KANSERLER MESLEKİ

(1)

İş ve Meslek Hastalıkları Seminer Programı (V. Dönem, Şubat - Mayıs 2017)

MESLEKİ KANSERLER

Dr. Abdulsamet Sandal

16.02.2017

(2)

• Giriş

• Tarihçe

• Karsinojenite ve Mesleki Karsinojenler

• Mesleki Kanser Yükü

• Mesleki Kanser Tipleri

• Akciğer kanseri

• Mezotelyoma

• Lenfohematopoietik kanserler

• Mesane kanseri

• Larinks kanseri

Sunum Planı-1

(3)

Sunum Planı-2

– Oral kavite, farinks ve nazofarinks kanserleri – Sinonazal kanserler

– Yumuşak doku kanserleri – Meme kanseri

– Üreme sistemi kanserleri – Böbrek kanserleri

– Karaciğer kanserleri – Cilt kanserleri

– Diğer kanserler

• Yeni Mesleki Maruziyetler ve Kanser

• Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları

(4)

Kanser, hücrelerin çeşitli nedenlerle kontrolsüz çoğalması ve komşu ya da uzak organlara yayılması ile karakterize olan; belirti ve bulgular, klinik seyir, tedavi ve yaklaşım açısından farklılık gösteren hastalıkların genel grubudur.

Mesleki kanser = Önlenebilir kanser risk faktörü

Giriş-1

(5)

Giriş-2

http://www.occupationalcancer.ca/wp-content/uploads/2016/04/OCRC-Occupational-burden-project-

overview.pdf Erişim tarihi: 07.08.2016

(6)

Tarihçe-1

• 1775’te İngiliz cerrah Sör Percivall Pott’un çocuklukta baca temizleyicisi olarak

çalışanlarda geç ergenlik / erken

yetişkinlikte gelişen «soot wart» (kurum siğili)

• 1918’de Japon araştırmacılar Yamagiwa ve Ichikawa’nın tavşan kulağına kömür katranı sürerek cilt tümörü geliştirmesi

Pott P. Chirurgical observations relative to the cataract, the polypus of the nose, the cancer of the scrotum, the different kinds of ruptures and the mortifi cation of the toes and feet. London: T. J. Carnegy; 1775.

Yamagiwa K, Ichikawa K. Experimental study of the pathogenesis of carcinoma. J Cancer Res. 1918;3:1–29.

(7)

Tarihçe-2

• 1713’te Ramazzini’nin bazı İtalyan

manasıtırlarındaki rahibelerde meme kanserinin sık görüldüğünü saptaması

• 1849 – 1930 arasında Alman cerrah

Ludwig Rehn tarafından yayınlanan boya fabrikası çalışanlarında mesane kanseri olguları

Mustacchi P. Ramazzini and Rigoni-Stern on parity and breast cancer. Clinical impression and statistical corroboration. Arch Intern Med. 1961;108:639–42.

Dietrich H, Dietrich B. Ludwig Rehn (1849–1930) – pioneering findings on the aetiology of bladder tumours. World J Urol.

2001;19(2):151–3.

(8)

Tarihçe-3

• Asbest

–Akciğer kanseri: 1935 –Mezotelyoma: 1940

Lilienfeld DE. The silence: the asbestos industry and early occupational cancer research – a case study. Am J Public Health.

1991;81(6):791–800.

International Agency for Research on Cancer. IARC monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans, Asbestos, vol.

14. Lyon: International Agency for Research on Cancer; 1977.

(9)

Tarihçe-4

• Benzen

– 1928’de yayınlanan, 5 yıl süreli maruziyet öyküsü ile lenfoblastik lösemi gelişen erkek olgu

– 1974’te Prof. Dr. Muzaffer Aksoy  benzen maruziyeti olan ayakkabıcılarda lösemi

gelişimi

International Agency for Research on Cancer. IARC monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans, Some anti- thyroid and related substances, nitrofurans and industrial chemicals, vol. 7. Lyon: International Agency for Research on Cancer;

1974.

Aksoy M, Erdem S, DinCol G. Leukemia in shoe-workers exposed chronically to benzene. Blood. 1974;44(6):837–41.

