TC
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Borçlar Özel Hukuku II Bütünleme Sınavı
15.6.2016
NOT: SINAV SÜRESİ 90 DAKİKADIR. SORULAR SADECE CEVAPLAR KISA, OKUNAKLI VE GEREKÇELİ OLACAKTIR. EK KAĞIT VERİLMEYECEKTİR. TÜKENMEZ KALEM KULLANILACAKTIR. BAŞARILAR… (Yrd. Doç. Dr. Sevgi Kayak)
Şehrin merkezindeki bir plazada rezidans daire sahibi olan R, bu daireyi iş adamı A’ya yıllığı 60 000 TL’dan olmak üzere iki yıllığına kiralar. Bu daireyi kendi şahsi ofisi olarak kullanacak olan A, daireye yerleştikten kısa süre sonra, klimanın yıllık bakımının yapılmamış olması nedeniyle arızalı olduğunu fark eder. R’yi arayarak arızanın giderilmesini ister. R, klimayı tamir etmesi için tamirci T ile anlaşır. R, klima tamirini tamamladıktan sonra T’nin çıkardığı 500 TL’lık fatura ile birlikte, temizlik şirketine her sene peşin olarak ödenmesi gereken temizlik giderlerine ilişkin faturayı da A’ya gönderir.
Faturaların bedelini ödemesi gerektiğinden emin olamayan A, şirket avukatı olan V’ye durumu anlatan bir mail atarak bu işle ilgilenmesini ister, V ise bu maile cevap vermez.
Sorular
1- a) R’nin klima tamir masrafı ve temizlik giderlerine ilişkin faturaları ödemesi için A’ya göndermesi haklı mıdır? Niçin? (15 P)
R’nin klima tamir masrafına ilişkin faturayı A’ya göndermesi haklı değildir. Zira kiraya veren kiralananı kullanıma elverişli şekilde teslim etmekle yükümlüdür, aksi halde ayıptan sorumlu olur. Kira sözleşmesinde ayıptan doğan sorumluluk, teslimden önceki ayıp ve sonradan ortaya çıkan ayıp olarak durumuna göre farklılaşmaktadır. Olayda teslim öncesi ortaya çıkan önemli olmayan bir ayıp vardır. BK m. 304/2’ye göre, kiralananın önemli olmayan ayıplarla tesliminde ise kiracı, kiralananda sonradan ortaya çıkan ayıplardan dolayı kiraya verenin sorumluluğuna ilişkin hükümlere başvurabilir. Buna göre, ayıbın giderilmesini veya ayıp oranında indirim yapılmasını isteyebilir Eğer kiraya veren, ayıbı gidermeyecek olursa kiracı, masrafları kiraya verene ait olmak üzere üçüncü bir kişiye gidertebilir. Bu durumda klimanın tamir masrafı kiraya veren R’ye ait olacağı için, buna ilişkin faturayı A’ya göndermesi haksızdır.
Temizlik giderlerine ilişkin faturayı A’ya göndermesi ise haklıdır. Zira BK m. 317 uyarınca, kiralananın olağan kullanımı için gerekli temizlik ve bakım giderlere kural olarak kiracı katlanmak zorundadır. Ancak söz konusu hüküm kiracının kullanımıyla ilgili olan temizlik giderlerine ilişkin olarak uygulanabilir. Kiraya verenin kullanımıyla ilgili bir gider ise BK m. 303’teki kiraya veren, kiralananın kullanımıyla ilgili olmak üzere, kendisi veya üçüncü kişi tarafından yapılan yan giderlere katlanmakla yükümlüdür hükmünün yorumu gereği kendi kullanımından kaynaklanan giderlere kendisi katlanmalıdır.
b) A’nın şirket avukatı V’den bu işle ilgilenmesini isteyen mailine V tarafından cevap verilmemesi olayında; A ile V arasında geçerli bir hukuki ilişki kurulmuş mudur? Neden? Eğer kurulmuşsa bu hangi hukuki ilişki olabilir? Kurucu unsurlar ve hukuki nitelikleri nelerdir? (15 p)
A il V arasında geçerli bir hukuki ilişki kurulmuştur. Bu ilişki vekalet ilişkisidir. Zira vekaletin kurulması başlıklı BK m.
