KARAYOLLARI DAİRESİ Tel: 0392 228 3242
PROJE ADI
KARAYOLLARI DAİRESİ’NE AİT BÜYÜKKONUK- KİLİTKAYA TAŞ OCAĞI
ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU
Proje Yeri: BÜYÜKKONUK-KİLİTKAYA
PROJEYİ HAZIRLAYAN KURULUŞ Özverel Çevre Danışmanlık Ofisi
Şht. Mustafa A. Ruso Cad. Ermataş 2. Apt. No:5 K.Kaymaklı-Lefkoşa
E- mail: cozverel@gmail.com Tel: +90 5338779737
Mart 2018
1
PROJE SAHİBİNİN ADI
KKTC BAYINDIRLIK VE ULAŞTIRMA BAKANLIĞI- KARAYOLLARI DAİRESİ
MÜDÜRLÜĞÜ
ADRESİ KARAYOLLARI DAİRESİ, LEFKOŞA/KIBRIS
İLETİŞİM
Tel: (392) 2283242 arsiv.karayollari@gov.ct.tr
PROJENİN ADI
Büyükkonuk - Kilitkaya Taş Ocağı Projesi (Ruhsat alanının genişletilmesi)
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN ADRESİ
İskele İlçesi
Büyükkonuk – Kilitkaya P/H: VII.37.W1&W2, VII.37.E1 ÇED RAPORUNU
HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBU (A), ADRES-
İLETİŞİM
Cemaliye Özverel Çevre Danışmanlık Ofisi Şht. Mustafa A. Ruso Cad. Ermataş II. Apt. No:5,
Tel: (392) 228 7778 ÇED RAPORUNUN
DAİREYE SUNULDUĞU
TARİH Mart 2018
NİHAİ ÇED
RAPORU SUNUM
TARİHİ … Mart 2018
2
PROJENİN TEKNİK OLMAYAN GENEL ÖZETİ
Proje faaliyeti, Büyükkonuk- Kilitkaya Bölgesinde bulunan taş ocağının sınırlarının genişletilmesidir. Söz konusu proje, Karayolları Dairesi’ne ait olup ihale edilen karayollarının yapımında ihtiyaç duyulan agregayı çıkarmak için kullanılacaktır. Ayrıca faaliyet kapsamında, kırma- eleme işlemi gerçekleştirilecektir.
Kırma kum çakıl üretimi için açılan taş ocağı 2000 yılından beri ruhsatlı olarak (Ruhsat no: i309) işletilmektedir. Ruhsat sahası 157604,28 m2, genişletilecek alan 114277,40 m2, konkasör kurulu alan ise 14252,39 m2’dir.
Alanda daha önceden çalışma yapıldığı gözlemlenmiştir.
Kırma – eleme tesisi alanda mevcuttur.
Alanda, su, elektrik altyapısı yoktur. Su ihtiyacı dışarıdan getirilerek sağlanacaktır.
Enerji ihtiyacı ise jeneratör ile sağlanacaktır.
Alanın, Kilitkaya ve Büyükkonuk köylerine uzaklığı 2,5 km’dir. Proje alanına yakın olan diğer yerleşim birimleri ve uzaklıkları; Kaplıca köyü’ne 5 km köyün güney doğusunda, Yedikonuk köyünün 6 km batısında, Ergazi köyünün 6 km kuzey doğusunda bulunmaktadır.
Proje alanı, orman genişleme alanı sınırları içerisinde bulunmaktadır. Hedeflenen malzemenin çıkarılmasıyla, alanda rehabilitasyon işlemleri başlanacak, Orman Dairesi ile işbirliği yapılarak ağaçlandırma yapılacaktır.
Görünür ve muhtemel agrega rezerv toplamı 241000 ton’dur.
Üretilecek malzemenin tamamı kamusal amaçlı Balalan – Yenierenköy ve Çayırova- İskele yollarının inşaatlarında kullanılacaktır.
Faaliyete devam edilmeden önce taş ocağının çevresinin tellenmesi, genişletilecek alanın kuzeyinde bulunan yolun kuzey batı yönünde genişletilmesi gerekmektedir.
Faaliyette yapılacak tüm işlemler kontrollü olacaktır. Sadece patlatma işleminde toz bastırma sistemi bulunmamaktadır. Toz emisyon miktarının limit değerleri aşması halinde, Çevre Koruma Dairesi’nin talep edeceği tedbirler alınacaktır.