(10)

Tarihçe-5

• 1975’te poli vinil klorid (PVC)

üretiminde kullanılan vinil klorid

maruziyeti ile karaciğer anjiyosarkom gelişimi

Creech Jr JL, Johnson MN. Angiosarcoma of liver in the manufacture of polyvinyl chloride. J Occup Med. 1974;16(3):150–1.

(11)

Siemiatycki J, Richardson L, Boffetta P. Occupation. In: Schottenfeld D, Fraumeni Jr JF, editors. Cancer epidemiology and prevention. 3rd ed. Oxford: Oxford University Press; 2006. p. 322–54.

(12)

Mesleki Kanser Yükü-1

• Farklı araştırmalara göre tüm kanserlerin

%3 – 10’u  mesleki kanser

• Mesleki kanser yükünün saptanması – İngiliz Araştırması

Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.

Rushton L, Hutchings SJ, Fortunato L, et al. Occupational cancer burden in Great Britain. Br J Cancer. 2012;107 Suppl 1:S3–7.

(13)

Mesleki Kanser Yükü-2

(14)

(15)

Karsinojenite ve Mesleki Karsinojenler-1

Hanahan D, Weinberg R.Hallmarks of Cancer: The Next Generation.Cell 2011,, Volume 144 , Issue 5 , 646 - 674

“Hallmarks of Cancer”

(16)

Karsinojenite ve Mesleki Karsinojenler-2

Hanahan D, Weinberg R.Hallmarks of Cancer: The Next Generation.Cell 2011,, Volume 144 , Issue 5 , 646 - 674

(17)

Karsinojenite ve Mesleki Karsinojenler-3

• Kimyasal karsinojenez araştırmaları, kanser gelişimini iki ayırmaktadır:

– Başlatıcılar (Initiator)

• Doğrudan etkili

• Dolaylı etkili

– Geliştiriciler (Promoter)

Kumar, V., Abbas, A.K., Aster, J.C., Cotran, R.S.,Robbins, S.L. (2015). Neoplasia. V. Kumar, A. K. Abbas, J. C. Aster, R. S. Cotran & S. L.

Robbins (Ed.). Robbins Pathology (Ninth edition. bs., s. 265-340)

(18)

Karsinojenite ve Mesleki Karsinojenler-4

• Karsinojenite ile ilgili 3 tip kanıt:

1. Epidemiyolojik araştırmalar 2. Hayvan deneyleri

3. Mekanistik araştırmalar

Ladou J, Harrison R. Current Diagnosis and Treeatment Occupational and Environmental Medicine. McGraw-Hill Education; 2014.

S:276-308.

(19)

Siemiatycki J, Richardson L, Boffetta P. Occupation. In: Schottenfeld D, Fraumeni Jr JF, editors. Cancer epidemiology and prevention. 3rd ed. Oxford: Oxford University Press; 2006. p. 322–54.

(20)

Karsinojenite ve Mesleki Karsinojenler-6

http://www.occupationalcancer.ca/wp-content/uploads/2010/05/OCRC_FINAL_FOR-WEB.pdfErişim tarihi: 07.08.2016

(21)

Karsinojenite ve Mesleki Karsinojenler-7

http://monographs.iarc.fr/ENG/Classification/index.phpErişim tarihi: 16.02.2017

(22)

Mesleki Kanser Tipleri-1

Akciğer Kanseri-1

• Kanser ilişkili ölümlerin en sık sebebi

• Mesleki maruziyetlerin en fazla risk artışına neden olduğu kanser

Boffetta P, Autier P, Boniol M, et al. An estimate of cancers attributable to occupational exposures in France. J Occup Environ Med.

2010;52:399–406.

(23)

Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014

(24)

IARC List of classifications by cancer site. http://monographs.iarc.fr/ENG/Classification/Table4.pdf. Erişim Tarihi: 29 Kasım 2016.

(25)

Mesleki Kanser Tipleri-4

Akciğer Kanseri-4

• Asbest: Literatürde 3 hipotez

– Zeminde asbestozis varlığı gerekir.

– Asbestozis aralığında akciğer lif yükü gerekir.***

– Herhangi bir düzeydeki asbest maruziyeti akciğer kanseri riskini artırır.