503 hükmü uyarınca, kendisine bir işin görülmesi önerilen kişi, bu işi görme konusunda resmî sıfata sahipse veya işin yapılması mesleğinin gereği ise ya da bu gibi işleri kabul edeceğini duyurmuşsa, bu öneri onun tarafından hemen reddedilmedikçe, vekâlet sözleşmesi kurulmuş sayılır. V, resmi sıfata sahip olan bir kişi olarak A’dan gelen öneriyi derhal reddetmedikçe kabul etmiş sayılır, bu durumda susma kabul olarak yorumlanır.
Vekalet sözleşmesi, vekilin vekalet verenin menfaatine olmak üzere bir işin görülmesi borcunu üstlendiği bir sözleşmedir.
Buradaki iş kavramı gerek bir maddi fiili gerek bir hukuki işlemin yapılmasını içerecek kadar geniş anlama sahiptir.
Vekalet sözleşmesi; taraflara yüklediği borç bakımından sadece vekili borç altına soktuğu için tek taraflı, malvarlığına etki bakımından borçlandırıcı, edim tipi bakımından sürekli edimli, kuruluşu bakımından rızai bir sözleşmedir.
2- A’nın ihracat yaptığı ülke ile yaşanan siyasal bir kriz nedeniyle malların gümrükten geçişi yasaklanmış, mallarını satamayan A, nakde sıkışmıştır. Kira bedellerini ödemekte zorlanan A, son üç ayın kirasını da ödeyememiştir. Bu durumda R ve A’nın sahip olduğu hakları ayrı ayrı değerlendiriniz. (20 p)
Bu durumda R’nin sahip olduğu haklardan biri BK m. 315 uyarınca kiracıya yazılı olarak bir süre verip sözleşmeyi feshedeceği bildirimini yapmaktır. Kiracı, kiralananın tesliminden sonra muaccel olan kira bedelini veya yan gideri ödeme borcunu ifa etmezse, kiraya veren kiracıya yazılı olarak bir süre verip, bu sürede de ifa etmeme durumunda, sözleşmeyi feshedeceğini bildirebilir. Kiracıya verilecek süre en az on gün, konut ve çatılı işyeri kiralarında ise en az otuz
gündür. Bu süre, kiracıya yazılı bildirimin yapıldığı tarihi izleyen günden itibaren işlemeye başlar. Ayrıca, BK m. 352 uyarınca kiracı, bir yıldan kısa süreli kira sözleşmelerinde kira süresi içinde; bir yıl ve daha uzun süreli kira sözleşmelerinde ise bir kira yılı veya bir kira yılını aşan süre içinde kira bedelini ödemediği için kendisine yazılı olarak iki haklı ihtarda bulunulmasına sebep olmuşsa kiraya veren, kira süresinin ve bir yıldan uzun süreli kiralarda ihtarların yapıldığı kira yılının bitiminden başlayarak bir ay içinde, dava yoluyla kira sözleşmesini sona erdirebilir. Ayrıca kiracının temerrüde düşmesi nedeniyle kiraya veren, BK m. 117 vd. uyarınca borçlu temerrüdü hakkındaki hükümlere de dayanarak, olumlu zararını isteyebilir ya da sözleşmeden dönerek olumsuz zararlarını isteyebilir. Fakat sözleşmeden dönerse, kira sözleşmesi sürekli bir hukuki ilişki olduğundan bu ileriye yönelik fesih olacağından, kiracının kullanma edimini artık iade edemeyeceğinden, sonuç olarak yine kullanma karşılığını tazmin etmek zorunda kalacaktır. Bu durumda sözleşmeden dönme yerine olumlu zararın tazmini daha makul olur.
