“BEBEKLİK
DÖNEMİ”
0-2 yaş bebeklik
2-3 yaş bebeklik yada
Yeni yürüme dönemi ilk çocukluk dönemi olarak geçer.
Gelişim dönemleri sıralı bir yol izler,her çocuk bu dönemleri aynı sıra içinde geçer ancak aynı zaman diliminde değil.
(bireysel farklılıklar nedeniyle)
Bebek doğduğunda vücudunu kontrol edebilecek güçte değildir. Vücudun
kontrol edilmesi,büyüme,olgunlaşma ve öğrenmeyi gerektirir.
Yeni doğanın refleksleri
Doğumdan 2 haftaya kadarki süre yeni
doğanı kapsar.Yeni doğanın sahip olduğu ilkel reflekslerin bazıları şu şekilde
sıralanır:
1- Tonik boyun refleksi: Sırtüstü yatan bebek başını yana çevirir ve kolunu yüzünü
döndürdüğü tarafa uzatır,diğer kolu tarafındaki dizi fleksiyon halindedir.
2- Moro (Kucaklama) Refleksi 3- Yakalama (kavrama) refleksi
4- Adımlama refleksi: Koltuk altından tutulduğunda adımlar.
5- Göz kırpma refleksi: Uyarım yapıldığında göz kırpar.
6- Arama refleksi: Yanağına dokunulduğunda başını o yana çevirir.
7- Emme refleksi: Küçük parmak ağzına sokulursa emer.
8- Planter refleksi(Taban refleksi):Bacakta
ekstansiyon sonra fleksiyon. Uyarım yapıldığında ayak parmaklarını büzer.
9- Babinski refleksi: Ayak başparmağından topuğa doğru tırnakla çizildiğinde ayak
parmaklarında büzülme olur.
10- Landau refleksi: Boynunu kaldırır,sırtını gerer.
Bunlar 0-2 yaşta görülür.Bu hareketler istemli hareketlerin ilk biçimidir.
BEBEKLİK DÖNEMİNDE (0-2 YAŞ) MOTOR GELİŞİM
1. AY
Zamanın büyük kısmını sırtüstü ve yüzüstü yatarak geçirir.Başını sağa sola hareket ettirebilir.Nesneleri gözüyle takip edebilir.Başını 1-2 sn kaldırabilir.
2. AY
Kucağa alındığında başını 5 sn dik tutabilir. Henüz boyun kaslarını yeterince kontrol eder durumda değildir.
3. AY
Yüz üstü yatarken ön kollarından destek alarak başını 90 derece açıyla kaldırabilir.Oturtulduğunda başını 1 dk dik tutabilir.Ayağa kaldırıldığında ayaklarıyla yeri itme hareketi yapar,nesneleri bir göz ucundan diğerine izlerler.
4.AY Yastıkla desteklendiğinde kısa süre oturabilir. Yüzü koyun yatarken dirseklerden destek alarak göğsünü
kaldırır.4. ayın sonunda ellerini ve parmaklarını keşfeder.
5.AY Dönmeye başlamıştır. Nesnelere uzanabilir,kavrayabilir, Nesneleri sistematik olarak incelemeye başlar.
6.AY
Az destekle oturabilir.(mama sandalyesine kolayca oturabilir.Emekleme pozisyonuna geçer.Elleriyle bir
destekten tutunarak ayağa kalkar.İki nesneyi aynı anda tutabilir.
7.AY Desteksiz dik oturabilir. Parmaklarını kullanabilir.Aynı nesneyi değişik şekillerde kullanır(sallar yere vurur)
Emekler.
8.AY Uzanarak nesneleri alır. Kol ve bacaklarında kuvvet alarak ayakta durur.Sıralar, iki nesneyi birbirine vurarak ses çıkartırlar, nesneleri fırlatırlar.
9.AY
Sırtüstü pozisyonda oturur pozisyona geçerler. Ayakta durma pozisyonundan oturur pozisyona geçebilirler.
Bardağı tutabilir, sıvı içebilirler,çevresinde dönebilir,yukarılara tırmanabilirler.
10.AY
Çeşitli şekillerde oturabilir. Eşyalara tutunarak ayağa kalkar,elinde bir nesne varken ayağa kalkar,taklit yeteneği gelişmiştir. Bazıları yürür.
11.AY
İşaret parmağı ile istediği nesneyi gösterebilir, kalemi kavrar, çömelir eğilir. Tek elinden tutulursa yürür.
