• Sonuç bulunamadı

3. SINIF FEN BİLİMLERİ

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "3. SINIF FEN BİLİMLERİ"

Copied!
161
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)
(2)

3. SINIF FEN BİLİMLERİ

Bu kitabın bütün hakları Mavi Deniz Yayıncılığa aittir.

Yayınevinin yazılı izni olmaksızın kısmen veya tamamen alıntı yapılamaz ve çoğaltılamaz.

Copyright © 2020

YAZAR

Ahmet KÜÇÜKAYDIN

DİZGİ - GRAFİK - KAPAK TASARIMI Resul KÖSE

YAYINEVİ

MAVİ DENİZ YAYINLARI

+90 553 382 47 72 - +90 538 944 34 09 www.mavidenizyayinlari.com

BASKI Özgür Web Ofset Sertifika No: 46821

BASIM YERİ ve TARİHİ ANKARA - 2020

ISBN: 978-605-9266-25-3

(3)

İSTİKLAL MARŞI

Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak, Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;

O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal!

Kahraman ırkıma bir gül; ne bu şiddet, bu celal?

Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal...

Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklal.

Mehmet Âkif ERSOY

(4)

Mustafa Kemal ATATÜRK

1881-1938

(5)

İÇİNDEKİLER

GEZEGENİMİZİ TANIYALIM

Dünya’mızın Şekli ...

Dünya’mızın Katmanları ...

Manto ve Çekirdek ...

Kara ve Su Katmanı ...

Kara, Su ve Hava Katmanı ...

Havanın Varlığı,

Karalarla Suları Kıyaslıyorum ...

Etkinliklerle Gezegenimizi Tanıyalım ...

Değerlendirme - 1 ...

BEŞ DUYUMUZ

Duyu Organlarımız ve Görevleri ...

Görme Organımız: Göz ...

Göz Sağlığı ...

Duyma Organımız: Kulak ...

Kulak Sağlığı ...

Koku Alma Organımız: Burun ...

Burun Sağlığı ...

Tat Alma Organımız: Dil ...

Dil Sağlığı ...

Dokunma Organımız Deri,

Deri Sağlığı ...

Etkinliklerle Beş Duyumuz ...

Değerlendirme - 2 ...

KUVVETİ TANIYALIM

Hareket Eden Varlıklar ...

Sallanma - Dönme - Yön Değiştirme ...

Hızlanan ve Yavaşlayan Hareket ...

Hızlanma - Yavaşlama - Dönme

Sallanma - Yön değiştirme ...

İtme - Çekme ...

Hızlandırma - Yavaşlatma - Durdurma ....

Hareketli Cisimler ve Tehlike ...

Etkinliklerle Kuvveti Değerlendiriyorum . Değerlendirme - 3 ...

Değerlendirme - 4 ...

7 11 13 15 17

19 21 23

27 29 31 33 35 37 39 41 43

45 47 49

53 55 57

59 61 63 65 67 69 71

MADDEYİ TANIYALIM

Maddeyi Niteleyen Özellikler ...

Sertlik - Yumuşaklık - Esneklik ...

Kırılgan - Renkli - Kokulu ...

Tat - Pürüzlü - Pürüzsüz ...

Maddeyi Niteleyen Özellikler ...

Bazı Maddeler Zarar Verebilir ...

Güvenlik Önlemleri ...

Maddenin Hâlleri ...

Maddenin Sıvı ve Gaz Hâli ...

Değerlendirme - 5 ...

Değerlendirme - 6 ...

ÇEVREMİZDEKİ IŞIK VE SESLER Işığın Görmedeki Rolü ...

Görme Olayının Gerçekleşmesi ...

Doğal ve Yapay Işık Kaynakları ...

Ses Her Yönde Yayılır ...

Uzaklık ve Ses Şiddeti Arasındaki İlişki ...

Doğal ve Yapay Ses Kaynakları ...

Ses Şiddetinin İşitme İçin Önemi ...

Şiddetli Sesin Zararları - İşitme Kaybı ...

Değerlendirme - 7 ...

CANLILAR DÜNYASINA YOLCULUK Çevremizdeki Varlıkları Tanıyalım ...

Canlıların Özellikleri ...

Bitkinin Gelişimi ...

Yaşadığımız Çevre ...

Çevremizi Koruyalım ...

Doğal ve Yapay Çevre ...

Milli Parklar - Doğal Anıtlar ...

Çevremizi Koruyalım ...

Değerlendirme - 8 ...

ELEKTRİKLİ ARAÇLAR

Elektrikli Araç - Gereçler ...

Elektrik Kaynakları ...

Elektriğin Güvenli Kullanımı ...

Değerlendirme - 9 ...

Değerlendirme - 10 ...

Cevap Anahtarları ...

75 77 79 81 83 85 87 89 91 93 95 99 101 103 107 109 111 113 115 117 121 125 127 131 133 135 137 139 141 145 149 153 155 157 159

(6)

01 GEZEGENİMİZİ

TANIYALIM

(7)

GEZEGENİMİZİ TANIYALIM

Dünya’mızın Şekli Neye Benzer?

Kara ve Su Katmanları Hava Katmanı

Dünya’mızın Katmanları

DÜNYA’MIZIN ŞEKLİ

DÜNYA’MIZIN KATMANLARI

Dünya’mızın şeklinin küreye benzediğinin farkına varacağız.

Dünya’mızın şekliyle ilgili model hazırlayacağız.

Dünya’nın yüzeyinde karaların ve suların yer aldığını kavraya- cağız.

Dünya’da etrafımızı saran bir hava katmanının bulunduğunu açıklayacağız.

Dünya yüzeyindeki kara ve suların kapladığı alanları model üzerinde karşılaştıracağız.

KONULAR:

NELER ÖĞRENECEĞİZ?

(8)

Soyadı:

Adı: Dünya’mızın Şekli

A. Aşağıdaki görselleri inceleyelim. Açıklamaları okuyalım. Soruları cevaplandıralım.

Dünya’da bir noktadan havalanan uçak, hep aynı yöne uçarsa başladığı nok- taya ulaşır. Örneğin Ankara’dan kalkan bir uçak sürekli doğuya doğru uçtuğunda tek- rar Ankara’ya gelir. Bu durum, Dünya’nın şeklinin küreye benzemesinin sonucudur.

SORU: Hep aynı yönde uçan uçağın aynı noktaya ulaşması neyin sonucudur?

CEVAP:

Güneş doğarken önce Güneş’in bir kısmı, sonra yarısı, en sonunda ise ta- mamı görülür. Güneş batarken de ya- vaş yavaş gözden kaybolur. Bu olay Dünya’nın şeklinin küreye benzediğinin kanıtıdır.

SORU: Güneş’in yavaş yavaş batması neyin kanıtıdır?

CEVAP:

Uzaydan çekilen fotoğraflar Dünya’nın şeklinin küreye benzediğini kanıtlamakta- dır. Dünya’mız alt ve üst kısımlardan hafif basık, yanlardan şişkindir.

SORU: Dünya’mızın şekli nasıldır?

a.

b.

c.

(9)

C. Aşağıdaki metni okuyalım. Soruları cevaplandıralım.

MACELLAN

Ferdinand Macellan adlı denizci Dünya’nın çevresini do- laşan ilk kişidir. 1522 yılında gemileriyle yola çıktı. Sürekli batıya giderse, tekrar yola çık- tığı yere döneceğini düşünüyor- du. Aylar süren yolculuğun ardından yola çıktıkları yere geri döndüler. Böy- lece Dünya’nın yuvarlak olduğunu kanıtlamış oldular.

SORU: Ferdinand Macellan bu yolculukla neyi kanıtlamış oldu?

CEVAP:

SORU: Gemicilerin başladıkları noktaya dönmeleri Dünya’nın hangi özel- liğinin sonucudur?

CEVAP:

1 Karaya yaklaşan bir geminin önce direk ve bacası görünür. D Y

3 Dünya düz olduğundan dolayı geminin önce direk ve bacası

görünmüştür. D Y

5 Karadan uzaklaşan bir geminin son olarak direk ve bacaları

kaybolur. D Y

2 Karaya yaklaşan bir geminin son olarak gövdesi görünür. D Y

4 Karadan uzaklaşan bir geminin önce gövdesi gözden kaybolur. D Y

6 Geminin önce bacasının, sonra gövdesinin görünmesi Dün-

ya’nın küre şeklinde olduğunun kanıtıdır. D Y B. Resimlere göre ifadeler doğruysa “D”, yanlışsa “Y” kutusunu boyayalım.

(10)

Soyadı:

Adı: Dünya’mızın Şekli

A. Aşağıda eski zamanlarda insanların Dünya’mızın şekli ile ilgili görüşleri verilmiştir. Görüşleri numaraları kullanarak resimlerle eşleştirelim.