Galeri usulü patlatma yapılmayacaktır. Gecikmeli patlatma yapılacaktır.
Konkasör tesisinde, toz emisyonu, pulvarize sistem kullanılarak ünitenin faaliyete geçmesi ile birlikte su püskürtme sistemi eş zamanlı olarak devreye girecek ve üretim süresince çalışacaktır.
Evsel katı atıklar, çöp konteynerinde biriktirilerek belediyenin göstereceği noktaya taşınacaktır.
Arazide yağ/mazot depolanması gerekmesi durumunda söz konusu depoların sızdırmaz beton zemin üzerinde, gerekli uyarı levhaları ile depolanması gerekmektedir.
Portatif tuvalet ve lavabolardan oluşacak evsel atıksular, sızdırmaz tankta biriktirilerek vidanjör tarafından çekilecektir.
Taş ocağına ulaşım yolu ile ilgili kamulaştırma işlemi başlamıştır.
3
ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBU
Cemaliye Özverel ________________________
Çevre Y. Mühendisi
Halil Erdim ________________________
Maden Mühendisi
Doğan Gürgen ________________________
Orman Y. Mühendisi
İsmail Ersözer ________________________
Jeoloji Mühendisi
4
PROJE ALANININ KROKİSİ (I) Proje alanına ulaşım için, İskele yolu üzerinde Kalecik Bafra yönünde gidilir. Çayırova Köyünü geçtikten sonra ilk kavşaktan 90o açı yapılarak kuzey yönünde (Zeybekköy istikametinde) devam edilir. 9,3 km sonra proje alanına ulaşmak mümkündür.
5
PROJE ALANININ KROKİSİ (II)Proje alanına ulaşım için, Kuzey Karpaz Yolu üzerinde, Kaplıca Köyünü geçtikten sonra ilk döner kavşaktan Büyükkonuk- Bafra istikametinde gitmek üzere dağ yoluna dönülür. 3,2 km sonra proje alanına ulaşmak mümkündür.
6
İlçe: İskele Köy: Kilitkaya
Ruhsat Numarası: i309
Taş Ocağı Cinsi: Kırma kum çakıl
Kankasör kurulu alanın WGS84 datum sistemine göre sınır koordinatları aşağıdaki gibidir.
Tablo 1 Konkasör alanı sınır koordinatları
Nokta No Y X
K1 588090,526 3921880,662
K2 588293,417 3921954,672
K3 588318,968 3921903,421
K4 588200,730 3921820,658
Ruhsatlı alan ve kapasite genişletilmesi yapılacak alanın WGS 84 datum sistemine göre sınır koordinatları aşağıdaki gibi verilmiştir.
Tablo 2 Ruhsat alan ve geişletilecek alan sınır koordinatları
Nokta No Y X
S1 587377,784 3721636,913
S2 587475,433 392156,188
S3 587839,333 3921577,885
S4 587890,994 3921483,130
S5 587765,513 3921379,676
S6 587762,178 3921289,370
S7 587521,529 3921131,989
S8 587062,475 3921155,027
S9 587066,979 3921403,266
S10 587236,474 3921399,216
7
8
PROJE YERİ GOOGLE EARTH GÖRÜNTÜSÜ
Şekil 1 Proje alanının Google Earth üzerindeki görünümü
9
İÇİNDEKİLER
I.1.Proje Konusu, Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları, ve Bu
Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke ve Bölge Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri. .. 14
I.2. Üretim Sırasında Kullanılacak Makina, Araç ve Techizatın Adet ve Özellikleri, Bakım ve Temizlik Çalışmaları. ... 15
I.3. İşlenecek olan Malzemenin Fiziksel, Kimyasal ve Mineral Özellikleri ... 17
1.4. Kullanılacak Üretim Yöntemleri, Üretim Miktarları, Rezerv Bilgileri, İş Akım Şeması, Çalışacak Personel Sayısı ... 18
I.5. Proje Kapsamındaki Ulaştırma Altyapısı Planı (Ulaştırma Güzergahı, Güzergah Yollarının Mevcut Durumu ve Kapasitesi, Hangi Amaçlar için Kullanıldığı, Mevcut Trafik Yoğunluğu, Yerleşim Yerlerine göre Konumu, Yapılması Düşünülen Tamir, Bakım ve İyileştirme Çalışmaları) ... 21
I.6. Proje ile İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması, Alınmış ve Alınacak İzinler, Belgeler. ... 22
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU ... 24
II.1. FAALİYET YERİ SEÇİMİ ... 24
II.2. PROJE KAPSAMINDAKİ FAALİYET ÜNİTELERİNİN KONUMU ... 29
