LLaappaarroosskkooppiikk AAppeennddeekkttoommii::995500 OOllgguunnuunn SSoonnuuççllaarr››

(1)

Endoskopik Laparoskopik & Minimal ‹nvaziv Cerrahi Dergisi 2007; 14(3)

L

La ap pa arro ossk ko op piik k A Ap pe en nd de ek ktto om mii::

9 95 50 0 O Ollg gu un nu un n S So on nu uççlla arr››

Sinan Çarkman, Uzmn. Dr.*, Bilgi Baca, Uzm. Dr.*, Kaya Sar›beyo¤lu, Uzm. Dr.*, Ece Kol, Uzm. Dr.*

Adem Karataﬂ, Uzm. Dr.*, Fatih Aydo¤an, Uzm. Dr.*, Kemal Memiﬂo¤lu, Uzm. Dr.**, Ka¤an Zengin, Doç. Dr.*

Nihat Yavuz, Prof. Dr.*, Melih Paksoy, Prof. Dr.*, Metin Kapan, Prof. Dr.*, Salih Pekmezci, Prof. Dr.*

Feridun ﬁirin, Prof. Dr.*

‹stabul Üniversitesi Cerrahpaﬂa T›p Fakültesi Acil T›p Birimi*, ‹STANBUL

Fatih Sultan Mehmet E¤itim ve Araﬂt›rma Hastanesi Genel Cerrahi Klini¤i**, ‹STANBUL

Ö Özzeett A

Ammaaçç:: Laparoskopik apendektomi uygulanan hastalar›n sonuçlar›n› sunmay› amaçlad›k.

G

Geerreeçç vvee YYöönntteemm:: Ocak 1997 – Aral›k 2007 tarihleri aras›nda acil t›p birimimizde laparoskopik apendektomi yap›lan hastalar retrospektif olarak incelendi. Ameliyat veri- leri, komplikasyonlar ve takip sonuçlar› de¤erlendirildi.

B

Buullgguullaarr:: Yaﬂ ortalamas› 28 (10-87) olan 950 hastaya laparoskopik apendektomi iﬂle- mi uyguland›. Hastalar›n %84’ü akut apendisit ve %16’s› akut kar›n tan›s›yla ameliyat edildi. Ortalama ameliyat süresi 42 (20-150) dakikayd›. Ameliyat s›ras›nda hastalar›n

%75’inde flegmonöz, %13’ünde gangrenöz, %7’sinde perfore apendisit saptand›.

Yüzde 5 olguda apendiks makroskopik olarak normaldi. Hastalar›n %59’u asistan dok- tor, %41’i uzman veya ö¤retim üyesi taraf›ndan ameliyat edildi. Aç›¤a geçiﬂ oran›

%7’ydi. Ameliyat sonras› hastanede kal›ﬂ süresi ortalama 1,5 (1 – 10) gündü.

Komplikasyon oran› %5 olarak tespit edilmiﬂ olup, serimizde mortalite görülmedi.

S

Soonnuuçç:: Laparoskopik apendektomi, cerrahi yara enfeksiyonu oran›n›n düflük, hastanede kal›fl süresinin k›sa oldu¤u, güvenli ve etkin bir yöntemdir. fiüpheli olgularda laparoskopi tan›sal olarak uygulanabilmekte ve kar›n içi bofllu¤un tamam› de¤erlendirile- bilmektedir.

A

Annaahhttaarr kkeelliimmeelleerr:: Apandisit, apendektomi, laparoskopik apendektomi, tan›sal laparoskopi.