Bundan binlerce yıl önce yaşayan eski Mısırlılar Dünya’yı bir kutu, gökyüzünü de o kutunun kapağı gibi düşünüyorlardı.

Eski zamanlarda bir grup insan Dünya’nın bir öküzün boynuzları üzerinde durduğunu, öküzün boynuzlarını sallamasıyla deprem olduğunu düşünüyorlardı.

Eskiden Hintliler Dünya’nın kaplumbağanın sırtın- da durduğunu, kaplumbağanın da sonsuz bir de- nizde yüzdüğünü düşünüyorlardı.

Gezegenimizin farklı yerlerindeki inanışlardan bir tanesi de Dünya’mızın tepsi şeklinde olduğu ve su üzerinde yüzdüğüdür.

Dünya’nın düz olduğunu düşünenler gemilerle uzaklara ilerlediklerinde Dünya’nın kenarından aşağı düşeceğine inanıyorlardı.

1

2

3

4

5

(11)

B. Dünya’nın uzaydan çekilmiş fotoğrafını inceleyelim. Noktalı yerlere uy- gun ifadeleri yazalım.

C. Aşağıdaki soruları cevaplandıralım.

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte uzaya ... gönderilmiştir.

Uzaya gönderilen araçlardan Dünya’mızın ... çekilmiştir.

Çekilen fotoğraflar ve görüntülerde Dünya’mızın şekli net olarak görülmek- tedir. Dünya’mız alttan ve üstten biraz basık, yanlardan ... şekil- dedir. Kısacası Dünya’mız ... şeklindedir.

1.

a b c d

Dünya’mızın şeklini yukarıdakiler- den hangilerine benzetebiliriz?

A. a-b B. a-d C. c-d

3. Dünya’mızın şeklini doğru şekilde açıklayan ifade hangisidir?

A. Dünya’mız yanlardan basık, alttan ve üstten şişkincedir.

B. Dünya’mız yanlardan şişkince, alttan ve üstten tümsektir.

C. Dünya’mız alttan ve üstten basık, yanlardan şişkincedir.

4. Dünya’mızın ... benze- yen bir şekli vardır. İfadesinde noktalı yere hangisi gelmelidir?

A. silindire B. koniye C. küreye 2. Portekizli kaşifin gemileriyle hep

batıya gittikten sonra yine aynı noktaya varması Dünya’nın hangi özelliğiyle ilgilidir?

A. Dünya’nın büyük olmasıyla B. Dünya’nın geniş olmasıyla C. Dünya’nın yuvarlak olmasıyla

fotoğrafları küre

şişkin araçlar

(12)

Soyadı:

Adı: Dünya’mızın Katmanları

A. Aşağıdaki noktalı yerlere Dünya’mızın katmanlarını yazalım.

B. Aşağıdaki noktalı yerlere ifadelere uygun katmanın adını yazalım.

...

...

...

...

...

...

...

...

Dış Çekirdek Yer Kabuğu İç Çekirdek Manto

1

5 3

7 2

6 4

8

En içte yer alan katmandır.

Canlıların yaşadığı katmandır.

İç çekirdeği çevreleyen katmandır.

En sıcak olan katmandır.

Manto katmanının altındaki katmandır.

Yer kabuğunun altındaki katmandır.

Yapısı magmadan oluşmuş katmandır.

Kara katmanı olarak da bilinen katmandır.

...

...

...

...

(13)

C. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerlere uygun ifadeleri yazalım.

D. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım.

( ... ) Eski zamanlarda Dünya’nın şekliyle ilgili farklı düşünceler vardı.

( ... ) Uzaydan çekilen fotoğraf ve görüntülerde Dünya’nın yuvarlak olmadığı görüldü.

( ... ) Dünya’nın merkezinde yer alan çekirdek katmanı iki bölümden oluşur.

( ... ) Dünya’mız iç içe geçmiş katmanlardan oluşur.

( ... ) Dünya’mızın en sıcak katmanı manto katmanıdır.

( ... ) Dünya’mız alttan ve üstten basık, yanlardan şişkin bir küreye benzemektedir.

( ... ) Manto katmanı yüksek sıcaklık nedeniyle sıvı haldedir.

yer kabuğu manto basık

merkezinde farklı küreye

Dünya’mızın şeklini geometrik cisimlerden ... benzetebiliriz.

Yer kabuğunun hemen altında ... katmanı yer alır.

Dünya’mız alttan ve üstten ... , yanlardan şişkin bir kü- reye benzemektedir.

Dünya’mızın ... yer alan katmana iç çekirdek denir.

Dünya’mız içten dışa doğru ... katmanlardan oluşur.

... Dünya’mızın dış kısmını oluşturur.

a.

a.

d.

d.

b.

b.

e.

f.

g.

c.

e.

c.

f.

(14)

Soyadı:

Adı: Manto - Çekirdek

A. Aşağıdaki açıklamaları okuyalım. Noktalı yere katmanın adını yazalım.

B. Aşağıdaki ifadeleri okuyalım. Doğruysa “D”, yanlışsa “Y” kutusunu boyayalım.

...

Yer kabuğunun altında bulunan katmanda kayalar erimiş haldedir. Eri- miş haldeki bu kayalar yer kabuğunda oluşan çatlaklardan kendilerine yol bularak yeryüzüne ulaşırlar. Yeryüzü- ne ulaştıkları noktalarda yanardağları oluştururlar. Dağlardan aşağıya ak- tıktan sonra zamanla soğurlar ve katı hâle dönüşürler.

1 Manto, Dünya’mızın en soğuk katmanıdır. D Y

5 Manto, magma adı verilen bir maddeden oluşur. D Y

3 Maddeler mantoda erimiş halde bulunur. D Y

7 Manto, insanlar tarafından gözlenebilen bir katmandır. D Y

2 Manto, akışkan bir yapıya sahiptir. D Y

6 Mantoyu oluşturan magma yeryüzüne çıkabilir. D Y

4 Manto, Dünya’nın en içteki katmanıdır. D Y

8 Magmanın yeryüzüne çıktığı yerlere yanardağ denir. D Y

9 D Y

(15)

1. Yer kabuğuna komşu olan katman aşağıdakilerden hangisidir?

A. İç çekirdek katmanı B. Manto katmanı

C. Dış çekirdek katmanı

2. I. Sıcaklık nedeniyle erimiş kaya- lardan oluşur.

II. Canlıların yaşamını sürdürebile- ceği koşullara sahiptir.

Manto katmanı ile ilgili verilen bilgiler için hangisi doğrudur?

A. Her iki açıklama da doğrudur.

B. I. açıklama doğru, II. açıklama yanlıştır.

C. I. açıklama yanlış, II. açıklama doğrudur.

3.

?

Soru işareti ile belirtilen katmanın altında yer alan katman hangisidir?

A. Yer kabuğu katmanı B. İç çekirdek katmanı C. Dış çekirdek katmanı

4. Dünya’mızı yumurtaya benzetecek olursak sarısını hangi katmana benzetebiliriz?

A. Yer kabuğu B. Manto C. Çekirdek

C. Aşağıda manto ve çekirdek katmanı ile ilgili bilgiler verilmiştir. Bilgileri nu- maraları kullanarak ait olduğu katmana yazalım.

D. Aşağıdaki soruları cevaplandıralım.

1 Yer kabuğuna en uzak katmanım.

4 Yüksek sıcaklık nedeniyle erimiş kayalardan oluşurum.

3 Yer kabuğunun altındaki katmanım.

7 Dünya’nın merkezindeki katmanım.

2 Dünya’nın en sıcak katmanıyım.

6 Yüksek sıcaklık nedeniyle sıvı haldeyim.

5 İç ve dış olarak iki katmandan oluşurum.

8 Yer kabuğunun çatlaklarından sızarak yeryüzüne ulaşırım.

MANTO: ÇEKİRDEK:

(16)

Soyadı:

Adı: Kara ve Su Katmanı

A. Aşağıda kara ve su katmanını oluşturan unsurlar verilmiştir. Bu unsurları uygun tabloya yazalım.

B. Aşağıdaki ifadeleri okuyalım. Doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazalım.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

KARA KATMANI SU KATMANI

( ... ) Kara katmanı ile su katmanı iç içe olan katmanlardır.

( ... ) Kara katmanı taş, toprak ve kayalardan oluşmuştur.

( ... ) Su katmanı canlıların yaşamasına elverişli değildir.

( ... ) Yeraltı suları kara katmanının bir parçasıdır.

( ... ) Yer kabuğu bazı yerlerde kalın, bazı yerlerde incedir.

( ... ) Suların kapladığı alan, karaların kapladığı alandan fazladır.