Bu durum karşısında kiracı, BK m. 138 uyarınca aşırı ifa güçlüğünün söz konusu olduğunu belirterek uyarlama talep edebilir. Söz konusu hüküm gereğince, tarafların önceden göremedikleri olağanüstü birtakım haller nedeniyle borcun aynen ifasının borçludan beklenmesi dürüstlük kurallarına aykırılık teşkil edecek, borçlunun mahfına sebep olacaksa, borçlu sözleşme koşullarında uyarlama isteyebilir. Buna göre kira bedellerinde indirim talep edebileceği gibi ödeme süresinin uzatılması gibi birtakım kolaylıklarla da uyarlama talep edebilir.
3- Siyasi krizin uzaması üzerine işleri gittikçe kötüleşen A, alacaklılarının kendisini iflasa sürükleyecekleri korkusuyla, sahip olduğu şirket hisselerinin yarısını eşi E’ye bağışlamıştır. Fakat bu bağışın ardından kısa süre sonra eşi E’nin, avukat V ile bir birliktelik yaşadığını öğrenmiştir. Bu durumda A’nın bağışladığı hisse senetlerini eşinden geri alması mümkün müdür? Nasıl? (20p)
Bu durumda bağışlamayı ger alabilir. BK m. 295 hükmüne göre bağışlayan aşağıdaki durumlardan biri gerçekleşmesiyle elden bağışlamayı veya yerine getirdiği bağışlama sözünü geri alabilir ve bağışlananın istem tarihindeki zenginleşmesi ölçüsünde, bağışlama konusunun geri verilmesini isteyebilir: 1. Bağışlanan, bağışlayana veya yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse. 2. Bağışlanan, bağışlayana veya onun ailesinden bir kimseye karşı kanundan doğan yükümlülüklerine önemli ölçüde aykırı davranmışsa. 3. Bağışlanan, yüklemeli bağışlamada haklı bir sebep olmaksızın yüklemeyi yerine getirmemişse. Olayda bağışlananın, bağışlayana karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerinden birini önemli ölçüde ihlal etmesi durumu söz konusudur, zira bağışlanan eş, bağışlayana karşı eşler arasındaki sadakat yükümlülüğünü ihlal etmiştir. BK . 297/1 uyarınca bağışlayan, geri alma sebebini öğrendiği günden başlayarak bir yıl içinde bağışlamayı geri alabilir.
4- Bu arada tamirci T, klimayı çalışır hale getirmiş, fakat elektrik kablolarındaki erimeyi fark edemediğinden dolayı, bir süre sonra klimanın kısa devre yapması yüzünden A, yaralanmıştır. Bu durumda A kime karşı, hangi hukuki sebeplerle, hangi hukuki taleplerde bulunabilir? Açıklayınız. (30 p)
Bu durumda R ile T arasında eser sözleşmesi söz konusudur. Eser sözleşmesi, yüklenicinin bir sonuç meydana getirmeyi taahhüt ettiği bir sözleşme olup, sonucun meydana gelmesi için çaba göstermek yetmez, sonucun başarılması da gerekir.
Eser sözleşmesinde kusur ölçütü, benzer alanlardaki işleri yüklenen basiretli bir yüklenicinin göstermesi gereken özen olarak belirlenmiştir. Bu her ne kadar özen ölçütü gibi belirlense de yüklenicinin borcunu ifasında kusur ölçütü olarak da değerlendirilir. Burada T, klima tamir sonucunu ortaya çıkaramamıştır ve sonucun ortaya çıkmamasında da kusurludur.
BU durumda R, T’ye karşı eser sözleşmesine aykırılıktan doğan talepleri ileri sürebilir.
A, R’ye karşı kira sözleşmesinden doğan taleplerde bulunabilir Zira kiralananın, teslimden önceki bir ayıbından dolayı kiracı zarar görmüştür, BK m. 308 uyarınca, kiraya veren, kusuru olmadığını ispat etmedikçe, kiralananın ayıplı olmasından doğan zararları kiracıya ödemekle yükümlüdür.
A T’ye karşı aralarında bir sözleşme ilişkisi bulunmamakla birlikte şartları varsa haksız fiil hükümlerine de başvurabilir.
