İslâm Medeniyetinin Güncel Önemi ve İslâm Medeniyetinin Güncel Önemi ve Değeri Üzerine Düşünceler Değeri Üzerine Düşünceler

(1)

İslâm Medeniyetinin Güncel Önemi ve İslâm Medeniyetinin Güncel Önemi ve

Değeri Üzerine Düşünceler

(2)

Olgusal Durum Olgusal Durum

 Şu anda dünyada yaşayan başlıca dört Şu anda dünyada yaşayan başlıca dört medeniyet var

medeniyet var

 Batı, İslam, Çin ve HintBatı, İslam, Çin ve Hint

 Bazı açılardan, mesela mensup kazanma Bazı açılardan, mesela mensup kazanma açısından İslam medeniyeti iddialı.

açısından İslam medeniyeti iddialı.

 Niçin?Niçin?

 Tarihsel tecrübesi var. Asya, Avrupa ve Afrika’ya Tarihsel tecrübesi var. Asya, Avrupa ve Afrika’ya gitti ve oraları şekillendirdi.

gitti ve oraları şekillendirdi.

 Tarihin önemli bir dönemine siyasal, sosyal ve Tarihin önemli bir dönemine siyasal, sosyal ve bilimsel açılardan damgasını vurdu.

bilimsel açılardan damgasını vurdu.

(3)

 Yeni arayışlar döneminde de hem millilikten, hem Yeni arayışlar döneminde de hem millilikten, hem de batı ile sentezden vazgeçilmedi.

de batı ile sentezden vazgeçilmedi.

Örnek : Osmanlı/Türkiye.

Batıyla sentez: Barok üslubu.

Millilik: Bebek camii Millilik: Bebek camii

 Kendine güveni var ve Kendine güveni var ve

karşılaşmaktan ve kaybolmaktan karşılaşmaktan ve kaybolmaktan

korkmuyor.

(4)



Yer yer öze dönüş anlayışı Yer yer öze dönüş anlayışı yaşandı:

yaşandı:

Örnek: Suudlular. Sureten uzun Örnek: Suudlular. Sureten uzun

süre batı kurumlarına direndiler.

Mesela kadın hakları konusunda Mesela kadın hakları konusunda

geri durdular: Kadının araç geri durdular: Kadının araç

sürmesine müsaade etmediler.

Krallığı İslam’la özdeşleştirdiler.

(5)



Dünya nüfusunun önemli bir kesimi (beşte biri) Dünya nüfusunun önemli bir kesimi (beşte biri) kendini İslam medeniyetine mensup hissediyor.

kendini İslam medeniyetine mensup hissediyor.

Bu, önemli bir kesafet Bu, önemli bir kesafet



İslam dünyasında, ekonomik ve sosyal İslam dünyasında, ekonomik ve sosyal

alanlarda, sözgelimi yarım yüzyıl önce, hayal alanlarda, sözgelimi yarım yüzyıl önce, hayal

bile edilemeyen canlanma mevcut.



İslam dünyasının stratejik önemi tekrar arttı. İslam dünyasının stratejik önemi tekrar arttı.

(6)



Doğal kaynakları (doğalgaz, petrol, bor) Doğal kaynakları (doğalgaz, petrol, bor) önemli hale geldi ve önemi arttı.

önemli hale geldi ve önemi arttı.



İslam dünyası genç nüfusa sahip. Bu da, İslam dünyası genç nüfusa sahip. Bu da, İslam’ın manevi dinamiklerinin, aile gibi İslam’ın manevi dinamiklerinin, aile gibi

değerlerinin hala güçlü ve etkili olduğunu değerlerinin hala güçlü ve etkili olduğunu

gösteriyor.



Kentleşme arttı. Tarım toplumundan Kentleşme arttı. Tarım toplumundan

önemli oranda bilgi toplumuna evrimleşti.



Diğerlerinin tabiat, insan, uzay ve diğer Diğerlerinin tabiat, insan, uzay ve diğer medeniyetlerle kavgaları mevcut.

medeniyetlerle kavgaları mevcut.