Henderson DW, Klerk NH, Hammar SP. Asbestos and lung cancer: is it attributable to asbestosis or to asbestos fi ber burden? In:

Corrin B, editor. Pathology of lung tumors. New York: Churchill Livingstone; 1997. p. 83–118.

Henderson DW, Rodelsperger K, Woitowitz HJ, Leigh J. After Helsinki: a multidisciplinary review of the relationship between asbestos exposure and lung cancer, with emphasis on studies published during 1997–2004. Pathology. 2004;36:517–50.

(26)

Mesleki Kanser Tipleri-5

Akciğer Kanseri-5

Hammond EC, Selikoff IJ, Seidman H. Asbestos exposure, cigarette smoking and death rates. Ann N Y Acad Sci. 1979; 330:473–90.

(27)

Mesleki Kanser Tipleri-6

Akciğer Kanseri-6

• Asbest dışında ön plana çıkan mesleki akciğer

karsinojenleri arasında, uranyum madenlerinde çalışanlar ve ışıma ürünlerine maruz kalan çalışanlar için önemli bir karsinojen olan radon, solvent ve pestisit ilaç üretiminde kullanılan klorometil eterler, kömür gazlanması, asfalt üretimi gibi işlerde çalışanlar için risk faktörü olan

polisiklik aromatik hidrokarbonlar ile arsenik,

kadmiyum, beriltum, krom, nikel, silika bulunmaktadır.

Ladou J, Harrison R. Current Diagnosis and Treeatment Occupational and Environmental Medicine. McGraw-Hill Education; 2014.

S:276-308.

(28)

Mesleki Kanser Tipleri-7

Mezotelyoma-1

• Asbest

• İyonizan radyasyon

• Eriyonit

(29)

Mesleki Kanser Tipleri-8

Mezotelyoma-2

Beyaz asbest

Mavi asbest

Kahverengi asbest

(30)

Mesleki Kanser Tipleri-9

Lenfohemopoietik Kanserler

• HL, NHL, SLL-KLL, MM, AML, ALL, KML

• Benzen, iyonizan radyasyon, 1,3-butadien

• Etilen oksit, formaldehit

• Kauçuk endüstrisi

(31)

Mesleki Kanser Tipleri-10

Mesane Kanseri-1

1. Tütün ve tütün mamülleri

2. Meslek (aromatik aminler / boya ve kauçuk endüstrisi)

(32)

Mesleki Kanser Tipleri-11

IARC List of classifications by cancer site. http://monographs.iarc.fr/ENG/Classification/Table4.pdf. Erişim Tarihi: 29 Kasım 2016.

(33)

Mesleki Kanser Tipleri-12

Larinks Kanseri

• En önemli risk faktörleri: sigara içiciliği ve kronik alkolizm

• Mesleki karsinojenlerden  asbest ve güçlü inorganik asit buharları (sülfürik asit)

(34)

Mesleki Kanser Tipleri-13

Oral kavite, farinks, nazofarinks kanseri

• En önemli risk faktörleri:

– Oral kavite/farinks:tütün ve tütün mamülleri ve kronik alkolizm

– Nazofarinks: tuzlanmış balık tüketimi, EBV

• Mesleki karsinojenlerden [Nazofarinks kanseri için] formaldehit, sert odun tozu (Grup 1),

klorofenol (Grup 2B)

(35)

Mesleki Kanser Tipleri-14

Sinonazal kanserler

• Sert odun tozu

• Deri tozu

Yumuşak doku kanserleri

• 2,3,7,8-Tetrachlorodibenzo- para -dioxin (TCDD)

(36)

Mesleki Kanser Tipleri-15

Meme Kanseri-1

• Kadınlarda en sık kanser (1/8)

• Genel risk faktörleri:

– Erken menarş – Geç menopoz

– Hiç doğum yapmama – Geç (>30 yaş) ilk gebelik – Emzirme (riski azaltır)

– Ekzojen hormon kullanımı

(37)

Mesleki Kanser Tipleri-16

Meme Kanseri-2

– Diyet / Egzersiz

– Alkol kullanımı (IARC Grup 1) – Sigara

– İyonizan radyasyon – Aile öyküsü

– Mesleki ajanlar: etilen oksid (Grup 1), vardiyalı çalışma (Grup 2A)

(38)

Mesleki Kanser Tipleri-17

Meme Kanseri-3

• Vardiyalı çalışma  Sirkadyan ritmin

bozulması  Suprakiazmatik nükleus’ta sirkadyan gen fonksiyonunun ve SSS’de melatonin sentezinin bozulması

Stevens RG. Light-at-night, circadian disruption and breast cancer: assessment of existing evidence. Int J Epidemiol. 2009;38:963–70.

