• Sonuç bulunamadı

11-12

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "11-12"

Copied!
68
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

r

; ^

— T e k n i k Ü n i v e r s i t e n i n açılışı münasebetile ( s ö y l e v ) . Hasan  l i Yücel M a a r i f V e k i l i . — L i d o y ü z m e Havuzu ( O r t a k ö y ) . Y . M i m a r M u a l l i m H a l i t F e m i r . — H ü k ü m e t k o n a k l a r ı . Y. M i m a r A b i d i n Mortaş. — A d a n a belediye sarayı / p r o j e müsabakası ( D e v a m ) . Y . M i m a r S. H. E l d e m ve A r k a d a ş - ları. — İ z m i r F u a r ı n d a «Reassürans» T . A . Şirketi Paviyontı.

D e k o r a t ö r V e d a t A r . — ingilterede okul binası inşaatının gelişimi. VVİlliam N e v v t o n . — i n g i l i z m i m a r î sergisi m ü - nasebetile. ( A r k i t e k t ) . . — H e y k e l t r a ş ibsan'ın ö l ü m ü .

H e y k e l t r a ş M u a l l i m Z ü h t ü M ü r i t o ğ l u . — L o n d r a d a « T a i e - galerisi. J. Steegman. — Birleşik A m e r i k a d a yeni i k a m e t - gâhlar için y a p ı l a n gayretler. J. B l a n d f o r d . i— K ö y l e r . P r o f . R. ö e l s n e r . — D o ğ u b ö l g e l e r i n d e yapılacak m e m u r e v - leri inşaatı h a k k ı n d a rapor. Y . M i m a r l a r - B i r l i ğ i . T i p e v - lere d o ğ r u . Y . M i m a r N a h i t Uysal. — H a b e r l e r . —

J

11-12

X ı V ü n c ü V I ı 1 9 4 4 F i a t ı 1 5 0 K u r u ş

(2)

L'A RCHIT ECT E :

RÇVIJF MENS ELLE D ' A R C H I T E C T U R E D ' U R 3 A N IS Vı E et cıe D E C O R A T I O N

P u b l i e e p a r : Architecte A b i d i n M o r t a ş et Z e k i S a y n r

>

S O M M A I R E No: 11/12/1944

- Le discours â l'occasion de l'ouverture de l'Universite

Techniqı:e d'istanbul 244

Fait par, Hasan A l î Yücel . M i n i s t r e de l'instruction

publique

• Lido» Bahsin de natatio/ı â Ortaköy 245

A r c h , H a l i t F e m i r

• (Hötel de ville) Maisorı des Gcuverneurs 250

P a r A r c h . A b i d i n M o r t a ş

- Concour.s dıı projet du palais municipal â Adana ... 232

P r o f . A r c h . S. H. E l d e m et ses c o l l a b o r a t e u r s

I - Pıavilloıı de la societe Reassurance â l'Exposition

d'lzmir 255

Decorateur - V e d a t A r

- Evolution dans la construction do-' ecoles en Angle-

terre 2:"?

W i l i a m N e v v t o n

- A propos de l'Exposition d'Architecture Anglaise ... 2fi0

A r k i t e k t

- La gal£rie «Tate» â Londres 2ti2

P a r . J. S t e e g m a n

- Le raprport sur la construction des maisons pour les

employes. dans les regions orientales du pays 278

R a p p o r t de l'association des Architectes T u r c s

-- Vers la construction des maisons standart es 284

A r c h . N a h i t Uysal

- Nouvelles, les prix des materiaux de construction ... 23ö

THE ARCHİTECT

M O N T H L Y P U S ıCATLON O N ARC ıTECVURE.

C ı R Y PL A N N I N G A N D D E C O R A T I O N P u b l i s h e d by A b i d i n Mortaş a n d Zeki S a y a r . A r c h .

C O N T E N T S No: 11/12/1944

— Adress delivered by the minister of edueation on the occa ion of the opening of the techniesl University 244

Hasan - Â l i Yücel

— .Lido. the opeu Su-imming Bath of Ortaköv 2^5

A r c h . Halit F e m i r

— Go%-ernment Building^ 250

A r c h . A b i d i n M o r t a ş

— Designs for Town - Hail in Adana 253

P r o f . A r c h . S.H. E l d e m and colleagues

— Reassurance company pavilion in Sr.yrna Pair ... 255

V e d a t A r

— Prcgress in school bııildings in England 257

W i l l ! a m N e w t o n

— British Architectural exhibition 200

A r k i t e k t

— The «Tate» gallery London 262

By J. S t e e g m a n

- - Effortş for new abodos in U.S.A. ' 2>î5

T. B l a n d f o r d

— Villages ' 269

P r o f . R. Öelsner

— Report on government officials' homes 278

Association of Architects ( A n k a r a )

— Tovvards standard Hcuses 284

A r c h . N a h i t Uysal

— News 286

(3)

ANTALYA

UMUMİ NAKLİYAT TÜRK ANONİM ŞİRKETİ

T. C.

MÜNAKALAT VEKÂLETİ

DEVLET HAVA YOLLARI

UMUMÎ ACENTASI

HER TÜRLÜ DAHİLÎ VE ULUSLAR ARASI NAKLİYAT

M E R K E Z İ : S İ R K E C İ A N T A L Y A I T E L G R A F : A N T A N B A R .

T E L E F O N : 24220 S A N T R A L D İ R .

(4)

Emsalinden Daha Mükemmel ve Daha Ucuzdur.

Bursa Süttozu Fabrikası Kollektif Şirketi Kimyevi Sanayi Şubesi «SÜTERKAL» Soğuk Tutkal

Telgraf : SÜT — BURSA. Telefon : No. 237

Suya karşı görülmemiş bir metanet, yüksek bir yapıştırma hassası en tasarruf, lu ve kullanılması ve hazırlanması en kolay bir madde. Sıcağa muhtaç değildir. Açıkta kullanılabilir. Tahtaları yapıştırmadan evvel ısıtmak lâzım değildir.

SOĞUK TUTKAL

(SÜTERKAL) ile: Tayyare, Gemiler aksamına, Arabalara, Karoseri. Vagonlara.

Mobilyalara, Kaplamalara, Bahçe Mobilya- larına, Tahta, Demir, Cam, Porselen, Taş;

Beton, Mantar, Deri, Muşamba, Kâğıt ve bilcümle doğrama işlerini yapıştırır.

(5)

r

ÂHACCI

• I D E S L E I

M O B İ L Y E v e M E F R U Ş A T

*

M A Ğ A Z A L A R I

M E R K E Z : İstanbul, Riza paşa yokuşu No. 61 Telefon: 22060

SATIŞ MAĞAZASI : Beyoğlu Tokatlıyan karşısında Telefon : 40678

(6)

S İ G O R T A A N O M İ M 5 I P K E T I

HER TÜRLÜ SİGORTA MUAMELATI

istanbul Bahçekapı Birinci Vakıf Han. Tel: 24267/3 Ankara : Anafartalar 155. Tel: 3659

İzmir: A t a t ü r k caddesi 106. T e l : 3520 Telgraf : D o ğ a n t a ş istanbul

PRÖZ CİNSİ '' «. " İ

*

Dahili taksimatta, sıcak, soğuk ve ses tecrit işlerinde muvaffakiyetle kullanılan bir malzemedir.

İnşaatta kolaylık ve ucuzluk.

Boya ve badana tutar.

8, 13, 18 m/m kalınlığında 3.66 X 1.22 ve 3.05 X 1.22 eb'admda levhalar.

HARTBOARD CİNSİ

Mctoilya, dekorasyon, parke ve harici işler için.

Kullanışlı, sağlam ve kolaylıkla işlenir.

Boya ve cilâ tutar.

Kontrplâkla rakip bir malzemedir.

4.5 ve 5.5 m/m kalınlığında, 3.66 X 1.22 eib'adında levhalar.

İ n ş a a t Müteahhidlerine Hararetle Tavsiye Olunur.

S a t ı ş Y e r i :

S A H İ B İ N İ N S E S İ Müessesesi t

302, İstiklâl Caddesi, 302. Beyoğlu (Kapısı y a n sokaktadır.)

TELEFON : 44634

(7)

r HEMA-İZOTAŞ

15 senedenberi imal etmekte olduğumuz «HEMATEKT» bitümlü tecrit maddesi yurdumuzun her tarafında, bilhassa devlet müesseselerinde kazandığı itimat ve teveccühe istinaden, fabrikamız tecrit işlerinde olduğu gibi, imalât ve ihtisas faaliyetini genişleterek «HEMATAŞ» namile hafif levhaları

imale başlamıştır. Bu kerre;

Ötedenberi tanınmış olan İ Z O T A Ş fabrikası kapanmış olduğundan mezkûr fabrikanın da yıllardan beri ihtisas peyda etmiş ustabaşı, usta ve işçi kadrosunu kendi fabrikamıza alarak iki fabrikanın tekniği birleşmiş ve

# .

H E M A - İ Z O T A Ş

ismüe çalışmağa başlamıştır.

« H E M A - İ Z O T A Ş » hafif inşaat levhaları, Büyük kolaylıklar ve faydalar temin eder, Y E R DEPRE- MİNDEN !HtÇ MÜTEESSİR O L M A Y A N bir inşaat sistemini temin eder. Elâstikidir. Y A N M A Z ,

T A H T A GİBİ KESİLİR, HER T Ü R L Ü SIVAYI T U T A R .

Kolay, çabuk ve sıhhi ev yaptırmak istiyenlere en büyük fırsat H E M A — İ Z O T A Ş ile yapılan evler hakkında izahat alınması menfaatiniz iktizasıdır.

Kaplama — Bölme — Tavan — Çatı

SES — S I C A K , S O Ğ U K , R U T U B E T G E Ç İ R M E Z

Her türlü inşaatta kullanılır-

D İ K K A T : Fabrikamız ustabaşısı Hüseyin Şemanın müessesemizden baş- ka hiçbir imalât fle alâkası y o k ' tur.

H E M A İ Z O T A Ş Y A P I E V İ RECEP ÇETİN KAYA

İSTANBUL — GALATA — TERSANE

CADDESİ No. 261; Telefon: 40215 J

(8)

u c u z

S A Ğ L A M

G Ü Z E L

İPEKLİ, YÜNLÜ, PAMUKLU ÇEŞİTLERİNİ ANCAK

• • * f • " ı •

MAĞAZALARIMIZDA BULABİLİRSİNİZ.