( ... ) Su katmanı Dünya’mızın iç kısmında yer alan katmandır.

( ... ) İnsanlar yaşamlarını kara katmanının içinde sürdürürler.

( ... ) Kara tabakasının çukur yerleri sularla doludur.

dağlar denizler ovalar göller

nehirler ormanlar yaylalar yeraltı suları

çöller buzullar okyanuslar vadiler

a.

e.

c.

g.

b.

f.

d.

h.

ı.

(17)

C. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun ifadeleri yazalım.

D. Aşağıda solda verilen ifadelerle sağdaki ifadeleri rakamları kullanarak eşleştirelim.

1

3

5 2

4

Kara ve su katmanları gözlenemez katmanlardır.

Çekirdek, Dünya’nın gözlenebilir katmanlardır.

Dünya’da suların kapladığı alan

karaların kapladığı alanlardan fazladır.

Çekirdek ve manto yer kabuğu adı da verilir.

Kara katmanına en ağır ve en sıcak katmanıdır.

1 Yer kabuğu aynı zamanda ... olarak da bilinir.

4 Yeryüzünün büyük kısmı ... kaplıdır.

3 Kara katmanı ... ve insanların yaşama alanıdır.

2 ... kara katmanında bulunan toprakta yetişir.

6 ... yaşayan canlılarda suya muhtaçtır.

5 Dünya’mız uzaydan ... bir küre gibi görünür.

hayvanların masmavi kara katmanı

karada sularla bitkiler

(18)

Soyadı:

Adı: Kara, Su ve Hava Katmanı

A. Aşağıda belirtilen yerleri tanıyalım. Soruları cevaplandıralım.

ANTARKTİKA KITASI

Dünya’mızın güneyinde yer alan kı- tadır. Büyük bölümü buzullarla kaplıdır.

Yeryüzünün en soğuk bölgesidir. Aynı zamanda en kurak bölgesidir. Penguen- ler, foklar, balinalar ve bazı kuş türleri bölgede yaşayan canlılardır.

Buzullar Dünya’mızın hangi katmanını oluşturur?

Kıtada yaşamını sürdüren canlılar hangileridir?

AĞRI DAĞI

Yurdumuzun en yüksek dağı Ağrı Da- ğı’dır. Ağrı Dağı’nın yüksekliği 5137 m (Beş bin yüz otuz yedi metredir.). Dağın zirvesi sürekli kar ve buzullarla kaplı- dır. Dağın zirvesinden İran’daki Urumiye Göl’ü görülebilmektedir. Yeraltı suları bakımından zengindir.

Ağrı Dağı Dünya’mızın hangi katmanını oluşturur?

Ağrı Dağı’nın zirvesinde yer alan kar tabakası Dünya’mızın hangi katma- nını oluşturur?

Yeraltı suları Dünya’mızın hangi katmanını oluşturur?

1.

2.

1.

2.

3.

(19)

B. Aşağıdaki resimleri inceleyelim. Açıklamaları okuyalım. İfadeler doğ- ruysa “D”, yanlışsa “Y” yazalım.

Hava Katma

( ... ) Gezegenimiz atmosfer adı verilen hava katmanıyla çevrilidir.

( ... ) Hava katmanında oksijen dışında gazlar da vardır.

( ... ) Kara ve su katmanları, hava katmanını oluşturur.

( ... ) Kar, yağmur, sis gibi hava olayları hava katmanında gerçekleşir.

( ... ) Hava katmanı Dünya’daki canlıları Güneş’in zararlı ışınlarından korur.

( ... ) Hava katmanı olmasaydı Dünya’da yaşam olmazdı.

( ... ) Kuşların uçuş alanları hava katmanıdır.

( ... ) Hava katmanı çekirdek katmanına komşudur.

( ... ) Hava katmanını gözle görebiliriz.

( ... ) Güneş, hava katmanının içinde yer alır.

HAVA KATMANI

Dünya’mızın koruma kalkanıdır. Yeryüzünün et- rafını saran gazlardan oluşmuş katmandır.

Yeryüzünde yaşayan canlıları Güneş’in za- rarlı ışınlarına karşı korur. Hava katmanına atmosfer de denir. Solunum yaparken kul- landığımız oksijen bu katmanda yer alır. Kara ve su katmanları ile temas halindedir. Yeryüzünde meydana gelen yağışlar bu katmanda oluşur.

Atmosfer

a.

g.

d.

i.

b.

h.

e.

f.

c.

ı.

(20)

Soyadı:

Adı: Havanın Varlığı, Karalarla Suları Kıyaslıyorum

A. Aşağıdaki açıklamalarla resimleri harfleri kullanarak eşleştirelim.

Vantilatör çalıştığında yüzümüzde hissettiğimiz esinti havadır.

M

Toprağın içinde canlıların yaşaması havanın her yerde olduğunu gösterir.

T

Suda yaşayan balıkların solunum yapması havanın her yerde olduğunu gösterir.

O

Bulutların yer değiştirmesinde etkili olan rüzgar bir hava olayıdır.

S

Paraşütçülerin güvenli bir şekilde inişini sağlayan paraşütün içine dolan havadır.

F

Kuşların uçması ve kolaylıkla konabilmeleri hava sayesindedir.

R

Uçurtmanın yükseklere çıkması ve orada kalması hava sayesindedir.

E

Yelkenli gemilerin hareketini sağlayan havadır.

A

(21)

B. Aşağıdaki deneyi ve sonuçlarını okuyalım. Deneyin sonuçlarına göre ifade- ler doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazalım.

C. Aşağıdaki Dünya haritasını ve şekilleri inceleyelim. Noktalı yerlere uy- gun ifadeleri yazalım.

a. Haritada mavi renk ... ifade ediyor.

b. Haritadaki yeşil renk ... ifade ediyor.

c. Dünya’da sular, karalardan ... .

Kuzey Amerika

Güney Amerika Büyük

Okyanus

Atlas Okyanusu

OkyanusuHint Avrupa

Asya

Afrika

Antarktika

Okyanusya

azdır suları fazladır karaları

%71

%29

DENEY: Ayhan su bardağına peçete koy- du ve dik olarak bardağı suya daldırdı. Bu hareket sonrasında bardağa su girmedi- ğini ve peçetenin ıslanmadığını gördü.

BUNA GÖRE;

1

3 2

4

( ... ) Bardağın içinde hava olduğu için su giremedi.

( ... ) Bardağın içinde peçete olduğu için su giremedi.

( ... ) Bardaktaki hava, suyun bardağa dolmasını engelledi.

( ... ) Peçete katı madde olduğu için kuru kaldı.

(22)

Soyadı:

Adı:

A. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun ifadeleri yazalım.

B. Aşağıdaki Dünya modeli üzerinde noktalı yerlere katmanları yazalım.

Etkinliklerle Gezegenimizi Tanıyalım

...

...

...

...

...

...

...

tuzludur su karalarla küreye canlı mavi atmosferle katmanları Dünya’mız uzaydan ... renkte görünür.

Dünya yüzeyi ... ve ... kaplıdır.

Dünya’da milyonlarca ... türü yaşar.

Yeryüzü ... çevrilidir.

Okyanusların suyu ... .

Dünya’nın görünmeyen ... vardır.

Dünya’nın şeklini ... benzetebiliriz.

a.

b.

c.

d.

e.

f.

g.

(23)

C. Aşağıda özellikleri verilen katmanları noktalı yerlere yazalım.

D. Aşağıda kara, hava ve su katmanlarına ait özellikler verilmiştir. Bu özellikleri numaraları kullanarak uygun katmana yazalım.

...

Canlıların yaşadığı katmanımdır. Yüzeyim- de sular ve karalar vardır. Bazı yerlerde ince, bazı yerlerde daha kalınımdır.

...

Yer kabuğunun al- tında bulunurum. Erimiş kayalardan oluşurum.

Bulduğum çatlaklar- dan ilerleyerek yeryü- züne ulaşırım.

...

Dünya’nın merke- zinde yer alırım. Dün- ya’nın en sıcak ve en ağır katmanıyımdır.

...

Yeryüzünün büyük bölümü benimle kap- lıdır. Okyanuslar, de- nizler, göller, nehirler beni oluşturur.

...

Bana atmosfer de denir. Dünya’yı çepe- çevre sararım. Gü- neş’in zararlı ışınları- na kalkan olurum.

...

Dağlar, ormanlar, yaylalar, ovalar be- nim katmanımda yer alır. En büyük halime kıta denir.

