6. SINIF TÜRKÇE TAM ÖĞRENME
TİYATRO YAZI TÜRÜ Mustafa KAFA
KONU ANLATIMI……….……… :
TİYATRO
Oyuncuların sahnede seyirciler önünde canlandırmaları amacıyla yazılmış eserlere tiyatro denir. Okunmak için yazılmış tiyatrolar da vardır.
Ayrıca yazılan eserlerin sahnede oynanmasına ya da bu tür eserlerin oynandığı binaya da tiyatro denir.
Tiyatro eserleri müziksiz ( trajedi , komedi , dram ) ve müzikli ( opera , operet , komedi müzikal , bale , revü , skeç ) olmak üzere iki grupta toplanır .
ÖZELLİKLERİ:
İnsana ders vermek, onu düşündürmek onu yorum yapmaya yönlendirmek amacı taşır.
Genellikle oynanmak için yazılır. Okunmak için yazılan tiyatro türleri de vardır.
Olayları oluş (canlı) hâlinde gösterir.
Konuşma ve eyleme dayanan bir türdür.
Tiyatronun unsurları: “Yazar, eser, oyun ve seyirci”dir.
Tiyatronun temel ögeleri: “Olay, yer, zaman ve kişiler”dir.
TİYATRO İLE İLGİLİ TERİMLER:
Aktör, Aktris: Erkek ve Kadın oyunculara verilen isim.
Drama: Bir tiyatro metninin oyuncular tarafından sahnede canlandırılmasıdır.
Diyalog: Kişilerin karşılıklı konuşmaları.
Jest: Sanatçının bütün hareketlerine verilen ad.
Kabare: Güncel, toplumsal konuları eleştirel bir tavırla yansıtan, izleyici ile içlidışlı olunan oyunlardır.
Kulis: Sahne arkası.
Melodram: Bestelenmiş dramdır.
Mimik: Yüz hareketleriyle duygu ve düşünce anlatılması.
Mizansen: Oyuncuların sahnedeki hareketlerine denir.
Monolog: Bir kişinin tek başına konuşması.
Opera: Orkestra eşliğinde söylenen, tüm sözleri bestelenmiş oyun.
Pandomima: Sessiz hareketler, jestler, yüz ifadeleri ve kostümler yoluyla duyguları, düşünceleri anlatmaya yarayan tiyatro çeşididir.
Sahne (perde): Oyunun her bölümüne verilen ad.
Senaryo: Bir oyunun ve filmin bütün ayrıntılarıyla yazıldığı metindir.
Skeç: Kısa yazılmış, güldürme amaçlı oyun.
Suflör: Tiyatroda, kuliste bulunarak oyunculara sözlerini fısıltıyla söyleyip hatırlatan yardımcı.
Temsil: Bir tiyatro eserinin oynanması.
: ……….………ALIŞTIRMALAR
🔸 Alttaki alıntılardan tiyatro metni olanları işaretleyiniz.
[ ] Refik Halit tekrar yerine otururken sordum:
— Ailenizden herhangi birine bu eseri verip okutur musunuz?
— Herhangi birine veremem. Ailemden seviyesi yüksek olanlara veririm. Seviyesi yüksek olmayan, zaten bu eserden bir zevk alamaz. Zira öyle bir kimsenin eseri anlaması kabil değildir.
[ ] (Süratle kocasının resmine gider.)
— Öyle değil mi Murtaza’cığım? (Resmin yanında oturarak) Sen emin ol güzelim. Ben senin zevciyet hatıralarına kıyamete kadar sadık kalacağıma yemin ettim. Dünya yıkılsa bu yeminimi tutacağım.
[ ] Müzik yavaşlar, söner. Kısa bir anlık susma.
Ardından bir zorlanma sesi, sürünme. Yaklaşır. Çok yakından soluklanmalar. İnilti. Durur. Yine susma.
Turgut — Hey, kimse yok mu? (Sesi yankılanır.) Hey, kimse yok mu? (Susma.) Ahhhh… Bacağım… (İnilti ve soluma sesleri çıkarır.) Karanlık, sanki cehennem.
[ ] Niğde’den epeyce uzaklaştıktan sonra yol arkadaşlarımdan birine:
— Buralarda bir Andaval olacak, dedim; acaba ne vakit geleceğiz?
O, eliyle yolun sağındaki bir tepeyi gösterdi:
— Nah işte… Biraz evvel geçtik, dedi.
Niğde’ye gelirken Faruk Nafiz’in han meselesinde nasıl kolay anlaştıksa andaval kelimesi üzerinde de öyle anlaşmıştık. Biraz gülümsetti bu durum bizi çünkü malumunuz andaval kelimesinin nasıl bir sıfat olarak kullanıldığı.
[ ] Yaşlı Kadın — Hiç istemedin… Gözleirn sağlamken de eline bir roman alıp okuduğunu gören olmadı ….