S Ü M E R B A N K Y E R L İ M A L L A R P A Z A R L A R I MÜESSESESİ

.J

H A Z N E D A R

IuQIa. Ateş toğlası, Kiremit Fabrikaları ve KIrec Ocakları Lti. Sir.

SERMAYESİ : 100.OOO T. U.

£ E n y ü k s e k s u h u n e t d e r e c e l e r i n e m ü t e h a m m i l a t e ş t u ğ l a l a r ı

£ M e m l e k e t i m i z d e f e n n î u s u l l e r i l e ç a l ı ş a n y e g â n e v e b i r i n c i

f a b r i k a d ı r .

0 D E L İ K L İ V E D E L İ K S İ Z V E PRESE İ N Ş A A T T U Ğ L A L A R I M A R S İ L Y A T i P i v e M A H Y E L İ K

K İ R E M İ T

• S Ü Z M E L i K v e S I V A K İ R E C İ

FABRİKA

Haznedar Çiftliği civarında Tel: 1 6 - 7 1 Telgraf: Haznedar istanbul

SATIŞ YERİ

İlhami N. Pamir Ticaretevi Osmanefendi Han No. O

Eminönü Tel: 21612

(9)

ENDÜSTRİ T . A . Ş .

Sermayesi s T. L. 640.000

BÜRO: Yeni postahane arkası, İmar Han kat 4 istanbul

TELEFON: 22973 Posta Kutusu No. 550

Telgraf adresi: A M B A L A J - İSTANBUL

F A B R İ K A L A R :

AMBALAJ : EyUp Bahriye caddesi No. 46 TELEFON: 24686 A K - A N : Kimya Maddeleri fab. KİMYA: Üsküdar Balaban No. 20 GAZOJEN ATELYESİ: Cihangir Bakraç sokak No. 19

J

r

GÜVEN • •

T. A. SİGORTA SOSYETESİ

Her türlü Hayat »igortaları — Yangın — Yıldırım — Zelzele — İnfilâk — Havagazı — Nakliyat — Sirkat — Otomobil — Cam

SÜMER BANK BİNASI, GALATA TEL : 44969 - 44966

(10)

r

ANADOLU

S İ G O R T A Ş İ R K E T İ

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ZİRAAT VE TÜRKİYE İŞ BANKALARİNİN KURUMUDUR

Sermaye ve ihtiyatları: 5.832.000 Liradır Tesis tarihi elan

1925

senesinden beri yaptığı sigertalarc

Yangın - kiracı, şagil, mal s&hibl ve komşu mes'uliyeti - kira za- rarları - yıldırım - zelzele - infilâk - havagazı iştiali - makina ka- zası ve motör iştiali - kara nakliyatı harp sigortaları.

D E N İ Z D E ; Bütün deniz tehlikelerine karşı deniz nakliyatı - gemi ve motör tekneleri - mayın - torpil - alelûmum deniz hare sigortaları.

H A V A D A ; Tayyare sigortaları - tayyare seferlerinde pilot ve yolcuların si- gortaları.

K A Z A D a : insanın maruz kalabileceği her türlü kaza - iş kazaları - otomo- bil - kazaları - mail mes'uliyet - makine kırılması sigortalan.

H A Y A T T A : Temettülü veya temettüsüz olarak ölüm tehlikesiyle beraber:

Tasarruf için: « M u h t e 1 i t» ve «T a m m u h t e l i t » - aile istik- balini temin için: I r a t l ı a i l e » - kızlar için: « C i h a z » - çocuk- lar için: « T a h s i l v e t e r b i y e » - ihtiyarlık için: « î r a t » - hastalık veya kaza neticesinde malûl kalmaya karşı: « M a l û l » sigortaları.

1 $ S A H A S I N D A : Atölyeler, fabrikalar, maden ocakları gibi iş yerlerinde ve tica- rethane, bankalarda ve mesleki teşekküllerle birliklerde çalışan-

%

ların hayat, ölüm ve kazalarını temin eden grup sigortaları.

İstanbul, Yenipostahane Jcar{uı, Biiyük Kuıacıyan Han. Telefon: 2 4 2 0 4 . Hayat Kısım: 9 0 5 4 1 .

(11)
(12)

G a z i n o y a çıkan m e r d i v e n

«L İ D O» Y Ü Z M E H A V U Z U (Ortaköy)

Y. Mimar muallim Halit FEMİİİ

Ortaköy ile Kuruçeşme arasında, evvelce Çif- te Sarayların işgal ettiği sahada inşa edilen Lido bi- nası, Yüzme havuzu, açık kapalı gazino ve otelden ibaret olmak üzere üç bölümü ihtiva etmektedir.

Bu üç bölüm, bir kül teşkil etmekle beraber, işlet- melerinde kolaylık temini maksadile, her biri içivı ayrı giriş mahalleri yapılmıştır.

Birinci kısım, Büyüklere ve çocuklara mahsus olmak üzere iki havuz, soyunma kabineleri, yüzücü- lere mahsus gazino, masaj ve ihtisas kulübü odası, bilet satış mahalli, dükkân, tualet ve duşlardan i- barettir.

Yüzme müsabakalarının yapılmasına elveriş- li havuzlar 50.00 m., 33,33 m. ve 25.00 m. olarak

(13)

iç boy üzerine tertip edilirler. 100.00 m. boyun- daki havuzlarda yarışmak pek yorucu olup, diğer taraftan bakımları pek müşkül olduğundan nadiren inşa edilirler. 25.00m. boyundaki havuzlar ise ek- seriyetle h_su-:î veya kapalı havuz olarak kullanılır.

Müscbaka tsrtiplerine en elverişli olarak 33.33 m.

ve 50.00 m. boyundaki havuzlardır.

Lido havuzunun boyu 33.33 m. dir. Havuzu iiç defa kateden 100 metrelik mesafeyi yüzmüş o- lur. Bu havuz uzunluk, genişlik ve derinlik itibariy- le her türlü yüzme ve su topu müsabakalarının ter- tibine, her bakımdan elverişlidir.

yüzme havuzlarının, taşıması lâ7İım olan en mühim vasıflardan biri suyun daima temiz ve bak- terisiz olmasıdır. Bu şart. havuza mütemadiyen te-

miz su ermek ve sık sık tamamiyle boşaltarak te- mizlenmekle elde edilir.

Lido havuzunun su istiabı 800 M3. dır, bu su denizin 2 M. derinliğinden iki elektrik motopompu ile temin edilmektedir. Motopomplardan biri saat- te 250 ton diğeri 30 ton su temin etmektedir. Va- nalar vasıtasiyle her gece boşaltılan ve temizleliiri-

1. W t I . U L L-t-J-t-O- i V j - f İ=fc

ı ı İ M t a l f r " M * - * ^ İ î L i ^ E i L .

(14)

havuzlarda havuza girmeden mecburî olan duş i^e, açık hava havuzu olması hasabile burada lüz;ı,nlu değildir. Yüzücüler duşları arzu ettikleri zaman kul- lanmakta serbesttirler.

Havuzun en derin noktasının 2,5 m. olmasın- dan dolayı, beynelmilel kaidelere göre tesbit edilen

i, 2, 5, 10 metrelik atlamalara elzem olan 4,5 m.

!ik su derinliği mevcut olmadığından, bütün bu at- lamalar deniz üzerine tertip edilmiştir.

Soyunma kabineleri üç tip üzerine inşa edil - len havuz ertesi sabaha kaçar tamamen yeni sıı ile

dolmuş bulunmaktadır. Bundan maada gündüzleri tulumbalar münavebe ile işletilerek havuz içinde da- imi bir su cereyanı temin edilmekte, fazla sular üst kenar sevyesinde bulunan mecralar vasıtasiyl» de- nize dökülmektedir. Bu suretle havuz günde vasa- ti olarak iki defa dolup boşalmaktadır.

Havuza girecekler kabinelerde soyunduktan sonra havuz sahasına çıkmak için bir ayak yıkama havuzundan geçmek mecburiyetindedirler. Kapalı

(15)

mislerdir: Büyük kabineler, bir veya tek kişilik kü- çük kabineler ve müşterek kabineler. Müşterek ka- binelerde soyunanlar elbiselerini gardroba teslim ederler, bu suretle ayni kabineleri müteaddid Jefp- lar kullanmak mümkün olmaktadır.

Yüzenlere mahsus gazino açık hava gazinosu- nun orta terasının altında bulunmaktadır. Burası için ayrı bir ofis ve malzemesi mermerden olan bir bar yapılmıştır. Gazinonjn sağında ve solunda satış

dükkânı, duşlar, kulüp ve masaj odaları mevcuUu».

Gazinonun zemini mozaikten, diğer döşemeler mshaîinde dökülen çimento karolar ile kaplıdır.

G a z i n o k a t ı :

I

Esas gazino kısmı, havuz sahasından 3 m. ka- dar bir irtifada bulunmakta olup açık hava terasın- dan ve kapalı gazinodan ibarettir. Teras gazinosun- da 500 kişilik yer vardır, buranın zemini büyük mermer levhalardan tertip edilmiş mozaikle kaplı- dır. Otel binasının alt katını işgal eden kapalı gazi- no 100 kişiliktir. Bu gazino iyi malzeme ile itina,ı bir şekilde inşa edilmiştir. Bu mahallin döşemesi parke, dıvarlar ise meşe lambri kaplamalıdır. So- kak istikametindeki masalar ve oturacak yerler sa- bit olarak yapılmıştır. Ust katta oturanların gürlil- ü'iden rahatsız olmamaları için, otel katının döşe- mesinden itibaren 30 sm. kadar bir hava boşluğu bırakıldıktan sonra tavan yerli hasır ile kaplanmış- tır. Bu hasır tavan gazinoda güzel bir mimarî tesi"

temin etmekte ve ayni zamanda izolasyon işini de iyi bir surette görmektedir. Bu tavanda geceleri renkli ışıklar veren gömme lambalar mevcuttur.

Gazinoların ofisi kapalı gazino ile ayni seviye- dedir. Mutfak, gazino tualetleri, servis odaları ve teshin dairesi kapalı gazinonun altında bulunan sa- hada yerleştirilmişlerdir. Teras gazinosu yüzme ya- rışlar! günlerinde tribün vazifesini görmektedirler

o o o "I

T a v a n , m e r d i v e n detayı ve tek y a t a k l ı bir oda

(16)

O t e l k a t i :

Otelin kendisine m"hsus haricî girişi olmakla beraber kapalı gazino ile ayrıca irtibatı vardır. Otel için küçük bir giriş holü tertip edilmiştir, bu holün bir köşesinde müracaat kısmı, diğer bir köşesinde otel katına çıkan mermer bir merdiven vardır.