Y

Yaazz››ﬂﬂmmaa AAddrreessii:: Dr. Sinan Çarkman

B2-5 Blok D.6 – 6. K›s›m Ataköy – Bak›rköy / ‹stanbul Tel: 0212 661 70 65 Faks: 0212 555 94 81

Email: mscarkman@superonline.com

Araﬂt›rma Yaz›s› / Original Article

(2)

Giriﬂ

Apendektomi acil cerrahi giriflimler içerisin- de en s›k uygulanan ameliyatlardan biridir. Ta- n› ve tedaviye yönelik laparoskopik yöntemle- rin acil cerrahide kullan›l›r hale gelmesiyle akut apandisit laparoskopik olarak da tedavi edilme- ye bafllanm›flt›r. ‹lk laparoskopik apendektomi 1983 y›l›nda uygulanm›flt›r (1). Laparoskopik apendektominin aç›k ameliyata olan üstünlü¤ü halen tart›fl›lmal› bir konudur ancak yay›nlanan meta-analizler, laparoskopik apendektominin daha h›zl› iyileflme, daha az postoperatif a¤r› ve daha az yara enfeksiyonu gib yararlar›n› ortaya koymufltur (2-5). Bunun yan›nda laparoskopik apendektomi için ameliyat süresinin uzun oldu-

¤u ve ameliyat sonras› dönemde intraabdominal apse oluﬂumunda art›ﬂ oldu¤u retrospektif

çal›flmalarda bildirilmiflse de (2,6-8), randomize prospektif çal›flmalar, yöntemler aras›nda an- laml› bir fark olmad›¤›n› göstermifltir (9-11). Ar- tan deneyimle birlikte ameliyat süresi komplike olmayan apendisit olgular›nda, aç›k apendekto- miyle eflde¤er sürelere ulaflm›flt›r (12).

Bu çal›ﬂmada, 10 y›ll›k bir süre içerisinde laparoskopik apendektomi uygulanan hastalar›n sonuçlar› de¤erlendirildi.

Gereç ve Yöntem

Ocak 1997 – Aral›k 2007 tarihleri aras›nda acil t›p birimimizde laparoskopik apendektomi yap›lan hastalar retrospektif olarak incelendi. Hastalar›n klinik bulgular›, ameliyat ve- rileri, komplikasyonlar ve takip sonuçlar› de-

¤erlendirildi.

S

Suummmmaarryy O

Ouuttccoommeess ooff LLaappaarroossccooppiicc AAppppeennddeeccttoommyy iinn 995500 P

Paattiieennttss AAbbssttrraacctt A

Aiimm:: To present the data of patients who underwent laparoscopic appendectomy.

M

Maatteerriiaallss aanndd MMeetthhooddss:: Between January 1997 and December 2007, medical re- cords of the patients who underwent laparoscopic appendectomy in our emergency unit, were retrospectively evaluated. Operative data, complications and follow-up results were assessed.

R

Reessuullttss:: Nine hundred fifty patients, with a mean age of 28 (10-87) years underwent laparoscopic appendectomy. The preperative diagnoses were acute appendicitis and acute abdomen in 84% and 16% of the patients, respectively. Mean ope- ration time was 42 (20-150) minutes. Operative data revealed phlegmonous (75%), gangrenous (13%) and perforated (7%) appendicitis. Appendix was mac- roscopically normal in 5% of the cases. Patients were operated by residents (59%) and staff surgeons (41%). Conversion rate was 7%. Mean postoperative hospital stay was 1.5 (1-10) days. Complication rate was 5% and there was no mortality.

C

Coonncclluussiioonnss:: Laparoscopic appendectomy is a safe and effective method, which is associated with shorter hospital stay and less surgical wound infection. Whole abdominal cavity can be explored easily, with the help of diagnostic laparoscopy in suspected patients.

K

Keeyy wwoorrddss:: Appendicitis, apendectomy, laparoscopic appendectomy, diagnostic laparoscopy.

(3)

Ameliyat öncesi de¤erlendirme: Fizik muayene ve anamnez sorgulamas› sonras› tüm hastalar›n tam kan say›m› ve rutin biyokimya sonuçlar› de¤erlendirildi. ﬁüpheli olgularda ka- r›n ultrasonografisi ve abdominopelvik BT gö- rüntüleme yap›ld›. Akut apandisit ön tan›s› k›- demli asistan, uzman ve ö¤retim üyesi taraf›n- dan konduktan sonra hastalar ameliyata al›nd›.