7 Taş, toprak gibi maddelerden oluşurum.

5 Göl, nehir, deniz ve okyanuslardan oluşur.

1 Balıkların doğal yaşam alanıdır.

2 Dağlar, ovalar benim bir parçamdır.

6 Gözle göremeseniz de etkilerimi hissedersiniz.

3 Dünya’nın etrafını saran gaz tabakasıdır.

4 Hava olayları benim katmanımda gerçekleşir.

9 Canlıları zararlı Güneş ışınlarına karşı korurum.

8 Yeryüzünde karalardan daha fazla yer kaplar.

10 İnsanlar üzerimde köyler, şehirler kurmuşlardır.

KARA KATMANI SU KATMANI HAVA KATMANI

(24)

Soyadı:

Adı: Değerlendirme - 1

1. Dünya’nın merkezinde yer alırım.

Dünya’nın en sıcak katmanıyımdır.

İki bölümden oluşurum.

Yukarıda açıklaması yapılmış olan katman hangisidir?

A. Çekirdek B. Manto C. Yer kabuğu

2. Dünya’mız farklı katmanlardan oluşur. ... iç katman- lardandır.

Yukarıdaki noktalı yere hangisi gelmelidir?

A. Hava katmanı B. Manto katmanı C. Su katmanı

3.

Dünya’yı dıştan saran tabakadır.

Solunum yaparken kullandığı- mız oksijenin bulunduğu taba- kadır.

... Katmanı

Yukarıdaki noktalı yere hangisi gelmelidir?

A. Kara B. Çekirdek C. Hava

4. Aşağıdakilerden hangisi “Her yerde hava vardır.” düşüncesinin bir kanıtıdır?

A. Suların karalardan fazla yer kaplaması.

B. Denizlerdeki balıkların ya- şamlarını sürdürmesi.

C. Bulutların, rüzgârın etkisiyle hareket etmesi.

5. Aşağıdaki resimlerden hangisi Dünya’mızın şekli hakkında bizi yanıltır?

A. B.

C.

6. Dünya’mız ... şeklindedir.

Dünya’mız alttan ve üstten ... şekildedir.

Yukarıdaki ifadelerde sembolle belirtilen yerlere hangileri gel- melidir?

küre küp A.

B.

basık basık

(25)

7. Dünya’mızın en dıştaki katmanı olan hava katmanına ...

de denir.

Yukarıdaki ifadede sembolle be- lirtilen yere aşağıdakilerden han- gisi gelmelidir?

A. yer kabuğu B. atmosfer C. okyanusya

8. : Kara ve su katmanları ile te- mas halindedir.

: Mavi renktedir. Rengini gök- yüzüne vermiştir.

: Dünya’mızı Güneş’in zararlı ışınlarından korur.

Hava katmanı için yukarıdaki ifa- delerden hangileri doğrudur?

A. - B. - C. -

9. Resimdeki kuş

hangi katman- ları hisseder?

A. Kara - Su B. Kara - Hava C. Hava - Su

10. Limandan ayrılan bir gemi uzak- laştıkça önce hangi bölümü kay- bolur?

A. gövde B. direk C. duman

denizler

hava kara

DÜNYA’NIN DIŞ KATMANLARI

oluşturur oluşturur oluşturur

11. Yukarıdaki şekilde “ “ sembolle belirtilen yere hangisi gelmelidir?

A. su B. atmosfer C. kaya

12. Yukarıdaki şekilde “ “ sembolle belirtilen yere hangisi gelmelidir?

A. tozlar B. karalar C. gazlar

13. Yukarıdaki şekilde “ “ sembolle belirtilen yere hangisi gelmelidir?

A. hava B. kaya C. göl

14. Katmanları içten, dışa doğru sıra- ladığımızda ilk ve son sırada han- gi katmanlar yer alır?

A. Manto - Yer kabuğu B. Yer kabuğu - Atmosfer C. İç çekirdek - Hava katmanı

(26)

02 DUYUMUZ BEŞ

(27)

BEŞ DUYUMUZ

Duyu organlarının önemini fark edeceğiz.

Duyu organlarının temel görevlerini açıklayacağız.

Duyu organlarımızı korumak için yapılması gerekenleri açıkla- yacağız.

KONULAR:

NELER ÖĞRENECEĞİZ?

Görme Organımız: Göz Göz Sağlığı

Duyma Organımız: Kulak Kulak Sağlığı

Koku Alma Organımız: Burun Burun Sağlığı

Tat Alma Organımız: Dil Dil Sağlığı

Dokunma Organımız: Deri Deri Sağlığı

DUYU ORGANLARIMIZ VE GÖREVLERİ

(28)

Soyadı:

Adı:

...

...

...

...

...

Duyu Organlarımız ve Görevleri

A. Aşağıdaki duyu organlarının isimlerini yazalım. Tabloyu dolduralım.

B. Aşağıdaki resimleri inceleyelim. Uygun kutuyu boyayalım.

DUYU ORGANLARI ...

...

...

...

...

Otobüs şoförünün durakta bekleyen yolcuyu algı- lamasını sağlayan duyu organı hangisidir?

kulak burun göz

Futbolcunun hakemin çaldığı düdüğü algılamasını sağlayan duyu organı hangisidir?

deri kulak burun

Müşterinin çorbanın tuzlu olduğunu algılamasını sağlayan duyu organı hangisidir?

dil deri burun

Yusuf’un kalorifer peteğinin sıcaklığını algılamasını sağlayan duyu organı hangisidir?

göz kulak deri

Çöp birikintisinin çevreye verdiği rahatsızlığı algı- lamamızı sağlayan duyu organı hangisidir?

dil burun deri

1.

2.

3.

4.

5.

(29)

C. Aşağıdaki resimleri inceleyelim. Öncelikle kullanılan duyu organımızın kutucuğunu boyayalım.

a. b.

Göz Burun

Kulak Deri

Burun Göz

e. f.

Dil Kulak

Göz Burun

Burun Deri

c. d.

Kulak Dil

Deri Deri

Göz Göz

g. h.

Göz Dil

Kulak Burun

Deri Göz

(30)

Soyadı:

Adı: Görme Organımız : Göz

A. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun ifadeleri yazalım. İfadelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım.

B. Yücel’e öğretmeni aşağıdaki soruları sordu. Yücel’den cevabı “göz”

olan soruları işaretlemesini istedi. Yücel, aşağıdaki sorulardan hangile- rini işaretlemelidir?

...

...

...

( ... ) Gözlerimiz göz çukurunda bulunur.

( ... ) İnsanların göz şekilleri birbirinin aynısıdır.

( ... ) Çevremizdeki varlıkları görmemizi sağlayan gözdür.

( ... ) Göz kapağı gözümüzü tehlikelere karşı korur.

( ... ) İnsanlar farklı göz renklerine sahiptir.

Göz 1 Maddelerin kokusunu algıladığımız organımız hangisidir?

2 Maddelerin rengini algıladığımız organımız hangisidir?

3 Maddelerin tadını algıladığımız organımız hangisidir?

4 Havanın sıcaklığını algıladığımız organımız hangisidir?

5 Maddelerin şeklini algıladığımız organımız hangisidir?

6 Cisimlerin büyüklüğünü algıladığımız orga- nımız hangisidir?

7 Varlıkların sesini algıladığımız organımız hangisidir?

a.

c.

b.

d.

e.

(31)

C. Aşağıdaki resimleri inceleyelim. Görme olayının ön planda olduğu re- simlerin kutusunu boyayalım.

Deniz feneri gemiciler için çok önemlidir. Deniz fenerinin ışığını gören gemiciler kayalıklar oldu- ğunu anlarlar. Kaptan gemisine deniz fenerinin ışığına göre yön verir.

Yemek konu- sunda bilgili olan kişilere gurme denir. Yemeklerin tadına bakarak değerlendirme yaparlar. Gurmelerin değerlendir- meleri lokantalar için önemlidir.

Hakemler maç yöneten kişilerdir.

Maç içerisinde gelişen pozisyon- ları iyi süzmelidir.

Yoksa hatalı ka- rarlar verebilirler.

C a n k u r t a - ranlar sahillerde görev yaparlar.

Denizde yüzen insanları gözler- ler. Boğulma teh- likesi geçiren insanlara yardım eder- ler.

Avlarını binler- ce metre yüksek- likten görebilirler.

Göz bebeklerinin büyüklüğünden dolayı görme ye- teneklerinin çok iyi olduğu bilinmekte- dir.

Önce sayışma yaparak bir ebe seçilir. Seçilen ebenin gözleri bağlanır. Gözleri bağlanan ebe di- ğer oyuncuları yakalamaya çalışır.

(32)

Soyadı:

Adı: Göz Sağlığı

A. Aşağıdaki açıklamaları okuyalım. Harfleri kullanarak uygun resimle eş- leştirelim.

Göz sağlığımız için kitap okurken uygun uzaklıktan okumalıyız.