(7)



Olumsuzluklar ve düzeltilmesi Olumsuzluklar ve düzeltilmesi

gereken bazı uygulama örnekleri:

 İşini iyi yaparken itinasızlık hakim. İşini iyi İşini iyi yaparken itinasızlık hakim. İşini iyi

yapmamanın cezasını çekiyor ve çekeceğe benziyor.

 Elitler arasındaki ihtilaf ve asgari müştereklerde Elitler arasındaki ihtilaf ve asgari müştereklerde anlaşamama önemli bir nakisa.

anlaşamama önemli bir nakisa.

 Bazı ülkelerde istibdat, her açıdan ilerlemeye önemli Bazı ülkelerde istibdat, her açıdan ilerlemeye önemli bir engel.Sindirilmiş bir toplumla nereye varılır.

bir engel.Sindirilmiş bir toplumla nereye varılır.

 Kentleşme artmakla birlikte çarpık ve kontrol Kentleşme artmakla birlikte çarpık ve kontrol edilmeyen/edilemeyen kentleşme büyük

edilmeyen/edilemeyen kentleşme büyük sorun.

sorun.

 Hakeza özgüven kaybı.Hakeza özgüven kaybı.

(8)

 Değerlerinden hareketle projeler üretememe.Değerlerinden hareketle projeler üretememe.

 İslâm medeniyetinin yoğun bir yabancı etki altında İslâm medeniyetinin yoğun bir yabancı etki altında bulunması ve bilgi kirliliği

bulunması ve bilgi kirliliği

 Müslümanların birlik ve kardeşlik ruhunu yitirmeleri Müslümanların birlik ve kardeşlik ruhunu yitirmeleri önemli bir eksiklik. Batı, ulus devletler arasındaki önemli bir eksiklik. Batı, ulus devletler arasındaki

sınırları kaldırırken, ya da önemsiz hale getirirken, sınırları kaldırırken, ya da önemsiz hale getirirken,

İslâm ülkelerinde sınırlar kemikleşiyor.

 Yoğun bilgi birikiminin ve genç nüfusun hakkıyla Yoğun bilgi birikiminin ve genç nüfusun hakkıyla değerlendirilemeyişi

değerlendirilemeyişi

 Yenilik peşinde koşmaktan çok mevcudu koruma Yenilik peşinde koşmaktan çok mevcudu koruma anlayışı.

anlayışı.

 Sağlıklı bilgi iletişiminin gerekliliği. Sağlıklı bilgi iletişiminin gerekliliği.

 Hakim kültürle sevgi-nefret ilişkisiHakim kültürle sevgi-nefret ilişkisi

 Doğal kaynaklara sahip olanların, zenginliklerini Doğal kaynaklara sahip olanların, zenginliklerini

alın teriyle kazanmamaktan doğan olumsuzlukların alın teriyle kazanmamaktan doğan olumsuzlukların

gelecekte ne gibi etkiler meydana getireceği gelecekte ne gibi etkiler meydana getireceği

bilinmiyor.

(9)

Gelinen noktanın iç ve dış etkenleri Gelinen noktanın iç ve dış etkenleri



Gelinen noktada M Gelinen noktada M ü ü sl sl ü ü manların manların yetersizliklerinin etkisi mevcut.

yetersizliklerinin etkisi mevcut.



Batı’nın, sömürgeleştirdiği yerel Batı’nın, sömürgeleştirdiği yerel

yönetimleri engellemeye, kendi ürettiklerini yönetimleri engellemeye, kendi ürettiklerini

tükettirmeye yönelik bir politika izlemeleri tükettirmeye yönelik bir politika izlemeleri

olumsuz bir etki

(10)

 Neler yapılabilir, ya da yapılmalı? Neler yapılabilir, ya da yapılmalı?

 İslâm’ın tarih boyunca sahip olduğu barışçıl, âdil ve İslâm’ın tarih boyunca sahip olduğu barışçıl, âdil ve insancıl toplum vizyonunun gerçekleştirilmesi için insancıl toplum vizyonunun gerçekleştirilmesi için

çaba sarfedilmesi gerekiyor.