Ameliyat: Genel anestezi alt›ndaki hastalara s›rtüstü verildi. Tüm hastalara CO²insuflas- yonu öncesi nazogastrik tüp uyguland›. Gö- bek alt›ndan Veress i¤nesiyle girilerek CO²ile pnömoperitoneum oluﬂturuldu. Olgular›n ço-

¤unda, sol alt kadrandangirilen 1 adet 10 mm’lik ve sa¤ alt kadrandan 1 adet 5 mm’lik trokarlar ile ameliyat gerçeklefltirildi; baz› olgularda, özellikle ba¤›rsak anslar›n›n manipü- lasyonun gerekti¤i durumlarda sa¤ alt kadran trokar› yerine suprapubik alandan girilen trokar kullan›ld›. Trokarlar yerlefltirildikten sonra hastaya 30 derece Trendelenburg ve 15 derece sol lateral tilt pozisyonu verildi (fiekil 1).

‹leoçekal bölge aç›¤a ç›kar›ld›ktan sonra sa¤

alt kadrandan girilen endoskopik tutucu (En- do-clinch 5 mm, Ethicon Endo-surgery, Cin- cinnati, Ohio) grasper yard›m›yla apendiks mezosu as›ld›ktan sonra apendiküler damarla- ra yönelik olarak apendiks mezenter diseksi- yonu uyguland›. Apendiks köküne yak›n ya- p›lan diseksiyonda Ligasure (LigasureTM at- las, Vessel Sealing System, Valleylab, Boulder, Colorado, USA), endoklip veya bipolar koter kullan›ld›. Apendiks damarlar› ayr›ld›ktan sonra apendiks kökü çekuma birleﬂti¤i yer- den endo-lup poliglaktin, intrakorporeal 2/0 ipek dikiﬂ veya endoskopik stapler (Endo GI- A 60, Tyco Healthcare, Co. Inc., USA) yard›- m›yla ayr›ld›. Apendiks güdü¤ü mukozas› ko- terize edildi ve apendiks sol taraftaki 10 mm’- lik trokar içinden torba veya steril eldiven içi-

ne konduktan sonra d›flar› al›nd›. Periapendi- küler apse, pürülan peritonit ve fekal perito- nitli olgular d›fl›nda dren kullan›lmal›d›. Peri- tonitli hastalarda peritonitin lokal veya jeneralize olmas›na göre bir veya iki adet dren uyguland›. Bu hastalarda parenteral antibiyote- rapi befl güne tamamland›.

Ameliyat sonras›: Perforasyonu olmayan ve komplikasyon geliﬂmeyen hastalara ameliyat sonras› 1. gün oral g›da baﬂland›. Perfore apendisit saptanan hastalara ise flatus sonras›

oral g›da verildi.

Bulgular

Akut apandisit ve akut kar›n nedeniyle Acil T›p Birimimize baflvuran ve laparoskopik apendektomi uygulanan toplam 950 hasta retrospektif olarak incelendi. Hastalar›n 444’ü kad›n, 506’s› erkek olup, yafl ortalamas› 28 (10-87)’dir. Akut apandisit ön tan›s›yla 802 (%84) hasta ev akut kar›n tan›s›yla da 148 (%16) hastaya laparoskopik apendektomi ifllemi uyguland›. Tüm hastalar›n %13’ünde ameliyat öncesi tan› kesin de¤ildi. Bu hastalara ta- n›sal laparoskoppi yap›ld›. Ortalama ameliyat süresi 42 (20-150) dakikayd›. Hastalar›n