I

Güneş’e çıplak gözle bakmamalıyız.

Çünkü Güneş ışınları gözlerimiz için za- rarlıdır.

M

Sağlıklı beslenmek göz sağlığımız için çok önemlidir. Özellikle havuç tüketme- liyiz.

K

Yakın mesafeden televizyon izlemek gözlerimizin sağlığını olumsuz etkiler.

I

Göz sağlığımız için tozlu, kirli ortamlar- dan uzak durmalıyız.

O

Gözlerimizde ağrı, kaşıntı olduğunda göz doktoruna gitmeliyiz.

R

Bilgisayar ekranına uzun süre bakmak göz kuruluğuna sebep olabilir.

Ş

(33)

MİNİ TEST 1

1. Aşağıdakilerden hangisi göz sağ- lığımız için zararlıdır?

A. Güneş’e çıplak gözle bakma- mak.

B. Tozlu ve kirli ellerimizle gözle- rimize dokunmak.

C. Göz sağlığına iyi gelen sebze ve meyve tüketmek.

2. : İnsanların göz şekilleri aynıdır.

: İnsanlar farklı göz rengine sahiptir.

: Ülkemizde mavi göz rengi, kah- verengi göz sayısından azdır.

Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

A. - B. - C. -

3. İnsanlar çok küçük varlıkları gö- remezler. Bu özellikteki varlıkları görebilmek için tasarlanmış ürün hangisidir?

A. B.

C.

4. Gözümüzü tozlardan koruyan bölümü hangisidir?

A. Kirpikler B. Göz çukuru C. Kaş

5. Güneşli havalarda göz sağlığımız için kullanmamız gereken gözlük türü hangisidir?

A. B.

C.

6. Metrelerce yükseklikten avını gö- rebilen ve göklerin kralı olarak anılan hayvan hangisidir?

A. B.

C.

7. : renk : koku

: tat : şekil

Yukarıda belirtilenlerden hangi- leri göz tarafından algılanır?

A. - B. - C. -

8. Görme olayının yetersiz olduğu ortam hangisidir?

A. Karanlık oda B. Güneşli hava C. Işıklı sınıf

(34)

Soyadı:

Adı: Duyma Organımız: Kulak

A. Aşağıda karışık olarak verilmiş olan harflerle kelimeler oluşturalım.

B. Aşağıdaki ifadeler doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazalım.

E Ö G R M U Y D M A Ö Z G

K A K L U E T İ İ Ş M Ü T N G Ö R Ü

A N O R G N G E D E

K Z Ü G Ö L

( ... ) Çevremizdeki canlı ve cansız varlıklar ses oluşturur.

( ... ) Kulak işitme duyu organımızdır.

( ... ) Kulağımız aynı zamanda koku alma organımızdır.

( ... ) İnsan kulağı her türlü sesi algılayamaz.

( ... ) Kulağımız işitme görevi dışında dengemizi de sağlar.

( ... ) Çevremizde oluşan sesleri kulaklarımızla algılarız.

a.

b.

c.

d.

e.

f.

(35)

C. Resimdeki aletin adını yazalım. Görevini işaretleyelim.

E. Resimdeki cismin adını yazalım. Görevini işaretleyelim.

...

...

Varlıkların çıkardığı sesi azaltır.

Varlıkların görüntüsünü büyütür.

Varlıkların çıkardığı sesi artırır.

Kulaklarımızı sıcaktan korur.

Kulaklarımızı yüksek sesten korur.

Kulaklarımızdaki sıvının akmasını engeller.

D. Aşağıdaki açıklamalarla görselleri rakamları kullanarak eşleştirelim.

Geceleri avlanır. Güçlü işitme sayesinde avını kolaylıkla yakalayabilir.

Görme ve işitme duyuları son derece gelişmiştir.

Otların arasında dolaşan avının kalp sesini duyabilir.

Kulaklarımız çok küçük sesleri duyamaz. Örneğin kar tanelerinin sesini.

Makinelerin çıkardığı sesler kulaklarımızı rahatsız eder.

Kulaklarımız yardımıyla kız veya erkek seslerini ayırt edebiliriz.

1

2

3

4

5

(36)

Soyadı:

Adı: Kulak Sağlığı

A. Aşağıdaki cümleleri doğru olarak tamamlayan ifadelerle harfleri kulla- narak eşleştirelim.

B. Aşağıda belirtilen ortamlardan gürültü olanların kutusunu boyayalım.

Y

B

İ N

İ

K Ö

Kulak çubuklarının kulağa doktora gitmeliyiz.

Kulağımız ağrıdığında sokulması tehlikeli olabilir.

Kulağımıza gelecek darbeler su kaçmamasına dikkat etmeliyiz.

Banyo yaparken kulağımıza işitme kaybına neden olabilir.

Kulak sağlığı için gürültülü için bere takabiliriz.

Temizlik kulak sağlığı ortamlardan uzak durmalıyız.

Kulaklarımızı soğuktan korumak için çok önemlidir.

Trafik

Hastane

Kütüphane

Stad

Havaalanı

İnşaat

(37)

MİNİ TEST 2

1. Kulak ... duyu organıdır.

Göz ... duyu organıdır.

Yukarıdaki ifadelerde semboller- le belirtilen yerlere hangileri gel- melidir?

koklama işitme görme A.

B.

C.

işitme görme

işitme

2. İşitme kaybı olanların kullan- dığı cihaza ... denir.

Yukarıdaki ifadede noktalı yere hangisi gelmelidir?

A. stetoskop B. mikrofon C. biyonik kulak

3. I. Temizlik

II. Gürültülü ortamlar III. Sivri uclu cisimler

Yukarıdakilerden hangileri kulak sağlığını olumsuz etkiler?

A. I - II B. II - III C. I - III

4. Aşağıdakilerden hangisi kulağımı- zın görevi değildir?

A. Vücudumuzun sıcaklığını dü- zenler.

B. Duyma duyu organımızdır.

C. Beden hareketlerinde denge- mizi sağlar.

5. Kulağımızda ağrı, akıntı oldu- ğunda ... . Yukarıdaki ifadeyi doğru şekilde

tamamlayan hangisidir?

A. öğretmenimize gitmeliyiz.

B. belediyeye gitmeliyiz.

C. doktora gitmeliyiz.

6. Aşağıdaki oyunların hangisinde ebe, oyuncuları ses yardımıyla bulmaya çalışır?

A. Körebe B. Saklambaç

C. Mendil kapmaca

7. Aşağıdaki cihazlardan hangisi sa- dece işitme duyusuna hitap eder?

A. B.

C.

8. Kulağımızı soğuktan ...

ve kirden korumalıyız.

Noktalı yere hangisi gelmelidir?

A. parlak ışıktan B. kötü kokulardan C. darbelerden

(38)

Soyadı:

Adı: Koku Alma Organımız: Burun

B. Gözlerimiz kapalıyken kokusundan ayırt edilebileceğimizi tabloya yazalım.

Vücudumuzdaki kan dolaşımını sağlar.

Tat alma organımızdır.

Solunum organımızdır.

İşitme organımızdır.

Soluduğumuz soğuk havayı ısıtır.

Kokuları ayırt eder.

Vücudumuzun dengesini sağ- lar.

Görme organımızdır.

Koku alma organımızdır.

Soluduğumuz havadaki tozları engeller.

A. Aşağıdaki ifadeleri okuyalım. Burnumuzun görevlerinin önündeki kutuyu boyayalım.

soğan tahta gaz gazoz kağıt kolonya bardak vazo

su

çamaşır suyu parfüm çiçek taş cam tencere sabun

KOKUSUNDAN TANIRIM 1.

3.

5.

2.

4.

6.

7.

(39)

C. Aşağıdaki açıklamalara uygun görseli rakamları kullanarak eşleştirelim.

D. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun ifadeleri yazalım.

Buz üzerinde rüzgârın kendisine ulaştırdığı ko- kuyla avının farkına varır.

1

Su altında çok kıvraktırlar. Kan kokusunu 3 ki- lometre uzaklıktan alabilirler.

3

Aldığı eğitimle polislerin yardımcısı, kötülerin korkulu rüyasıdır.

2

Uzak mesafelerdeki çiçeğin kokusunu kolayca alır.

4

Beş duyu organımızdan biri de ... .

Güzel kokular hoşluk verirken kötü kokular ... eder.

Burnumuz ... çok daha duyarlıdır.

Su ile çamaşır suyunu ... ayırt edebiliriz.

Burnumuz soluduğumuz havayı ... ve nemlendirir.

Bazı hayvanların işitme bazılarının ise koku alma ... gelişmiştir.

kokusundan

rahatsız ısıtır

yeteneği burundur

dilimizden a.

b.

c.

d.

e.

f.

