAL ve METOD

Bu çalışma Dicle Üniversitesi Sağlık Araştırma Merkezi (DÜSAM)’nde yapıldı. Araştırma, yaşla- rı altı aylık ve iki yıllık olmak üzere 20 sokak kö- peği denek üzerinde tasarlandı. Köpekler deneysel çalışmaya alınmadan bir ay önce profilaktik aşı, ekto-endo parazit açısından tedaviye tabi tu- tulup karantinaya alındı.

Denekler dört ayrı gruba ayrıldı. Operasyona alınmadan 12 saat önce aç bırakıldılar. Operas- yon masasına alınmadan önce 0.5-1 mg/kg di- azepam ile sedatize edildiler. Denekler sol torakotomi için hazırlanıp operasyon masasına alın- dıktan sonra indüksiyon uygulanması için sol sefalik ven 18 G’luk anjiocut ile kateterize edildi.

İlaçların ve resüsitasyon sıvılarının verilmesi amacı ile damar yolunun açık kalması sağlandı.

Operasyon masasında deneklerin intramusküler (IM) 40 mg/kg ketamin hidroklorid, 10-15 mg/kg sodium penthotal IM ve 1.2 minimum al- veoler konsantrasyon (MAK) halotan inhalasyon anestezisi verilip 5 L/dakika %l00 oksijen eşli- ğinde entübe edildiler. Solunum “Drager Werg Ag Lubeck Romulus 800 V” olarak %l00 oksijen ile gerçekleştirildi.

sure were performed through the right femoral artery by monitorization. All subjects were performed left thoracotomy, ent- rance to thorax was through 5th intercostal space, and first left then right pulmonary artery were circumferenced loosely with tape. After this, mean pulmonary artery pressures are recorded with the help of monitor by inserting canulla into the pulmonary artery. Pulmonary artery pressures at 3^rd, 5^th, 10^th, 13^th, 15^th, 18^thand 21^stminutes after ligation of right ma- in pulmonary artery and left lower lobe pulmonary artery, and mean artery pressures are recorded. Sodium nitroprusside is given to half of the subjects and nitroglycerine is given to the other half in order to lower pulmonary hypertension. Pulmo- nary arterial pressure measurements following administration of these drugs are recorded. 7.5% of NaCl infusion to subjects is performed in case of hypotension and shock. Isotonic NaCl solution is used in the control group. Mean arterial pressures in group receiving sodium nitroprusside + 7.5% NaCl solution are found significantly higher statistically when compared to group receiving sodium nitroprusside + 0.9% NaCl isotonic solution. Difference in mean arterial pressures were not found statistically significant in the group receiving nitroglycerin + 7.5% NaCl when compared to group receiving nitroglycerin + 0.9% NaCl solution.

Key Words: Hypertonic NaCl solution, pulmonary emboli.

(3)

Arter basınçlarının ölçümleri için sağ femoral bölge diseke edilerek femoral arter 16-18 G’luk kateter ile kateterize edilip, üçlü musluk bağla- narak monitörün transduserine bağlandılar. Ka- nüllere işlerlik kazandırmak amacıyla 500 U/kg dozunda heparinize edildiler.

Tüm deneklere sol torakotomi insizyonu yapılıp, beşinci interkostal aralık (İCA)’tan toraksa giril- di. Sol akciğer ekarte edilip perikard usulüne uy- gun olarak açılarak önce sol daha sonra sağ pulmoner arter askı teyp ile dönüldü. Pulmoner ar- tere 18 G’luk kateter yerleştirilerek monitörün transduserine bağlandı. Sağ ana pulmoner arter ve sol alt lob pulmoner arterinin ligasyonundan önce ve sonra ortalama arter basınçları (OAB) ve PAB tüm deneklerde kaydedildi. Ortalama sistemik arter basınçlarındaki artışlar zamana göre değerlendirildi. %7.5 NaCl’ün sodyum nitroprusid ve nitrogliserinle sistemik arteryel ba- sınç üzerinde meydana getirdiği değişikliğin na- sıl bir seyir izlediği zamana göre çizilen grafikler- le belirtildi.

