SINIF YÖNETİMİNDE Plan program yönetimi 1.Planlama Nedir?
Planlama sınıfta yapılabilecek durumları üretmek, düzenlemek, örgütlemek ve dizayn ederek geleceği beyinde canlandırma becerisidir.
Plan, önceden belirlenen eğitim hedeflerine ulaşmak için öğretim konusu içinde yer alan etkinliklerden hangilerinin seçileceğinin, bunların öğrencilere niçin ve nasıl yaptırılacağının, ne gibi yardımcı ve tamamlayıcı kaynak ve araçların kullanılacağının, elde edilen başarının nasıl değerlendirileceğinin önceden tasarlanıp kağıt üzerinde saptanmasıdır.
2.Planlamanın Önemi
Türk milli eğitim sisteminde okul öncesinden, yüksek öğretime kadar, kurumlar veya sınıflar düzeyinde öğrencilere kazandırılması beklenen hedef davranışlar ya da kazanımlar önceden eğitim programında belirlenmiştir.
Öğretmenin görevi ise önceden belirlenmiş bir plan ile bu formal hedef davranışları ya da kazanımları öğrencilere kazandırmaktır.
Bu amaç veya kazanımları gerçekleştirmek sadece öğretmenin değil, aynı zamanda eğitim yöneticilerin, müfettişlerin, diğer eğitim çalışanlarının hatta velilerinde sorumluluğudur.
Planlama amaca yönelik öğretim yapmayı olanaklı kılar.
Planlama sınıf yönetimine yardımcı olur ve neyin nasıl öğretileceği konusunda daha kolay karar verme olanağı sağlar.
3.Bir Yasal Zorunluluk Olarak Planlama
Ders planları, belli bir ders için bir ya da birden çok ders saatinde işlenecek konuların düzenlenmesini içerir. Planlılık, Milli eğitim sisteminin temel ilkelerinden biri olarak 1739 Sayılı Kanun’da yerini almaktadır.
2003 yılında düzenlenen Tebliğler Dergisi’ne ve Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim ve Öğretim Çalışmalarının Planlı Yürütülmesine İlişkin Yönerge’ye göre eğitim ve öğretim kurumlarında eğitim etkinliklerine ve derslere hazırlıklı girmek yasal zorunlu eğitsel yönden gereklidir.
Ancak Ağustos 2005 Tebliğler Dergisi’ne göre ders planları öğretmen kılavuz kitabı olan derslerde, kılavuz kitap, ders planı yerine kullanılır.
Öğretmenin ihtiyaç duyması halinde eğitsel gerekliliğinden ötürü ders planı yerine kullanılır.
Fakat öğretmen kılavuz kitabı bulunmayan derslerde öğretmenler ders planı hazırlamak zorunludur.
4.Sınıf Yönetiminin Bir süreci Olarak Planlama
Sınıf bir örgüt olarak düşünüldüğünde, sınıf yönetimi eğitim yönetiminin bir alt sistemi, bir parçası durumundadır.
Yönetim sürecinin önemli ögelerinden biri olan planlama, örgütsel amaçların belirlenmesi, bu amaçlara varılabilmesi için gerekli politikaların, işlem dizilerinin ve yöntemlerin seçilme sürecidir.
Gerek yöneticilerin hazırladıkları yıllık yönetsel planlarda, gerekse sınıf yönetici olarak öğretmenlerin hazırladıkları ünitelendirilmiş yıllık planlarda vizyoner liderlik yaklaşımı sergilemeleri başarıyı yakalamak açısından daha da büyük önem taşır.
4.Planlama Yapmanın İlkeleri
Planlamada en önemli ilke hazırlanacak olan planın uygulanabilir olmasıdır. Hangi yaklaşıma göre hazırlanmış olursa olsun, en etkili olan, öğretmen tarafından var olan somut koşullara uygun olarak hazırlanmış planlardır.
Planlar, çağdaş eğitimin gereklerine uygun olarak öğrenci merkezli, bireyselleşmiş öğretim, tan öğrenme, aktif öğrenme-öğretme ve disiplinler arası çalışmaları esas alan uygulanabilir etkinliklere dayalı olmalıdır.