 Değerleri, çağın entelektüel kazanımlarını Değerleri, çağın entelektüel kazanımlarını

özümseyerek gelişme yetisi kazandıracak, yılgınlıktan özümseyerek gelişme yetisi kazandıracak, yılgınlıktan

kurtaracak tarzda yorumlamak gerekir.

 Geleneksel değerlerin ekonomik alana başarıyla Geleneksel değerlerin ekonomik alana başarıyla uygulanması gerekiyor. Fütüvvet teşkilatının ve uygulanması gerekiyor. Fütüvvet teşkilatının ve

loncaların gnümüze dönüşümü gibi.

 Keza geleneksel değerlerin diğer alanlara da, sözgelimi Keza geleneksel değerlerin diğer alanlara da, sözgelimi mimariye, şehirciliğe de başarıyla uygulanması kimlik mimariye, şehirciliğe de başarıyla uygulanması kimlik

açısından önem arzediyor.

 Sözgelimi mimaride tarihî kimlik yansıtılmalıdır.Sözgelimi mimaride tarihî kimlik yansıtılmalıdır.

(11)

 Dünyanın geldiği noktada otokrat yönetim/efendi Dünyanın geldiği noktada otokrat yönetim/efendi

yönetici anlayışlarından vazgeçilmesi gerekiyor. Aksi yönetici anlayışlarından vazgeçilmesi gerekiyor. Aksi

tutumlar kaderciliği körüklüyor, patronaj ilişkiler tutumlar kaderciliği körüklüyor, patronaj ilişkiler

ağıyla adam kayırmaları, iltimas, rüşvet ve işi ehline ağıyla adam kayırmaları, iltimas, rüşvet ve işi ehline

vermemeyi beraberinde getiriyor.

 Hepsinden önemlisi geniş halk kitlelerini pasifize Hepsinden önemlisi geniş halk kitlelerini pasifize ediyor. Pasifize edilmiş toplumla da bir yere

ediyor. Pasifize edilmiş toplumla da bir yere varılmaz.

varılmaz.

 Ulus devletlerin mahzuru yok, dini imana zararı Ulus devletlerin mahzuru yok, dini imana zararı yok. Ancak iyilikte yarışmalı ve temel

yok. Ancak iyilikte yarışmalı ve temel meselelerde anlaşabilmeliler.

meselelerde anlaşabilmeliler.

(12)



Tarihteki tortularla yüzleşmek gerekir. Tarihteki tortularla yüzleşmek gerekir.



Doyumsuz bilimsel araştırma merak ve heyecanı Doyumsuz bilimsel araştırma merak ve heyecanı tüm toplumu sarması gerekiyor.

tüm toplumu sarması gerekiyor.



Bunlara bağlı olarak geçmişteki otoritelerin Bunlara bağlı olarak geçmişteki otoritelerin

düşünce ve yorum kalıpları yerine ilmî ve fikrî düşünce ve yorum kalıpları yerine ilmî ve fikrî

alanda yenilikçi ve üretken anlayış gerekiyor.



Resmi ve sivil imkânların bilimsel faaliyetler için Resmi ve sivil imkânların bilimsel faaliyetler için kullanılmasından kaçınılmaması gerekiyor.

kullanılmasından kaçınılmaması gerekiyor.

(13)

 İslâm medeniyetine mensup toplumların her alanda İslâm medeniyetine mensup toplumların her alanda filozoflara/yüksek düzeyli düşünürlere ve

filozoflara/yüksek düzeyli düşünürlere ve

 Onların ürettiklerini uygulama alanına koyan icra Onların ürettiklerini uygulama alanına koyan icra

mekanizmalarına sahip olması gerekiyor. Ancak bu suretle mekanizmalarına sahip olması gerekiyor. Ancak bu suretle

ayakta durur ve ilerler.

 İcra mekanizmalarının “Ağlamayan çocuğa mama İcra mekanizmalarının “Ağlamayan çocuğa mama

verilmez” anlayışıyla hareket etmelerine bir an önce son verilmez” anlayışıyla hareket etmelerine bir an önce son

verilmesi gerekiyor. Zira bu anlayış, refahın tüm topluma verilmesi gerekiyor. Zira bu anlayış, refahın tüm topluma

yayılmasına engel oluyor ve sosyal adaletsizliği körüklüyor.