Otel bir ve iki kişilik edalarla salonlu bir oda- dan ibarettir. Tek yataklı edalarda lavabo çift ya- taklılarda lavabo ve duş vardır. Elbise dolapları yerli yapılmıştır.

Odaiara ufak bir holden girilmektedir; bu Kol çift kapılı olup bina tesisatının geçtiği bir tesisat ka- nalı temin etmek maksadile tavanı oda ve otel ko- ridorununkinden deha alçaktır.

Bütün odaların bölme dıvarları araları boş o- larak yapılmışlardır, bu suretle bir odıdan diğerine ses ve gürültü aksetmemektedir. Tavan malzemesi çeloteks olup üzeri alçı ile sıvanmıştır. Her odanın dıvar renkleri ve tefrişatı birbirinden ayrıdır, gün- düzleri odaları kabul ve oturma salonu şeklinde kul- lanmak mümkündür. Bütün katın döşemeleri par- kedir. Otel katının üstündeki teras ikmal edilmiş va- ziyette olmayıp münasip zaman burası lüks bir ge- ce gazinosu şekline ifrağ edilecektir.

Deniz kenarında bir yüzme havuzunun inşası

WAVû * )

bazı tenkitleri mucib oluyorsa da ekseri Avrupa ve Amerika plajlarının yanında yüzme havuzunun bu- lunması bu tenkitlerin yerinde olmadığını göstermek tedir. Bahsedilen memleketlerde bu çeşit havuzların inşası rahat yüzmek ve müsabaka tertibi için lâzım olan çırpın tısız su sathını temin etmek gayesiyiedir.

malûm olduğu gibi, bilhassa boğazın suyu akıntılı- dır, bu sebeple soğuktur. Havuz fikri ile hem akın- tısız hem de denizden daha az derin ve durgun su

G a z i n o d a n d e t a y l a r ve çift y s t a k l ı oda

(17)

temin edilmektedir. Havuz güneş ışığı vasıtasile da- ha süratle ısınmaktadır, ne tekim iki senelik tecrübe neticesinde Lido havuzundaki suyun boğaz suyuna nazaran 6 - 7 derece daha sıcak olduğu tesbit olun- maktadır, gene bu sebepten deniz banyosundan bu havuz sayesinde 2 - 3 ay daha uzun zaman istifade kabil olmuştur.

1941 senesinde başlanılan inşaatın havuz ve açık gazino kısmı 1943 de Kapalı gazino ve otel kısmı 1944 de ikmal edilmiştir. Bu günkü piyasa- ya nazaran daha ucuz fiatla temin edilen çimento, demir vesair inşaat malzemesi sayesinde inşaat t^f- rişatı ile beraber 500.000 liraya ikmal edilebilmiş- tir.

Halkın sıhhî ihtiyacı ile alâkadar olan bu mü- esseseyi îstanbula kazandıran ve binanın inşaatını muvaffakiyetli bir şekilde neticelendirmek için bü- yük gayret sarfeden malsahibi Dipl. Ing. bay Vafiyi ve yüksek mimar H. Femiri tebrik ederiz.

ARKİTEKT

B ü y ü k h a v u z ö n ü n d e k i bar, açık gazino, m e r d i v e n ve inşaat esnasında bir f o t o ğ r a f

Y. M i m a r M u a l l i m H. F e m i r .

(18)

( S i l i v r i ) K a y m a k a m l ı ğ ı

H Ü K Ü M E T K

) . Mimar Abid

Bütün vilâyet v e kaza m e r k e z l e r i m i z d e , is- tanbul da dahil o l m a k üzere, mesken binaları k a - dar resmî binalar da b u g ü n k ü ihtiyaçlarımızı kar- şılamaktan ç o k uzak bir durumdadır. H e m e n her şehrimizde resmî daireler birbirinden uzak, m ü t e - ferrik v e kifayetsiz, d e r m e çatma binalarda, kıs- m e n de kıracı vaziyetinde b a f m m a k t a d ı r .

B u g ü n k ü zor şartlar altında bütün ihtiyaçla- rımızı birden karşılamanın tabiî imkânı yoktur.

Fakat harp sonrası h e m e n b ü y ü k ölçüde imar iş.

lerine başiıyabilmek için b u g ü n d e n elimizde iş p r o g r a m ı m ı z v e organizasyon sistemimiz t e f e r r ü - atlı olarak hazır bulunmalıdır.

M e m l e k e t imar dâvasının, kuşbakışı bir g ö - rüşle heyeti u m u m i y e s i n i , ana hatlarını tesbit et- mek, b ü y ü k v e yakın ihtiyaçları g ö r m e k , devlerin imar tahsisatını isabetli v e programlı olarak ter-

O N A K L A R 1

in MORTAŞ

t i p l e m e k Nafia Vekâletinin işidir. Yalnız günlük meseleleri halletmek üzere, m e v c u t tahsisatı ida- r e y e çalışmak belki b u g ü n e kadar tecviz edilebi- lirdi. Fakat harpten sonra bütün dünya ile b e r a - ber bizde de imkân v e şartlar değişeceğine g ö r e yeni v e basiretli bir konsepsiyonla imar işlerin.!

ele almak lâzımdır.

M e m l e k e t i n hakikî ihtiyaçları karşısında, devletin her herşeyi y a p m ı y a hazır olduğunu, M i l - lî Müdafaa, Ziraat v e Maarif işlerine hasrettiği b ü y ü k fedakârlıklardan anlıyoruz. Kendisine arz edilecek şuurlu bir imar p r o g r a m ı karşısında da devletin, sulh günlerinin h a f i f l e m i ş v e huzura ka- v u ş m u ş bütçesile çok müsait bir vaziyet alacağı muhakkaktır.

Y a r ı n ı n b ü y ü k imar programını, Nafia V e k â - letinin y ü k s e k fen heyeti yapacaktır. Bu heyet bu

(19)

Kayccri H ü k ü m e t Ko.ısyr

günkü kadrosu ve bugünkü elemanlarile ancak bir yüksek müşavere heyeti vaziyetindedir. ilk ku- ruluş bakımından memleket ölçüsünde ana dâva- ların hallini aktif olarak ele alması icabeden bu heyetin kadrosu, bir şehirci, bir Y. Mimar, bir ik- tisatçı gibi fenni ve idarî mütehassıs müşavirlerle genişletilmelidir. Heyet tam teşekkülle ve geniş salâhiyetle işe başlayınca kendisinden büyük imar dâvamızın ana programını beklemek hakkımız olmalıdır.

Devletin vilâyet ve kazalarda yaptıracağı res- mi binaların başında hükümet konaklan gelir.

Devlet otoritesini memleketin her köşesinde tem- sil eden; halka, saygı ve bağlılık telkin etmesi icap eden bu binaların vakarlı ve ciddî ifadeli ol- maları. Cümhuriyet devrinin kültür seviyesine denk bir mimarî kıymette bulunmaları lâzımdır.

Nafia Vekâleti yapı ve imar işleri proje bü- rosunun hazırladığı ve mahalli nafia idarelerince iyi bir şekilde tatbiki mümkün olan bazı hükü- met konaklarımız müstesna, yapılan diğer birçok binalarda, yukarıda saydığımız vasıflar maalesef temin edilememiştir. Neden? Sebepler muhtelif- tir. Bazı yerlerde nafia yapı işleri proje bürosu- nun gönderdiği projeler kötü bir şekilde tadil edil- miştir. Bazı yerlerde gelişigüzel, salâhiyetsiz elle-

rin yaptığı projelerle bir bina yapmıya kalkışıl- mıştır.

Burada her binanın hazin macerasını ayrı ayrı inceleyecek değiliz. Bugüne kadar, mimari eser namı altında gerek mimarî kültür seviyemi- zi. gerek umumî san'at görgü ve duygumuzu per- vasızca baltalıyan birçok binaların âmillerini sı- ğaya çekseydik, en başta, hâlâ maalesef yersiz bir itibarla tutunabilen birçok ecnebi sanatkârlar, bize hesap veremezdi. Bunlara, salâhiyetlerini kendi hak ve bilgi sahaları dışında kullanmaya kalkışan birçok amatör yapıcılarla, en olgun pro- jeleri bile dilediği gibi yapmakta mahzur gör- miyen yapı sahibi makamları da ilâve edersek işin içinden hiç çıkamayız. Onun için bugüne ka- dar yapılanları olduğu gibi bırakalım. Fakat b u n . dan sonra yanlış ve müsamahakâr hareket etmi- yelim.

Elimizde 60 senelik bir mazisi olan akademi- nin bir yüksek mimarlık şubesi var ki her yıl orta- lama 20-25 Y. Mimar yetiştiriyor. Teknik Üniver- sitenin yeni Y. Mimarlık şubesi de ayrıca her yıl 10 - 15 Y . Mimar yetiştirirse yakın zamanda m ü - tehassıs eleman sıkıntımız kalmaz. Bu genç arka- daşların mimarlık sahasında bilgi ve salâhiyetle- rini tanıyalım. Beş sene yalnız mimarlık öğrenmek

(20)

üzere bir ilim ve sanat müessesesinde, yalnız plân kompozisyonu, hacim ve ışık nisbetleri ve yapı tekniği konuşulan bir muhitte emek vererek yetiş- miş bir adam, elbette ki en kültürlü bir idare a- damından, en bilgili bir gazeteciden, en tecrübeli bir doktordan daha mimardır. Kendi sahasında kendi ihtisasını iddia eden her meslek sahibi, bir mimarın da mimarî sahada ihtisasını teslim et- mekte güçlük çekmez. Mimarlarımızın ecnebi sanatkârlarla mukayesesine gelince, milletlerarası proje müsabakalarında alınan neticeler ve Yalo- vadaki kaplıca oteli, Ankarada Devlet Demiryolla- rı Umumî İdare binası gibi yine milletlerarası mi- marî literatöründe eşsiz bir yer alan Türk eser- leri, mimarlarımız lehinde bariz birer delildir.

İdare adamlarımızın göstereceği lüzum ve vereceği direktifle tekemmül edecek mimarî pro- jeleri aynen tatbik etmek suretile meydana gele- cek resmî binalarımız bugünümüzü yarınımıza en doğru nakledecek birer kültür vesikası olacaktır.