(40)

Soyadı:

Adı: Burun Sağlığı

A. Aşağıda duyu organlarımızın görevleri verilmiştir. Verilen göreve göre noktalı yerlere “göz, kulak, burun” kelimelerinden uygun olanı yazalım.

B. Aşağıda burun sağlığıyla ilgili verilenlerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım.

a. Beden hareketlerinde dengemizi sağlar.

b. Solunum yaptığımız organımızdır.

c. Görme olayını gerçekleştiren organımızdır.

d. Koku olayını algılayan organımızdır.

e. İşitme duyu organımızdır.

a. ...

b. ...

c. ...

d. ...

e. ...

( ... ) Ne olduğunu bilmediğimiz maddeleri koklamalıyız.

( ... ) Burun kılları tozları engellediği için koparılmamalıdır.

( ... ) Keskin kokulu maddelerin tadına değil kokusuna bakmalıyız.

( ... ) Burnumuzu temiz tutmalıyız.

( ... ) Nezle ve gribe karşı C vitamini alınmalıdır.

( ... ) Burnumuzu darbelere karşı korumalıyız.

f.

e.

d.

c.

b.

a.

(41)

MİNİ TEST 3

1. Burun kanamasına doğru müda- hale hangi seçenekte verilmiştir?

A. Burun deliklerinin üst kısmını kuvvetlice sıktıktan sonra başı- mızı arkaya eğmeliyiz.

B. Burun kemiklerinin üst kısmını kuvvetlice sıktıktan sonra başı- mızı öne eğmeliyiz.

C. Burun deliklerinin üst kısmını hafifçe sıktıktan sonra başımızı ön ve arkaya eğmemeliyiz.

2. I. Sıcak uygulaması yapmalıyız.

II. Buz uygulaması yapmalıyız.

III. Sırt üstü yatırmalıyız.

Burun kanaması sırasında yukarı- dakilerden hangisi veya hangile- rini yapmalıyız?

A. Yalnız I B. Yalnız II C. II-III

3. Kutup ayıları rüzgarı koklayarak çok uzaktaki avının kokusunu ala- bilir.

Yukarıdaki ifadeden ulaşacağımız sonuç hangisidir?

A. Kutup ayıları çok iyi avcılardır.

B. Kutup ayıları çok uzaktaki av- larını rahatlıkla görebilirler.

C. Kutup ayılarının koku alma duyu organı çok gelişmiştir.

4. Eğitilmiş bir polis köpeği, yüzler- ce kişi arasından aranan kişiyi bu- labilir.

Bu durum köpeklerin hangi duyu organıyla ilgilidir?

A. burun B. kulak C. göz 5. Aşağıdakilerden hangisini kokla-

mak sağlığımızı olumsuz etkileye- bilir?

A. çiçek B. soğan C. çamaşır suyu

6. : süt : nane

: parfüm : yaprak Yukarıdakilerden hangilerini ko-

kusuyla rahatlıkla tanıyabiliriz?

A. - B. - C. -

7. ORGAN GÖREVİ

1- Kulak Koku alma

2- Göz Görme

3 - Burun İşitme

Yukarıdaki tablonun doğru olabil- mesi için hangi organlar yer de- ğiştirmelidir?

A. 1 - 2 B. 2 - 3 C. 1 - 3 8. Süzer Isıtır Nemlendirir Yukarıdaki ifadeler hangi organı-

mızı çağrıştırır?

A. burun B. göz C. kulak

(42)

Soyadı:

Adı: Tat Alma Organımız: Dil

A. Aşağıdaki görseli inceleyelim. Açıklamayı okuyalım. İfadeler doğruysa

“D”, yanlışsa “Y” yazalım.

Dilin Tat Alma Bölgesi

...

...

...

...

Dilimizin üzerinde acıya, tatlıya, tuz- luya ve ekşiye duyarlı tat alma bölgeleri vardır. Dilin ucu tatlı, ucun hemen arka- sında sağda ve soldaki bölümler tuzlu, dilin yan tarafları ekşi ve arka bölümü acı tatlara karşı duyarlıdır.

Dilimizdeki bu bölgeler, yiyecek içe- cek ve diğer maddelerin tatlarını ayırt etmemizi sağlar.

( ... ) Tat alma organımız dil sayesinde kokuları ayırt edebiliriz.

( ... ) Dilimizin üzerinde tat alma bölgeleri vardır.

( ... ) Limonun tadını dilimizin en arka bölgesi algılayarak ayırt eder.

( ... ) Baklavanın tadını dilimizin ucuyla algılarız.

( ... ) Besinlerin tadını algılamamızı sağlayan organımız burundur.

( ... ) Dilimizin ucu acı maddeleri algılayan bölümdür.

( ... ) Görüntüsü güzel olan besinlerin tadı da güzeldir.

Tatlı

Tuzlu Ekşi Acı

a.

c.

e.

b.

d.

f.

g.

(43)

B. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun ifadeleri yazalım.

B. Aşağıdaki “Biliyor musun?” bölümünü okuyalım. Eşleştirelim.

... dilimizin en öncelikli görevidir.

Dilimizin tat almaktan başka ... de vardır.

Besinlerin tadını algılamamızda ... de rolü vardır.

Dil, besinlerin çiğnenmesine ve ... yardım eder.

Dil, ... çıkarmamıza ve konuşmamıza yardımcı olur.

Bazı balıklar kuyruk- larıyla tat alır.

Timsahlar dillerini dı- şarı çıkaramazlar.

Kediler şeker tadını ayırt edemezler.

Kelebekler ayakla- rıyla tat alırlar.

TATLI DİL YILANI DELİĞİNDEN ÇIKARIR.

yutulmasına görevleri tat alma tükürüğün sesleri a.

b.

c.

d.

e.

(44)

Soyadı:

Adı:

Görme organımız: ...

İşitme organımız: ...

Koku alma organımız: ...

Tat alma organımız: ...

Dil Sağlığı

A. Önce yan taraftaki noktalı yerlere uygun organları yazalım. Ardından karışık olarak verilmiş harflerle kelimeler oluşturup yazalım.

B. Resimleri inceleyelim. İfadelerin devamını rakamları kullanarak eşleştirelim.

U U B R N

T L A T I

O Ğ U K S

L K U A K

U O K K

T Z U L U

1 Dilimizde şişlik, yara olması du- rumunda

2 Tanımadığımız maddelerin

3 Dilimizde biriken besin artıklarını

4 Sıcak, soğuk, acı, asitli

kesinlikle tadına bakmamalıyız.

doktora gitmeli- yiz.

yiyecek ve içe- cekler tüketme- meliyiz.

düzenli olarak temizlemeliyiz.

(45)

C. Aşağıdaki maddelerin özelliklerini hangi duyu organlarını kullanarak algılayacağımızı örnekteki gibi yazalım.

1. Burun deliklerini sıkan Emre han- gi duyu organının özelliğini tam olarak kullanamaz?

A. göz B. kulak C. dil

2. Gözleri kapalı olan Arda masa- nın üzerindeki şekeri hangi duyu organıyla algılayarak bulabilir?

A. kulak B. dil C. burun

3. Her duyu organının sağlığını yakın- dan ilgilendiren ifade hangisidir?

A. Temizlik B. Işıklı ortam C. Dinlenme

4. I. soğuk II. tatlı III. ekşi IV. asitli

Dil sağlığı açısından yukarıdaki- lerden hangileri olumsuz etki ya- pabilir?

A. I-III B. II-IV C. I-IV

5. Ne olduğunu bilmediğimiz mad- delerin ..., ...

bakmamalıyız.

Noktalı yerlere hangileri gelmelidir?

A. şekline, kokusuna B. rengine, sesine C. kokusuna, tadına Tuz : ... gözümüzle ...

dilimizle algılarız.

Soğan: ... dilimizle ...

burnumuzla algılarız.

Tavuk : ... kulağımızla ...

gözümüzle algılarız.

Kolonya: ... burnumuz- la algılarız, ... bakmamız doğru değildir.

Benzin: ... burnumuz- la algılarız, ... bakmamız doğru değildir.

Çilek : ... dilimizle ...

gözümüzle ... burnumuzla algılarız.

Düdük: ... kulağımızla ... gözümüzle algılarız.

Rengini tadını

(46)

Soyadı:

Adı: Dokunma Organımız: Deri - Deri Sağlığı

A. Aşağıda verilen özelliklerden derimizle algılayabileceklerimizin bulutu- nu maviye, diğerlerini sarıya boyayalım.

B. Aşağıdaki ifadelerden derinin görevleri olanların kutusunu boyayalım.

renkli sıcak kokulu yumuşak

sert şekerli pürüzsüz sivri

işitme pürüzlü sesli soğuk

Maddelerin tatlarını ayırt eder.

