B i n a l a r d a I s ı E k o n o m i s i İV e S a ğ l ı k B a k ı m ı n d a n | ı ş D u v a r k a l ı n l ı k l a r ı n ı n Ö n e m i Ecvet Binyıldız Mimar, DGSA
' Son yıllarda Türkiye'de yapılmakta ilan resmi ve özel inşaatların hemen he-nen tümünde dış duvarların 15 cm. lik
oşluklu tuğla ile yapıldığı görülmektedir, feknik hizmetlerin götürülemediği köy ve bazı kazalarda kerpiç, taş vs ile yapı. lan yapılar konumuzun dışındadır) Dış
du-arların çok ender olarak 20 cm. kalın-lıkta yapıldığına rastlanmakta ise de, bil-assa konut inşaatında 10 cm kalınlıkta 'ış duvar yapıldığına şahit olunmaktadır. ' Kuşkusuz 10 cm, 15 cm kalınlığında duvar yapmak önce yerden kazanmak son-ı da inşaat maliyetini düşürmesi nedeni
birçok yapımcı tarafından sempati ile Allanmaktadır. Hatta, inancımız odur j eğer piyasaya 5-6 cm kalınlığında tuğla çıksa bazı yapımcılar bu incelikte
: dış duvarı hiç çekinmeden uygulaya-nlardır.
* Diğer taraftan işin bir de resmî yö-i vardır. TS-825'e göre Türkyö-iye'de yapı-ncak yapıların dış duvarlarında ısı izolas-inu bakımından aranacak bazı şartlar aııulmuştur. Şöyleki; Türkiye, iklim böl-Jeri bakımından 3 bölgeye ayrılmıştır, j I. Bölge—5°C ye kadar olan yerler P II. Bölge—15°C ye kadar olan yerler f i i l . Bölge—30°C ye kadar olan yerler îr bölgede yapılacak dış duvarların en ; ısı geçirgenlik dirençleri ( A ) ise yle tespi't edilmiştir:
I. Bölgede en az 0.40 cm. ['II. Bölgede cn az 0.60 cm. • III. Bölgede en az 0.75 cm. ilgelere göre bu şartları yerine getire-Ik asgari duvar kalınlıkları ise, boşluklu ığla kullanıldığına ve duvarın her iki
yü-ideki sıvaların ısı geçirgenlik dirençle-de gözönüne alındığına göre şöyledir:
I. Bölge için en az 14 cm. I II. Bölge için en az 22 cm. IIII. Bölge için en az 28 cm.
duruma göre halen yapılmakta olan ve 20 cm kalınlığındaki boşluklu tuğla narların sadece I. Bölgede uygulanabi-teği, II ve III bölgelerde uygulanamaya-nı görülmektedir. Oysa ki, daha önce de lirtildiği gibi 20 cm den daha kalın
tuğ-la duvartuğ-lara, hemen hemen Türkiye'nin hiçbir yerinde rastlanmamaktadır. Varsa da kuşkusuz çok azdır.
Aslında TS-825'in öngördüğü minu-mum ısı geçirgenlik dirençleri bugün için yeterli de değildir.
örneğin:
Almanya. Türkiye gibi 3 iklim bölge-sine ayrılmış olup (bu bölgeler soğukluk bakımından Türkiye İklim bölgeleri şart-larına aşağı yukarı uymaktadır.) asgarî ısı geçirgenlik dirençleri ve en az tuğla duvar kalınlıkları şöyledir.
I En az tuğla A duvar kalınlığı I. Bölge için 0.45 24. cm. II. Bölge için 0.55 30 cm. II. Bölge için 0.65 36 cm. Görülüyor ki. ısı geçirgenlik dirençleri Türkiye'deki değerlere benzemekle bera-ber, asgarî tuğla kalınlıkları Türkiye'de-kinden çok daha fazladır. Hâl böyle iken. son yıllarda artan yakıt fiyatları nedenile Almanya ve diğer Avrupa ülkelerinde ısı kaybını azaltmak, dolayısıyle ülke çapın-da yakıt tasarrufu için yapılarçapın-da çeşitli ilâve tedbirler alınmıştır. Örneğin dış duvarlar ısı izolasyon değeri yüksek olan izolasyon malzemeleriyle takviye edilmiş-tir.