Planlama çalışmalarında, öğrenme-öğretme süreci, etkin hale getirilerek eğitimdeki yeni gelişmelere, çevre özellikleri, öğrencilerin bireysel gelişim özellikleri ile okul- çevre ilişkileri göz önüne alınmalıdır.
Planda öğretim programlarına göre konular belirlenir. Ayrıca konuların işleyişinde kullanılacak öğrenme-öğretme yaklaşımları araç gereçler, kaynaklar, öğrenci etkinlikleri, gezi, gözlem ve deneyler göz önünde bulundurulur.
Her plan belli bir süreyi kapsayacak şekilde olur.
Plan, öğretimin niteliğine ve seviyesine, konuya, öğretim dalına ve amacına uygun olur.
Plan standart değil, gerektiğinde konu, süre ve uygulamada değişiklikler yapılabilecek esneklikte olmalıdır. Öğretim planı, öğretmen için gerektiği durumda değiştirilebilecek, eklemeler ya da çıkarmalar yapılabilecek çerçeve bir kılavuz niteliği taşımalıdır.
Plan, eğitim-öğretimin hedeflerine ve öğretim kurumlarının özel amaçlarına uygun olmalıdır.
6.Plan Çeşitleri
Öğretim amacına yönelik olarak yıllık, dönemlik, ünite, haftalık, ünitelendirilmiş yıllık planları, günlük planlar, ders planları, gezi ve gözlem planları, deney planları gibi planlardan söz edilebilir.
Türk eğitim sisteminde en yaygın olarak kullanılan planlar ise ünitelendirilmiş yıllık planlar ve ders planlarıdır.
6.1.Ünitelendirilmiş yıllık plan
Ünitelendirilmiş yıllık plan, öğretim yılı süresince ders vermekle yükümlü olunan sınıflarda, program uyarınca belli üniteleri ya da konuları hangi aylarda yaklaşık olarak ne kadar zamanda işleyeceklerini gösteren, duruma göre zümre öğretmenler kurulu veya şube öğretmenler kurulu tarafından ortak hazırlanarak ders yılı başında okul yönetimine verilen çalışma planlarıdır.
Bu planlar, öğretim programında belirlenen belli bir sınıf düzeyinde işlenecek konuların üniteler halinde tasarımından oluşur.
Her ünitede işlenecek konular, haftalar bölünerek gösterilir.
Her hafta işlenecek konular ve bu konular işlenirken gerçekleştirilmesi tasarlanan amaçlar, bu amaçlara ilişkin hedef davranışlar, kullanılacak yöntem ve teknikler, yapılacak gezi ve gözlem çalışmaları, kullanılacak araç ve gereçler, yapılacak değerlendirme çalışmaları ünitelendirilmiş yıllık planlarda yer alır.
b)Ders planı
Belli amaçların gerçekleştirilmesine yönelik hedef davranışları kazandırmak amacıyla yapılan bir veya birkaç dersi kapsayan etkinliklere ilişkin olarak yapılan planlardır.
Bu planlar bir veya birkaç dersi kapsayan etkinliklere ilişkin olarak yapılan planlardır. Bu planlar ders, konu, süre, hedef, davranış, araç, gereç yöntem- teknik ve değerlendirme gibi ögeleri içerir.
Bazen bir amacı gerçekleştirmeye ilişkin kazandırılacak davranışları vermek bir günden fazla ders saatini gerektirdiği için günlük plan yapmaktansa ders planları yapılmaktadır.
Örneğin, Türkçe dersinde bir konuya ilişkin okuma, anlama, yazma ve konuşmaya yönelik etkinlikler yaptırılırken bir günlük ders saati yetmediği için ders planı yapılmaktadır.
1.Aşağıdakilerden hangisi öğretim sürecinde planlı çalışmanın yararlarından biri değildir?
A) Öğretimin planlanması, öğretmenin, eğitim-öğretimde neyi, niçin ve nasıl okutacağını düşünmesini sağlayarak verimi arttırır.
B) Konuların ne zaman ve ne kadar süre içinde işleneceğinin zaman sırasına göre düzenlenmesini, ayrıca programların süresi içinde tamamlanmasını sağlar.
