dünya el sanatları derneği kongresi

KONGRELER :

dünya el sanatları

derneği kongresi

w.c.c.

Dünya el san'atçıları derneği bü yıl 20 - 25 ağustos arasında Istanbulda Ta-rabya otelinde toplantısını yaptı. Mimar arkadaşların bundan haberleri olduğunu zannetmiyorum. Toplantıda misafir olarak bile hemen hiç birine rastlayamadım. Sa-dece bir başka yabancı mimarın mimar-lar ile el sanatçımimar-larının yakın bağı olduğu nu ve böyle bir birliğin kurulmasının ica bettiğini Hocamız Kemal Ahmet bey ile tartıştığını biliyorum. Diğer bir İrlandalı mimar: «Desmond Fitzgerald'ın» da ayni fikirde olup toplantıya katıldığım görerek sevindim.

Bu konu beni çok yakından ilgilen-dirdiği için üç sene önce U.S.A el san'at-çılarının Bennigton'da yaptığı toplantı ve sergiye de gitmiş bu uzak dünya sanatçı-larının neler üzerinde uğraştıklarım göre-bilmiştim.

Memleketimiz el san'atlarının henüz bozulmamış bir yuvasıdır. Bu konuda he-men herkes beraberdir. Eski ve kullanmak-ta olduğumuz eşyalara bakmak bunun için kâfi sebeptir. Girdiğimiz kapılar - oturdu-ğumuz evler, bastığımız halı ve kilimler el ile yapılmış bezemelerle doludur - Kaşık-larımız, testilerimiz, bakır çanaklarımız mes'ud Türk halkının güler yüzünü yansı-tır. İşlemelerimiz ise bugün dünya yüzün-de en olgun en içli en hassas ifayüzün-deler ta-şıyan el san'atlarından sayılırlar, bu

böy-le iken, Beton sert yüzeyböy-ler, taklid ve kalpsiz ifadeleri ile binaları işgal etmek-de yarışmaktadırlar. Mimar öteki san'at-ları koruyacağı yerde elinin tersile adeta bir köşeye itivermektedir. El san'atları sokakta doğup gelişip yaşamaz yapı içinde -Şehirde - Bahçede tente altında, yani mi-marın yarattığı space'de yerde oluşur. Char-les - Mcor gibi yabancı hocalar yapıtta de-kor olarak bir şeyin bulunduğunu ve bu-lunması lâzım geldiğini savunurken şöyle diyorlar.

— Binalar da insanlar gibi uzaktan fizik olarak proporsion ve hacim olarak seyredilir görülürken bir de yakından iç ve dış detaylara, hislere inilerek incelenir-ler - O insan ve yapıt bu iç dünyaya sami-jrıî bir duygu ve vergi (algı'mn karşılığı

olan) durumuna inememiş ise insan ve ya-pıt değildir, bir fizik parçadır, ve yakını ile ilgili olması, içini cesurca açabilmesi ve de karşısındakine kıymet vermesi yönün-den bir şey kazanmış sayılmazlar. En eski anlaşma aracı yazma ve konuşma gelme-den 25 bin sene gerilere gigelme-den süsleme ve el san'atlarını görüyoruz. Eski devirde san'-atçı toplumdan biri ve bir istidat idi. On-dan ayrı ona karşı veya imtiyazlı ve yal-nız, bedbaht biri değildi. İmza atmadığı eserleri ile bunu da onaylamış olurdu -Ben ve ötesi yerine - «Senden bana, ben-den sana» - diye seslenirdi verdiği eser o sadece mutlu ve vergisi bol bir araçtı toplum için. Şimdi bakıyoruz san'atçı im-tiyaz. başkalık üstünlük ateşi ile yanıyor, başka şeyi gözü görmüyor, çıktığı topluma kafa tutuyor onu eğitmeğe kişilik açılarına getirmeğe adeta kendini sorumlu kılıyor. Teknik bakımdan eğitimi evet. ustalık evet fakat «ben doğru yoldayım sen değilsin» için Hayır diyoruz. Proporsion için, sağ-lamlık için kullanış için tecrübe olsun di-yoruz - ustalık olsun didi-yoruz. San'atın san'-at olduğunu iddia ede ede değil yapıla yapıla olageldiğini sevgi ve tabiî yaşantı itenekleri ile anlaşma ve mutlu olma ar-zularını doyurduğunu görüyoruz.

Yurda gelen diğer milletlerin el san'-atçıları bu havayı bizim içimizde arama-ğa bulmaarama-ğa koşmuşlardı - Eğe gezisine çıkan 33 azadan bazılarile 3 - 5 gün de-vamlı konuştum, aşağıya isim ve adresle-rile düşüncelerini veriyorum.