Bu tedbir, sadece yeni yapılarda de-ğil, fakat aynı zamanda mevcut binalarda da uygulanmağa başlamıştır. Almanya'-da alınan bu tedbirler sayesinde yakıt ithalâtında 1974 ylıında % 12 civarında bir düşme kaydedilmiştir.
Tekrar, yurdumuza göz attığımızda, maalesef artan yakıt fiatları karşısında yeterli tedbir alınmadığı üzülerek görül-mektedir. Hernekadar Enerji ve Tabiî Kay-naklar Bakanlığı'nın yakıt ekonomisi ve çevre kirlenmesinin azaltılması hakkında 19 Eylül 1972 tarihli Resmî Gazetede ya-yınlanan bir yönetmeliği mevcuttur. Bu yönetmelikte dış duvarlarla ilgili olarak «... binaların dış duvarları, kapıları, pen-cereleri, çatı altı tavanları .çatıları, döşe-meleri, ısı kayıplarına karşı en uygun tarzda projelendirilecektir» denilmekte-dir ise de, bu deyim çok genel olduğun-dan konuya bir çözüm getirmekten uzak-tadr. Esasen yönetmeliğin varlığı, aradan 3 yıl geçmesine rağmen hâlâ birçok Be-lediye tarafından bugün dahi bilinmemek-tedir veya biliniyorsa uygulanmamakta-dır.
Eğer yönetmelikte yukarıdaki yuvar-lak ifade yerine «binaların dış duvarları, çatıları vs TS-825 de öngörülen şartları uyularak yapılacaktır» denilse, ve gerçek-ten bu şartlara uyulması ciddi olarak a-ransa idi, Türkiyenin yakıt bakımından her
yıl büyük bir ekonomi sağlayacağı temin edilmiş olurdu yakıt ihtiyacı için her yıl
1 Milyar dolar civarında bir parayı dış ül-kelere ödediğimiz düşünülürse, bu yönet-meliğin ve yönetmeliğe uyulmasının ne kadar önemli olduğu kendiliğinden orta-ya çıkar.
Bu arada memnuniyetle kaydedilecek bir husus da, artık, yapılan yeni binalar-da ve bazı eski binalarbinalar-da çatı altlarınbinalar-da ısı izolasyonu uygulanmasının gün geç-tikçe arttığını görmemişdir. Ne var ki, yurt çapında bir yakıt tasarrufu için bu yeterli değildir. Mutlaka duvarları da ele almak gerekir. Örneğin 4 katlı 200 m2
lik bir apartmanın çatısı 200 m2 olduğu halde, dış duvarların toplapmı 720 m2
dir. Peııcerleer düşülürse, dış duvar ala-nının çatı alanından en az bir misli fazla olduğu görülmektedir. Kat adedi arttık-ça duvar alanı da artmaktadır.
Demekki, bugün için uygulanan dış duvar kalınlıkları ve TS-825'in ön gördü-ğü şartlar günümüzün gerçeklerine uy-gun olmayıp bu durumu düzeltmek için gerekli tedbirlerin bir an önce alınması yoluna süratle gidilmelidir. Bu konuda çok geç kalınmıştır.
Yapının yapıldığı bölgedeki iklim şart-larına uyulmadığı takdirde, başka bir de-yimle gerektiğinden ince dış duvarlar ya-pılması halinde, o yapıyı ısıtmak için ho-vardaca para harcadığımızı ve hiçbir za-man insan sağlığına uygun bir yapıda oturmadığımızı bilmeliyiz.
