• Sonuç bulunamadı

Varl›¤›m›z›n Parametresi

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Varl›¤›m›z›n Parametresi"

Copied!
1
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

10 A¤ustos 2001 B‹L‹MveTEKN‹K

B ‹ L ‹ M V E T E K N L O J ‹ H A B E R L E R ‹

Yaklafl›k 600 fizikçiden oluflan ulus- lararas› bir ekip, k›saca "yük efllenik- lik" (Charge Parity ya da k›saca CP) diye bilinen kuramsal bir simetrinin do¤ada ihlal edildi¤ini ilk kez kuflku- ya yer b›rakmayacak biçimde belirle- di ve bu dengesizli¤in parametresini 6 Temmuz günü California’daki Stanford Do¤rusal H›zland›r›c› Mer- kezi’nde (SLAC) aç›klad›.

Bizler de dahil olmak üzere evrende- ki tüm madde asl›nda maddeyle karfl›

madde aras›ndaki bir asimetrinin ürünü. Normalde maddeyle karfl›

madde birbirlerini yok etmeden çok k›sa bir süre içinde var olabiliyorlar.

Evreni oluflturan Büyük Patlama’da kuramlara göre ayn› miktarda madde ve karfl› madde yarat›lm›fl olmas› ge- rekiyor. 1967 y›l›nda Rus fizikçi And- rei Sakharov, bu çeliflkiyi aç›klamak için CP ihlali düflüncesini ortaya att›.

Bilimadamlar› uzun y›llard›r bu fark- l›l›¤› saptamak ve neden meydana geldi¤ini araflt›rmaktayd›lar. SLAC deneyinin sonucu, maddeyle karfl›

maddenin (ya da antimaddenin) bir- birlerinin ayna görüntüleri olmad›¤›- n› ve farkl› fiziksel özelliklere sahip olabileceklerini gösteriyor. Bu du- rumda en az iki atomalt› parçac›¤›n CP simetrisini tafl›mad›¤› ortaya ç›k- m›fl bulunuyor. Araflt›rmalar derinlefl- tikçe, daha güçlü h›zland›r›c›lar ve dedektörler devreye girdikçe, uyum- suzlar kervan›na baflkalar›n›n da ka- t›lmas› olas›.

Yük efllenikli¤i bir maddenin karfl›t›

olan antimaddeyle ayn› yap›da ve ay-

n› özelliklere sahip olmas›n›

öngörür. Yani madde ile karfl› maddenin elektrik güçlerinin de¤ifl-tokufl edil- di¤inde ve ayna görüntüleri de tepe taklak edildi¤inde davran›fllar›n›n birbirleriyle ile ayn› olmas› gerekti¤ini öngörür. Ancak en az›ndan atomlar›n bozunmas›ndan sorumlu zay›f kuvvet için bunun geçerli olmad›¤› gö- rüldü. 1964 y›l›nda gerçek- lefltirilen bir deney, mezon ad› verilen bir a¤›r atomalt›

parçac›k s›n›f›nda efllenikli-

¤in ihlal edildi¤ini ortaya koydu. Me- zonlar, bir kuarkla, farkl› "çeflni" ve karfl›t "renkte" bir antikuark aras›n- da çok k›sa süreli bir beraberlik. De- neyde, mezonlar›n kaon adl› küçük kütleli bir türünün zaman zaman bir antikaona dönüfltü¤ü, ancak bir anti- kaonun, kaona dönüflmesinin 500 kez daha seyrek gerçekleflti¤i görül- dü. Ancak CP ihlalinin kesin olarak belirlenebilmesi için deneyin kaon gi- bi küçük de¤il, görece büyük B me- zonlar›yla da gerçeklefltirilmesi gere-

¤i ortaya ç›km›flt›. Çünkü bunlar, da-

ha a¤›r parçac›klar. Hem B-mezonla- r›, hem de karfl›parçac›klar› olan an- ti-B mezonlar protondan befl kat da- ha kütleli. Ancak bunlar, saniyenin trilyonda biri kadar bir süre içinde var olabiliyorlar. CP ihlalinin s›nan- mas› için B-mezonlar› üzerinde du- rulmas›n›n nedeni, bunlar›n dedek- törlerde görece daha iyi izlenebilme- leri ve eflitsizli¤in belirlenebilece¤i daha fazla veri sa¤layabilmeleri. Ama önce bu mezonlar› çok say›da olufltu- racak "B-fabrikalar›" kurulmas› gere- kiyordu.

+

-

Varl›¤›m›z›n Parametresi

BaBar Detektörü

SLAC’taki do¤rusal h›zland›r›c› tüneller

Fizik

Referanslar

Benzer Belgeler

Bunun ölçüleri bu serbest ticaretin etkileri son derece önemlidir ve yaptığımız hesaplara göre özellikle rekabet ye- tenekleri bakımından Türk sanayiinin (1960 lardan

ATLANTİS PREMIUM, WORLD ATLANTİS, HOBİ PLUS, HOBİ LIFE VE HOBİ EVLERİ’nden sonra yeni projemiz HOBİ EXTRA için de Kurtköy’ü seçtik.. BAŞLI BAŞINA

Meslek, kişilerin belli bir eğitimle edindikleri ve hayatlarını kazanmak için sürdürdükleri düzenli ve kurallı faaliyetler bütünü olarak.. tanımlanabilir. Meslek

183 programlarında yer alan temel öğeler bağlamında analiz ederken, Yılmaz ve Sayhan tarafından gerçekleştirilen çalışmada ise lisans öğretim programları düzeyinde

Daha ileriki yaşlarda ise fasiyal paralizi nedeniyle ifadesiz yüz görünümü ve abdusens sinir tutulumuyla dışa bakış felci ilk göze çarpan bulgulardır Bunun

ve Perakende Satış Faaliyetlerinin Hukuki Ayrıştırmasına İlişkin Usul ve Esaslar”ına göre dağıtım şirketinden ayrılarak 1 Ocak 2013 tarihinde kurulan Sepaş

001 Oturum Başkanı, 1.Ulusal Eğ. İstitut, 1991, Salzburg - AVUSTURYA 006 Oturum Başkanı, ’Zeitgenossische Türkische. Uluslar arası İlhan Koman Sem., Edirne - TÜRKİYE 011

Direkler evin dere- cesine göre işlenmeden bırakıldığı gibi ayrı ayrı renklere d