C) Konuların zamanından önce tamamlanmasını sağlar.
D) Planlı çalışma, öğretmen ve öğrencileri dağınıklıktan kurtarır, onlara güven kazandırır.
E) Hedefleri gerçekleştirecek en uygun yöntem, teknik, araç ve gereçlerin seçilmesini, derslere hazırlıklı gidilmesini sağlar.
1.Aşağıdakilerden hangisi öğretim sürecinde planlı çalışmanın yararlarından biri değildir?
A) Öğretimin planlanması, öğretmenin, eğitim-öğretimde neyi, niçin ve nasıl okutacağını düşünmesini sağlayarak verimi arttırır.
B) Konuların ne zaman ve ne kadar süre içinde işleneceğinin zaman sırasına göre düzenlenmesini, ayrıca programların süresi içinde tamamlanmasını sağlar.
C) Konuların zamanından önce tamamlanmasını sağlar.
D) Planlı çalışma, öğretmen ve öğrencileri dağınıklıktan kurtarır, onlara güven kazandırır.
E) Hedefleri gerçekleştirecek en uygun yöntem, teknik, araç ve gereçlerin seçilmesini, derslere hazırlıklı gidilmesini sağlar.
2)Öğretim yılı süresince ders vermekle yükümlü olunan sınıflarda, program uyarınca belli üniteleri ya da konuları hangi aylarda yaklaşık olarak ne kadar zamanda
işleyeceklerini gösteren, duruma göre zümre öğretmenler kurulu veya şube öğretmenler kurulu tarafından ortak hazırlanarak ders yılı başında okul yönetimine verilen çalışma planıdır. Yukarıda açıklaması yapılan öğretim planı aşağıdakilerden hangisidir?
Ünitelendirilmiş yıllık plan Ünite planı
Ders planı Günlük plan Deney planı
3) - Öğrenme ve öğretme sürecinde gerçekleştirilen etkinlikleri belgeler.
Eğitimde fırsat ve imkan eşitliğini gerçekleştirmede katkı sağlar.
Eğitim-öğretim sürecinin ve ders programlarının değerlendirilmesinde geri bildirim sağlar.
Yukarıda olumlu özellikleri sıralanan öğretim planı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Günlük plan B) Ders planı C) Yıllık plan D) Ünite planı Deney programı
3) - Öğrenme ve öğretme sürecinde gerçekleştirilen etkinlikleri belgeler.
Eğitimde fırsat ve imkan eşitliğini gerçekleştirmede katkı sağlar.
Eğitim-öğretim sürecinin ve ders programlarının değerlendirilmesinde geri bildirim sağlar.
Yukarıda olumlu özellikleri sıralanan öğretim planı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Günlük plan B) Ders planı C) Yıllık plan D) Ünite planı E) Deney programı
ÖĞRETİMİN UYGULANMASI Derse hazırlık
Ders sırasında sözlü iletişimin başarılı bir biçimde kurulabilmesi öncelikle öğretmenin ve öğrencinin konuşma ve dinleme becerilerinin geliştirilmesine bağlıdır. Bu bölümde öğretmenin konuşma becerileri üzerinde duracağız.
Topluluk karşısında konuşmak bir çoğumuz için sıkıntılı bir iştir. Kürsü heyecanı, kürsü korkusu topluluk karşısında konuşmayı olumsuz etkileyen nedenlerin başında gelir. Çoğu konuşmacıda asıl baskın olan kendi kusurlarından ileri gelen korkulardır. Konuşurken bazı konuşmacılar sürekli kendisiyle uğraşır; ne konuşacağını, nasıl göründüğünü düşünürken, kendisini incelemekle meşgul iken etkili bir konuşma yapmak mümkün değildir. İnsan kendini düşünmekle, meşgulken kendisini konuşmaya veremez; dolayısı ile düzgün etkili bir konuşma yapamaz. Halbuki insan ne konuştuğunu bilen, kendinden emin bir kişinin rahatlığı içinde olsa, konuşma çok kolaylaşacaktır. O zaman kendi kendini düşünmeyi bırakacak kendisini sunuşuna daha kolay verebilecektir.