Yapılan son araştırmalara göre, insan •a uygun bir yapıda dış duvarın yüzündeki sıcaklığın oda ısısından en fazla 5°C eksik olması gerektiğini gös-termiş ve bu husus Avusturya'da bütün yapılarda resmen aranmağa başlamıştır, örneğin oda sıcaklığı + 22°C ise, dış du-varın iç yüzündeki sıcaklığın 18°C den az olmaması gerekmektedir. Bunu temin et-mek için 15 - 20 cm hattâ 30 cm. kalın-lıktaki tuğla duvar hiçbir zaman yalnız başına yeterli olmayıp, mutlaka yüksek değerli bir ısı izolasyon malzemesiyle takviye edilmelidir. Genel olarak Avrupa'da duvarlarAvrupa'da 4 6 cm çatılarAvrupa'da ise 10 -15 cm. kalınlıkta camyünü ısı izolasyonu maksadiyle kullanılmaktadır. Bir fikir ver-mek için 15 cm kalınlıkta dış duvar: olan ve II. Bölgede bulunan bir yapıyı + 22°C de ısıtmak istediğimizde duvarın iç yüzü-nün sadece + 13,5°C olduğunu, yani 18°C nin çok altında bulunduğunu belirte-lim. Bu düşük satıh ısısı, duvara yakın o-turanlarda bir hava cereyanı oluyor his-sini uyandırır ve soğuk algınlığı, romatiz-ma ve diğer hastalıklara sebep olurlar. Ayrıca diğer bir mahzuru da banyo ve mutfak gibi rutubetli hacimlerde duvarın iç yüzünde terleme, küflenme, çiğlenme
T Ü R K M İ M A R Î E S E R L E R İ Works of Turkish Architecture Prof. Sedat Hakkı ELDEM Yayınlayan: Yapı ve Kredi Bankası
Elimizde Türk mimarî eserleri hak-kında yayınlanmış pek az eser bulunmak-tadır. Geçmişteki mimarî eserlerimizin bir çoğu ilgisizlik ve ihmal yüzünden kay-bolup gitmiştir.
Bu eserlerin bazılarını ancak eski gravürlerden, üzüntü ile izlemekteyiz. Gü-nümüze kadar dayanmış olanları ise, ye-teri kadar tanımamaktayız. Bu zengin ve eşsiz mimarî mirasın korunması kadar, genç kuşaklara tanıtılması da önemlidir. Selçuklu İmparatorluğundan Osmanlı devrine ve nihayet cumhuriyete kadar ge-len bu eserlerin geçirdiği aşamaları top-lu bir şekilden gözden geçirmek, ay-rıntıları ile izleyebilecek bir esere daima ihtiyaç olmuştur.
Bu ihtiyacı gören Yapı ve Kredi Kültür Müşavirliği, Prof. Sedat Hakkı EL-DEM'e bu büyük kitabı hazırlatmış ve ya-yınlayarak san'at kitaplığımıza armağan etmiştir.
Kitabın amacı, vizüel bir şekilde fo-toğraf, gravür ve desenlerle devirlere gö-re san'atseverlegö-re Türk mimarî eserleri hakkında yeterli bir bilgi vermektir.
Kitapta, mezarlar, künbetler, camiler ve medreseler gibi dinî eserlerle, evler, konaklar, saraylar, köprüler, mahalleler gibi sosyal yapıtlar, bir metin yazısı ile izahlı olarak verilmektedir. Kısa Türkçe ve ingilizce birer metin yazısı bulunan kitap, renkli ve ofset baskıdır.
Yapı ve Kredi Bankasının kuruluşu-nun 30. yıl dönümü münasebetile yayın-lanan bu kitabı san'at severlere hararetle tavsiye ederken, eserin müellifi Prof. Se-dat Hakkı ELDEM'İ ve Bankanın Kültür Müşaviri Vedad Nedim TÖR'ü tebrik ede-riz.