Nafia Vekâleti yüksek fen heyeti imar programı- mızı hazırlıyacak; yapı işleri proje bürosu, geniş- letilecek kadrosile memleketin her köşesinin hu- susiyet ve ihtiyacına göre projeler tesbit edecek;

mahallî nafia idareleri de teşkilâtını mimarlarla takviye ederek bu projelerin tahakkukunu temin

edecektir.

Bu sayfalarda gördüğümüz hükümet konak- ları, şimdiye kadar binbir mütenakıs şart altında inşa edilmiş değerli ve değersiz binalardır. Bun- dan sonra doğru ve sistemli bir çalışma ile cüm- huriyet devrinin hakikî âbidelerini inşa ederek memlekete, çocuklarımızın övünerek örnek ala- cakları eserler miras bırakacağız.

İsparta H ü k ü m e t K o n a ğ ı

Manisa H ü k ü m e t Konağı

S a r a y k ö y H ü k ü m e t K o n a ğ ı

a

(21)

Cephe

A D A N A B E L E D İ Y E S A R A Y I P R O J E M Ü S A B A K A S I

Prof. Y. Mimar Sedat Hakkı ELDEM ve

Samim OKTAV: Demirtas KAMCİL

Geçen sayımızda Adana Belediye Sarayı pro- je müsabakasında derece alan projeleri neşr etmiş- tik. Bu sayımızda Prof. Sedad Eldem ve arkadaş- larının projesini neşr ediyoruz.

Bu proje; diğerlerinden farklı olarak bir a- raştırma ve denemenin neticesidir. Plân diğer pro- jelerde de görülen bir sureti halle benzemekle be- raber, haricî mimarî bir huusiyet göstermektedir.

Bina cenub vilâyetlerimizin inşa tarzında masif taş- tır. Bilhassa sıra - kemer şeklindeki Kolonat bariz bir şekilde mahallî karakteri vermektedir.

Binanın meydana çıkıntı teşkil eden koîunun köşesindeki çift kemerli loca ve aynı cephe üzerin- de ki kurşun çatılı çıkma, cephelerdeki muhtelif eb'ad ve nisbetlerdeki büyük ve küçük pencereler,

Büyük pencereler, plândaki büyjük salonları, küçükleri ise büro odalarının mevcudiyetini bariz bir şekilde anlatmaktadir.

Jürinin mansiyon bile vermediği bu projeyi şayanı dikkat bulmaktayız

• I I

« M l a J U İ • 11_

i C i a i B I B I I I B

• » a ı ı ı ı ı ı m ı ı

Ön cephe İNO'JUj

(22)

B i r i n c i kat plânı ve cephe kesitler, Y. M i m a r P r o f . S. E l d e m , Y . M i m a r S . O k t r y ve D e m i r t a s Kamçil projesi.

B t " m 1 • îf>'; I.»!' ...;

• l l l l l l l l l l l l i ± l M : —

bize topkapı sarayı mimarisini hatırlatmaktadır muhtelif pencere nibetlerinde aranılan ahenk cep- Pencere boşluklarına, taş satıhların hâkimiyeti ve helerin hususiyetini teşkil etmekledir

(23)

i z m i r F u a r ı n d a

« R E A S S U R A N S » T. A. Ş İ R K E T İ P A V İ Y O N U Dekoru!ör: l'edat İR

Esas g ö r ü n ü ş

Millî Reasürans sigorta şirketi; bu yıl Fuarda güzel bir paviyon yapdıımıştır, Proje ve tatbikatı Dekoratör Muallim Vedat Ar tarafından yapılan bu Paviyona emniyet ve teminat ın sembolü olan bir kale şekli verilmiştir. Dekoratörün seçtiği kale mi- marî eşkâli ile plânda teşhir kolaylıklarını temin et- mek ve ziyaretçileri sıkmadan sergiyi gezdirmeği telif hususunda bir hayli müşkilâta düşdüğü, fakat bunu mümkün mertebe temine muvaffak olduğu görülmektedir. Plânda paviyonu gezenleri ayrı bir tesir ayrı bir perspektifle karşılaştırmak ve onları meşgul etmek için muhtelif köşeler ve standlar ya- pılmıştır.

P l â n

(24)

• İ Ü

ili

Y11&11HI'

P a v i y o n u n içinden bazı detaylar ve köşeler.

İnşaat, malzeme yokluğu karşısında oldukça müşkilâtla yapılmıştır, paviyonun iskeleti ahşap o-

lup badadı üzerine sıvadır. Eser bir sergi paviyo- nunda aranan hususiyetleri ve neşeyi haizdir.

(25)

Mimarî B i l g i s i

I

İ N G İ L T E R E D E O K

K E N T D E B İ R E R K E K Ç O C U K L A R

B u n d a n yetmiş sene evvel B r i t a n y a , mektep binası inşa etmekte bir önder m e v k i i n d e y d i , h a r b patladığı z a m a n da yeni bina jnşaatı için y a p ı l m ı ş olan b ü y ü k bir p r o g r a m takip edilmekte b u l u n u l u y o r d u . M o d e r n mektep b i n a l a r ı n ı y a p a n m i m a r l a r ı n d i k k â t etmeleri lâzım gelen başlıca n o k t a l a r ş u n - lardır: K â f i derecede güneş g ö r e n dersaneler, k u r s n d e r y a p - mayan hava değiştime tertibatı, haricî g ü r ü l t ü l e r d e n m u a f i - yet, k r p a l ı spor sahaları, ve k u l l a n ı ş l ı o y u n bahçeleri. B r i t a n - ya m i m a r l a r ı b ü t ü n bu n o k t a l a r ı nazarı itibara a l m ı ş l a r d ı r . E u suretle, ş i m d i d e n ileri s ü r ü l e n bu p l â n l a r , h a r b sonrası mektep binası inşaatında tatbik edileceklerdir.

M o d e r n B r i t a n y a mektep şekline çok iyi bir misal ola- rak, resimde, K e n t ' d e k i belediye m e k t e b i n i g ö r ü y o r s u n u z . Bu m ü k e m m e l binada temiz hava ve güneşin e h e m m i y e t i çok güzel t e b a r ü z e t t i r i l m i ş d i r . Sağ t a r a f t a k i cam çıkıntı hem b i n a n ı n g ü z e l l i ğ i n i a r t t ı r ı y o r , hem de b ü y ü k m e r d i v e n i ihtiva e d i y o r .

Bundan yetmiş yıl önce İngiltere okul binası inşaatı işlerinde bir öncü idi. İkinci Cihan harbi baş ladığı zaman yeni okul binalarını inşa eden mimar- lar yeni tedrisat sisteminin isteklerini gözönüııde bulundurmalı ve güneşli dersanelere, kurandersiz hrvalandırma tertibatına, haricî gürültülerden tec- ride ve elverişli spor sahalarına olan ihtiyacı ön saf- ta tutmalıdırlar.

Mr. William Nevvton bu makalesinde ingiliz mimarlarının bu meseleleri nasıl hallettiklerini ve harp sonrası okul binaları için hazırladıkları proje- leri izah etmektedir.

Mimarî hakikî beynelmilel bir lisandır. Bu ba- kımdan mimariye en çok yaklaşan sanat musiki ise de bu sanatın da millî bir kıymeti vardır; ve bu da hakkında fikir edinmeye bir manı teşkil edebilir.

Çinin veya Habeşistanın veya Tibetin musikisini tam manasiyle anlayabilmek için hususî ders almak mecburiyetinde kalabilirsiniz; Halbuki ayni millü- lerin binalarını plândan, bölme ve yüksekliklerinden derhal anlıyabilirsiniz. Muhtelif meselelerin neler olduğunu görebilir ve kullanılan hal çarelerini ayni meseleleri halletmek için kendi kullandığınız sis- temlerle mukayese edebilirsiniz.

Bu husus bilhassa okul ve hastane binaları

gibi inşaatta çok doğrudur. Bundan yetmiş yıl önce ingiltere okul binası inşaatı işlerinde bir öncü idi;

ve bir dereceye kadar ilk adımı atanların karşılaştık- ları malûm müşküllere maıuz kalmıştır. Mektep meselelerinin birinci hal çaresi olarak ele alınan bi- na tipleri başka memleketlerde bir çok yeniliklere ve İslâhata tabi tutulmuştur. Bilhassa 19 uncu asrın son yıllarında Fransada - halbuki ingilterede ön- celeri yapılan mektepler o kadar sağlam inşa edil- mişlerdi ki bunların yeni projelere uydurulmaları veya bu projeler dahilinde değiştirilmeleri çok güç- tü. Bir zamanlarda eskiden yapılmış binalara karşı

duyulan hürmet dolayısile belki bu meseleyi yeni- den tetkike pek taraftar olmamıştık. Bununla bera- ber inkişaf devam etmiştir, ve son yirmi yıl zarfın- da bu inkişafın vüsati göze çarpacak derecede art- mıştır. Harb başladığı zaman İngilterede yeni bina- ları ve fikirleri karşılayan büyük bir proje hazır- lanmaktaydı, ve şimdi de devamı için sulhun avde- ti beklenmektedir.

Mektep fikrinin bugüne kadar geçirdiği tekâ- mül incelenecek olursa ilk olarak topluluğa ehem- miyet verildiği göze çarpar; yani dersanelerin bir hol etrafında toplanmaları. Bu hattı zatında pek ta- biî bir şeydir. Çünkü eski zamanlarda talebelerin U L B İ N A S I İ N Ş A A T I N I N G E L İ Ş İ M İ

Yazan: William Nen ton

M E K T E B İ .

(26)

Y O K R S H İ R E ' D E B İ R O R T A M E K T E P .

Bu resim. D e n n i s C l a r k e Hail t a r a f ı n d a n y a p ı l m ı ş olan Y o r k s h i r e ' d e k i bir m e k t e b i n antresini g ö s t e r m e k t e d i r . Bu m e k t e b i n p l â n ı n d a , p a t ı r d ı l ı sahalar m u r y y e n bir sistem da- h i l i n d e , patırdısız s a h a l a r d a n a y r ı l m ı ş d ı r . S ı n ı f l a r ı n da, ha- v a l a n d ı r ı l m a l a r ı ve ı ş ı k l a n d ı r ı l m a l a r ı için y a n k ı s i m l a r î a ç ı l a b i l m e k t e d i r .