Kürsü korkusu dediğimiz, kendine güvenmeme durumu daha çok; bu tür konuşmalara alışık olmayan bir insanın tanımadığı bir topluluk karşısında önemli bir konuşma yapmak durumunda kaldığında başına gelebilir. Oysa sınıf ortamında bunun nedeni öğretmenin, ders öncesinde yeterince hazırlık yapmamış olmasıdır.
Konuşma öncesi hazırlığı beş maddede özetleyebiliriz.
1. Kendine güven
2. Tedbirli ve ihtiyatlı ol.
3. Fiziki kontrolü elinde tut.
4. Zihinsel faaliyetlerini konu üzerinde yoğunlaştır.
5. Konuşma ile ilgili gerekli hazırlıkları gerektiği gibi yerine getir.
Kişinin bir işi başarma konusunda bilgi, görgü, deneyim, düşünce, sabır, güç, yetenek gibi konularda kendi gücüne, yeterliliğine inanmasından kaynaklanan duyguya kendine güven
duygusu diyoruz. Bir işin içine girmeden, kendinize başarmak için bir fırsat vermeden neyi başarıp neyi başaramayacağınızı bilemezsiniz. Kendiniz için emek harcamadan kendinize güven duymanız, giderek kendinize saygı duymanız mümkün değildir. Kendinize “Kendime güven duyabilmem için ne yaptım?” diye sormalısınız? Kendinize güven duymanızı, yaptığınız işten tatmin olmanızı sağlayacak henüz doğru dürüst bir şey yapmamışken kendinize güvenmeniz doğal olarak mümkün değildir. Bu durumda kendinizi suçlamaya başlarsınız, bu da ancak suçluluk duygusu geliştirmenize yardım eder. Kendinize güvenip güvenemeyeceğinize karar vermeden önce işin içine girmeli, konuşma ile ilgili hazırlık aşamasının bütün süreçlerini yerine getirmelisiniz. Bunları yaptıktan sonra kendinizin güveni hak ettiğini görecek, ve kendinize güvenmeyi yavaş yavaş öğreneceksiniz. Yaptığınız işten zevk almaya başlayacaksınız. İnsanın kendine vereceği emek, yapacağı işe göstereceği özende ortaya çıkar. Yaptığı işe özen gösteren, yaptığı işin en iyisini yapmaya çalışan, yani işini seven, işine saygı duyan bir insanın giderek kendine güven diye bir sorunu da olmaz. İşini doğru dürüst yaptığını bilmesi kendine güvenmesi için yeterli olacaktır.
Sınıfta konun uzmanı olan sizsiniz, üstelik siz o solonda konuya gereği gibi hazırlanmış bir öğretmensiniz. Önceden öğrencide kazandırmak istediğiniz davranışları belirlemiş,
sunacağınız içerik ile ilgili her ayrıntıyı inceden inceye düşünmüş, sorulabilecek soruları, buna verilebilecek yanıtları hazırlamışsınız. En uygun öğretim yöntemini belirlemişsiniz. Yani sınıfta konuya hakim olan, konuyu en iyi ortaya koyabilecek olan sizsiniz. Bu durumda kendine güvenmemeniz için hiçbir neden kalmaz.
Diğer yandan öğrenciler sizin düşmanınız da değiller. Tam tersi oraya sizi dinlemek, sizden bir şeyler öğrenmek için orada toplanmışlar. Yani size sempatiyle yaklaşmamaları, sizinle empatik bir ilişki içinde olmamaları için hiçbir neden yoktur. Dolayısı ile kendinize
güvenmemenizin, sınıf içinde gergin, sinirli olmanızın kendinizden başka bir nedeni olamaz.
Sonuç olarak öğretmenliği seviyor, iyi bir öğretmen olmak için elinizden geleni
yapıyorsanız; kendinize güvenmemeniz, sonunçta başarılı olmamanız için hiçbir neden yoktur.
Fakat kendine güven tedbiri ihtiyatı elden bırakmak anlamına gelmez. Tedbir bir şeyi sağlayacak ya da önleyecek yoldur. İhtiyat ise gelişebilecek olan olumsuzlukları ön görme, ondan sakınmadır. Bu bakımdan ihtiyat, zor günler, zor anlar için elde tutulan uzak görüşlülüktür.