%75’inde flegmonöz, %13’ünde gangrenöz,

%7’sinde perfore apendisit tespit edildi. Perfo- re apendisitli hastalar›n %3’ü jeneralize perito- nitti. Hastalar›n ikisi, s›ras›yla 12 ve 20 hafta- l›k gebeydi. Hastalar›n %5’inde apendiks normal olup, %2’sinde jinekolojik patoloji, %1’inde ise baflka patolojik bulgular saptand›. Efl zamanl› uygulanan ifllemler ve ameliyat bulgular› Tablo 1’de gösterilmifltir. Normal apendiks ve baflka bir patoloji saptanmayan %2 hastada cerrah›n tercihi do¤rultusunda apendektomi ifllemine karar verildi. Apendiks mezosu hastalar›n %67’sinde endo klip, %27’sinde Ligasure, %6’s›nda bipolar koter kullan›la-

(4)

rak kesildi. Apendektomi iﬂlemi hastalar›n

%95’ide endo lup, %4’ünde intrakorporeal ba¤lama ve %1’indeyse endoskopik stapler kullan›larak yap›ld›. Hastalar›n %59’u asistan doktorlar, %41’i uzman veya ö¤retim üyesi taraf›ndan ameliyat edildi. Aç›¤a geçiﬂ oran›

%7’ydi. Aç›¤a geçifl nedenleri Tablo 2’de gös- terilmifltir. Ameliyat sonras› hastanede kal›fl süresi ortalama 1,5 (1-10) gündü. Komplikas- yon oran› %5 olarak tespit edilmifl olup, serimizde mortalite yoktu (Tablo 3). Trokar yaralanmas› nedeniyle laparatomi yap›lan bir has-

taya sa¤ iliyak arter onar›m›, bir hastaya da mesane onar›m› uyguland›. Kanama görülen üç hastan›n ikisinde laparotomiyle, bir hastada ise laparoskopik olarak kanama kontrolü yap›ld›. Kar›n içi apse geliﬂen hastalar›n beﬂi- ne görüntülemeyle perkütan, birine laparoskopik, birine de laparotomiyle drenaj uyguland›. Bir hastada parenteral antibiyoterapiyle apse geriledi.

Ameliyat sonras› sekizinci gün acil t›p biri- mine baﬂvuran bir hasta septik ﬂok nedeniyle ameliyat edildi. Çekum yaralanmas› saptanan T

Taabblloo 11..

L

Laappaarroosskkooppiikk aappeennddeekkttoommii uuyygguullaannaann hhaassttaallaarr››nn aammeelliiyyaatt vveerriilleerrii

H

Haassttaa ssaayy››ss›› ((nn)) YYüüzzddee ((%%))

A

Appaannddiissiitt ppaattoolloojjiissii

Flegmonöz 712 75

Gangrenöz 124 13

Perfore apandisit 35 3.7

Periapendiküler apse* 24 2.5

Plastron* 8 0.8

Normal apendiks 47 5

D

Dii¤¤eerr ppaattoolloojjiilleerr

Over kist rüptürü 10 1

Pelvik enflamatuvar hastal›k 7 0.7

Ektopik gebelik rüptürü 1 0.1

Over apsesi 1 0.1

Meckel divertiküliti 2 0.2

Akut mekanik intestinal obstrüksiyon 2 0.2

Akut kolesistit 6 0.6

Testiküler torsiyon 1 0.1

A

Appeennddiikkss mmeezzoossuunnuunn ddiisseekkssiiyyoonnuu

Endoklip 637 67

Ligasure 256 27

Bipolar koter 57 6

A

Appeennddiikkss ggüüddüü¤¤üünnüünn bbaa¤¤llaannmmaass››

Endo-lup 902 95

‹ntrakorporeal ba¤lama 38 4

Endoskopik stapler 10 1

*Perfore apandisit sonras› geliﬂmiﬂ periapendiküler apse ve plastron.

§Normal apendiks tespit edilen hastalardaki patolojiler.