BÖLÜM III. PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI ... 31
III.1. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili yatırım program ve finans kaynakları ... 31
III.2. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili iş akım şeması veya zamanlama tablosu ... 31
III.3. Projenin Fayda-Maliyet Analizi ... 32
III.4. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak faaliyet sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı faaliyetleri ... 32
III.5. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesi için zaruri olan ve faaliyet sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı faaliyetleri ... 32
III.6. Diğer hususlar ... 33
BÖLÜM IV. ... 34
PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI ... 34
IV.1. Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı: ... 34
IV.1.1. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler ... 34
IV.1.2. Jeolojik özellikler; Fiziko-kimyasal özellikler, tektonik hareketler, mineral kaynaklar, heyelan, benzersiz oluşumlar, sel, kaya düşmesi, vb. ... 36
IV.1.3. Yeraltı ve termal su kaynaklarının hidrojeolojik özellikleri; su seviyeleri, miktarları, emniyetli çekim değerleri, kaynakların debileri, mevcut ve planlanan kullanımı. ... 39
IV.1.4. Yüzeysel su kaynaklarının hidrolojik ve ekolojik özellikleri. ... 40
10 IV.1.5. Denizler ve içsulardaki (göl, akarsu ve/veya pınar) canlı türleri, bu türlerin tabii
karakterleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler; bunların üreme,
beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar içinde belirlenen koruma kararları. ... 40 IV.1.7. Toprak özellikleri ve kullanım durumu; toprağın fiziksel, kimyasal, biyolojik, arazi kullanım kabiliyeti sınıflaması, erozyon, toprağın mevcut kullanımı. ... 41 IV.1.8. Tarım alanları; tarımsal gelişim proje alanları, özel mahsul plantasyon alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim planları. ... 43 IV.1.9. Koruma alanları, milli parklar, sulak alanlar, kültür varlıkları, tabiat varlıkları, sit ve koruma alanları, özel çevre koruma bölgeleri, özel koruma alanları, içme ve kullanma su kaynakları ile ilgili koruma alanları, turizm alan ve merkezleri ve koruma altına alınmış diğer alanlar. ... 44 IV.1.10. Orman alanları, ağaç türleri, miktarları, kapladığı alan büyüklükleri ve kapalılığı,
bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları. ... 45 IV.1.11. Flora ve fauna; türler, endemic özellikle local endemik bitki türleri alanda doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslararası yasalarla koruma altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunların alandaki bölünüş yerleri, av hayvanlarının adları ve
popülasyonları, inşaat ve işletme aşamasında proje alanındaki vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde gösterilmesi, proje faaliyetlerinden etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri, arazide yapılacak flora çalışmalarının vejetasyon döneminde gerçekleştirilmesi ve bu dönemin belirtilmesi. ... 46 IV.1.12. Hayvancılık ve su ürünleri, türleri, beslenme alanları, yıllık üretim miktarı, bu ürünlerin ülke ekonomisindeki yeri ve değeri ... 60 IV.1.13. Peyzaj değeri yüksek yerler ve rekreasyon alanları, benzersiz özellikteki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar. ... 60 IV.1.14. Devletin yetkili organlarının hüküm ve trasarrufu altında bulunan araziler, askeri yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar vb. ... 61 IV.1.15. Proje yeri ve etki alanının hava, su ve toprak açısından mevcut kirlilik yükünün belirlenmesi. ... 61 IV.1.16. Diğer özellikler ... 63 IV.2. Sosyo – Ekonomik Çevrenin Özellikleri: ... 63
