10 A¤ustos 2005 B‹L‹MveTEKN‹K
Hubble Teleskopu’nun Ocak (Fornax) Tak›my›ld›z› bölgesinde optik (gözümüzün alg›layabildi¤i ›fl›k) dalga boylar›nda alm›fl oldu¤u görüntülerdeki çok soluk gökadalar› Spitzer K›z›lalt› Teleskopu’yla inceleyen gökbilimciler, bunlardan gelen ›fl›¤›n 13 milyar y›l önce, yani evren henüz 700 milyon yafl›ndayken yola ç›kt›¤›n› belirlediler. Üstelik gözlenen gökadalar›n 300 milyon yafl›na varm›fl olduklar› anlafl›ld›. Büyük gökadalar, daha küçüklerin çarp›fl›p birleflmesiyle olufltu¤undan, küçük gökadalar ve içlerindeki büyük ilk kuflak y›ld›zlar çok daha önce ortaya ç›km›fl olmal›.
NASA Bas›n Bülteni, 2 Nisan 2005
En Eski Disk Gezegen
Ç›karacak m›?
Her kural›n istisnas›n›n olmas›, gökbilim için de geçerli. Burada kural, yeni oluflmufl
bir y›ld›z›n çevresinde bulunan ve gezegenlerin içinde olufltu¤u gaz ve toz diskinin birkaç milyon y›l kaybolmas›. Nedeni, büyük olas›l›kla diskteki malzemenin, oluflumlar›n› tamamlam›fl
gezegenlerde toplanmas›. Ancak, gökbilimciler büyük bir istisnay› yakalam›fl bulunuyorlar.
Disk, Dünya’dan 350 ›fl›ky›l› uzakl›kta Bo¤a (Taurus) Tak›my›ld›z› bölgesinde
Stephenson 34 sisteminde iki k›rm›z› cüce y›ld›z› çevreliyor. Spitzer k›z›lalt› teleskopuyla yap›lan gözlemler, diskin iç kenar›n›n ikili y›ld›z sisteminden yaklafl›k 100 milyon km, d›fl kenar›n›nsa en az 1 milyar km uzakl›kta oldu¤unu gösterdi. Gökbilimciler diskin Spitzer’in
alg›layamayaca¤› kadar so¤uk bölgelerinin çok daha öteye kadar uzanabilece¤ini söylüyorlar. Y›ld›zlar›n yayd›¤› ›fl›ktan yafllar›n› hesaplayan araflt›rmac›lar, y›ld›zlarla ayn› zamanda oluflan diskin yafl›n› 25 milyon y›l olarak hesaplam›fllar. Keflfi yapan Harvard Smithsonian Astrofizik Merkezi ekibinden Lee Hartmann, bu yafla gelmifl diskten fazla bir fley beklemiyor. “Yeni do¤an bir y›ld›z, ne yapacaksa 10 milyon y›l içinde yapm›fl olur. E¤er bu disk flimdiye kadar bir gezegen oluflturamad›ysa, herhalde bundan sonra hiç oluflturamaz” diyor. Ayn› ekipten Nuria Calvet ise farkl› görüflte: “Diskte hâlâ oldukça büyük miktarda gaz bulunuyor; dolay›s›yla hâlâ gaz devi gezegenler oluflturabilir”.
NASA Bas›n Bülteni, 18 Temmuz 2005
B ‹ L ‹ M V E T E K N L O J ‹ H A B E R L E R ‹