Öğretmenin tedbirli ve ihtiyatlı olması ders öncesi hazırlığı en iyi bir biçimde yapması anlamına gelir. Hazırlık bunun içindir. Öğretmen derste işleyeceği konu ile ilgili yeterince malzeme toplamış, konu üzerinde yeterince kafa yormuş, öğrencilere derste kazandıracağı davranışları belirlemiş, ders sırasında ortaya çıkabilecek güçlükleri önceden hesap ederek gerekli tedbirleri almış olmalıdır.
Öğretmen topluluk karşısına çıkmadan önce fiziki kontrolünü iyi yapmalıdır. Yeterince dinlenmiş, uykusunu almış, sabah kahvaltısını yapmış olmalıdır.
Çiçero bundan iki bin yıl önce “topluluk karşısında konuşurken kazanılacak hakiki mükafatı, sinirlere hakim olmakla tarif edebilirim” demiş. Öğretmen sınıfta fiziki kontrolü elinde tutmalıdır. Bunu dersin ilk dakikalarında kendinize hakim ve sakin olmaya çalışarak yapabilirsiniz. Çünkü heyecan çoğunlukla adale gerginliğine yol açar. İlk dakikalardaki sakinlik fiziki kontrolün elinde tutulmasını kolaylaştıracaktır.
Öğretmen ders öncesinde üzerinde işleyeceği konunun dışında hiçbir şeye kafa yormamaya çalışmalıdır. Bütün zihinsel faaliyetlerini konuşma konusu üzerinde
yoğunlaştırmalıdır. Anlatacağı konuya bilgi yönünden hakim olduğunu bilmeli, buna inanmalıdır.
Anlatacaklarına inanmalıdır.
Ders öncesi hazırlıklarını gereği gibi yapmış bir öğretmen, Ders işlemenin %90’lık yükünü halletmiş, geriye sadece %10’luk bir işi (uygulama) kalmıştır. Onu da sınıfa girer halleder.
· Derste işleyeceğiniz konuyu zamana, öğrenci ilgisine, öğrenci hazırbulunuşluk düzeyine ve elinizdeki bilgiye göre doğru belirlediniz, doğru sınırlandırabildiniz mi?
· Ders içinde öğrencilere kazandıracağınız davranışları doğru belirleyebildiniz mi?
· Konuyla ilgili yeterince bilgi topladınız mı?
· Elinizdeki bilgileri, amaçlarınızı, amaçlarınıza ulaşmak için kullanacağınız yöntemi ve zamanı göz önünde tutarak içerik haline dönüştürdünüz mü?
· İçeriğiniz öğrencinin akıl yürütme yollarına, öğrencinin konuyu kavramasına; alanınızdaki bilimsel, çağdaş gelişmelere uygun mu?
· Derse nasıl başlayacağınıza, ara geçişlerde konuyu nasıl özetleyeceğinize, gerektiğinde hangi pekiştireçleri kullanacağınıza karar verdiniz mi?
· Konuya en uygun öğretim yöntem ve tekniklerini doğru belirlediniz mi?
· Kullanacağınız araç gereçleri, kaynakları, grafikleri, slaytlar vb.. hazırladınız mı?
· Dersin sonunda hangi kritik davranışları ölçeceğinize, nasıl bir değerlendirme yapacağınıza karar verdiniz mi?
Konuşmanın ezbere konuşma, kağıttan okuma, irticalen konuşma, ve nottan yararlanarak konuşma gibi çeşitleri vardır.
Derste hiç kullanılmayacak konuşma çeşidi ezbere konuşmadır. Ezbere konuşmada, bir sonraki cümlenizi hatırlamaya çalışırken metindeki duygu ve düşüncelerin önemini gerektiği gibi vurgulayamazsınız. Dolayısı ile ortaya kuru, etkisiz, gerekli vurgu ve tonlamadan yoksun, amaca uymayan tatsız tuzsuz bir konuşma çıkar. Derste yapacağı konuşma hazırlıklı, planlı programlı konuşma olacağı için irticalen konuşma türü de ders işleyişinde kullanılacak konuşma türü değildir. Kağıttan okuma biçiminde bir konuşma da öğrenciyi etkileyecek, ona hedeflenen davranışları kazandıracak bir konuşma olamaz. Derste uyguladığımız en etkili konuşma türü nottan yararlanarak konuşma türüdür.