Bu resimde g ö r ü l e n m o d e r n dersane L o n d r a c i v a r ı n - daki bir m e k t e b i n s ı n ı f l a r ı n d a n b i r i d i r . K a r a talVa, b ü t ü n d u v a r ı baştan başa işgal e t m e k t e d i r . B ö y l e l i k l e , hocanın, dersin ilk k ı s m ı n d a y a z d ı ğ ı şeyleri silmesine l ü z u m k a l m a - dan diğer kısma d e v a m etmesi m ü m k ü n o l a b i l i r . Pencereler, odaya üç m u h t e l i f hava c e r e y a n ı n ı n girmesine i m k â n v e r e - cek bir v a z i y e t t e d i r l e r .

hepsi aynı odada ders okurlardı; esas toplantı oda- sına (mütalea salonuna) birer ilâve olmalarına rağ- men dersanelerin ayrılması ilk ileri adım olmuştur.

Mamafih, sessizliğe ve temiz havaya olan ihtiyaç dersaneyi holden çok uzaklaştıımıştır. Git gide dersaneler, ışık iyi olmakla beraber, ekseriya güneş görmezlerdi. Şimdi güneş, mümkünse ilk sabah gü- neşi zarurî addolunuyor; tuna verilen önem karşı taraftaki pencereler vasıtasile odanın tabiî bir surette havalandırılmalarına verilen önemden aşağı değildir.

Talebeler için soldan gelen ışık, haricî gürültüler- den tecrit, kurandersiz havalandırma tertibatı, parla- mayan fakat bol ışıklı kara tahta, talebe ve öğret- menler için rahat hareket imkânları, aksi sedasız

kolay konuşma imkânları, bütün bunlar der;aııe- lerin plânları yapılırken günden güne daha fazla ö- nem verilen noktalardır. Okutulan mevzular arttık- ça dersane adedi de arttı; sanat ve fen öğretmek i- çin, tahta ve maden işleri, yemek ve çamaşır, elişi ve el sanatları ve bunlara benzer pratik bilgiler ki günden güne listeleri kabarmaktadır - için her biri- nin ayrı ayrı lüzum gösterdiği malzemeyi ihtiva e- den standart dersaneler ilâve edilmeğe başlanc».

Bu arada toplantı odası da faaliyet sahasını genişletti. Önceleri bu odalar mektepteki hoca ve talebelerin bir araya toplanmasına elverişli bir yer- di; yavaş yavaş mektebin hayat merkezi olarak, yeni bir önem kazandı ve bu toplantı odalarında

konuşmalar, merasimler, musiki faaliyeti belir- tildi. Bugün bu toplantı odaları yalnız mek- tebin değil, fakat mektebin bulunduğu mıntıkanın bir kültür merkezi addolunmaktadır. Bu iki mak- sada - daha ziyade tek bir maksatın iki cephesine - göre plânlanmış ve kullanışlı bir bölge toplantı sa- lonu olarak kabul edilmektedir.

Mektep plânına dahil bu iki kısmın (toplantı

L O N D R A D A B İ R M E K T E B İ N Cİ M N A S T İ K H A N E S İ .

Bu resim, L o n d r a ' d a k i bir orta m e k t e b i n cimnastikha- nesinin içini g ö s t e r m e k t e d i r . Bu resimde, f i z i k i sıhhate v e r i - len e h e m m i y e t bilhassa t e b a r ü z etmekte, ve t e m i z hava ile güneşden azamî istifade etmek için v ü c u d e çje*:iri'r.ıi; olan tertibat göze ç a r p m a k t a d ı r .

(27)

salonu ve dersanelerin) karşıladığı ihtiyaç ve mak- satların eski tertibatı esaslı bir surette değiştirecek- leri pek aşikârdır. Toplu bir halde olacak yerde gü- neş ve açık hava bulabilmek için mektep binaları geniş sahalara yayılmaktadır; diğer taraftan toplan- tı salonu plânın diğer kısımları içine sıkıştırılmak- tadır; bu salonların artık genişletilmiş sahneleri, gi- yinme odaları, ve seyirci yerleri ile diğer bir mek- tepten, hariçten veya ber iki yerden de ayni zaman- da gelecek kalabalığı kola3rlıkla alabilecek bir şe- kilde plânı çizilmektedir.

Bir okul yalnız hususî merasimler esnasında gelecek olanları değil, fakat her günkü kalabalığı alabilmelidir. Çünkü her gün belki dört yüz belki de beşyüz talebe bir dakika ara ile birbirini takiben geleceklerdir. Bu bir iki dakika içinde hepsi şapka- ların:, paltolarını, belki de ayakkabılarını çıkara- cak ve kendilerine gösterilen yerlerde intizam dahi- linde toplanacaklardır. Binaenaleyh, mektebe gi- riş ve palto odalarının yerleri mektep projelerinde hayatî önemi haizdirler. Eskiden tek giriş yeri ve merkezi palto odaları - ki muhtelit mekteplerde bunlar çifterdir - yapmak suretiyle belki talebenin nezaret altındı bulundurulması işi kolaylaştırılmak ta idi. Bugün nezaretin azaltılmasına ve çocukların kendi kendilerine tertip ve bir dereceye kadar di- siplin öğrenmelerine doğru bir cereyan vardır. Bin- netice serbest giriş yerlerine ve palto odalarına lü- zum hasıl olmaktadır. Bu da mektep binasının muh- telif cüzlerinin toptan plân ve gruplanması üzerin- de müessir olmaktadır.

Diğer taraftan da plân teneffüs saatlerinin, boş zamanların, ve gençliğin jimnastik ve oyunlarının

lüzum gösterdiği ihtiyaçları ihmal edemez. Mek- teplerimizde her zaman spor sabaları vardır. Bu spor sahaları ve kışın güneş gören, kolayca gidile- bilen, kapalı ve spor sahası için tuvalete yakın, kâ- fi derecede nezaret altında bulunan, öğretmen oda- larını ıgürültüye ve yaz güneşine boğmayan bir ye- rin bulunması hâlâ bir mesele teşkil etmektedir.

Modern okullar spor sahalarının yanı başında bir de kapalı spor sahası, jimnastikhane, kütüphane, öğleleri için yemekhaneler, bahçeler, çimenlikler, ve çiçekli ağaçlar - hepsi inşaat plânına ve sahaya uygun olmak şartıyla - giriş otomobil yolları, çimen- lik oyun sabaları da temin etmektedir.

ingilterede mektep binası projelerini hazırla- yanların karşılaştıkları meseleler bunlardır ve bul- dukları hal çareleri de şayanı dikkat bir şekilde muvaffakiyetli olmuştur. Harbden evvelki seneler- de İngilteredeki modern okullar dünyanın birinci sınıf okulları arasında idiler. Sulh geri geldiği ve mektep inşaat programları tekrar tatbik alanına konulduğu zaman pek tabiidir ki yeni yetişen nesil için bu mükemmel okul inşaatı siyasetinin en mu- vafık bir şekilde yeniden yürürlüğe girdiğini göre- ceğiz.

r

>

(ARKlTEKT • MİMAR) bu sayünrile, on dördüncü intişar yılını bitirmektedir. Bu müddet içinde 13 cild de. 4350 sayfalık bir yayın yapan dergimi: bu başarıyı; okuyucularının gösterdiği ilgiye borçlu cj 'duğunu şükranla kayd eder.

V _J

B

(28)

C a m b r i d g e üniversitesi kitaphanesi M i m a r S i r G. Scott

İ S T A N B U L D ı A A Ç I L A N İ N G İ L İ Z M İ M A R L I K S E R G İ S İ M Ü N A S E B E T İ L E

Eminönü Halkevinde açılan İngiliz mimarlık sergisi bize, İngilterede mimarî eserlerin ilk nümuneierinden, bugünkü modern ingiliz mimarlığına ait eserlere kadar., güzel ve karakteristik numuneler göstermesi itibarile şa- yanı dikkattir.

Bir müddet evvel Ankarada dört yüz fotoğraf do- kümanile açılan bu sergi Eminönü Halkevinde kâfi yer bulunmaması yüzünden küçültülmüş bir şekilde ancak 80 fotoğraf ile temsil edilmiştir. Maamafih, bu az, fa- kat seçkin eserler bize İngiliz mimarlığı hakkında iyi bir fikir edinecek kadar güzel ve bilgili bir şekilde teşhir edilmiştir.

Sergideki eserler, kronoloji sırasile ve esas itibarile iki katagoriye ayrılarak gösterilmiştir. Birinci katagori, eski üslûplardır ki, sıra ile roman, gotik, ortaçağ, rönne- sans devirlerine aittir. İkinci kısmı, modern mimari eser- lere tahsis ediimiştir ki, bugünkü en yeni eserlere kadar gelmektedir.

Sergide eski devir mimarîsi bir roman eser olan Dover şato ve kalesile gösterilmiştir. İngiliz mimari ta- rihinde Norman tarzı 1066 yılında İngilterenin Norman- lar tarafından istilâsından sonra başlar. Bu mimarinin başlıca vasfı zikzak desenli dairevî kemerler ve sağlam duvar satıhlarndan mürekkep bir mimarî oluşudur.

Bundan sonra gotik devrine ait müteaddit meşhur kiliseler teşhir edilmiştir, ingiliz gotiğinin mümeyyiz vasfı, bu devirde taş işçiliğinin ve inşaat usullerinin te- kâmülü sayesinde duvarların incelmesi, daha yüksek ve zarif kemerlerin inşasına imkân hâsıl olmasile göze çaıp- maktadır. İngiliz gotiğinde tezyinat Avrupa memleket-

lerindeki diğer gotik üslûplarda olduğu kadar faz!a de- ğildir.

İngilterede ortaçağ ev mimarîsinden sonra röııesans başlar. Bu üslûp İngilterede asayişin ve sükûnun teessü- sünden sonra, ticaretin inkişaf etmesile zenginleşmesi ne- ticesinde , Avrupa memleketleri ile yapılan temastan doğ- muştur. İngilterede rönesans devrinde bir çok saraylar ve hususî malikâneler inşa ediimiştir.

Sergide bunlardan en mutena nümuneler görülmek- tedir.

Rönesansdan sonra sıra ile XVII, XVIII. acırlarda yapılan meşhur eserler bulunmaktadır. On yedinci asrın en meşhur İngiliz mimarları İnigio Jones ile Christoplıer Wren'dir. Bunlardan «Wren» Londradaki meşhur St.

Paul's katedralini inşa etmiştir. Jones daha ziyade ev inşaatı, iç tezyinat ve mobilye işlerile uğraştı.