Köpeklerin PAB’si %50 oranında arttığında vital parametreler birdenbire değiştiği için, pulmoner basınçları düşürmek amacı ile 10 deneklik gruptan birisine sodyum nitroprusid solüsyonu verildi (%5 dekstroz ile sulandırılmış 60 mg aktif madde içeren 5 cc’lik ampulleri olan Nipruss^® kullanıldı). Bu ilaç “B. broun melsungen securum” model perfüzatör ile bir ampul aktif madde

%5 dekstroz ile 40 cc ile sulandırılıp perfizatör enjektörü ile 0.5 µ/kg/dakika dozunda deneklere uygulandı. Ortalama arter sistemik basıncı 80 mmHg’nın altına düştüğünde nitroprusid kesildi.

Ancak pulmoner basınç yüksek kalıp düşmedi- ğinde doz arttırıldı.

Nitroprusid uygulanan gruptaki beş deneğe ortalama sistemik arter basıncı 60 mmHg ve altı- na düştüğü zaman biyokimyasal olarak hazırla- nan 2400 Mosm/L %7.5’lik NaCl 4 mL/kg dozunda uygulandı (60 mmHg sistemik arter ba- sıncından aşağıdaki değerlerde vital parametreler akut bir şekilde değişiyordu). Nitroprusid uygulanan diğer beş deneklik gruba 300 Mosm/L

%0.9’luk NaCl 4 mg/kg dozunda uygulandı.

%7.5’lik NaCl ve %0.9’luk NaCl verilmesi ile vital parametrelerde ve OAB’deki artışlar monitör- den kaydedilerek, karşılaştırılmaları yapıldı.

Diğer 10 deneğin bulunduğu gruba PAB’yi dü- şürmek amacı ile nitrogliserin infüzyonu verildi.

Bu amaçla izotonik ile sulandırılmış 10 mg aktif madde içeren 10 cc’lik Perlinganit^® ampulleri kullanıldı. İlaç “B. braun melsungen securum”

model perfizatör ile bir ampul aktif madde 40 cc

%5 dekstroz ile sulandırılıp cihazın orjinal perfü- zatörü ile deneklere uygulandı. Ortalama PAB’deki düşüşler kaydedildi. Yine diğer grupta olduğu gibi bu grupta da beşer deneklik iki ayrı grup oluşturuldu. Ortalama PAB’nin yükselip OAB’nin düştüğü zamanlarda uygulanan

%7.5’lik 2400 Mosm/L hipertonik NaCl ve 300 Mosm/L %0.9’luk NaCl’ün etkileri karşılaştırıldı.

Ortalama PAB’nin ve OAB’nin ligasyon öncesi ve sonrası karşılaştırılmalarında Student’s t-testi kul- lanıldı (p< 0.05 anlamlı bulundu). %7.5’lik NaCl ve %0.9’luk NaCl’ün etkilerinin karşılaştırılması için Mann Whitney U testi kullanıldı. %7.5 NaCl + sodyum nitroprusid uygulanan grupta sistemik arter basıncı artışı anlamlı bulundu (p< 0.06).

BULGULAR

Sağ ana pulmoner arter ve sol alt lob pulmoner arterin ligasyonu öncesi ve sonrasında saptanan OAB ve ortalama PAB Wilcoxon “matched pa- irs” testi kullanılarak değerlendirildi.

Tüm deneklerde ortalama sistemik arter basınç- larının ligasyon sonrasında anlamlı bir şekilde (p< 0.05) düştüğü saptandı. Ortalama PAB’nin ligasyon sonunda anlamlı bir şekilde (p< 0.05) yükseldiği saptandı (Tablo 1).

Ligasyondan sonra sodyum nitroprusid + %7.5 NaCl verilen gruptaki OAB’nin zamana göre bul- guları Şekil 2A’da gösterilmiş olup, bu gruptaki deneklerin tümü yaşamıştır.

Ligasyondan sonra sodyum nitroprusid + %0.9 NaCl uygulanan gruptaki OAB’nin zamana göre değerlendirilmesi Şekil 2B’de gösterilmiş olup, ancak bu gruptan bir denek yaşatılabilmiştir.