(5)

hastaya ileoçekal rezeksiyon ve çift namlusu ostomi uyguland›. Ameliyat sonras› dönemde aç›k kar›n fleklinde pansumanlarla iyileflen hastaya, eksternal oblik kas ile miyokütan ilerletme flebi uyguland›. Periapendiküler apse nedeniyle ameliyat edilen iki hastada ise kaçak kontrolü enterokütan fistül fleklinde 8.

ve 10. günlerde kapanarak iyileflti. Akut mekanik intestinal obstrüksiyon geliflen üç hasta konservatif tedaviyle iyileflti. Hastalar›n 28’inde apendiks’in ç›kar›ld›¤› yerde cerrahi yara yeri enfeksiyonu geliflti. Kar›n içi hematom ve paralitik ileus geliflen iki hasta konservatif tedaviyle iyileflti.

T

Taabblloo 22.. AAçç››¤¤aa ggeeççiiﬂﬂ nneeddeennlleerrii

H

Teknik nedenler* 29 3

Perfore apandisit 18 1.9

Periapendiküler apse 12 1.3

Plastrone apandisit 8 0.8

*Teknik nedenler: Ekpozisyon güçlü¤ü, alet yetersizli¤i, retroçekal yerleﬂimli apandisit, diseksiyon güçlü¤ü ve deneyim yetersizli¤i.

T

Taabblloo 33.. KKoommpplliikkaassyy››oonn

H

M

Maajjöörr kkoommpplliikkaassyyoonnllaarr

Sa¤ iliyak arter yaralanmas› 1 0.1

Mesane yaralanmas› 1 0.1

Kanama

- Trokar yeri 2 0.2

- Apendiküler arter 1 0.1

‹ntraabdominal apse

- Apendiks loju 7 0.7

- Sol alt kadran 1 0.1

Apendiks güdü¤ü kaça¤› 2 0.2

Çekum yaralanmas› 1 0.1

M

Miinnöörr kkoommpplliikkaassyyoonnllaarr

Cerrahi yara yeri enfeksiyonu 28 2.9

Kar›n içi hematom 1 0.1

Akut mekanik intestinal obstrüksiyon 3 0.3

Parilitik ileus 1 0.1

(6)

Tart›ﬂma

Akut apandisit, akut kar›n›n en s›k neden- lerindendir. Laparoskopinin acil cerrahi prati-

¤e girmesinden sonra apendektomi ifllemi ar- t›k laparoskopik yöntemle de uygulan›r hale gelmifltir. Laparoskopik apendektominin mali- yetinin yüksek oluflu ve aç›k apendektomiye göre belirgin bir üstünlü¤ünün olmad›¤› görü- flü bildirilmifl olsa da (13) tan›n›n flüpheli oldu¤u durumlarda, obez hastalarda ve do¤urganl›k ça¤›ndaki kad›nlarda aç›k cerrahiye gö- re daha avantajl› oldu¤u kabul edilmektedir (14,15). Laparoskopik apendektomi birçok merkezde rutin kullan›lan cerrahi tedavi yön- temi haline gelmifltir (16).

Klinik muayene ve görüntüleme yöntemle- rine ra¤men sa¤ alt kadran a¤r›s› olan hastalarda akut apandisit tan›s› flüpheli olabilir (17- 19). fiüpheli olgularda tan›sal laparoskopi sa- yesinde apandisit tan›s› konulup ya da kesin- lefltirilip, uygun zamanda apendektomi yap›l- mas› sa¤lanmaktad›r. Serimizde hastalar›m›z›n

%13’ünü oluflturan flüpheli apandisit olgula- r›nda tan›sal laparoskopi uygulanm›flt›r. Lapa- roskopi tüm kar›n ve pelvisi görüntülüyerek apandisit d›fl› bir akut kar›n patolojisini sapta- mada yararl› oldu¤u bildirilmektedir (5,20,21).

Öte yandan laparoskopi, aç›¤a geçilen olgularda uygun bir insizyon seçimi sa¤lar. Tan›sal laparoskopi sonras›nda apendiksin normal oldu¤u hastalarda, baﬂka bir patoloji bulunma- d›¤› taktirde laparoskopik apendektomi yap›- l›p yap›lmayaca¤› halen tart›ﬂ›lmaktad›r (22).