(39)

Mesleki Kanser Tipleri-18

Üreme sistemi kanserleri-1

• Erkek  gösterilen ajan yok [itfaiyecilik: Grup 2B (prostat ve testis kanserleri için)]

• Kadın

– Serviks: Tetrakloroetilen – Over: Asbest

(40)

Mesleki Kanser Tipleri-19

Üreme sistemi kanserleri-2

• İnsanda serviks, vulga, vajina, penis, anüs kanserleri ile yeterli düzeyde kanıtla ilişkisi gösterilen Human Papilloma Virus (HPV) ile

Kaposi’s sarkomu, serviks ve anüs kanserleri ile yeterli düzeyde kanıtla ilişkisi gösterilen Human Immunodeficiency Virus (HIV) seks işçileri için mesleki kanser sebebi olarak sayılabilir.

• HIV  sağlık çalışanları

ARC. (2012) IARC Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans, Biological Agents, vol. 100B. Lyon: IARC (International Agency for Research on Cancer).

(41)

Mesleki Kanser Tipleri-20

Böbrek kanserleri

• Trikloroetilen (Grup 2A)

• Kuru temizleme, tarım ve gıda endüstrisi, petrol endüstrisi, demir / çelik endüstrisi,

kağıt/matbaa/basım endüstirisi, otomotiv endüstrisi (ajanlar: solvent, pestisit, metal)

(42)

Mesleki Kanser Tipleri-21

Karaciğer kanseri

• Hepatoselüler karsinom

– Hepatit B virüsü, Hepatit C virüsü, Siroz, Aflatoksin, alkol

• Hepatik anjiyosarkom

– Vinil klorit

(43)

Mesleki Kanser Tipleri-22

Cilt kanseri

• En önemli risk faktörü: Güneşten gelen UV ışık

• Mesleki ajanlar:

– Fiziksel  UV ışık (güneş / kaynakçılık) ve iyonizan radyasyon

– Kimyasal  Arsenik, metal yıkama sıvıları, polisiklik aromatik hidrokarbonlar

(44)

Mesleki Kanser Tipleri-23

Diğer kanserler-1

(45)

Mesleki Kanser Tipleri-24

Diğer kanserler-2

(46)

Yeni Mesleki Maruziyetler ve Kanser-1

• Karbon Nano Tüpler / Karbon Nano Lifler ¹

– Multi-walled Carbon Nano Tube (MWCNT)-7  Grup 2B

– Diğer MWCNT ve Single-walled Carbon Nano Tube

Grup 3

– Karbon Nano Liflerle ilgili karsinojenite araştırması yok

• Man-made mineral (vitreous) fibre ²

1Eileen D. Kuempel, et al. Evaluating the mechanistic evidence and key data gaps in assessing the potential carcinogenicity of carbon nanotubes and nanofibers in humans, Critical Reviews in Toxicology, 2016, DOI: 10.1080/10408444.2016.1206061.

2Eileen D. Kuempel, Marie-Claude Jaurand, Peter Møller, Yasuo Morimoto, Norihiro Kobayashi, Kent E. Pinkerton, Linda M. Sargent, Roel C. H. Vermeulen, Bice Fubini & Agnes B. Kane (2016): Evaluating the mechanistic evidence and key data gaps in assessing the potential carcinogenicity of carbon nanotubes and nanofibers in humans, Critical Reviews in Toxicology, DOI:

10.1080/10408444.2016.1206061

(47)

Yeni Mesleki Maruziyetler ve Kanser-2

-Kuempel, E.D., Jaurand, M.C., Moller, P., Morimoto, Y., Kobayashi, N., Pinkerton, K.E. ve diğerleri. (2016) Evaluating the mechanistic evidence and key data gaps in assessing the potential carcinogenicity of carbon nanotubes and nanofibers in humans. Crit Rev Toxicol, 1-58.