PAB’deki düşme anlamlı olmasına rağmen

%0.9’luk NaCl ile OAB yükseltilemedi.

Sodyum nitroprusid + %7.5’lik NaCl uygulanan grup ve %0.9’luk izotonik + sodyum nitroprusid uygulanan gruptaki OAB iki bağımsız grubu kar- şılaştıran Mann-Whitney U testi ile değerlendiril-

(4)

di. OAB’de %7.5’lik NaCl verilen grupta (p<

0.06) anlamlı artışlar saptandı.

Ligasyondan sonra nitrogliserin + %7.5’lik NaCl uygulanan gruptaki OAB’nin zamana göre de- ğerlendirilmesi yapıldı (Şekil 3A). Bu gruptaki deneklerden üçü yaşadı.

Ligasyondan sonra nitrogliserin + %0.9’luk NaCl uygulanan gruptaki OAB’nin zamana göre de- ğerlendirilmesi yapıldı (Şekil 3B). Bu gruptaki deneklerden bir tanesi yaşadı. OAB 60 mmHg’nın altına düştüğü anda uygulanan

%0.9’luk NaCl’ün etkisi anlamsız bulundu.

Nitrogliserin uygulanan ikinci gruptaki %7.5’lik NaCl ve %0.9’luk NaCl’ün OAB üzerindeki etkisi Mann-Whitney U testi ile değerlendirildi, OAB’deki artışlar anlamsız bulundu (p> 0.12).

Bu uygulamalar sonucunda %7.5’lik NaCl + sodyum nitroprusid uygulanan grupta mortalite sap- tanmadı. %0.9’luk NaCl + sodyum nitroprusid uygulanan deneklerden bir tanesi yaşatılabildi.

%7.5’lik NaCl + nitrogliserin uygulanan grupta iki denek kaybedildi. %0.9’luk NaCl + nitrogliserin uygulanan grupta bir denek yaşatılabildi.

TARTIŞMA

Volüm açıklığının replasmanı amacıyla, yanık- larda, hemorajilerde, deneysel hemorajik şoklar- da çeşitli kristalloid ve kolloid solüsyonları kulla- nılmaktadır (3-9).

Bu kristalloid ve kolloid solüsyonları özellikle hipovolemik şoklarda değişik oranlarda kullanıl- mıştır. Kolloid ve kristalloid solüsyonların kulla- nıldığı hipovolemik şoklarda, OAB’nin yükseldi- Tablo 1. Ligasyon öncesi ve ligasyondan üç dakika sonra ölçülen OAB ve PAB’ler (ilk 10 denek nitroprusid, ikinci 10 denek nitrogliserin uygulanan grup).

Ligasyon öncesi OAB ve PAB Ligasyon sonrası OAB ve PAB Ağırlık (kg) OAB (mmHg) PAB (mmHg) OAB (mmHg) PAB (mmHg)

1 21 84 23 1 82 68

2 20.5 116 33 2 77 43

3 16 95 21 3 82 32

4 13 82 19 4 76 28

5 16 87 18 5 55 30

6 30.5 98 26 6 78 36

7 20 104 20 7 72 30

8 18 81 18 8 65 24

9 16 95 22 9 75 27

10 7 105 14 10 60 21

Ort:17 (6 ± 6.08) Ort: 94.7 (± 11.4) Ort: 72.2 (± 9.2)

Median: 17 Median: 95 Median: 75.5

1 22 108 22 1 55 32

2 18 102 18 2 72 28

3 12 93 12 3 87 22

4 21 104 21 4 74 30

5 23 82 23 5 66 25

6 14 100 19 6 61 28

7 24 85 17 7 63 28

8 26.5 99 18 8 70 26

9 21 127 22 9 77 27

10 23 105 16 10 99 28

Ort: 20.4 (± 11.45) Ort: 100.5 (± 12.62) Ort: 72.4 (± 12.96)

Median: 21.5 Median: 101 Median: 71

Ort: Ortalama, OAB: Ortalama arter basıncı, PAB: Pulmoner arter basıncı.