Litaratürde böyle durumlarda apendektominin hastaya tan›sal laparoskopiye göre daha fazla morbidite yükleyece¤inden, bu ifllemin yap›lmamas›n› savunan çal›flmalar mevcuttur (14,16,23). Bunun yan›nda z›t görüfller de var- d›r. Ekeh ve arkadafllar› makroskopik olarak belirgin baflka bir patoloji yoksa, laparoskopi

s›ras›nda apendiksin net olarak de¤erlendiri- lemedi¤ini savunarak normal görünen apen- dikse apendektomi yap›lmas›n› önermektedir- ler (24). Serimizde normal apendiks olgular›n- da, baflka bir patoloji yoksa laparoskopik apendektomi uygulanm›flt›r. Sa¤ alt kadran hassasiyetinin bulundu¤u akut kar›n olgula- r›nda apendiks normal gözükse dahi cerrah›n, ailevi Akdeniz atefli vey gelecekte tekrarlaya- bilecek baflka bir etyolojiyi ekarte etmesi ola- naks›zd›r. Öte yandan serimizde, pelvik böl- geyi ilgilendiren bir jinekolojik patoloji saptand›¤› takdirde cerrah›n tercihine göre apendektomi ifllemi yap›lm›flt›r.

Komplike apandisit (gangrenöz, perfore, periapendiküler apse vb) olgular›nda da laparoskopik apendektom uygulanmaktad›r (25).

Komplikasyon oran› komplike olmayan olgu- lara göre daha fazla olmas›na ra¤men, aç›k apendektomi ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda karfl›laflt›- r›labilir sonuçlara sahiptir. Serimizin %20’sini komplike apandisitli hastalar oluflturmaktad›r.

Komplike hastalar›n %22’sinde cerrahi yara enfeksiyonu, intraabdominal apse, kaçak gibi komplikasyonlar geliﬂmiﬂtir ve tüm serinin

%4’ünü oluﬂturmaktad›r.

Perforasyon ve periapendiküler apse ile seyreden apandisitler laparoskopik deneyim gerektiren olgular olmas› nedeniyle aç›¤a ge- çifl oranlar› bu olgularda daha yüksektir. Bi- zim serimizde aç›¤a geçifl oran› %7 olmakla birlikte %4’ünü perfore, periapendiküler apse ve plastrone apandisitler oluflturmaktayd›. Ya- y›nlanan serilerde aç›¤a geçifl oran› %1 ile

%16 aras›nda de¤iﬂmektedir (8,12,16,24,25).

Cerrahi yara enfeksiyonu laparoskopik apendektomide aç›k apendektomiye göre daha az rastlanmaktad›r (15,22,26). Aç›k apen- dektomiyle karﬂ›laﬂt›r›l›d›¤›nda özellikle obez hastalarda cerrahi yara enfeksiyonu daha az

(7)

görülmekte ve enfekte yaran›n iyileflmesi daha k›sa sürmektedir (15). Apendiksin ç›kar›l- d›¤› trokar yerinde enfeksiyon geliflimi daha fazla görülmüfltür (25). Bizim serimizde de benzer flekilde organ›n ç›kar›ld›¤› trokar yerinde enfeksiyon oran› tüm hastalar›n %3’ün- de görülmüfltür. Bu enfeksiyonu önlemek için özellikle komplike olgularda apendiksi torba veya steril eldiven içinde ç›karmay› ter- cih etmekteyiz.