IV.2.1. Ekonomik özellikler; bölgenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, bölgesel iş gücünün bu sektörlere dağılımı, sektörlerdeki mal ve hizmet üretiminin bölge ve ülke ekonomisi içindeki yeri ve önemi, diğer bilgiler. ... 63 IV.2.2. Nüfus; bölgedeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış oranları, ortalama hane halkı nüfusu, diğer bilgiler. ... 64 IV.2.3. Gelir; bölgedeki gelirin iş kollarına dağılımı, iş kolları itibarıyle kişi başına düşen
maksimum, minimum ve ortalama gelir. ... 65 IV.2.4. İşsizlik; bölgedeki işsiz nüfus ve faal nüfusa oranı. ... 67 IV.2.5. Sağlık; bölgede endemik ve sıklıkla görülen hastalıklar. ... 67 IV.2.6. Bölgedeki sosyal altyapı hizmetleri; eğitim, sağlık, kültür hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanma durumu. ... 68 IV.2.7. Kentsel ve kırsal arazi kullanımları; yerleşme alanlarının dağılımı, mevcut ve planlanan kullanım alanları, bu kapsamda sanayi bölgeleri, limanlar, konutlar, turizm alanları vb. ... 68
11
IV.2.8. Diğer Özellikler. ... 68
BÖLÜM V: PROJENİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER ... 69
V.1.1. Üretim Sırasında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Sırasında Kullanılacak Malzemeler, Patlayıcı Maddeler, Hafriyat Miktarı, Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları. ... 69
V.1.2. Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Getirilecek Su Miktarı, İçme ve Kullanma Suyu ve Diğer Kullanım Amaçlarına Göre Miktarı. ... 70
V.1.3. Proje Alanında Mevcut Ağaç Sayısı, Proje Sırasında Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Etkilenecek Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı, Orman Yangınları ve Alınacak Önlemler. ... 71
V.1.4. Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Arazi Kullanım Kabiliyeti. ... 71
V.1.5. Üretim Sırasında Tehlikeli, Toksik, Parlayıcı ve Patlayıcı Maddelerin Kullanım Durumları, Miktarı, Taşınmaları ve Depolanmaları. ... 72
V.1.6. Çıkarılacak Malzemenin Depolama İşleminin Ne Şekilde Gerçekleştirileceği, Miktar ve Sevkiyatı. ... 73
V.1.7. İçme ve Kullanma Amaçlı Suların Kullanımı Sonrası Oluşacak Atık Suların Miktarı ve Bertarafı. ... 73
V.1.8. Üretim Sırasında Toz Kaynakları ve Çıkacak Toz Miktarı, Azaltılması için Alınacak Önlemler. ... 73
V.1.9. Üretim Sırasında Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültü Kaynakları ve Seviyeleri İçin Hesaplamaların Yapılması, Alınacak Önlemler. ... 77
V.1.10. Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği. ... 81
V.1.11. Üretim Sırasında Oluşacak Atık Türleri, Miktarı ve Bertarafı. ... 81
V.1.12. Sağlık Koruma Bandı Mesafesi. ... 82
V.1.13. Proje Alanında Kültür ve Tabiat Varlıkları Durumu. ... 82
V.2. Projenin Sosyal- Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri ... 83
V.2.1. Proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus hareketleri, göçler, eğitim, sağlık, kültür, diğer sosyal ve teknik altyapı hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanma durumunda değişiklikler vb. ... 83
V.2.2. Çevresel fayda-maliyet analizi; bu bölümde çevreden faaliyet öncesi yararlanılma durumları ve maliyetleriyle faaliyet arasında ve sonrasında oluşacak değişiklikler anlatılacaktır; örneğin tesiste filter kullanılmadığı zaman atmosphere atılacak gaz ve tozların yayılma mesafeleri ve konsantrasyonları, buna bağlı olarak etki alanı içerisinde kalan alanda gaz ve tozlardan kaynaklanacak maddi kayıplar. ... 83
BÖLÜM VI: PROJENİN ALTERNATİFLERİ ... 85