12.AY
Kısa süreli yalnız ayakta durur. Deneme adımları atar yürür.Bazıları 12 bazıları 13 bazıları 15 ayda yürür.
13-18.AY
Yürürler, kağıda karalama yaparlar.Yere eğilip
doğrulabilirler.Topla oynar,atarlar.Bağımsız beslenme becerileri gelişir.Taklit gelişmiştir( telefonla
konuşma,okuma vb.)
19-24.AY
30 cm genişliğindeki tahtanın üzerinde yürüyebilirler.
Çift ayak zıplarlar, tek ayak üzerinde kısa süreli dururlar,topa tekme vururlar,çamura biçim verirler, nesneleri taşıyabilirler.
YENİ YÜRÜME DÖNEMİNDE MOTOR GELİŞİM (2-3 YAŞ)
Çift ayak sıçrayabilir,merdiven inip
çıkabilir,engeller üzerinden atlayabilir,geri geri yürüyebilir,tek ayak üzerinde kısa
süreli durabilir.Çömelerek oynayabilir,üç tekerlekli bisiklete binebilir,resimleri
eşleyebilir.Makas kullanmaya
başlar,özbakım becerileri açısından önemli aşamalar kaydeder(bardak taşır,yemek
yer,ayakkabısını giyer.)Tuvalet gereksinimini dile getirir.
0-2 YAŞ BEBEKLİKTE BİLİŞSEL GELİŞİM
Bilişsel gelişim bebeklikten yetişkinliğe giden yolda bireyin çevreyi ve dünyayı anlama yollarının daha komplex ve
etkili hale gelmesi sürecidir.
0-1 AY
Henüz emme ve yakalama refleksleri
ayrımlaşmamıştır. Her nesneye tepkisi aynıdır.
Emme refleksi daha sonra gelişerek çiğneme,yemek yeme vb. şemalara
döner.Yakalama refleksi ise gelişerek bir
nesnenin etrafında parmakların kapanmasında elini açma,parmaklarını geri çekme gibi kordineli hale gelir.Daha sonra yakalama ve bırakma
şemaları gelişir. Gözlerini nesnelere kısa süreli odaklayabilir,yüksek seslere tepki verirler.
1-4 AY
Bu dönemde refleksif hareketler derece derece bebeğin duyu hareket
davranışlarıyla yer değiştirir.
Nesneleri gözleriyle izler,başlarını o yöne çevirirler (nedensellik tanıma
başlar)Duydukları müziğe tepki verirler.
Kısaca refleksif harekete bağımlı
olmaktan çok doğrudan kazandıkları davranışlara başlarlar. Bu durum
bilişsel gelişimin ilk adımıdır.
Döngüsel tepkiler başlar.(bebeğin belli türden hareketleri tekrarlaması)
4-8 AY
Nesne devamlılığı başlar. Önceleri onlar için varolmayan nesne yoktur daha sonra görüş alanından çıkan nesnelerinde var olmaya
devam ettiğinin farkına varılması gelişir.Daha sonra bebek insanlar ve nesnelerle sözel yada görsel etkileşime girer.Eline bir nesne
verildiğinde nesneyi keşfetmek için tüm
şemalarını kullanır. Ağzına götürür (emme şeması)nesneyi bir yere vurur(vurma
şeması) tanıma ve anlamaya çalışır.Eğer bu şemalar ilgisini çekecek olursa tekrarlar.
8-12 AY
Yabancıları ayırır,onlardan
çekinir,ağlar(kaygı belirtisi) Saklı
nesneleri araştırmaya başlar.(genellikle saklandığı yerde olmamasına rağmen yüzü örtülü anneyi bulur,örtü ile saklana oyuncağını bulur.(nesne devamlılığı
gelişmektedir)Nesneleri hareket ettirerek arzu ettikleri nesnelere ulaşmaya
çalışırlar(mumluğa ulaşmak için örtüyü çekerler)Bu bilişsel gelişime
örnektir.Nesneleri özellikleriyle tanımaya başlarlar(dokunur,incelerler)
12-18 AY
Hedefe yönelik davranışlar başlar.
örn: istediği bir oyuncağı sopa yardımıyla almayı dener.Nesne devamlılığının gelişimi 18 ayda
tamamlanır.Yani artık nesneleri ilk yerinde aramaz. Artık zekice
davranışlar başlamıştır.Deneme ve yanılma yoluna başvurulur. Taklit
konusunda artık oldukça gelişmiştir.