Cochrane derlemesinde ve baz› retrospektif çal›flmalarda laparoskopik apendektomi sonras› intraabdominal apse geliflimi aç›k apendektomiye oranla daha yüksek bulun- mufltur (8,22,26). Apendiks lojunda bulunan enfektif kayna¤›n insuflasyonla tüm karna ya- y›ld›¤› veya apendiks güdü¤ünün çekuma gö- mülmedi¤i için intraabdominal apseye yol aç- t›¤› yorumu getirilmifltir. Ancak randomize prospektif çal›flmalarda iki yöntem aras›nda intraabdominal apse geliflimi aç›s›ndan an- laml› fark saptanm›flt›r (9-11). Serimizde intraabdominal apse hastalar›n %1’den daha az›n- da geliflmifltir. Çal›flmam›z aç›k apendekto- miyle karfl›laflt›rmal› bir çal›flma de¤ildi, ancak jeneralize bir peritonit olgusunda olas› intraabdominal apse odaklar›n› k›s›tl› bir Mc Bur- ney insizyonu yerine tüm kar›n bofllu¤una ra- hatl›kla ulaflabilen laparoskopiyle temizleme- nin daha kolay olaca¤› görüflündeyiz.

Laparoskopik apendektomi üniversite ve e¤itim hastanelerinde asistanlar›n ileri laparoskopi becerisinde de etkili olmuﬂtur (27).

‹ki elle koordinasyonun sa¤lanmas› ve ileri laparoskopik manevralar›n yap›lmas› laparoskopik becerileri gelifltirilmektedir. Serimizde asistanlar, uzman ve ö¤retim üyelerine göre daha fazla say›da laparoskopik apendektomi ifllemi gereçeklefltirerek bu yönde kendilerini gelifltirme flans› bulmufllard›r. Laparoskopik

apedektomi kolay uygulanabilen bir ifllem gibi görnmesine ra¤men, ameliyat ekibinde de- neyimli bir laparoskopik cerrahin ve yeterli laparoskopik alet donan›m›n›n bulunmas›n›n flart oluflu unutulmamal›d›r.

Çal›flmam›z›n sonuçlar›, laparoskopik apendektominin tüm karn›n de¤erlendirilmesi, daha çabuk günlük hayata dönüfl, daha az cerrahi yara enfeksiyonu ve daha düflük a¤r› gibi avantajlara sahip güvenli ve etkin bir yöntem oldu¤unu göstermektedir. Cerrahi deneyim ve laparoskopik donan›m uygun ise, tan›da flüp- hede kal›nan olgularda, do¤urganl›k ça¤›ndaki bayan veya obez hastalarda tercihedilecek cerrahi tedavi yöntemi oldu¤unu düflünmekteyiz.

Kaynaklar

1. Semm K. Endoscopic appendectomy. Endoscopy 1983; 15: 59-64.

2. Bennett J, Boddy A, Rhodes M. Choice of approach for appendicectomy: a meta-analysis of open versus laparoscopic appendicectomy. Surg Laparosc En- dosc Percutan Tech 2007; 17: 245-55.

3. Golub R, Siddiqui F, Pohl D. Laparoscopic versus open appendectomy: a metaanalysis. J Am Coll Surg 1998; 186: 545-53.

4. Temple LK, Litwin DE, McLeod RS. A meta-analysis of laparoscopic versus open appendectomy in patients suspected of having acute appendicitis. Can J Surg 1999; 42: 377-83.

5. Ozmen MM, Zülfikaro¤lu B, Tanik A, Kale IT. Lapa- roscopic versus open appendectomy: prospective randomized trial. Surg Laparosc Endosc Percutan Tech. 1999; 9: 187-9.

6. Gupta R, Sample C, Bamehriz F, Brich DW. Infectio- us complications following laparoscopic appendectomy. Can J Surgy 2006; 49: 397-400.

7. Eypasch E, Sauerland S, Lefering R, Neugebauer EA.

Laparoscopic versus open appendectomy: between evidence and common sense. Dig Surg 2002; 19:

518-22.

8. Krisher SL, Browne A, Dibbins A, Tkacz N, Curci M.

Intra-abdominal abscess after laparoscopic appendectomy for perforated appendicitis. Arch Surg 2001; 136: 438-41.