OCDE Yayınları «Les Rues Pietonnes» «Yayalara terkedilen kent araç yolları»
Son zamanlarda genel ulaşım planla-masında ve şehircilik ilkelerinde yoğun sıkışık trafik çeken kent yörelerinde tica-ret faaliyetini kesmeden araçların o ke-simlerden geçmelerini sınırlanması bazı kentlerde yasak edilmesi olanak hale gel-miştir.
137 sahife kitapta, Ortak Pazarın ü-yesi bir kaç ülkede yapılan uygulamalar-da motorlu araçların bazı semtlere sokul-maması ve eski yolların sadece yayalara terkedilmesi olumlu sonuçlar vermiştir. • Uygulamalara girişmeden yapılan ön araş-tırmalar, Belediye nizamlarında bu yolda getirilen değişiklikler kitapta teker teker açıklanmakta lüzumlu ekipman etüd edil-mekte ve sonunda, uygulamanın ekonomi-ye katkısı, insan sağlığına faydaları is-batlanmaktadır. Konu metinden başka, bol harita, grafik ve fotoğraflarla canlan-dırılmıştır. Bu kitabı tavsiye ederiz.
Paris'te OCDE merkezinde 14 - 16 Nisan 1975 arasında «Kentsel yaşantı ve ulaşım sınırlanması» konferansı esnasında bu konu tekrar ve derinlenmesine incele-necektir.
~iyatı : 7 dolar veya 28 Fr. Adres : Paris F.O.C.D.E. merkezi 2 Rue Pascal, 75775 — Fransa O.D.T.Ü.
M.E.T.U
Mimarlık Fakültesi dergisi Sayı 1 — 1975 Ankara JOURNAL OF THE FACULTY OF ARCHİTECTURE
0.D.T. Üniversitesi Mimarlık Fakül-tesi tarafından yayınlanmağa başlayan dergi, özellikle çevre sorunlarına eğilen bir amaç gütmektedir. Derginin ön sö-zünde belirtildiğine göre, «insan çevre ilişkilerini, çevre ile ilgili davranış ve tu-tumları inceleyen ve araştıran değişik Akademik ve uğraşı dallarındaki kişile-rin bilimsel çalışmalarını, yöntemlekişile-rini, deneyimlerini, bulgularını sonuç ve sü-reçlerini birbirlerine duyurabilme ve ak-tarma yollarını sağlamayı amaç edinen bir iletişim aracıdır, denilmektedir. Türkçe ve İngilizce olarak yayınlanan O.D.T.Ü. mi-marlık dergisine başarılar dilerken, oku-yucularımıza tavsiye ederiz.
1. Sayıdaki yazılar:
— Gönül EVYAPAN : Anatolian Tur-kish Gardens»
— inci ASLANOĞLU : «Glaskovv
Sa-nat ve Mimarlık Okulu ve Charles Ren. nie Machintosh.»
— Mehmet ADAM : Desiı production of Architectural and otta! products.
— Ayhan Le COMPTE ve Cengit YETKEN : Physical Correlates of Neigh- i borliness in Apartment Buildings.
— Mehmet ASATEKİN : Postural and Physiological Criteria for Seating - a
Re-— Leyla ERDER : Factory Districts in Bursa During the 1860's.
Sevgi AKTÜRE : 17. Y.Y. başında 19. Y.Y. ortasına kadarki dönemde . dolu Osmanlı şehrinde şehirsel yapının değişme süreci.
— Özcan ESMER : Planlama vı gulamada Sibernetik yaklaşım.
— Güven GÜLÖKSÜZ : Rank - Size Distributions for Small Settlements j Turkey.