18 inci asırda, Wren'in talebeleri Hawksrnoor ve James Gibbs'in eserleri ve sonradan Adam kardeşler bu devrin mimarîsini yaptılar, bu suretle 18 inci asırda mimarî ince bir tezyinî mahiyet aldı. 18 ve 19 ııncu asır- larda ingilterede eski \unan mimarî üslûplarına karşı hissedilen alâkayı görmekteyiz.

Sergide, bu devirlerden sonra 20 inci asrın modern eserleri ile karşılaşıyoruz. Bu devirde zamanımızda ya- şayan meşhur ingiliz mimarlarının eserleri vardır. Bun- lardan Sir G. G. Scott, Sir Edwyn Lutyens, Miss Elisabeth Scott, H. J. Rowe'nin eserleri şayanı dikkattir. Bilhassa kadın mimar Miss Scott'un eseri «Schakespear» tiyatrosu, Sir Gilbert Scott'ün eseri Camberidge üniversitesi kütiip-

(29)

M e ş h u r S a n a t k â r l a r ı m ı z :

H E Y K E L T R A Ş İ H S A N ' I N Ö L Ü M Ü

( L a n c a s h i r e ) de gazino ve eğlence p a r k ı İhsan'ın f o t o ğ r a f ı

Dört senedenberi memleketimiz ile İngiltere arasın- da, kültür münasebetlerini genişletmeğe muvaffak olmuj bulunan «British Counsii»e bu sergiyi hazırladığından dolayı memnuniyetimizi bildiririz.

L i v e r p o o l F i l o r m c n i k H a l i M i m a r Joseph E m b e r t o n

hanesi tanınmış İngiliz mimari eserlerindendir.

İngiliz mimarlık sergisindeki eserlerde, mimarların şah- siyetleri ayrı ayrı görüldüğü gibi, İngiliz mimarisinin hu- susiyetleri de ayrıca anlaşılmaktadır.

Heykeltraş. Muallim Zühtü MÜRİTOÖLU

1282 de İstanbulda doğan heykeltraş İhsan, ilk tah- silini hususî bir şekilde yaptıktan sonra «Sanayii Nefise Mektebi Alisi» heykel kısmına yazıdlı. O senelerde mek- tep yeni açılmıştı. İhsan bu mektebin i:k Türk talebesiydi.

O vakit «Sanayii Nefise Mektebi» şimdiki «Eski Şark Eserleri» müzesinin bulunduğu yerde idi. Burada talebe antik eserlerden kopyeler yapmak, canlı modelden portre ve nihayet çıplak gövdeden çalışmak imkânını bulurdu. Fakat hiç bir zaman tamamile çıplak insan vü- cudundan çalışmazdı.

Heykeltraş İhsan da talebelik senelerinde O-^kan Efendinin atölyesinde bu şekilde çalıştı. 1308 de mektebi birincilikle bitirerek hükümet hesabına Fransaya gitti.

Merhum Osman Hamdinin tavsiyesile orada Delhois'nin hususî atölyesine girdi. Fakat bu atölyede uzun miidder kaimadı. Çünkü Delbois atölyesinde hususî siparişlerine

(Devamı 264 üncü sayfada) İ h s a n j n portresi

(30)

R e s i m

L O N D R A D A T A T ! E G A L E R İ SI Yazan: ]. Steegman

M E Ş H U R V İ O L O N S E L İ S T M A D A M S U G G I A ' N I N P O R T R E S İ .

( B u p o r t r e ingilterede halen y a ş a m a k t a oian s a n a t k â r - lardan en b ü y ü ğ ü olan A u g u s t u s J o h n t a r a f ı n d a - ı y a p ı l m ı ş - d ı r ) .

L o n d r a d a k i birçok resim müze ve g a l e r i l e r i arasında, Tate Galerisi, hayatta olan B r i t a n y a l ı ve ecnebi ressamların eserlerini geniş bir m i k y a s d a teşhir etmekle şöhret k a z a n - m ı ş d ı r . Bu galeri 1897 de S i r H e n r y Tate'in m a l î y a r d ı m ı sayesinde k u r u l m u ş d u . Başlıca iki gayesi v a r d ı r : E v v e l â onsekizinci asrın b a ş l a r ı n d a n itibaren B r i t a n y a resmini teş- hir etmek, saniyen son y ü z sene içinde hariçteki resim sa- natının geçirdiği t a h a v v ü l l e r i takip ve teşhir etmek. Tate G a l e r i s i n d e , bir ziyaretçi v e y a bir talebe m o d e r n sanatın en m ü k e m m e l b a ş a r ı l a r ı n ı n bir t e t k i k i n i esaslı bir surette y a p a b i l i r . Hayatta b u l u n a n i n g i l i z r e s s a m l a r ı n d a n en b ü y ü - ğü olan A u g u s t u s John, galeride, bilhassa m e ş h u r P o r t e k i z - li violonist M a d a m S u g g i a ' n ı n f e v k a l â d e bir portresiyle çok m ü k e m m e l bir şekilde temsil e d i l m e k t e d i r .

Londranın büyük sanat müzeleriyle sanat ga- lerileri mevcudiyetlerini devlete olduğu kadar hu- susî himayeye de borçludurlar. Bunlardan bilhassa ikisi kuruluşlarını tamamen hususî yardıma borçlu- durlar: Birincisi Wallace Koleksiyonu olup Sir Ric-

hard Wallace tarafından muhteşem malikânesiyle birlikte tamamen millete terk edilmiştir; ikincisi de

Tate Galeridir.

Tate Galeriye bu galeriyi tesis eden Sir Henry Tate'in ismi verilmiştir. Sir Henry Tate muhtelif sahalardaki hayırseverliğiyle Londra ve Liverpol- da çok tanınmış olmakla beraber, en büyük yardı- mı sanat sahasına inhisar etmektedir; ve İngiliz sa- natına karşı gösterdiği himaye cidden pek mühim- dir. Bu yolda en önemli başarısı ismini taşıyan ga- leridir. Tate, arsası hükümet tarafından verilmek şartıyla ingiliz sanatı için -bir galeri inşa ettirmeyi ve bu galeriye kendi resim koleksiyonunu bağışla- mayı teklif etti. Hükümet pek tabiî olarak Tate'nin bu teklifini memnuniyetle kalbul etti ve derhal Ta- mis nehrinin kıyısında Westminsterde, Parlamento

binalarının biraz üst tarafında bir arsayı seçti. Bu yeni «National Gallery of British Art» 1897 yılın- da halka açıldı. Bu tarihten sonra mezkûr galeri geniş ölçüde tevsi edilmiştir, ve tekrar kısmen hu- susî yardımlar sayesinde bugün gayesine lâyık bir galeri halini almıştır. Resmî memurlardan başka kimse bu galeriye «Natiojıal Gallery of British Art»

demez, her zaman «Tate Galery» diye anılmakta- dır ve her zaman da bu isimle anılacaktır.

Tate Galerinin iki gayesi vardır: Birincisi, 16 ıncı asırdan itibaren zamanımıza kadar gelişmiş o- lan ingiliz sanatını, ikincisi de takriben son yüz se- ne zarfında ecnebi resim sanatını temsil etmektir.

F'ariste Luxembourg ile Louvre müzeleri arasındaki münasebetin hemen hemen aynen benzeri Tate Ga- leri ile Londradaki National Galeri arasında mev- cuttur. Tate Galerinin son yirmi sene zarfındaki si- yasetinin en fazla göze çarpan tarafı, yaşıyan ingi- liz ve ecnebî sanatkârların hepsinin de geniş ölçü- de temsil edilmekte olmasıdır. Bu Galerinin duvar- larında modern sanatın postempresiyonistlerden tu-

(31)

T A T E G A L E R İ S İ N D E V V İ L L i A M H O G A R T ' I N B İ R P O R T R E S İ ( B u resim G a y ' i n « D i l e n c i l e r i n Operası» adlı eserinden ilham a l ı n a r a k y a p ı l m ı ş d ı r ) .

Tate Galerisi için b ü y ü k İ n g i l i z ressamı H o g a r t h ' ı n eser- l e r i n i n birçok n ü m u n e l e r i satın a l ı n m ı ş d ı r . Bu resimde g ö r ü - len eser, G a y ' i n « D i l e n c i l e r Operası» ndan i l h a m a l a r a k ,

H o g a r t h ' ı n ilk çağlarında y a p t ı ğ ı bir eserdir.

tun onlardan evvel yaşamış olan meşhur empıesi- yonistlerin bile geçirdikleri tekmil safhaları teferru- atıyla takip edebilirsiniz.

Tate Galerideki ecnebi ressamlara ait kollek- siyon henüz tamamlanmamıştır, ve Moskovadaki Garb Sanatları Müzesindeki gibi bir kolleksiyonla rekabet edecek bir mükemmeliyete erişmemiştir.

Filhakika, 1918 senesi Martında bu galeri dramatik ve m'iessir bir teşvike mazhar oldu. Ingilterenin ge- çen harbin en çetin buhranlarından birini geçirdiği sırada Lloyd George Kabinesi Pariste Degas müza- yidesinden 19 uncu asra ait kıymetli bazı Fransız resimlerinin satın alınması için hususî bir tahsisat vermek cesaret ve ferasetini göstermiş ve müdüre Parise gidip müzayede de bulunabilmesi için husu- sî seyahat harcirahı vermişti. Ayni şekilde bu harp- te de Galerinin bu şubesi çok takviye edilmiş ve günden güne de kuvvetlenmektedir. Resimlerin satın alınması ile meşgul olanlar moda değişiklikleri ve- ya suizanların tesiri altında kalmamıştır. Bu harp- ten sonra Galeri tekrar açıldığı zaman, modern ec- nebi ressamlar şubesi hakikaten çok ilgilendirici bir durumda olacaktır.

ingiliz sanatına ait şube belki ziyaretçiler için daha alâka verici olacaktır; çünkü bu kısım İngiliz resim sanatının tekmil şubelerini tam manasiyle teni sil etmektedir. Ziyaretçi ingiliz resmindeki şubele- rin hepsini bütün teferruatıyla görmek istediği ;ak- dirde, Londradaki Tate ve National Galerilerden maada Birmingham, Manchester, Glascov, Bris-

H A R B E S N A S I N D A M U V A K K A T E N K A P A N M I Ş O L A N T A T E G A L E R İ S İ N İ N H A R İ C İ G Ö R Ü N Ü Ş Ü :

B u resim, Tate G a l e r i s i n i n ihtişamlı antresini g ö s t e r m e k - tedir. H a r p t e n dolayı, G a l e r i kapalı d u r m a k t a ve içindeki hazine uzak ve e m i n y e r l e r e n a k l e d i l m i ş b u l u n m a k t a d ı r . Fakat b u n a r a ğ m e n , G a l e r i n i n f i n a n s i y e r l e r i , y e n i eserlerle k o l e k s i y o n u z e n g i n l e ş t i r m e k t e n geri k a l m a m a k t a d ı r l a r .

tol, Leeds ve Norvvitch resim galerilerini, Camb- ridgede Fitzwilliams ve Oxforda Ashmolean müze- lerini de gezmesi icap eder. Fakat Tate Galericin tek çatısı altında en büyük başarılar hakkında ol- dukça doğru bir fikir edinebilir ve böyle bir tetki- kat neticesinde isimleri en çok tanınmış ressamla- rın eserlerinden nümuneler görebilir. Dünyanın hiç bir tarafında ingiliz sanatı daha mükemmel bir şe- kilde temsil edilmemiştir.