(8)

9. Hart R, Rajgopal C, Plewes A, et al. Laparoscopic versus open appendectomy: a prospective randomized trial of 81 patients. Can J Surg. 1996; 39: 457-62.

10. Katkhoud N, Mason RJ, Towfigh S, Gevorgyan A, Es- sani R. Laparoscopic versus open appendectomy: a prospective randomized double-blind study. Ann Surg 2005; 242: 439-48.

11. Ortega AE, Hunter JG, Peters Jh, Swanstrom LL, Schirmer B. A prospective, randomized comparison of laparoscopic appendectomy with open appendectomy. Laparoscopic Appendectomy Study Gro- up. Am J Surg 1995; 169: 208-12.

12. Esposito C, Borzi P, Valla JS, et al. Laparoscopic versus open appendectomy in children: a retrospective comparative study of 2,332 cases. World J Surg 2007;

31: 750-5.

13. Ignacio RC, Burke R, Spencer D, Bissell C, Dorsain- vil C, Lucha PA. Laparoscopic versus open appendectomy: what is the real difference? Results of a prospective randomized doubleblinded trial.

14. van Dalen R, Bagshaw PF, Dobbs BR, Robertson GM, Lynch AC, Frizelle FA. The utility of laparoscopy in the diagnosis of acute appendicitis in women of rep- roductive age. Surg Endosc 2003; 17: 1311-3.

15. Corneille MG, Steigelman MB, Myers JG, et al. Lapa- roscopic appendectomy is superior to open appendectomy in obese patients. Am J Surg 2007; 194:

877-80.

16. Giliiam AD, Anand R, Horgan LF, Attwood SE. Day case emergency laparoscopic appendectomy. Surg Endosc. 2007 Aug 18; [Epub ahead of print].

17. Flum DR, McClure TD, Morris A, Koepsell T. Misdi- agnosis of appendicitis and the use of diagnostic imaging. J AM Coll Surg. 2005; 201: 933-9.

18. Flum DR, Morris A, Koepsell T, Dellinger EP. Has

misdiagnosis of appendicitis decreased over time? A population-based analysis. JAMA 2001; 286: 1748-53.

19. Lee SL, Walsh AJ, Ho HS. Computed tomography and ultrasonography do not improve and may delay the diagnosis and treatment of acute appendicitis.

Arch Surg 2001; 136: 556-62.

20. Pedersen AG, Petersen OB, Wara P, Rønning H, Qvist N, Laurberg S. Randomized clinical trial of laparoscopic versus open appendicectomy. Br J Surg 2001; 88: 200-5.

21. Varlet F, Tardieu D, Limonne B, Metafiot H, Chavri- er Y. Laparoscopic versus open appendectomy in children—comparative study of 403 cases. Eur J Pe- diatr Surg 1994; 4: 333-7.

22. Sauerland S, Lefering R, Neugebauer EA. Laparosco- pic versus open surgery for suspecteda appendicitis.

Cochrane Database Syst Rev 2004 Oct 18; (4):

CD001546.

23. van den Broek WT, Bijnen AB, de Ruiter P, Gouma DJ. A normal appendix found during diagnostic laparoscopy should not be removed. Br J Surg 2001;

88: 251-4.

24. Ekeh AP, Wozniak CJ. Monson B, Crawford J, McCarthy MC. Laparoscopy in the contemporary management of acute appendicitis. Am J Surg. 2007;

193: 310-3.

25. Kirshtein B, Bayme M, Domchik S, Mizrahi S, Lant- sberg L. Complicated appendicitis: laparoscopic or conventional surgey? World J Surg 2007; 31: 744-9.

26. Frazee RC, Bohannon WT. Laparoscopic appendectomy for complicated appendicitis. Arch Surg 1996;

131: 509-11.

27. Sweeney KJ, Dilion M, Johnston SM, Keane FB, Con- lon KC. Training in laparoscopic appendectomy.

World J Surg 2006; 30: 358-63.