BÖLÜM VII: İZLEME PROGRAMI ... 85
BÖLÜM VIII: İŞLETME FAALİYETE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER ... 87
VIII.1. Rehabilitasyon Çalışmaları (Proje raporun ekine ilave edilsin) ... 87
VIII.2. Arazi Islahı (Ağaçlandırma) ... 87
12
BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI ... 88
IX.1. Yöre halkının bilgilendirilmesi ... 88
IX.2. Görüşlerine başvurulması öngörülen diğer taraflar ... 88
BÖLÜM X. SONUÇLAR ... 89
Kaynaklar ... 92
Ekler ... 93
TABLOLAR Tablo 1 Konkasör alanı sınır koordinatları ... 6
Tablo 2 Ruhsat alan ve geişletilecek alan sınır koordinatları ... 6
Tablo 3 İstihdam edilecek meslek grupları ve personel sayıları ... 21
Tablo 4 Konkasör alanı sınır koordinatları ... 24
Tablo 5 Ruhsat alan ve geişletilecek alan sınır koordinatları ... 24
Tablo 6 Projenin zamanlama tablosu ... 32
Tablo 7 2008-2016 yılları Mehmetcik İstasyonuna ait muhtelif bilgiler (Meteoloji Dairesi, 2018) ... 35
Tablo 8 Proje alanının floristik listesi ... 54
Tablo 9 Proje alanının floristik listesi (devam, a) ... 55
Tablo 10 Proje alanının floristik listesi (devam, b) ... 55
Tablo 11 Proje alanının floristik listesi (devam, c) ... 56
Tablo 12 Proje alanının floristik listesi (devam, d) ... 56
Tablo 13 Proje alanı çevresinin fauna listesi (Kuşlar) ... 57
Tablo 14 Proje alanı çevresinin fauna listesi (Kuşlar, devam) ... 58
Tablo 15 Proje alanı fauna listesi (Memeliler) ... 58
Tablo 16 Proje alanı çevresinin fauna listesi (Lacertilia-Kertenkeleler) ... 59
Tablo 17 Proje alanı çevresinin fauna listesi (Ophidia - Yılanlar) ... 59
Tablo 18 Büyükkonuk Belediyesi’ne bağlı köylerin nüfus sayımı sonuçları (DPÖ, 2011) ... 64
Tablo 19 Temel Ekonomik Göstergeler (DPÖ, 2017) ... 65
Tablo 20 GSYİH’deki Sektörel Gelişmeler (DPÖ,2017) ... 66
Tablo 21 İşsizlik oranı (DPÖ, 2016) ... 67
Tablo 22 Delik başına kullanılacak patlayıcı madde miktarları ... 72
Tablo 23 Toplam 50 patlatma (1500 delik) için kullanılacak patlayıcı madde miktarları ... 72
Tablo 24 Çöken toz sınır değerleri (Hava Kirliliğinin Korunması Tüzüğü, Ek II, Tablo 2.2’den alınmıştır) ... 77
Tablo 25 İş makineleri ve gürültü seviyeleri ... 78
Tablo 26 Ses seviyesinin mesafeye göre dağılımı ... 78
Tablo 27 Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas Kullanım Alanın Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri ... 80
Tablo 28 Patlatma nedeniyle bina temellerindeki titreşim hizi (Vo) değerlerine bağlı olarak hasar görebilecek bina türleri (Frossbland, 1981) ... 81
ŞEKİLLER Şekil 1 Proje alanının Google Earth üzerindeki görünümü ... 8
13
Şekil 2 Ocaktaki mevcut statigrafi (Halil Erdim, 2018) ... 18
Şekil 3 Genel iş akım şeması ... 19
Şekil 4 Konkasör tesisi iş akım şeması (Halil Erdim, 2018) ... 20
Şekil 5 Mekanik plant tesisi iş akım şeması (Halil Erdim, 2018) ... 20
Şekil 6 Taş ocağına (patlatma alanına) ulaşım ... 22
Şekil 7 Taş ocağı çevresinde bulunan yerleşim birimleri ve mesafeleri ... 25
Şekil 8 Proje alanı yukarıdan görüntü, a ... 25
Şekil 9 Proje alanı (güneyden kuzey yönüne bakış) ... 26
Şekil 10 Taş ocağının kuzeyinde bulunan Kantara yolu ... 26
Şekil 11 Proje alanının güney yönü ... 27
Şekil 12 Proje alanı doğusu ... 27
Şekil 13 Proje alanı doğu sınırı (S4)... 28
Şekil 14 Proje alanının güney batısında bulunan eski taş ocağı ... 28
Şekil 15 Proje alanı batı yönü ... 29
Şekil 16 Kankasör tesisi (doğudan batı yönüne bakış) ... 30
Şekil 17 Mekanik plant tesisi ... 30
Şekil 18 Mekanik plant ofis binası ... 31
Şekil 19 Eski taş ocağı ... 38
Şekil 20 Natura 2000 alanları (dogakoruma.eu) ... 45