(5)

ği, kardiyak “output”un arttığı, idrar atılımının arttığı şeklinde sonuçlar alınmıştır. Literatürde bu solüsyonlara hipertonik salin solüsyonunun katılmasıyla hastaya verilecek sıvı miktarının yarıya kadar düşürüldüğü de belirtilmektedir (3- 8,10).

Hipertonik laktat salin solüsyonu hemorajilerde daha az sıvı ile restorasyonu sağlamış ve kardiyak “output”, kan basıncı ve yeterli idrar çıkarıl- ması sağlanmıştır (11).

Yapılan çalışmalarda hipertonik salin solüsyonu- nun etkisinin daha çok kardiyovasküler sistem- deki aktivitelerine bağlı oldukları belirtilmektedir (11-13).

Miyokardiyal kasılmadaki artışın, kardiyak debi- nin artışı ve perivasküler boşluktan intravasküler boşluğa sıvı aktarımının bunda rol oynadığı be- lirtilmiştir.

Kristalloid solüsyonlarına eklenen hipertonik salin ile hipovolemik köpeklerde yapılan hematolo-

jik çalışmalarda daha çabuk ve anlamlı düzelme- ler saptanmıştır. Bu değerlendirmeler trombosit sayısı, total protein, bukkal mukoza kanama za- manı, protrombin zamanı, aktive parsiyel trom- boplastin zamanı ölçülerek yapılmış ve kontrol grubuna göre daha anlamlı sonuçlar alınmıştır (7).

Abdominal aorta operasyonlarında perioperatif sıvı replasmanının etkisi, hipertonik kristalloid so- lüsyonları ve hipertonik (HSL 250 meq/L- 514 os/L) salin ve ringer laktat açısından karşılaştırıl- mış, operasyon esnasında hipertonik salin solüs- yonu ringer laktatın yarısı kadar gerekmiştir (3).

Bizim çalışmamızda; PAB sodyum nitroprusid ve nitrogliserin ile düşürülen gruplarda sağ ana pulmoner arter ve sol alt lob arter ligasyonundan sonra deneklerde OAB 60 mmHg ve altına dü- şünce hipertonik salin solüsyonu verilmiştir. Bu solüsyonun kardiyovasküler sistemde meydana getirdiği etkilerden dolayı OAB’de belirgin yük- selme saptanmıştır.

A 13 dakika 15 dakika 18 dakika 21 dakika

1 62 48 40 60

2 60 51 53 59

3 50 65 70 76

4 48 54 61 72

5 42 46 50 57

Şekil 2A. Ligasyondan sonra %7.5’lik NaCl + sodyum nitroprusid verilen gruptaki ortalama sistemik arter ba- sınçlarının zamana göre değerlendirilmesi (21. dakika OAB’nin ortalaması 64.8 ± 8.58; Median: 60).

2B. Ligasyondan sonra %0.9’luk NaCl + sodyum nitroprusid verilen gruptaki ortalama sistemik arter basınçları- nın zamana göre değerlendirilmesi (21. dakika OAB’nin ortalaması 31.6 ± 16.7; Median: 27). İki grup arasında p< 0.016 anlamlı fark saptandı.

B 13 dakika 15 dakika 18 dakika 21 dakika

1 48 47 41 37

2 46 40 30 20

3 38 30 30 16

4 48 53 54 58

5 38 35 31 27

1 2 3 4 5

13 15 18 21 Zaman (dakika)

Ortalama arter basıncı (mmHg)

80 70 60 50 40 30 20 10 0

13 15 18 21 Zaman (dakika) 70

60 50 40 30 20 10 0

1 2 3 4 5

(6)

Çeşitli ilaçların pulmoner hipertansiyon tedavisinde etkilerinin yetersiz, yan etkilerinin fazla ol- ması kullanımlarını sınırlamaktadır. Aynı amaçla kullanılan ilaçlar pulmoner dolaşım için selektif değildir.

Sodyum nitroprusid ve nitrogliserin pulmoner hipertansiyonu düşürmek açısından tercih edi- len ilaçlardır. Sodyum nitroprusidin sistemik hipotansiyon yapıcı etkisi ve koroner perfüzyon basıncında düşmeler yapması nitrogliserinde görülmemektedir.