Bu galeride daha 200 sene evvel zamanının sosyal kötülüklerini 'hicveden ve mevzuunu oldu- ğundan daha güzel göstermiyen portreler yapan Hogarth'ın tahakk';m edici şahsiyeti vardır; Rey- nolds'un şahane tabloları ve Gainsborougih'nun hafif fırçasını görürsünüz; Ricnard Wilson'un klâsik man zara tabloları ve Sutubbs'ın spora ait resimleri de bulunmaktadır ki bu ressam tamamen ingilizlere has olan stilin en ileri gelen üstadıdır; mistik ve masum dâhi William Black'in desenlerinden mu- hakkak eşi olmıyan bir koleksiyon; Avrupa sanatı- na en çok tesirleri dokunmuş olan Turner ile Cons- table'in tekmil eserleri bulunmaktadır. Bu Galeride italyan Rönesansının ingiliz varisi Alfred Stevens ve ingiliz ressamlarının Wagner'i diye anılan G. F.

Wattsın eserleri de mevcuttur. Bilhassa 19 uncu as- rın ortalarında Prerafaelit Kardeşler Grubu diye tanınan mektebin saliklerinden Millais, Modax Drov/n, Holman Hunt, Rossetti ve müritlerinin ne- fis eserleri Tate Galeri de teşhir edilmektedir.

Ondokuzuncu asrın sonunda Whistler (fecir

(32)

ve renk - senfonisi) ve John Sargent ismindeki iki Anglo - Amerikan ressam gelir. John Sargent'm portreleri gözalıcı, arasıra fazla teferruata kaçan fa- kat her zaman ustalıkla yapılmış olup yüz yıl evvel- ki Sir Thomas Lawrence'm stilinin modern bir şek- lidir.

Bu asrın büyük üstadlarmdan ve ingiliz Emp- resyonistlerinin en iyisi olan müteveffa Wilson Ste- er, ve bugün Ingilterenin en meşhur ressamlarından biri olan Augustus Joıhnun eserleri teşhir edilmekte- dir. John bilhassa meşhur Portekizli viyolonist Ma- dam Suggis'in 'harikulade portresiyle Tate Galeri- de çok iyi temsil edilmiştir.

Eğer daha başka eserler bulunsaydı yalnız yu- karıda geçen isimler Tate Galerinin dünyadaki mil- lî kolleksiyonlar arasında ehemmiyetli bir mevki al-

(261 inci sayfadan devam) çalışıyor, ve bu siparişlerinde başka yardımcılar kullanı- yordu. Halbuki İhsan Bey senelerdir Paristeki mektepte çıplak modelden yapacağı etütlerin hulyasile yaşamıştı.

Cansız modelden yapılan etütler onun İstanbulda seneler- ce çalıştığı ve mükemmeliyete vardırdığı bir şeydi. Artjk canlı modelden çalışmak, bu suretle asıl tabiatı tanımak istiyordu. Böylece Delbois'nün atölyesinden çıkarak, Pa- ris Güzel Sanatlar Mektebinde Tomas'ın atölyesine girdi.

.Tomas atölyesinde çalıştığı müddetçe Paris Güzel Sanatlar Sergisine iistüste iki eser kabul ettirmiş ve mes- lekdaşları arasında çok sevilmişti .Hattâ Pariste kalmak şartile kendisine iş bile teklif edilmişti.

İhsan Hoca 1313 de tahsilini bitirerek memleketine döndü. İki sene sonra da «Sanayii Nefîse Mektebi Alisi»

ne ilk Türk heykel hocası olarak tayin edildi.

Hayatı baştan aşağı hüsran ve acı ile dolu olaıı ho- canın her günü ateşli bir çalışma ile geçmiştir. Denilebilri ki Asarı Atika müzesinin her taşında onun elinin izlerini bulmak kabildir. Bugünkü heykeltraşlar onun özlü üğüt- lerile ilk heykel bilgilerini edinmişlerdir.

İhsan Hoca sadece iyi bir sanatkâr değil; ayni za- manda mükemmel bir insandır. Hayatı baştan aşağı te- miz. kalbi açık. asîl ruhlu idi. Her yerde, herkese iyilik yapmak, iyi öğütler vermek için yaratılmıştı. Talebelik senelerinde bizimle sadece bir hoca gibi değil, kendi öz

masına kifayet ederdi; mamafih burada sayılamıya- cak kadar daha çok ressamların eserleri teşhir edi1 mektedir.

Kuruluşundan itibaren Tate Galerinin tarihçe- sinde ferdî yardımların büyük bir rol oynamış oldu- ğunu evvelce söylemiştik. Filhakika Sir Henry 1 a- te'den çok daha evvel yaşamış olan birisi var ki is- minin yadedilmesi lâzımdır. Bu zat 1841 senesinüc vefat eden Sir Francis Chantrey'dir. Sir Chantrey mükemmel olmamakla beraber zamanında muvaf- fak olmuş bir heykeltraştı. Büyük servetini yaşı/cin veya az zaman evvel ölmüş İngiliz ressamlarının e- serlerinin satın alınması için millete terk etti. O za- mandanberi bu terk edilen para her sene muntaza- man kullanıldı ve Tate Galeri açıldığı zaman satın alınan resimlerin hepsi galeriye nakledildi.

çocukları ile uğraşan bir baba gibi meşgul olurdu. Öğüt- lerinden dışarı çıktığımız zaman bir baba gibi küserdi.

ihsan Hocanın sanatından Nurullah Berk Türk hey- keltraşları isimli kitabında çok güzel bir lisanla şöyie bahsediyor:

«İhsanın sanat hususiyetlerini kat'î olarak ifade et- mek müşküldür. Tercihlerini ayıracak olursak, Yuııaıı ve Roma heykeltraşlığına, İtalyan rönesansının Doııatello, Gilbert'i gibi mümessillerine ve Fransız on sekizinci asır sanatına meftun olduğunu görürüz. İhsanın eserlerinde, tabiata karşı olan büyük hürmetine şahit oluyoruz. Yeni yeni kazançlarla zenginleşen sanat idrâki daha cesaretli daha fazla tağyir edilmiş eserler arayabilir. Bu kayit, İh- sanın. Süreyya Paşa sinemasındaki klâsik anlayışını tak- dir etmemize mâni olamaz. Burada on sekizinci asrın Fransız sanatından alınmış dersler görürüz. Bütün kıvrım- ları etüt edilmiş kumaşlar, realist teferrüat, tezyini bir

maksat takip etmesine rağmen hakikatten ayrılmayan bir tarzdır.»

Heykeltraş ihsan için gerek eserleri gerekse şahsi- yeti hakkında sayfalarca yazı yazılabilir. Fakat kısa söy- lenecek ve onu bize iyi anlatacak söz. «o olmasaydı, o

mücadele etmiyeydi bugünkü nesil olamazdı.» denebilir.

Son zamanlarda o bu mücadelelerden yorulmuş ola- rak inzivaya çekilmişti. Bu inzivasında gözlerini bu hus- ranlı hayata kapadı.

(33)

Yapı E n d ü s t r i s i :

B İ R L E Ş İ K A M E R İ K A D A Y E N İ İ K A M E T G Â H L A R İ Ç İ N Y A P I L A N G A Y R E T L E R

Yazan : John B. Blandford.

Amerika Millî ev inşant acentalan müdürü.

A m e r i k a n aileleri için, v ü c u d a getirilen iyi evlerin inşaatını arttırmak gayesi, A m e r i k a hü- kümetinin plânlarında uzun z a m a n d a n b e r i ç o k ehemmiyetli b i r yer işgal etmiştir. A z gelirli ai- leler için k o n f o r l u v e m o d e r n e evler inşa e t m e k gayreti, i ç i n d e b u l u n d u ğ u m u z harpten evvelki seneler zarfında b ü y ü k mikyasta artmış bulun- makta idi.

Gelirlerini nazarı itibara almadan, b ü t ü n A m e r i k a n ailelerine iyi e v l e r temin e t m e k g a y e - siyle b ü y ü k bir inşaat p r o g r a m ı hazırlamak, harp sonunun esaslı dahilî işlerinden biridir.

Birleşik A m e r i k a hükümeti, ev inşaat g a y - retini bilhassa 1933-34 senelerinde en y ü k s e k m e r t e b e y e ulaştırmıştır. O zamanlarda d ü n y a d a b i r buhran varcf.ı. Birleşik A m e r i k a d a da işsizlik v e malî b a k ı m d a n bir düşüklük göze çarpıyordu.

H ü k ü m e t , bu sahada ilk adımı atarak, ipo- tek y o l i y l e evlerini k a y b e d e n 1.000.000 ailenin y a r d ı m ı n a koştu. B u aileleri m a h r u m i y e t t e n kur- tarmak için. Federal hükümet, hususî ö d ü n ç v e r - m e müesseselerinden 3.000.000.000 dolarlık ipotek m u a m e l e s i devraldı v e düşük faizli v e elverişli taksitle tesbit e t m e k suretiyle, bu gibi kimselerin kolayca b o r ç l a r ı n ı ö d e m e l e r i n e ö n a y a k oldu.