Dokunma duyu organımızdır.

Mikropların vücudumuza girmesini önler.

Solunuma yardımcı olur.

Terleme yoluyla boşaltıma yardımcı olur.

Besinleri yutmada görev alır.

Güneş’in zararlı etkilerinden korur.

(47)

C. Aşağıdaki resimleri inceleyelim. Derimize zarar verebilecek olanların kutusunu boyayalım.

D. Deri sağlığı için yapmamız gerekenlerin bulutunu boyayalım.

Sıcak Su

Güneş Işını

Dondurma

Diken

Bıçak

Dizlik

Kesici aletleri dikkatli

kullan.

Gürültülü ortamlardan

uzak dur.

Kirli sularda oynama.

Güneş’te uzun süre

durma.

Yara olan bölgeni temiz tut.

Besinleri çiğnemeden

yutma.

Deride şişlik, kızarıklık oluşunca

cilt doktoruna git.

Banyo yap.

(48)

Soyadı:

Adı: Etkinliklerle Beş Duyumuz

A. Aşağıda verilmiş olan ifadelerle duyu organlarını harfleri kulla- narak eşleştirelim.

B. Aşağıdaki cümleleri okuyalım.

Doğru olanlara “D”, yanlış olan- lara “Y” yazalım.

C. Cümlelerdeki noktalı yerlere uy- gun ifadeleri yazalım.

G. İşitme duyu organıdır.

N. Tat alma duyu organıdır.

A. Görme duyu organıdır.

O. Dokunma duyu organıdır.

R. Koku alma duyu organıdır.

1. deri 2. burun 3. kulak 4. göz 5. dil

1 2 3 4 5

... ... ... ... ...

( ... ) Güneşe çıplak gözle bakmak gözlerimiz için çok zararlıdır.

( ... ) Burun, etrafımızdaki ince ses- leri algılamamızı sağlar.

( ... ) Güneşte uzun süre kalmak de- rimizin sağlığını olumsuz etkiler.

( ... ) Maddelerin renklerini gözü- müzle, şeklini ise derimizle al- gılarız.

( ... ) Aşırı ışık kadar, ışığın azlığı da gözlerimizi yorar.

koku kulak

oyun rengini

kokuları içecekler

Göz, maddelerin

...algılamamızı sağlayan duyu organıdır.

Çevremizdeki ... algıla- yan duyu organımız burundur.

Aşırı gürültü ... sağ- lığını olumsuz olarak etkiler.

Çok soğuk ve çok sıcak ... tüketmemeliyiz.

Uzun süre bilgisayarda ... oynamak göz- lerimize zarar verir.

Çöp yığınları çevreye kötü ... yayarlar.

a.

b.

c.

d.

e.

f.

(49)

D. Aşağıda duyu organlarımızın görevleri verilmiştir. Bu görevlerin hangi organa ait olduğunu noktalı yerlere yazalım.

E. Aşağıda belirtilen durumlarda zarar görecek duyu organı veya organ- larının kutularını boyayalım.

Solunum sisteminde görev alır.

Vücudumuzun dokunma duyu organıdır.

Koku alma organımızdır.

Vücudumuzun hareket dengesini sağlar.

Görmeyi gerçekleştiren organımızdır.

Dokunma duyu organımızdır.

Besinleri çiğnemede ve yutmada görevlidir.

Terleme yoluyla boşaltıma yardımcı olur.

Acı ve asitli yiyecekler tüketmek.

Güneş’e bakmak ve uzun süre durmak.

Gürültülü ve tozlu ortamda bulunmak.

Kesici ve delici aletler kullanmak.

Yüksek seste ve yakından televizyon izlemek.

...

...

...

...

...

...

...

...

Göz Kulak Burun Dil Deri

a. a.

e. e.

c. c.

g. g.

b. b.

f. f.

d. d.

h. h.

a.

c.

b.

d.

e.

(50)

Soyadı:

Adı: Değerlendirme - 2

1. Aşağıdaki eşleştirmelerden han- gisi yanlıştır?

A. Burun koku B. Deri tat C. Kulak işitme

2. Eline bir kaç damla yağmur dam- lası düşünce şemsiyesini açtı.

Ayşe Hanım yağmuru hangi duyu organının yardımıyla algılamıştır?

A. Kulak B. Burun C. Deri

3. Televizyonu yakın mesafaden iz- lemek hangi duyu organımızın sağlığının bozulmasına neden olur?

A. Göz B. Deri C. Kulak

4. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A. Beş duyu organımızdan biri de deridir.

B. Duyu organlarımızın sağlığı için temizliğe önem vermeliyiz.

C. Duyu organlarımızdan en

5. Yüksek sesle müzik dinlemek han- gi duyu organımızın sağlığının bo- zulmasına neden olur?

A. Kulak B. Göz C. Burun

6. Aşağıdakilerden hangisi derimizin sağlığı için çok önemlidir?

A. Televizyonu uygun mesafeden izlemek.

B. Gürültülü ortamlardan uzak durmak.

C. Belirli aralıklarla banyo yap- mak.

7. Güneş’e çıplak gözle bakmak.

Güneş altında uzun süre gü- neşlenmek.

Yukarıdakileri yapan bir kişinin hangi duyu organının olumsuz yönde etkilenmesi beklenmez?

A. Göz B. Dil C. Deri

8. Kötü kokulu ortamlarda uzun süre kalmak ... sağlığını olumsuz yönde etkiler.

Yukarıdaki cümlede noktalı yere hangisi gelmelidir?

A. Deri B. Kulak

(51)

9. a. Gözleri görmeyenlere işitme engelli kişiler deriz.

b. Açık kalan tüpten ortama ya- yılan gaz kokusunu burnumuzla algılarız.

c. Deri, tat alma duyusu organı- mızdır.

d. Temizlik, duyu organlarımızın sağlığı açısından çok önemlidir.

Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

A. a - b B. b - d C. c - d 10. Orhan bahçede koşarken düşün-

ce dizi kanadı. Orhan’ın duyu or- ganlarından hangisi zarar gördü?

A. Deri B. Kulak C. Burun 11. Aşağıdakilerden hangisi dilimizin

görevlerinden değildir?

A. Konuşmaya yardımcıdır.

B. Tatları ayırt eder.

C. Solunuma yardımcı olur.

12. Kulak ile ilgili olarak;

: Çevremizdeki sesleri algıla- mamızı sağlar.

: Gürültülü yerler kulak sağlı- ğını olumsuz etkiler.

: İşitme duyu organımızdır.

İfadelerinden hangileri doğrudur?

A. - B. - C. - -

13. I. Aşırı ışıkta kitap okumak.

II. Soğuk havalarda bere takmak.

III. Gürültülü ortamlardan uzak durmak.

Yukarıdakilerden hangileri kulak sağlığı için yapılması gerekenlerdir?

A. I - II B. II - III C. I - III

14. 1. Ayşe masadaki elmayı eline aldı. 2. Büyük bir parça ısırdı.

3. Çiğnedikten sonra yuttu.

Kaç numaralı ifadede deri duyu organından bahsedilmiştir?

A. 1 B. 2 C. 3

15. Tuncay annesinin seslenmesiyle uyandı. Saate baktı. Aceleyle ye- rinden kalktı.

Yukarıdaki ifadede hangi duyu organından bahsedilmemiştir?

A. Göz B. Burun C. Kulak

16. Ne olduğunu bilmediğimiz mad- deleri;

I. Koklamak II. Bakmak III. Dokunmak

davranışlarından hangileri tehli- keli olabilir?

A. I - II B. II - III C. I - III

(52)

03 TANIYALIM KUVVETİ

(53)

KUVVETİ TANIYALIM

Hareket Eden Varlıklar Sallanma, Dönme Hareketi Hızlanma, Yavaşlama Hareketi Yön Değiştirme Hareketi

Kuvveti Keşfedelim

Hareketli Cisimlerin Sebep Olabileceği Tehlikeler

VARLIKLARIN HAREKET ÖZELLİKLERİ

CİSİMLERİ HAREKET ETTİRME VE DURDURMA

Hareket eden varlıkları ve hareket özelliklerini ifade edeceğiz.

İtme ve çekmenin birer kuvvet olduğunu deneyerek keşfedeceğiz.

İtme ve çekme kuvvetlerinin hareket eden ve duran cisimler üze- rindeki etkilerini gözlemleyerek kuvveti tanımlayacağız.

Günlük yaşamda hareketli cisimlerin sebep olabileceği tehlike- leri tartışacağız.

KONULAR:

NELER ÖĞRENECEĞİZ?