— İlhan TEKELİ : Göç teorilerij Politikası arasındaki ilişkiler. L a C o n s t r u c t i o n S c c
e n t «Okul inşası ve eğitimde (öğretimde)
Bu yayın, okulların inşasında k iyileştirmek, inşa ritmini hızlandırmak maliyet - yararlılık oranını çoğaltmak lunda, üye ülkelerin İşbirliğini geçirmek için, bir OCDE programı çe vesinde yapılan çalışmaların sonuç! açıklayacak olan (bir rapor serisi) nin dir.
Henüz yayınlanmış olan I: müellifi önce sosyal ve ekonomik baskıl rın etkisinde okul inşasının gelişm ve giderek okul inşası ile ilgili bir jenin programlanma ve düşünülüşü safhalarını, gelecekteki değişikliklere vap verebilme olanaklarını, inşa yönt lerini, araştırma ve gelişmeyi \ da da okul inşasını ve öğretici kadrö incelemektedir.
Bu sorunlar, İngiltere'de Buxton'ıll 1973 Ekiminde organize edilmiş olan marlar, eğitimciler ve yöneticileri araya getiren ve bu raporun meyd gelmesini amaçlayan bir kollogyumJI tartışılmıştır.
Aşağıdaki on yedi ülke OCDE programına katılmaktadır. Avustrâl Avusturya, Belçika, ispanya, Danima Finlandiya, Fransa, Yunanistan, İH İtalya, Norveç, Hollanda, Portekiz, I Britanya, İsveç, İsviçre, Türkiye.
Çok (options) seçme (dal) lı inşaat üzerindeki etkileri endüstrile inşaa yöntemleri ve eğitimin (öğretimin gereksinmeleri.
b I i o g r a f y a :
Architecture in Greece Sayı: 9/1975
Editör : Orestis Doumanis. 5, Kleomenous Street Athens 139
İ Ç İ N D E K İ L E R : Kitap kritikleri — Beynelmilel bibliografiden — Bize gönderilen kitaplar — Yabancı mimarî dergilerden Mimarî alanlarda durum — teori araştırmalar.
— İhtilâl ve diktatörlüklerin mirarîsî — Prof. Y.P. Lavaş — Canlı görüntüler —
sahnelendi-rilmiş şehirler — mimarî ve tu-rizmin bir izahı — Prof. VVayne Attoe
— Komputer ve mimarî, Prof. X. I. — Yunan evlerinde güneş kontrolü
M. Papadopulos Müh. Mimar — Mimarî mirasın korunması. Prof. X. Bouras
— Mimarî mirasın korunması. Bir ideolojinin karakteri. S. Kondara-tos, mimar
— Çevrenin gelişmesi ve gelenek-sel binaların korunması. Şehirci mimar P. Komilis
— Tarihî mimarî anıtlar ve gele-neksel kompleksler, kentin faal bir bütünü gibi.
Mimar - Şehirci Y. Sariyani — Bugünün uluslararası restoras- 3.
yon prensipleri. Mimar I. Knitha-ki.
— Tarihî urbanizm bütünleri için, restorasyon ve rehabilitasyon çağdaş metodları. Şeh. mimarlar A. Papayeoryiou — Veneta. — Tarihî ve mimarî anıtların
korun-ması
— On iki ada, mimar A. Mouçopou-lou.
— Girit — D. Zervas — Cyclades adaları — Atölye 66 — Peloponez ve güney İonyen a-daları «Arkadia II» Mimar A. Petronotis
— Orta Yunanistan ve Evvia (Eubo-ia) Mim. Kanetakis, Kacurakis, Çamberis.
— Tessalya — Mim. L. Votilia ve arkadaşları.