Konuşma için metin hazırlamakla, okunmak için metin hazırlamak arasında bazı farklar vardır. Konuşma metni hazırlıyorsanız, metninizi konuşur gibi hazırlamalısınız. Konuşma metni, okunmak için hazırlanan metne göre daha kısa cümlelerle hazırlanır. Çünkü dinleyici uzun cümlelerin içindeki anlamı, dinlerken kaçırabilir. Bu kaçırmanın sorumlusu olarak da sizi görür.
O nedenle mümkün olduğunca kısa cümleler kurmaya çalışın. Paragrafları da uzun tutmayın.
Yazınızı en fazla 3-5 cümlelik paragraflar halinde hazırlayın. Ve bunu en fazla A4 kağıdının yarısı kadar kağıt ya da kartonlara büyük harflerle yazın. Metindeki can alıcı, size diğerlerini de hatırlatacak kritik cümlelerinizin üzerinden boyalı kalemlerle geçerek, onları ilk bakışta fark edeceğiniz hale getirin. Konuşma metniniz üzerinde; nerede sesinizi nasıl kullanacaksınız, nerede vurgu yapacaksınız, nerede mimiklerinizi etkili bir biçimde kullanacaksınız bunları belirleyin.
Sonuç olarak nasıl bir konuşma planlarsanız planlayın bir konuşmanın başarısı büyük oranda konuşma öncesinde yapılacak hazırlıklara, yapılacak hazırlıkların düzeyine bağlıdır.
Ders İşleyişi sırasında göz önünde bulundurulacak noktalar
Derse girmeden önce, üç-beş dakika hazırladığınız içeriğin ana hatlarını gözden
geçirmeniz yararlı olur. Öğretmen mümkün olduğu kadar sade, temiz, düzgün bir kıyafetle salona girilmelidir. Bu tür kıyafet öğrencide öğretmene karşı saygı ve güven duygusunu pekiştirici rol oynar.
Kürsüye giderken sürüklenir gibi değil, canlı, kararlı adımlarla gidin. Bu kendinize güvendiğinizi gösterecektir. Öğrencilerin karşısında rahat, kendinden emin bir tarzda durmak gerekir. Öğrencilerin karşısında ders işlerken masanın örtüsüyle, düğmenizle,eteğinizle, parmaklarınızla vb.. oynamamalısınız. Bunlar sizin kendinize olan güveninizin azlığına yorumlanabilir. Kollarınızı arkaya bağlama, cebinize sokmak, kürsünün üstüne abanmak da doğru değildir.
Konuşma mekanın özellikleri de konuşmayı olumlu-olumsuz etkileyebilir.
· Konuşma kürsüsü öğrencilerin öğretmeni rahatça izleyebileceği yükseklikte olmalıdır.
Kürsünün çok yüksekte olması da doğru değildir.
· Kürsü üzerinde, yanında, arkasında dikkat çekici eşya, yazı, afiş olmamalı. Çünkü öğrenci konuşmaya yoğunlaşacağına bunlara dikkat eder.
· Sınıf havadar, yeterince ışıklı olmalıdır. Işık konuşmacının yüzünü aydınlatmalıdır.
Böylece öğrenciler öğretmenin mimiklerini, jestlerini rahatça görebilirler.
· Öğrenci sayısı az ise öğretmen öğrencileri önüne toplamalı ve kürsüden inmeli onların yanında oturmalıdır. Dinleyiciler, salona sonradan girenleri göremeyecek şekilde
yerleştirilmelidir.
Öğretmen öğrencilerin gözünün içine bakmalıdır. Onlardan gözünü kaçırmamalıdır. Bu kendine olan güvenmediğini gösterir. Diğer yandan konuşmacı dinleyicilerle sadece ses yolu ile değil göz yolu ile de konuşmuş olur. Böylece dinleyiciler konuşmacının samimiyetini, kendine güvenini, haklılığın, konuştuklarına gerçekten inandığını görebilir. Fakat tek bir dinleyiciye bakmaktan da sakınılmalıdır. Bu diğer dinleyiciler için itici bir durumdur. Bunun yanı sıra o dinleyicinin olumsuz bir tepkisinden konuşmacı etkilenebilir.