(54)

Soyadı:

Adı: Hareket Eden Varlıklar

A. Aşağıdaki kelimeleri okuyalım. Varlıkları uygun tablolara yazalım.

B. Aşağıdaki ifadeler doğruysa “D”, yanlışsa “Y” kutusunu boyayalım.

1.2.

3.4.

5.6.

7.

Hareketsiz Varlıklar 1.2.

3.4.

5.6.

7.

Hareketli Varlıklar

tavşan kalem bardak tren dağ

pervane telefon gemi çanta

aslan koltuk serçe duvar uçurtma

1 İnsanlar dışarıdan etki olmadıkça hareket edemezler. D Y

5 Bulut, rüzgârın etkisiyle hareket eder. D Y

3 Hayvanlar dışarıdan etki olmadan hareket edebilirler. D Y

7 Koltuk dışarıdan etki olmadan hareket edebilir. D Y 2 Bitkiler kökleriyle suya doğru hareket ederler. D Y

6 İnsanlar, farklı ihtiyaçlarını karşılamak için hareket ederler. D Y 4 Masa dışarıdan etki olmadan hareket edemez. D Y

8 Bitkiler ve hayvanlar dışarıdan etki olmadan hareket edemezler. D Y 9 Tencere dışarıdan etki olmadan hareket edemez. D Y

10 D Y

(55)

C. Aşağıdaki varlıkları okuyalım. Kendiliğinden hareket ediyorsa A , dışarı- dan etki ile hareket ediyorsa B kutusunu boyayalım.

D. Aşağıdaki soruları cevaplandıralım.

1. İnsanların aşağıdaki durumların hangisinde hareketleri en düşük seviyededir?

A. Yüzerken B. Koşarken C. Uyurken

3. Aşağıdaki varlıklardan hangisi dışarıdan etki olmadan hareket edemez?

A. Kaplumbağa B. Cam sehpa C. Balık

2. Aşağıdaki varlıklardan hangisi dışarıdan etki olmadan hareket edebilir?

A. Kelebek B. Sandalye C. Çanta

4. Bitkiler için aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A. Hareketsiz varlıklardır.

B. Canlı varlıklardır.

C. Toprağa bağlı varlıklardır.

A B

A B A B

A B A B

A B A B

Vazo

Televizyon

Dolap Sincap

Salıncak İnsan

Pano

A B

A B A B

A B A B

A B A B

Ördek

Kitap

Menekşe Dünya

Horoz Merdiven

Sürahi

(56)

Soyadı:

Adı: Sallanma - Dönme - Yön Değiştirme

A. Aşağıdaki varlıkların hareketine göre noktalı yerlere “dönme”, “sallan- ma” yazalım.

B. Aşağıdaki örnek olayları okuyalım. İfadelere göre noktalı yerlere “dön- me”, “sallanma” kelimelerinden uygun olanı yazalım.

Salıncak ...

1 2 Pervane ...

Beşik ...

3 4 Atlı karınca ...

Saatin sarkacı ...

5 6 Dönme dolap ...

Tekerlek ...

7 8 Dünya ...

1 Yokuş aşağı yuvarlanan topun hareketi.

5 Dalgalı denizde geminin hareketi.

3 Çalışan saatte yelkovanın hareketi.

7 Göndere çekilmiş bayrağın hareketi.

9 Ayçiçeğinin Güneş’e yönelme hareketi.

2 Rüzgârlı havada ağacın dalındaki kirazın hareketi.

6 Otomobilde direksiyonun hareketi.

4 Rüzgârlı havada ipteki çamaşırların hareketi.

8 Çamaşır makinesinin hareketi.

...

...

...

...

...

...

...

...

...

(57)

C. Aşağıdaki ifadeleri okuyalım.

Doğru olanlara “D”, yanlış olan- lara “Y” yazalım.

( ... ) Masa tenisi oynarken topun yaptığı hareket yön değiştirme hareketidir.

( ... ) Kapıyı açarken anahtarın yaptığı hareket dönme hare- ketidir.

( ... ) Ayağında bebeğini uyutmaya çalışan annenin ayak hareketi sallanma hareketidir.

( ... ) Rüzgârda dalgalanan bayra- ğın yaptığı hareket dönme ha- reketidir.

( ... ) Kale direğine çarpıp geri ge- len topun hareketi yön değiş- tirme hareketidir.

( ... ) Rüzgârlı havalarda ağaçların yaptığı hareket sallanma ha- reketidir.

( ... ) Kediyi gören farenin hareketi yön değiştirme hareketidir.

( ... ) Kapıyı açıp kapatırken kapının hareketi sallanma hareketidir.

( ... ) Sola giderken sağa dönen ço- cuğun hareketi yön değiştirme hareketidir.

1. Ayhan’ın kendisine doğru gelen topu kafa vuruşuyla kaleye gön- dermesi.

Yukarıdaki örnek olayda topun hareketi için hangisi söylenemez?

A. Topun dönmesi B. Topun yön değiştirmesi C. Topun sallanması

2. Vidanın tahtaya monte edilmesi sı- rasında vidanın hareketi için han- gisi doğrudur?

A. Dönme B. Sallanma C. Yön değiştirme

3. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A. Bir kedi kaplumbağaya göre yavaş, zürafaya göre hızlı ha- reket eder.

B. Bitkiler kökleriyle suya, göv- deleriyle güneşe yönelme ha- reketi yapar.

C. Hareket hâlindeki bisikletin te- keri sallanma hareketi yapar.

4. Aşağıda belirtilen durumların hangisinde farklı bir hareket türü vardır?

A. Saatteki yelkovanın hareketi B. Vantilatördeki pervanenin ha-

reketi

C. Salıncağın hareketi

(58)

Soyadı:

Adı: Hızlanan ve Yavaşlayan Hareket

A. Aşağıdaki varlıkların hızları bir- birinden farklıdır. Noktalı yerlere uygun kelimeleri yazalım.

B. Aşağıdaki örnek olayları okuyalım.

İfadelere göre noktalı yerlere uy- gun kelimeleri yazalım.

hızlıdır yavaştır hızlanma yavaşlama

a. Düdük sesiyle koşmaya başla- yan koşucunun hareketi

...

b. Kırmızı ışığa yaklaşan arabanın hareketi

...

c. Yolcu almak için durağa yakla- şan otobüsün hareketi

...

d. Köpeği gören kedinin hareketi ...

e. Yamaçtan aşağıya kaymaya başlayan kayakçının hareketi

...

f. Hareket hâlindeyken önüne kö- pek çıkan otomobilin hareketi

...

a. Uçak, gemiden ...

b. Aslan, filden ...

c. Kaplumbağa, kediden ...

d. Kedi, tavuktan ...

e. Bisiklet, taksiden ...

f. Köpek, horozdan ...

g. Kelebek, arıdan ...

h. Kaplan, zürafadan ...

ı. Kedi, insandan ...

i. Kayık, vapurdan ...

j. At, inekten ...

k. Uçak, otobüsten ...

l. Yelkovan, akrepten ...

m. Pervane, asansörden ...

n. Fayton, taksiden ...

o. Timsah, zebradan ...

Referanslar

Benzer Belgeler

A) Buz ısı vererek erimiştir. B) Su ısı alarak donmuştur. C) Buz ısı alarak erimiştir. D) Su ısı vererek donmuştur. B) Tavadaki margarinin sıvı hale dönüşmesi. C)

Aşağıda geriye doğru verilmiş olan 2’şer ritmik saymalarda noktalı yerlere uygun sayıları yazalım.. Aşağıdaki geriye doğru 2’şer ritmik saymada verilmeyen

I. Sivas’ta kongre toplandı. Mustafa Kemal Atatürk Samsun’a çıktı. Cumhuriyet ilan edildi. Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldı.. 20) Damla’nın dedesi çocukluğunda

Aşağıdaki metinde noktalı heceleri tamamlayıp 5 defa okuyalım, yan sayfaya yazalım..

Hakan çok sevimli bir çocukmuş. Ancak bir kötü huyu varmış. O da çok meraklı olmasıymış. O kadar meraklıymış ki mahallesindeki herkes nerede, ne yapıyor biliyormuş.

Derin’in anne ve babası daha birçok tatlı kış anısından söz ettiler. Şöminenin sıcaklığı ve bu tatlı mı tatlı kış sohbeti tatlı bir uykuyu davet etti. Uykuya yenik

(   ) Doğal unsurlar doğa olayları sonucu meydana gelir... Kroki ile ilgili verilenlerden hangisi yanlıştır?.. A) Krokide nesneler küçültülerek gösterilir.     B)

hayvansal besinler yörünge besin içerikleri dönme.. Gök cisimlerini ……… ile gözlemleriz. Dünya kendi etrafında dönmeseydi ……… oluşmazdı. ……… yapıcı