Çalışmamızda PAB’yi düşürmek amacı ile hem nitrogliserin hem de sodyum nitroprusid uygulanan grupta PAB anlamlı bir şekilde düşmüştür.

Bu etki sodyum nitroprusidde daha hızlı, nitrogliserinde ise daha yavaş olmuştur.

İnsanlar üzerinde yapılan bir çalışmada, pulmoner hipertansiyonda nitrogliserin ve sodyum nitroprusidin etkileri karşılaştırılmış, nitrogliserin

PAB’yi %16 düşürürken, sodyum nitroprusid %6 oranında düşürmüştür. Bizim çalışmamızda sodyum nitroprusid PAB’yi %20 oranında düşürür- ken, nitrogliserin %13 oranında düşürmüştür. Bu farkı denek sayısının azlığına ve verilerin alındığı zamanın (takip zamanının) kısalığına bağlamak- tayız (13).

Christ ve arkadaşları abdominal aorta anevriz- malarında perioperatif sıvı replasmanını hiperoz- motik ve hiperonkotik (250 mL %7.2 NaCl ile

%6 dekstron) (n= 3), %6 hydroxyethylstarch (HES) (n= 4) ya da %10 HES (n= 5) ile 1000 mL HES %10 ile karşılaştırarak yapmış, sonuçları kalp hızı, OAB, santral venöz basınç, PAB, pulmoner kapiller “wedge” basıncı ölçülerek değer- lendirmiştir. OAB’deki artışın klempin aortadan kaldırılmasından hemen önce HHS verildiği zaman artmış deklempajdan sonraki 60 ölçülen değer HES verilen gruptan yüksek bulunmuştur.

Bizim çalışmamızda da bu çalışmaya benzer so- Şekil 3A. Ligasyondan sonra %7.5’lik NaCl + nitrogliserin uygulanan gruptaki ortalama sistemik arter basınçla- rının zamana göre değerlendirilmesi (21. dakika OAB’nin ortalaması 49.2 ± 24.73; Median: 58).

3B. Ligasyondan sonra %0.9’luk NaCl + nitrogliserin uygulanan gruptaki ortalama sistemik arter basınçlarının zamana göre değerlendirilmesi (21. dakika OAB’nin ortalaması 26.8 ± 15.5; Median: 24). İki grup arasındaki fark anlamsız bulundu (p> 0.12).

A 13 dakika 15 dakika 18 dakika 21 dakika

1 39 35 37 34

2 56 52 54 78

3 41 44 54 58

4 53 55 58 61

5 43 41 35 15 13 15 18 21

Zaman (dakika) 100

80 60 40 20 0

1 2 3 4 5

B 13 dakika 15 dakika 18 dakika 21 dakika

1 40 37 31 24

2 33 25 23 15

3 35 30 20 15

4 50 47 50 53

5 48 40 34 27

13 15 18 21

Zaman (dk) 60

50 40 30 20 10 0

1 2 3 4 5

(7)

nuçlar alınmış sağ pulmoner arter ve sol pulmoner arter ligasyonundan sonra yükselen pulmoner hipertarsiyonun nitrogliserin ve nitroprusid gibi ilaçlarla düşürülüp, köpeklerin şoka girmesi esnasında verilen %7.5’lik hipertonik solüsyo- nun OAB’yi %0.9’luk izotonik verilen gruba göre anlamlı bir şekilde yükselttiği saptanmıştır (4).

Sodyum konsantrasyonu ile ilgili bu bulgular Dubick ve arkadaşlarının çalışmalarında da bu- lunmuş, ancak nörolojik yan etkiye rastlanılma- mıştır.

Yine bu çalışmada hipertonik ya da HHS’nin in- füzyonu ile hematokrit ve hemoglobinde düşme- ler saptanmış ve istatistiksel olarak anlamlı bu- lunmuştur. Abdominal aorta anevrizmalarının onarımı sırasında tipik komplikasyon renal yet- mezliktir. Bu yüzden renal yetmezliğin önlenmesi için ozmotik diürez sağlanıp aortun klempajından önce çoğunlukla mannitol verilir. HHS kullanıldı- ğında ozmotik diürez olup, ortalama idrar çıkışı 2000 mL’dir. Bu yüzden de hipertonik solüsyon- ların bu anlamda da faydalı olduğuna inanılır. An- cak kreatinin 2 mg’ın üzerinde ise bu hastalarda HHS verilmesinden kaçınılması önerilmiştir.