-IARC. (1988) IARC Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans, Man-made Mineral Fibres and Radon, vol. 43.

Lyon: IARC (International Agency for Research on Cancer).

-IARC. (2002) IARC Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans, Man-made Vitreous Fibres, vol. 81. Lyon: IARC (International Agency for Research on Cancer).

(48)

Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-1

Birincil koruma

• Risk değerlendirmesi  Risklerin ortadan kaldırılması / azaltılması

• Eşik sınır değerler (Threshold Limit Values-TLV) İkincil koruma

• Tarama / Erken tanı

(49)

Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-2

Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Ulusal Kanser Taramaları

• Meme

40-69 yaşlar arası kadınlara yıllık mamografi

• Serviks

30-65 yaşlar arası kadınlara, 5 yılda bir, Pap-smear veya HPV testi

• Kolon

50-70 yaşlar arası herkese, 2 yılda bir gaitada gizli kan + 10 yılda bir kolonoskopi

http://kanser.gov.tr/kanser/kanser-taramalari/209-ulusal-kanser-taramalari.htmlErişim tarihi: 12.08.2016

(50)

Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-3

Mesleki kanserlere yönelik tarama stratejileri

• Akciğer kanseri

• Cilt kanseri

• Mesane kanseri

• Diğer kanserler

(51)

Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-4

• Akciğer kanseri-1

National Lung Screening Trial (NLST)

– 55-74 yaşlar

– 30 paket-yıl veya daha fazla sigara öyküsü

– Halen sigara içicisi veya sigarayı 15 yıldan daha az bir süre önce bırakmış olma

26722 kişi yıllık düşük-doz Toraks BT/26732 kişi PA grafi Akciğer kanseri mortalitesinde %20 azalma

Aberle DR, Adams AM, Berg CD, Black WC, Clapp JD, Fagerstrom RM, et al. Reduced lung-cancer mortality with low-dose computed tomographic screening. N Engl J Med. 2011;365:395–409.

(52)

Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-5

• Akciğer kanseri-2

NLST verileri ile diğer kuruluşlarca farklı kılavuzlar yayınlanmıştır:

NCCN

– ≥55 yaş, ≥30 paket-yıl sigara öyküsü, halen içiyor veya 15 yıldan az bir süredir bırakmış olma [Kategori 1]

– ≥50 yaş, ≥20 paket yıl sigara öyküsü + ek risk faktörü (KOAH, İPF ve çeşitli mesleki maruziyetler (asbest, arsenik, krom, silika, nikel, kadmiyum, berilyum ve dizel egzozu),radon maruziyeti) [Kategori 2B]

(53)

Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-6

• Akciğer kanseri-3

Dikkat edilmesi gereken konular;

• Referans araştırmaların akciğer kanseri gelişimi açısından yüksek riskli bir grup üzerinde

yürütülmüş olması

• BT ile alınan radyasyon (2017 yılında yayınlanan araştırmada tarama ile saptanan 108 akciğer

kanseri başına 1 radyasyona bağlı majör kanser)

• BT’nin yüksek duyarlılığıyüksek oranda yalancı pozitilik

Rampinelli, C., De Marco, P., Origgi, D., Maisonneuve, P., Casiraghi, M., Veronesi, G. ve diğerleri. (2017) Exposure to low dose computed tomography for lung cancer screening and risk of cancer: secondary analysis of trial data and risk-benefit analysis. Bmj, 356, j347.

(54)

Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-7

• Mesane kanseri

İdrar sitolojisi, hematüri için tekrarlayan idrar tetkikleri

Yeterli duyarlılığa sahip değil

• Cilt kanseri Cilt muayenesi

(UV radyasyon, cilt karsinojenleri) Etkinliği sınırlı

(55)

Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-8

• Diğer kanserler

– Lenfohemopoietik sistem (benzen, sistotoksik ajan, iyonizan radyasyon maruziyeti)  etkili bir tarama testi yok

– Mezotelyoma  PA grafi/BT ile tarama etkinliği

gösterilememiş; biyobelirteçler araştırma düzeyinde

(56)

Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-9

Ladou J, Harrison R. Current Diagnosis and Treeatment Occupational and Environmental Medicine. McGraw-Hill Education; 2014.

S:276-308.

(57)