İnşaat sanayiini c a n l a n d ı r m a k v e tekrar hu- susî sermayelerin bu gibi işlere hasredilin esile, ikinci v e esaslı adım da atılmış oldu. B u tedbirler sayesinde h e m kısmen işsizliği ö n l e m e k v e h e m de sanayi m a l z e m e l e r i n e bir m a h r e ç b u l m a k im- kânı hasıl olmuştur. B u arada, h ü k ü m e t yeni e v - leri ipotek e t m e k suretiyle müesseselerin k a y - b e d e b i l e c e k l e r i parayı garanti etti. Fakat, ayni zamanda bazı şerait o r t a y a atılmıştı. B u müesse- seler, cüz'î b i r faizle v e uzun vâdeli k ü ç ü k tak- sitler üzerinden iş g ö r m e l e r i icabediyordu. İşte

bu plân sayesinre 1934 senesindenberi 1.300.000

aile ev satın a l m a k v e y a kiralamak imkânını el- de etmiştir. D i ğ e r taraftan, takriben 45.500.000.000 dolar tutarında hususî bir m e b l â ğ b u işe hasredil- miştir.

Nihayet, b u sahada h ü k ü m e t de esaslı bir h a m l e y a p m a k t a n geri kalmadı. Ç ü n k ü bu, A m e - rikan f i y a t standardını tehdit edici mahiyette idi.

B u vaziyet karşısında h ü k ü m e t hususî bir e v ki- ralamağa malî vaziyeti müsait o l m ı y a n ailelerin sıhhate elverişli o l a b i l e c e k b ü y ü k e v l e r d e ika- met edebilmelerine fırsat v e r m e k için, esaslı bir p r o g r a m hazırladı. 200 şehir v e k ö y d e 132.000 ailenin barınmasına imkân v e r e n 421 ev projesi inşa edilmişti.

Birleşik A m e r i k a , içinde b u l u n d u ğ u m u z h a r - be girince ev inşaat p r o g r a m ı ister istemez bir duraklama devresine girmişti. A m e r i k a v e Bir- leşik D e v l e t ordularına zaferi elde e t m e k bakı- m ı n d a n e h e m m i y e t l i bir ihtiyaç olan gemi, top, tank ve uçak istihsalâtmda kullanılan başlıca m a l zeme, e v inşaatmda bertaraf e d i l e m i y e n b i r ih- tiyaç teşkil ediyordu. B ö y l e c e , A m e r i k a , ancak h a r p devresinin bertaraf e d i l e m i y e n ihtiyaçları- nı g i d e r m e k maksadiyle ev inşaatını tahdit et- miştir.

Esaslı savaş işlerinde çalışmak üzere sana- y i m m t a k a l a r m a giden isçilere e v temin e t m e k m a k s a d i y l e takriben 1.500.000 takma ev inşa edilmiştir.

A y r ı c a , 300.000 takma evin inşaatına da baş- l a n m a k üzeredir. H a r p devresine ait e v inşaatın- da cüz'î miktarda h a r p levazımı kullanılmıştır.

Esasen bunlar, önüne g e ç i l m e z ihtiyaçları karşı- l a m a k maksadiyle inşa edilmiştir; harp biter bit- m e z b u n l a r kaldırılacaktır.

(Devamı 268 inci sayfada)

(34)

B İ R L E Ş İ K A M E R İ K A D A Ö N C E D E N H A Z I R L A N M I Ş E V L E R

1 — ( P r e f a b r i q u e ) evler r e s i m d e g ö r ü l d ü ğ ü gibi, f a b r i k a l a r - da parçalar Halinde h a z ı r l a n ı p hususî b ü y ü k k a m y o n l a r ile in;aat y e r i n e sevk e d i l m e k t e d i r .

Önceden k u r u l m u ş bir evin iki d u v a r panosu yerir.e ta- k ı l m ı ş t ı r ve işçiler evi odalara taksim edecek p a n o l a r ı t a k - m a k t a d ı r l a r . A r k a d a k i v i n ç , bir cam çerçevesini y e r i n e k a l - d ı r m a k t a d ı r , gerideki panoda kapı ve pencere y e r l e r i çer- çeveler için hazrrcTır; Idöşçme ü z e r i n d e k i banyo ısıtıcısı b ö l -

m e l e r biter bitmez y e r i n e takılacaktır, beton sömelîer üze- rine o t u r a n beton kirişler, e v i n t e m e l i n i teşkil e t m e k t e d i r . Bu A m e r i k a d a «hazır ev» t i p l e r i n i n en basitlerinden b i r i d i r .

A m e r i k a n ı n faal bir endüstri bölgesinde k a m y o n üze- r i n d e b u l u n a n bir v i n ç , e v i n t a v a n ı n ı n b ü y ü k bir parças nı y e r i n e k a l d ı r m a k t a d ı r . B u n u n y a n ı n d a hafifçe daha d ü ş ü k

bir seviyede diğer ev y a p ı l m ı ş t ı r .

A m e r i k a d a g ü n d e n güne rağbet gören y e n i bir ev inşası usulile işçiler t u ğ l a d a n bir baca y a p m a k t a d ı r l a r . Bu baca ta- m a m l a n ı n c a etrafına önceden h a z ı r l a n m ı ş bir ev k u r u l a c a k - tır. E v i n aksamı f a b r i k a d a m u a y y e n bir modele göre y a p ı l ı p bacanın e t r a f ı n d a direği etrafına k u r u l a n b i r çadır gibi m o n - te edilecektir.

« H a z ı r » tipte bir e v i n pencere ve çerçevesini işçiler pencere boşluğuna o t u r t m a k t a d ı r l a r , bu tip evlerde, e v i n çerçevesine husus m a l z e m e d e n y a p ı l m ı ş u z u n l a v h a l a r tat- bik e d i l i r , v e ev kısa bir z a m a n d a k a p l a n ı r , bu hususî m a l - zeme, t e r k i b i n d e k i m a d d e l e r sayesinde y a ğ m u r u n ve soğuğun geçmesine m a n i o l u r , bu tipte bir ev her n e k a d a r t a m a m e n f a b r i k a d a imâl e d i l m i y o r v e bazı aksamî evin. k u r u l d u ğ u y e r - de y a p ı l ı y o r s a da y a p ı n ı n t a m a m l a m a s ı n d a sarf edilen za- 'rhân, nlsbeten- kısadır. - - - .•

(35)

A m e r i k a n işçileri bir endüstri m e r k e z i y a k ı n ı n d a b u l u - nan bir e v i n d a m ı n ı inşa e t m e k t e d i r l e r . E v i n t e k m i l b o y u n - ca uzayan ve gayet b ü y ü k k i r e m i t l e r e b e n z i y î n bu tip d a m - lara A m e r i k a d a çok rastlanır.

Bu f o t o ğ r a f ı n a l ı n m a s ı n d a n iki v e y a üç g ü n evvei boş bir arsa olan bir m a h a l l e d e bu e v l e r o t u r u l m a y a h a z ı r d ı r .

«Hazır» ucuz e v l e r i n en k o n f o r l u l a r ı n d a n b i r i n i n t i p i k m u t b a ğ ı g ö r ü l m e k t e d i r , bu e v l e r d e n binlercesi artan h a r b sa- n a y i i n i n neticesi âni nüfus a r t m a l a r ı n ı n icap ettirdiği y e r - lerde y a p ı l m ı ş t ı r .

B ü y ü k bir A m e r i k a n ş e h r i n i n v a r o ş l a r ı n d a b u l u n a n

«güneşli» tip denilen bu evin salonunda, güneş ışığı d o l - m u ş t u r . «Güneşli ev» t i p i n d e prensip, geniş pencere b o ş l u k - ları b ı r a k m a k ve evin ısınmasına y a r d ı m için kabil o l d u ğ u kadar bol güneş cezbetmektedir. S o ğ u k a y i a r u a güneşin ş u a l a r ı n ı n t e m i n ettiği hararetten f a y d a l a n m a k için ev ö n - ceden tesbit edilmiş istikamette inşa e d i l i r ve böylece y a k ı t t a s a r r u f u o l u r , sıcak a y l a r d a güneşin fazla sıcaklığından rahatsız o l u n m a m a s ı için geniş saçaklar m e v c u t t u r .

Y a r ı k ü r r e şeklinde bir b a l o n u n üzerine y ü k s e k t a z y i k - le p ü s k ü r t m e beton usulile inşa e d i l m i ş ve A m e r i k a n ı n bir.

e n d ü s t r i m e r k e z i y a k ı n ı n d a b u l u n a n « M a n t a r » tipi bir evin ü i e r i n d e , m i m a r ve m ü t e a h h i t , r e s i m l e r i tetkik e t m e k t e d i r - ler. Beton d o n d u k t a n sonra, balon kalıp diğer b i r evin inşa- sında k u l l a n ı l m a k üzere s ö n d ü r ü l ü r . Bu usul inşa t a r z ı n d a her ev, iki y a r ı k ü r r e d e n ve b u n l a r ı birleştiren bir s i l i n d i r - den teşekkül eder.

Referanslar

Benzer Belgeler

Tablo 10‟da görüldüğü üzere cinsiyete göre farklı yüzme sitillerindeki yüzücülerin antropometrik ölçümleri bağımsız t- testi ile karşılaştırıldığında,

MODÜLÜN TANIMI Bu modül yapı larda kullanı lan ahş ap kalı p hazı rlama ile ilgili kalı p kanadı , grobeton kalı bı , hatı l kalı bı ve lento kalı pları nı n hazı

Zerrelerin birbirine delk ve temasının ve yekdiğerine yapışmalarının derecesi muhtelif nevi topraklarda gerçi yekdiğerinden pek çok farket- mezlerse d e ayni bir toprakta

yüzyılın ilk çeyreğine kadar baklava, zigzag ve çapraz örgüler meydana getiren tuğla yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren çini ile birlikte de kullanılmıştır.

Bu sistemde taş, tuğla, kerpiç gibi küçük boyutlu malzemenin birleşmesi sonucu yapı elemanlarının oluşturulması yerine ahşap, çelik, betonarme gibi malzeme ile

Türkiye'de yapılmakta olan inşaatların duvar kalınlıkları gerek ısı ekonomisi, ge- rekse insan sağlığı yönünden yeterli de- ğildir. Bu bakımdan vakit geçirilmeden

(Portland) ' Tonu 38, (Süper siman) » » 43, Sivas Fabrikası mamulâtı.. dökme: Ankara

(IV.) — Hımış beden duvarları, ahşap bir is- kelet arasına tuğla veya kerpiç örülmek üzere yapı- lır. Hımış inşaat memleketimizin her tarafında es- kidenberi