Sağ total pulmoner ligasyonu ve sol alt lob pulmoner arter ligasyonu uygulanan deneklerde ligasyon sonrası PAB’de meydana gelen artışlar nitrogliserin ve nitroprusid ile düşürülmüş ve li- gasyona bağlı oluşan şokta uygulanan hipertonik solüsyonun köpekleri şoktan çıkardığı sap- tanmıştır. OAB’deki yükselme %0.9’luk izotonik uygulanan gruba göre anlamlı bulunmuştur.

Klinik uygulamada, volüm kaybı olmadan, akci- ğer embolisi sonucu oluşan şok veya şoka eği- limde %7.5’lik salin solüsyonunun kullanımına ait yeterli bilgi literatürde mevcut olmamakla birlikte, kullanımı esnasında hastanın böbrek fonksiyonlarının normal olması gerektiği kana- atindeyiz.

KAYNAKLAR

1. Eren N. Hipertonik tuz solüsyonunun, akut pulmoner ar- ter tıkanmalarında oluşan hemodinamik değişikliklere etkisinin araştırılması. Dicle Ünv. Tıp Fak. Dergisi 1988;

15: 195-208.

2. Packer M, Halperin JL, Brooks KM, et al. Nitroglycerin therapy in the management of pulmonary hypertensive disorders. Am J Med 1984; 22: 76-9.

3. Shackford SR, Sise MJ, Fridlund PH, et al. Hypertonic so- dium lactate versus lactated Ringer’s solution for intrave- nous fluid therapy in operations on the abdominal aorta.

Surgery 1983; 94: 41-51.

4. Christ F, Niklas M, Kreimeier U, et al. Hyperosmotic- hyperoncotic solution during abdominal aortic ana- urysm resection. Acta Anasthesiol Scand 1997; 41: 62-7.

5. Shackfoord SR, Norton CH, Todde MM. Renal cerebral and pulmonary effect of hypertonic resuscitation in a porcine model of hemorrhagic shock. J App Physiol 1998; 84: 815-21.

6. Spiers JP, Fabian TC, Kudsk KA. Resuscitation of he- morrhagic shock with hypertonic saline /dextran or lac- tated ringer’s suplemented with AICA riboside Surgery.

1988; 104: 553-60.

7. Gotoh K, Sakamoto A, Hashitomo K, et al. Resuscitation from experimentally induced hemorhagic shock with hypertonic saline. Am J Surg 1987; 154: 585-8.

8. James W, Holcroft MD, Mary J, et al. 3% NaCl and 7.5%

NaCl/dextran 70 in the resucitation of severely injured patients. Ann Amr Surgical 1987; 21: 279-86.

9. Gunnar WP, Merlotti GJ, Barrett J, et al. Resuscitation from hemorhagic shock. Ann Surgery 1986; 204: 686-92.

10. Langbehn AF, Sheikzadeh A, Stierle U, Thoran P. Effect of buccal nitroglyserin on pulmonary arter pressure at rest and during exercise. A comparison with sublingual introglyserin in patients with coronary arter disease.

Kardiol 1983; 72(Suppl 3): 239-45.

11. Cone JB, Wallace BH, Caldwell FT, et al. Beneficial effects of a hypertonic solution for resuscitation in the presence of acute hemorrhage. Circ Shock 1993; 40: 29-36.

12. Dıtza G, Ezekıel H, Landau M, et al. Hypertonic saline re- suscitation safe in uncontrolled hemorrhagic shock. The J of Trauma 1988; 28: 751-6.

13. Pearl RG, Rosenthal MH, Asthon JP. Pulmonary vasodi- lator effects of nitroglycerin and sodium nitroprusside in canine oleic acid-induced pulmonary hypertension.

Anesthesiology 1983; 58: 514-8.