Yrd. Doç.Dr. H. Deniz GÜLLEROĞLU
Ulusal ve uluslararası düzeyde uygulanan test programları (Yetenek testleri ve standart başarı
testleri bağlamında)
Ayrıcalı Yetenek Testi (Differential Aptitiude Test)
DAT NEDİR?
• Ülkemizde Farklı Yetenek Testleri olarak adlandırılan bu test, psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinde gerekli olan ve özellikle meslek seçimi ile ilgili temel bazı yetenekleri ölçmek üzere 1947 yılında George K. Bennett, Harold G. Seashore, Alexander G. Wesman tarafından geliştirilmiştir ( French &
Beamont,1991).
• Sekiz yetenek testinden oluşan çok faktörlü bir test bataryasıdır. Her test farklı yeteneği ölçmektedir. ( French &
Beamont, 1991).
• DAT Bataryasının amacı orta öğretimin son yılı ile lise döneminde öğrencilerin ders ve meslek seçmeleri için gerekli temel yeteneklerini ölçmek, bireyler arası farkları ortaya çıkarmak ve onların akademik başarılarını kestirmektir.
• Testi geliştirenler, “Lise çağındaki kız ve erkek öğrencilerin akademik yeterliliklerini çok yönlü olarak ölçme imkanı sağlamak amacıyla DAT’ın geliştirildiğini” söylemektedir ( French &
Beamont,1991).
• DAT’ı geliştirenler, Spearman’ın genel yetenek (g) faktörü
görüşünden farklı bir görüşle testleri hazırlamışlardır. Onlar yeteneği, “bireyin öğrenim yoluyla, müzik ile ilgili bir ürün meydana getirmede, bir dili konuşmada vb. herhangi bir özel alanda bilgi ve beceri kazanma, birtakım ürünler meydana getirmede var olan bireysel güç” olarak tanımlamaktadır (Özgüven, 2003).
• DAT testleri; zekânın bir yetenekten değil, pek çok oldukça bağımsız yeteneklerin birleşiminden oluştuğunu ve bunların ayrı ayrı ölçülmesi gerektiğine işaret eden çoklu faktörler teorisine dayanmaktadır (Özgüven, 2003).
• Bataryaya dahil her test ayrı ve bağımsız birer test olmakla beraber bireyin çeşitli nitelikleri topluca, bir “profil”
oluşturacak şekilde ölçülmüş olmaktadır. DAT, hem bireysel hem de grup olarak uygulanabilen çoklu yetenek testidir (Özgüven, 2003).
• DAT Bataryası meslek seçiminde “ilgi envanterleri” ile birlikte kullanılmaktadır. DAT’tan elde edilen puanlarla, bireylerin çeşitli yetenek düzeylerini, zayıf ve güçlü yönlerini gösteren bir profil elde edilmekte ve birey ilgi envanterleri dolayısıyla belirlenen ilgi düzeyleri ve yetenekleri yönünden güçlü
oldukları alana yönlendirilmektedir.
• Bu testten elde edilen ham puanlar, yüzdelere ve standart puanlara çevrilir. Bu puanlar, bireyin testten aldığı puana göre kendi bağlı olduğu grubun neresinde olduğunu gösterir (Wesman, Bennett & Seashore, 2008).
• Eğer bir bireyin aldığı puan 65. yüzdelikte ise bu, onun öğrencilerin %65’inden daha iyi olduğunu gösterir.
• Bataryada 8 test bulunmaktadır. Bunlar, (1) Sözel Yetenek, (2) Sayısal Yetenek, (3) Soyut Düşünme, (4) Büro İşleri-Sürat ve Doğruluk, (5) Mekanik Yetenek, (6) Yer-Mekan İlişkileri, (7) Dili Kullanma: İmla, (8) Dili Kullanma: Gramer testleridir.
(Özgüven, 2003)
• Sekiz testin son ikisi İngilizce dilinin imla ve grameri ile ilişkili olduğu için ülkemizde kullanılmamaktadır. Testlerin ilk altısı ülkemizde kullanılmaktadır. Bu testler ülkemizde, meslek danışmanlığı, eğitsel rehberlik ve personel seçiminde gerekli olan farklı özel yeteneklere ilişkin bilgileri toplama amacı ile kullanılmaktadır.
• Testin asıl hedef aldığı bireyleri, lise dönemindeki meslek seçimlerinin en yoğun olduğu dönemde bulunan gençler oluşturmaktadır. DAT meslek seçiminde ilgi envanterleri ile birlikte kullanılarak, bireylerin ilgi duyduğu alan için gerekli temel yeteneklere sahip olup olmadığı yoklanmaktadır
• (Özgüven, 2003).
Differential Aptitude Tests (DAT) Günümüze Kadarkİ RevizyonlarI
• Geliştirilen İlk Formu 1947 yılında basılan el kitabında, standartlaşma işlemi için Amerika Birleşik Devletleri’ndeki 30 okulda uygulama yapılmış ve kız ve erkeklerden oluşan 20.000 öğrenci bu uygulamaya katılmıştır.
DAT’In Dİğer RevizyonlarI
• 1952 yılındaki revizyonunda ise 47.000 öğrenci ve 26 eyaletteki 100’den fazla okulda uygulama yapılmıştır.
• Testin A ve B olmak üzere iki paralel formu bulunmaktadır. 1.
(1947) ve 2. (1952) revizyonlarında bu formlar olduğu gibi kullanılmış, 3. (1963) revizyonunda ise L ve M olarak değiştirilmiştir. Ancak ölçtüğü beceriler bakımından A ve B formları ile aynı kalmakla beraber ufak değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişiklerden biri, L ve M formunun, A ve B formundan farklı olarak, 8 testin iki ayrı kitapçıkta basılması, her birinin 4 testi içermesi ve 4 ayrı cevap kağıdının bulunmasıdır.
• Bu durum özellikle çok geniş gruplarda uygulanmak istendiğinde ekonomikliğin artırılması açısından olumlu olarak görülmüştür. Yapılan diğer değişiklikler ise Mekan İlişkileri ve Dil Becerileri: İmla testlerinin 40 ve 50 sorudan 60 soruya çıkarılması ve bazı testlerde zaman sınırlamasının değişmesiyle tüm batarya için verilen toplam sürenin 196 dakikadan 181’e inmiş olmasıdır.
KAYNAKÇA
• Chapter II Aptitude Testing and Differential Aptitude Tests (1970). Retrieved fromhttp
://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/59278/7/07_ch apter%202.pdf
• French, C. C. and Beaumont, J. G. (1991). The Differential Aptitude Test (Language Usage and Spelling): A Clinical
Study of a Computerized Form. Current Psychology: Research
& Reviews, Spring/Summer 1991, Vol. 10, Nos. 1 & 2, 31-48.
• Özgüven, İ. E. (2003). Psikolojik Testler. Ankara: Nobel Yayınları.
• Wesman, G. A., Bennett, G. K. and Seashore, H. G. (2008).
DAT for Guidance.New York: The American Book Center