İsteseydin kötü mü olurdu? Bana da okurdun, ben de dinlerdim hem.
Yaşlı Adam — Çocuklara kerat cetvelini ben ezberletmedim mi? maliyenin o vergi hesaplarını okudum… Bıkmışım demek ki…
[ ] Akşama doğru sahnedeki tüm dekorları topladık.
Yarın başka bir oyunun temsili yapılacakmış. Seyirciler gidince tiyatro bir sessizliğe bürünmüştü en son ben kalmıştım. Çıktım sahneye
— Evet sayın izleyiciler şimdi meşhur oyunumuzu sizin için sahneliyoruz.
Alkışlar kıyamet gibi yıkılıyor ortalık.
TÜRKÇE DERSİ
ETKİNLİKLER………..……… :
🔸 Tiyatro terimleri ile anlamlarını eşleştiriniz.
Senaryo - Monolog - Suflör - Diyalog - Skeç - Kulis
……….: Kısa yazılmış, güldürme amaçlı oyun.
……….: Tiyatroda, kuliste bulunarak oyunculara sözlerini fısıltıyla söyleyip hatırlatan yardımcı.
……….: Bir oyunun ve filmin bütün ayrıntılarıyla yazıldığı metindir.
……….: Kişilerin karşılıklı konuşmaları.
……….: Bir kişinin tek başına konuşması.
……….: Sahne arkası.
🔸Aşağıdaki bilgileri inceleyiniz doğru olanlara D, yanlış olanlara Y yazınız.
[ ] Tiyatroların sahnelendiği binalara salon adı verilir.
[ ] Oyuncuların yaptığı yüz hareketlerine mimik adı verilir.
[ ] Tiyatroda erkek oyuncuya aktris, bayan oyuncuya aktör adı verilir.
[ ] Karagöz ve Hacivat bir tiyatro oyunudur.
[ ] Tiyatro eserlerinde oyuncuların yaptıkları davranışlar senaryoda parantez içerisinde gösterilir.
[ ] Pandomima, müzik eşliğinde sözü bestelenmiş tiyatro türüdür.
[ ] Tiyatrolar müzikli ve müziksiz olarak ikiye ayrılır.
🔸Tiyatro metninden alınmış bölümlerdeki boşlukları olay akışına göre doldurunuz.
Turgut: — Bir dakika bir şey göremiyorum. ( Cebindeki…
………...) — Sesimi duyuyor musunuz? Bu camsız kapının mı ardındasınız.
Nevin: — ………..
Turgut: — Bir şeyiniz yok ya? İyimi siniz? Onu söyleyin önce.
Nevin: — ……… Öyle sanıyorum.
Turgut: — Kapının sizden yana olan yerinde herhangi bir engel var mı?
Nevin: — Bilemiyorum ki? Her yer ………
Turgut: — Elinizi kapıya dayayıp iki yandan yavaş yavaş aşağı doğru indirin.
Nevin: (……….……….……….) — ………
Turgut: — Herhangi bir ……….
Nevin: — Hayır
Turgut: — Ozaman ……….
kapıyı kırıp ……… .
: ………..………..………TEST
1. İnsanların gece mağarada yaktıkları ateşin gölgeleriyle ilk ………., ilkel baltalarıyla taşları yontmalarıyla……….., belki de ellerindeki çamurların taşlardaki izleriyle ……… ortaya çıkmıştır.
Yukarıdaki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) resim - müzik - tiyatro B) heykel - tiyatro - resim C) tiyatro - heykel - resim D) resim - tiyatro - heykel
2. Aşağıdakilerden hangisi tiyatronun yapı unsurlarından biri değildir?
A) Dekor B) Kostüm C) Senaryo D) Şiir
3. Aşağıdakilerden hangisi bir tiyatro terimi değildir?
A) Suflör B) Dekor C) Tiraj D) Perde
Tiyatro ve edebiyat iç içe bir o kadar da farklı. Tarihleri insanlık kadar eski olmasına rağmen tiyatro gösterir, canlı canlı yaşatır. Edebiyat hissettirir. Temel çıkışları insanlığı insana anlatmaktır ama yürüdükleri yol farklı sokaklara çıkmaktadır.
4. Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Edebiyat ve tiyatronun farklı sanatlar oluşu.
B) Edebiyat ve tiyatronun ortak noktaları.
C) Tiyatronun edebiyattan ayrılan yönü.
D) Tiyatronun edebiyattan eskiliği.
5. Tiyatroda kullanılan en temel anlatım teknikleri aşağıdakilerden hangisinde bir arada verilmiştir?
A) Öyküleme - Açıklama B) Diyalog - Monolog C) Tartışma - Betimleme D) Tasvir - Geriye dönüş
6. Aşağıdaki hangi tür sahnelenmeye uygun değildir?
A) Fabl B) Karagöz C) Masal D) Deneme
7. Tiyatro ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