Öğretmen ses tonunu dinleyiciye göre ayarlayabilmelidir. Gereksiz yere sesini yükseltmemeli, bağırmamalı, ya da alçaltmamalı, tek düze bir konuşmadan uzak durmalıdır.
Sözlerinin anlamına göre sesini yavaş-hızlı, alçak-yüksek, sert-yumuşak vb.. konuşmaya özen göstermelidir.
Konuşma ile hareketler arasında uyum sağlanmalıdır. Baş, vücut, kol ve bacak
hareketlerine jest, yüzdeki küçük kasların hareketlerine ise mimik denir. Bazen bir jest bir mimik yığınla sözün yerini tutacak kadar etkili olabilir. Yerinde sert bir baş hareketi, yüzün asılması vb..
sözün etkisini arttırır. Bunun yanı sıra yerinde yapılmayan, ya da aşırıya kaçan jest ve mimikler de öğrenciyi konuşmacıdan soğutabilir. O nedenle konuşma sırasında jest ve mimiklerin amaca uygun bir biçimde etkili kullanılabilmesi çok önemlidir.
Canlı, inandırıcı ve ilgi çekici olmaya çalışın. Sık sık ses tonunu değiştirme, mimik ve jestlerdeki çeşitlilik konuşmaya canlılık katar. Fakat konuşma sırasında söylenen bir sürü sözün arasında, içten, samimi, inanılarak söylenen ve bu samimiyeti, içtenliği, inancı aktaracak şekilde söylenen birkaç söz dinleyiciyi derinden etkiler. Akıllarda kalır. O nedenle özellikle öne
çıkarılmak istenen duygu ve düşünceleri, daha bir inançla, içtenlikle söylemeye özen
gösterilmelidir. “bana kalırsa, galiba, belki, sanırım, yanılmıyorsam vb.. “ ifadeleri öğretmen belirli bir amaç (alçak gönüllü olmak gibi) gütmüyorsa kullanmamalıdır. öğretmenin
kararsızlığını, ikircimli halini yansıtacağı için etkiyi azaltıcı rol oynar. “inanıyorum, eminim, işaret edeceğim, bundan şüphe etmeyin, olmalıdır, geçekleştirebiliriz, size güveniyorum vb..”
güven verici, kesinlik ifade eden sözcükler daha etkilidir.
Konuşma sürenizi kontrol altında tutunuz. Konuşmayı bitmesi gerektiği zaman bitirmek çok önemlidir. Gereksiz yere uzatılan konuşma, faydadan çok zarar getirir. Öğretmenin ilgi çekici olması, espri yapabilmesi çok önemlidir. Böylece dinleyicilerini sıkmaz. Konuşma süresini konunun, öğrencilerin özelliğine, zamana, konuşma anında dikkatin sürekliliğine göre ayarlamak gerekir. İyi öğretmen konuşma sırasında dinleyicilerin durumunu sürekli izler. Eğer bir sıkılma, rehavet sezdi ise, araya bir espri, bir anı koyarak; ya da dikkat çekerek tekrar ilgiyi toplamasını bilir. Ya da bir ara verir, ara veremiyorsa konuşma bölümündeki gereksiz teferruatları atlayarak konuşmayı kısa keser.
Öğretmenin amacı hazırladığı konuşma metnini olduğu gibi sunmak olmamalıdır.
Öğretmenin amacı hedefleri davranışa dönüştürebilecek şekilde içeriği öğrenciye sunabilmek olmalıdır. Bu amacı engelleyecek her ne ise, bu metnin kendisi dahi olsa atlanabilmelidir.
Öğretmen ders sırasında düşüncesini daha etkili nasıl savunabileceğiyle değil de; o an ne söyleyeceği ile ilgilenirse, kendisi ile haşır neşir olursa; o zaman şaşıracaktır, eli ayağına dolaşacaktır. Etkili olmak istiyorsanız dikkatinizi şahsınız üzerinde değil düşünceniz üzerinde yoğunlaştırın.