Şekil 21 Proje gelişme alanının görüntüsü ... 48
Şekil 22 Proje alanında depo ve kırma yerinin kuzeyi Prosili Ormanı içerisinde ağaçlandırılmış alandır ... 48
Şekil 23 Proje yerinde Juniperus phoenician ... 49
Şekil 24 Proje yerinde Ferula communis ... 49
Şekil 25 Proje yerinde Pistacia terebinthus ... 50
Şekil 26 Proje yerinde Cupressus sempervirens ... 50
Şekil 27 Arbutus andrachne ... 51
Şekil 28 Proje yerinde Cyclamen persicum ... 51
Şekil 29 Proje Yerinde Cistus Spp. ... 52
Şekil 30 Proje yerinde Olea europaea ... 52
Şekil 31 Taş ocağı yukarıdan drone ile fotoğraflanmıştır ... 62
Şekil 32 Güneyden kuzey yönüne bakış (drone ile havadan çekilmiştir) ... 62
Şekil 33 Uzaklığa bağlı gürültü seviyeleri ... 79
HARİTALAR Harita 1 Kuzey Kıbrıs’ta bulunan Meteoroloji İstasyonları ... 35
Harita 2 Bölgenin Yüzey Jeoloji Haritası (1/25000) ... 37
Harita 3 Patlatma alanının topoğrafik haritası ... 39
Harita 4 Proje alanının Temel Toprak Haritası üzerinde gösterimi (1/25000) ... 42
Harita 5 Proje alanının Arazi Kullanım Kabiliyeti Haritası üzerinde gösterimi (1/25000) ... 43
Harita 6 Proje yerinin Orman Haritası (1/25000) ... 46
Harita 7 Yapısal hasar grafiği ... 80
14
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI
I.1.Proje Konusu, Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları, ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke ve Bölge Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri.
Proje konusu faaliyet, Büyükkonuk- Kilitkaya Bölgesinde bulunan taş ocağı sınırlarının genişletilmesidir. Söz konusu proje, Karayolları Dairesi’ne ait olup ihale edilen karayollarının yapımında ihtiyaç duyulan agregayı çıkarmak için kullanılacaktır. Agrega, belirli gradasyona ve kaliteye sahip kayaç parçaları, çakıl, kırmataş, kum vb. mineral malzeme ve bunların karışımıdır.
Kırma kum çakıl üretimi için açılan taş ocağı 2000 yılından beri ruhsatlı olarak (Ruhsat no: i309) işletilmektedir. Ruhsat sahası 157604,28 m2, genişletilecek alan 114277,40 m2, konkasör kurulu alan ise 14252,39 m2’dir. Ruhsat alanındaki kireç taşları çıkarılarak kırma kum çakıl üretilecektir. Proje kapsamında, ruhsat alanıın sınırlarının genişletilmesi (işletme alanının genişletilmesi) hedeflenmektedir.
Kapasite artışı yapılacak alanın güney batısında, daha önceden kullanılan (ilk açılan) taş ocağı bulunmaktadır. Ancak, hedeflenen rezerv bulunamadığından genişletilmesi ihtiyacı duyulmuştur. Arazi ziyaretlerinde sınırları genişletilecek alanda daha önceden çalışma yapıldığı gözlemlenmiştir. Tesiste, açık ocak basamak yöntemi ile işletmecilik yapılacaktır. Basamak yüksekliği ortalama 10 metre, genişliği ise arazinin topoğrafyasına göre araçların manevra yapabileceği şekilde olacaktır.
Taş ocağının, 0,7 km doğusunda ise kırma, eleme makineleri bulunmaktadır.
İşletme alanının genişletilmesi ile hedeflenen malzemenin elde edilebilmesi için kırma eleme işlemleri yapılması planlanmaktadır. Buradan da kamyonlara yüklenerek, yapılacak yol projesine taşınacaktır. Tasarı yol projeleri, Balalan – Yenierenköy ve Çayırova- İskele yollarıdır. Bunun yanında, bölgede gelecekte Karayolları Dairesi tarafından gerçekleştirilebilecek yol yenileme çalışmaları için kullanılabilecektir. Proje alanından çıkacak malzeme sadece kamusal amaçlı kullanılacaktır.
15
Alanın, Kilitkaya ve Büyükkonuk köylerine uzaklığı 2,5 km’dir. Proje alanına yakın olan diğer yerleşim birimleri ve uzaklıkları; Kaplıca köyü’ne 5 km uzaklıkta olup köyün güney doğusunda, Yedikonuk köyünün 6 km batısında, Ergazi köyünün 6 km kuzey doğusunda bulunmaktadır.