— Lesvos, Sakız ve Sisam — Mim. P. Karğados
— Epir ve kuzey İonyen adaları Mim. P. Pikionis ve arkadaşları — Merkezî ve Batı Makedonya —
Mim. B. Adamoyannis ve arka-daşları
— Doğu Makedonya ve Trakya — Mim. Y. Yoannidis ve arkadaşları — Bugünün koşullarına göre
mima-rî mirasın korunması ve idamima-rî problemleri Şehirci Mimar A. Markopoulos
— Mimarî anıtların korunması için bilgiler. Prof. X. Bouras — 1975: Avrupa'da mimarî mirası
yılı. N. Pilavaki
— Patmos'da geleneksel ev'de çağ-daş değişiklikler — Mimar M. Filindra
— Selânik. Bugünün, modern şehir, deki ânıtlar — Mimar Pl. Theo-haridis
— Bolonya: Tarihî merkezin ko-runması, şehrin gelişme metodu ve değişikliği için başlangıç. Mi-mar A. Bakırcı. — Mani, Mimarî mirasın
korunmasi-le plânlı genel gelişme — Çevre etüdleri Şti.
— Mykonos, Delos, Rinia. Mimarî yönden korunma ve iktisadî ge-lişme nedenleri, Mimar A. Y. Romanos.
— Problematik çevrelerin korunma-sı. Epir örneği. Mimar N. Patelli. — Arahova, Galaksidi. İki
tradis-yonel şehir için ilk teklifler. Bü-ro «O.A.O.M.» — Kastorya ve eski şehir
Rethim-nos'un yenilenmeleri için teklif-ler — Prof. N.K. Mouçopoulos. Yunanlı mimarların eserleri :
— Akronafplia: Nafplion'un tacı. (ta-rihî yerlerin turistik değerlendi-rilmesi.)
— Tekstil fabrikasının genişleme-si (Nea ionia'da). Mimarları N. Hacımihalis - Schvartz. — Bir kahve fabrikası (Atina)
mi-marı: T. X. Zenetos ve arkadaş-ları
— Larisa'da fabrika I ve 2 — Mim. N. Pispirikos ve G. Balcer. — Larisa'da hotel 1 ve 2 — Mim.
N. Pispirikos ve G. Balcer. — Rodos'ta turistik daireler —
Mim. S. Stilianidis. — Halkidiki'de iki camping tesisi —
Mimar A. Serbetis.
— Olimpos'ta camping tesisleri — Mim. B. N. Yannakis. — Makriniça'da, Musli konağı, muhafaza ve misafirhaneye çev-rilmesi — Mimar B. N. Yanna-kis.
— Atina'da bir kollejde yüzme havu-zu — Mimar D. Diamandopoulos. — Lefkoşa'da ucuz evler yapımı . Mim. — Dikeos ve Th. David. — Lefkoşa'da blok inşaatı. Mim. A.
Dikeos ve Th. David.
137. Sayfadan devam gibi bina fiziği bakımından istenmeyen fi-zikî olaylara sebebiyet verirler. Eğer du-varda 5 cm camyünü bulunsaydı satıh ısı-sı + 20°C olacaktı.
Türkiye'de yapılmakta olan inşaatların duvar kalınlıkları gerek ısı ekonomisi, ge-rekse insan sağlığı yönünden yeterli de-ğildir. Bu bakımdan vakit geçirilmeden TS-825 yeniden gözden geçirilmeli ve ça-ğın ihtiyaçlarına cevap verecek duruma getirilmelidir.
Bu işler yapılana kadar da Belediye-lerin, bilhassa II ve III. cü bölgelerdeki yapı projelerinde TS-825'in halen geçerli olan asgari ısı geçirgenlik dirençlerini verecek olan duvar konstrüksiyonlarını proje sahiplerinden ve tatbikat esnasında yapımcılardan hassasiyetle aramaları ge-rekmektedir.
5. Uluslrarası Türk sanatları kongresi ma-caristanın Peşte şehrinde toplanmıştır. Bu vesile ile macar hükümeti tarafından tamir ve ihya edilen «yakovalı Hasanpaşa camii bir törenle açılmıştır. Cami kıs-men ibadete kıskıs-men de müze olarak kul-lanılacaktır.