1) Gv/en Sards - Kanada - Com-nıunique san'at dergisi sahip ve yazarla-rından:

Eski şehirleri tarihî yerleri görmekten memnun olduk. Bununla beraber daha çok sayıda türk el san'atçısile tanışmak ister, İstanbul'da kaldığım müddetçe ve bilhassa köylerde iken yerli nakış örgü, seramik san'atçıları ile görüşmek arzu ederdim.

W.C.C. toplantısına katılan kimsele-rin Türk el san'atları derneği tarafından seçilip düzenlenmiş ticarî amaçtan uzak kaliteli el san'atı parçalarını kapsayan bir sergiden yararlanmalarını arzu ederdim Bu çok faideli olurdu

-2) U.S.A dan bir el san'at galerisi sahibi Phyllis Sloane - Bu toplantıda el san'atlarına daha çok önem verilmeli, az gezi ve daha çok keyfî vakit olmalı idi. Uludağa çdkış elimine edilebilirdi. Çanakkale seramik fabrikası çok va-kit aldı - güzel plâjlannızda daha uzun dinlenmek isterdik.

3) İngiltere (united Kingdom) gru-bundan Joan M - Lee.

Bu konferansa bize Türkiyeyi ve Türk halkını tanıtma fırsatı verdiği için kıy-met veriyorum, memleketiniz çok güzel, beklediğimin dışında.. Halkınız top yekûn

misafirperver, dost ve tatlı, Bize mes'ut ve sıcak kanlı göründüler.

Otelciler bize fevkalâde iyi yardım ettiler Şehirleri anlayıp tanımak ise im-kânsız ne cadde numaraları ne de isimleri var, olanlar da açıkça okunmuyordu!.

4) Mimar Desmond Fizgerald, İrlan-da'dan

Memleketinizde olmıyan güzellik yok. Deniz, plâj, dağlar, bahçeler, ovalar., yal-nız İstanbul şehri - isterseniz kızıyal-nız - ber-bad edilmiş, insan bukadar güzel bir şehri bu kadar kötü inşa eder mi? Bunu ilk mektepte okumuş bir insan bile bu derece-de berbad plânsız hale sokmadan tanzim edebilirdi.

Şöyle ki; yol merkezlerinden iki ya-na en az 15 er - metre bırakılmadan hiç bir inşaata müsaade verilmez, bu belki

10 sene içinde netice vermezdi ama gele-cek 30 sene içinde bir şehre, iyi bir sokak plânlamasına erişirdiniz, sonra hiç yeçil saha, dinlenme yeri, meydan diye birşe-yiniz yok - günah.. Halk nefes almak için ille boğaz yollarına, sahillere mi dökül-meli.

İzmir, bana, gerek yeni binaları, ge-rek yolları ve temizliği ile daha güzel göründü. Ona diyeceğim yok. Sonra, siz tarihî yapıtları bir kalemde yıkıp geçiver-m işsiniz yeni ile eski yan yana olduğu zaman şehir şuurunu, iç dünyasını yaşatır -Halkı mutlu kılar - Şu boğaz yalıları böy-le bırakılır mı? Ne hoş karakteril şey-lermiş..

5) W.C.C. merkezi ofisi sekreteri Rit BRADSHAW (New - York):

Şerefli ve yakın sıcak türk halkını u-zun zaman hatırlıyacağım. Tarihe gelince onu aklımda tutamam, Fakat eski insan-ların arkainsan-larında bıraktıkları eserler asla unutulmaz.

Diğer taraftan Unesco da el san'at-ları kolunda el san'atsan'at-larını temsil eden Bayan Dr. D'ARCY HAYMAN, Bana Biz-de san'at okullarının kitap ve Biz-dergi kıt-lığı çektiği konusunda Hükümet tarafın-dan istenirse yardım göreceğimizi söyle-mesi çok ümit verdi - Derginiz yolu ile ilgililere bildirmenizi rica ederiz - o-kullarımızın yeni durumu hükümete ve e-ğitim bakanlığı eline geçenler bu konu-da zor durumkonu-dadırlar.

Kıymetli Vedat Nedim Tor beyin Iz-mirde açtırdığı el san'atları pavyonunu geç vakit geçtiğimiz ve erken yola çıktı-ğımız için göremedik, sergi müdürünü ve mimarını telefonla arayıp sabah açtırmak için rica edecektik. 30 ağustos merasiminde idi. Bu suretle bu seçkin eserlerle dolu pav-yonda sergi saatlerine uyarak kapalı ol-ması yüzünden yabancılara gösteremedik.