 Keza icra mekanizmalarının işini iyi yapma anlayışına sahip Keza icra mekanizmalarının işini iyi yapma anlayışına sahip olması gerekiyor.

olması gerekiyor.

 İslam’ın, aile gibi, manevi değerlerinin dinamik tutulması İslam’ın, aile gibi, manevi değerlerinin dinamik tutulması gerekiyor.

gerekiyor.

 Bu, teknolojiyi kontrol için ahlaki sistemin gerekliliğinde Bu, teknolojiyi kontrol için ahlaki sistemin gerekliliğinde önemli.

önemli.

(14)

Batılılaşma Batılılaşma



Batı dışındaki toplumlarda, özel olarak Batı dışındaki toplumlarda, özel olarak Osmanlı devletinde ve Cumhuriyet

Osmanlı devletinde ve Cumhuriyet Türkiye’sinde batının gelişmişlik Türkiye’sinde batının gelişmişlik

seviyesine ulaşma çabaları.



Bu seviyeye ulaşabilmek için Bu seviyeye ulaşabilmek için

gerçekleştirilen siyasal, sosyal ve kültürel gerçekleştirilen siyasal, sosyal ve kültürel

hareketler.

(15)

Batılılaşma Batılılaşma

 Teceddüd, Islahat,-Tanzimat-Asrîlik-asrîleşme.Teceddüd, Islahat,-Tanzimat-Asrîlik-asrîleşme.

 Çağdaşlaşma-modernleşme: Çağdaşlaşma-modernleşme:

 Doğu-batı farkı olmaksızın bütün toplumlar için Doğu-batı farkı olmaksızın bütün toplumlar için geçerli olan bir hareket.

geçerli olan bir hareket.

 Farklı toplumların birbirlerinden birtakım sosyal Farklı toplumların birbirlerinden birtakım sosyal ve kültürel müesseseleri almaları şeklindeki bir ve kültürel müesseseleri almaları şeklindeki bir

hareketi anlatmaktadır. Nisbeten nötr ve daha hareketi anlatmaktadır. Nisbeten nötr ve daha

çok maddi gelişmelere yönelik bir anlam çok maddi gelişmelere yönelik bir anlam

taşımaktadır.

(16)

Batılılaşma Batılılaşma



Osmanlının son yılları ve Cumhuriyetin ilk Osmanlının son yılları ve Cumhuriyetin ilk yıllarında gözlenen gelişmeler batılılaşma yıllarında gözlenen gelişmeler batılılaşma

hareketini ifade edecek bir tarzda hareketini ifade edecek bir tarzda

Muâsırlaşma, muâsır medeniyet Muâsırlaşma, muâsır medeniyet

seviyesine ulaşma gibi tabirlerle anlatılmış, seviyesine ulaşma gibi tabirlerle anlatılmış,

dildeki sadeleştirme ile, bunun yerine dildeki sadeleştirme ile, bunun yerine

çağdaşlaşma deyimi benimsenmiştir.

(17)

Batılılaşma Batılılaşma

Çağdaşlaşma ve modernleşme kavramları Çağdaşlaşma ve modernleşme kavramları

yenileşme ve ve değişme hareketlerinin yenileşme ve ve değişme hareketlerinin

vazgeçilmez olanıdır.. Bütün milletler için vazgeçilmez olanıdır.. Bütün milletler için

geçerli olup tarihin bütün dönemlerinde geçerli olup tarihin bütün dönemlerinde

görülen bir olgudur.

Türk tarihinde özellikle Tanzimattan Türk tarihinde özellikle Tanzimattan

günümüze kadar yapılagelen değişiklik ve günümüze kadar yapılagelen değişiklik ve

yenilikler için çağdaşlaşmadan çok yenilikler için çağdaşlaşmadan çok

Batılılaşma deyimi uygun duşmektedir.

(18)

Batılılaşma Batılılaşma



Felsefi düşünce Felsefi düşünce



Eğitim ve öğretim Eğitim ve öğretim



Hukuk Hukuk



Edebiyat Edebiyat



Mimari Mimari