Diş fırçalama çatal kaşık tutma taklit yoluyla öğrenilir. Ertelenmiş taklide başvurur.(günlerce yada saatlerce önce girdiği bir olayı taklit eder.
18-24 AY
Nesneler ayırt edilir ve ortak
özellikleri bulunur.Farklı oyuncaklar arasından benzerlerini bulur.
Yetişkinlerin kendi vücudu üzerinde gösterdiği on organa hatasız
dokunur.Sembolik oyunlarında
nesneleri olduğundan farklı bireymiş gibi varsayar.örn: halıyı havuz,kese kağıdını şapka…
“YENİ YÜRÜME DÖNEMİ”
2-3 YAŞ BİLİŞSEL
GELİŞİM
Nesneleri,sosyal etkileşimleri ve Nesneleri,sosyal etkileşimleri ve dili de kullanarak yeni bir
dili de kullanarak yeni bir zihinsel etkilik safhasına zihinsel etkilik safhasına
girer.üzerinde kare,üçgen vb.
girer.üzerinde kare,üçgen vb.
şekiller olan şekil tahtasına şekiller olan şekil tahtasına şekilleri düzgün bir şekilde şekilleri düzgün bir şekilde yerleştirebilir.
yerleştirebilir.
DİL GELİŞİMİ
Dil gelişimi kelimelerin,sembollerin
kazanılması,saklanması ve gramer kurallarına göre kullanılmasıdır.
1-Konuşma öncesi dönem
a- yeni doğan dönemi (0-6 hf.) istem dışı refleksif sesler çıkarır.
b- Gığıldama dönemi (6 hf.- 3 ay)
Mırıldanmalar başlar.Ses hala refleksiftir.
c- Mırıldanma dönemi(3-6 ay)
Ses üretimi refleksif değildir.Bebeğin mekanizması üzerinde kontrolü
artmıştır.Konuşanı gözleri ile arar ismi söylendiğinde sesin geldiği yöne yönelir. d- Mırıldanmanın tekrarı (6-9 ay)
İşittiği seslerden seçerek taklit yapar.Hece tekrarı vardır.ba-ba , de-de
e- Ses sözcükler dönemi (9-12 ay)
Anlamı olmayan akıcı özellikte sesler
çıkarır,istediklerini işaret yada sesle belirtir.
2- Konuşma dönemi
a- Tek sözcüklü cümlecikler dönemi (18-24 ay)
b- İki sözcüklü ifadeler dönemi (18-24 ay)
anlamlı olarak 20-100 sözcük kullanır .Sözcüklerde aşırı genelleme vardır.Örn: tüm yiyecekler mamadır.
c- Üç veya daha fazla sözcüklü ifadeler dönemi (2-3 yaş) artık 5 nesneden 3 ünün adını bilir.Kim?
Nerede?Ne? Sorularını sorar.Kelime hazinesinde “hızlı”
gelişim olur.
“DUYGUSAL VE SOSYAL
GELİŞİM “
9 Aya kadar güvenlik her şeyden önce gelir.Yetişkinlerin onun
gereksinimlerini anlaması ve karşılaması önemlidir.Bebeğin temel gereksinimleri
(beslenme,altını değişmesi,uyku vb.)karşılanmadığında yetişkine karşı güvensizlik
gelişmektedir.Temel güven
duygusu eksik yetişen çocuklar sosyal ilişki kurmakta çekinen ,güvensiz bireyler olurlar.Ayrıca (0-18 ay) aşırı koruyucu
olma,aşırı güveni getirecek ve ileride çocuk kendisini
koruyamayacaktır.
12-18 ay başka çocuklarla oynar ama aralarında etkileşim yoktur.
18-36- ay tuvalet eğitimi
önemlidir.Azarlamalar,ayıplamalar,cezalar,çocuk ta bedeniyle ilgili kuşku ve utanç duygusunu
geliştireceği savunulmaktadır.Merak
yoğundur.Keşfetme vardır.Desteklenmesi özerkliği geliştirir.
19 aydan sonra hayali oyunlar oynamaya başlar.
25-36 ay giysilerini çıkarabilir,elini yüzünü
yıkayabilir,yardıma gereksinimi azalmıştır.Kendi başına oyunlar oynar.Paylaşma duygusu
konusunda yardıma gereksinimi vardır.Dikkati kısadır.(5-10 dk)Daha sonra ben-merkezcilik /inatçılık dönemi başlar.Engellendiğinde öfke nöbeti geçirebilir.