Taş ocağından proje süresince çıkarılacak olan görünür ve muhtemel agrega rezerv toplamı 241000 ton’dur. Bu miktar 2018 yılı için ihtiyaç duyulan malzemeyi karşılayabilmektedir. Proje ömrü 2 yıldır. Daha sonra rehabilitasyon işlemlerine başlanacaktır.
Söz konusu arazi, Bakanlar Kurulu tarafından Karayolları Dairesi’ne tahsis edilmiştir. H(K-I)3748-2017 sayılı, 10 Kasım 2017 tarihli Bakanlar Kurulu kararına göre, “Karayolları Dairesine şantiye ve taş ocağı sahası olarak kullanılmak amacıyla 31.12.2020 tarihine kadar ruhsat izni verilen Büyükkonuk- Kilitkaya Taşocağı’nda yeterli malzeme kalmaması nedeniyle, Karayolları Dairesinin ihtiyaçları doğrultusunda kullanılmak üzere gereksinim duyulan malzemenin taşınabilmesi amacıyla,.. Jeoloji Maden Dairesi ile Çevre Koruma Dairesi’nin belirleyeceği kurallara uyulması kaydıyla genişletilmesine karar verildi”. Bu kapsamda, taş ocağı genişletme projesi ÇED Tüzüğü gereğince ÇED kapsamına girmiş olup, Aralık 2017 tarihinde arazi ziyaretleri ve rapor hazırlanma işlemleri başlamıştır. Rapor, projenin özelliklerini, olası etkilerinin belirlenmesini ve alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla Çevre Koruma Dairesi’nden alınan ÇED Soru Formatı dikkate alınarak hazırlanmıştır.
I.2. Üretim Sırasında Kullanılacak Makina, Araç ve Techizatın Adet ve Özellikleri, Bakım ve Temizlik Çalışmaları.
a) Patlatma sırasında aşağıdaki malzemelere ihtiyaç duyulacaktır. 1 yılda, 50 patlatma 1500 delik açılması hedeflenmektedir. Patlatma sonucu oluşacak büyük kayalar, kamyonlara yüklenip kankasör tesisine taşınacaktır.
Patlatma sırasında;
16
Elektrikli kapsül: 1500 adet/1 yıl ihtiyaç duyulacaktır.
Jelatinit dinamit: 1500 kg/1 yıl ihtiyaç duyulacaktır.
Amonyum nitrat: 45000 kg/1yıl ihtiyaç duyulacaktır.
Mazot: 3000 lt/1yıl ihtiyaç duyulacaktır.
b) Kankasör Tesisi, büyük kayaların kırılıp elenerek büyüklüklerine göre ayrı yığınlar halinde stoklandığı yerdir. Tesis mevcuttur. Kankasör tesis alanı 14252 m2’dir. Tesis kapsamında bulunan ekipmanlar aşağıdaki gibidir.
Kumanda Merkezi : 1 ad. 3 x 4 Yükleme Bunkeri : 1 ad. 16 m3
Primer Kırıcı Çene : 1 ad. 200 Ton/saat - 160 kWa Secondary Kırıcı : 1 ad 300 Ton/saat - 250 kWa Taşıma Bantları : 5 ad. 11 kWa
Jeneratör : 1 ad. 1100 kWa Su Tankı : 2 ad. 22- 10 Ton
Elek : 1 ad. 2000x6000 elek -22 kwa Stok Bandı : 4 ad. 7.50 kwa
Yedek Parça : 2 ad. Kübikser 110- 180 kwa , 75 – 90 kwa Su Tankı : 2 ad. 20 Ton
c) Mekanik plant tesisinde ise, ürünler çeşitli bandlardan geçirilerek kum, kum, ince çakıl ve kalın çakıl olarak ayrılacaktır.
Kumanda Merkezi : 1 ad.
Yükleme Bunkeri : 4 ad. 4 m3
Mikser : 1 ad. 90 Ton/saat - 90 kWa Taşıma Bantları : 2 ad. 11 kWa
Jeneratör : 1 ad. 250 kWa Kantar Tesisi : 1 ad. 30 kWa Su Tankı : 1 ad. 10 Ton
Diğer makineler;
17
Table 1 Diğer iş makineleri listesi ve özellikleri
SIRA NO
İŞ ARACININ ADI / TÜRÜ
MODEL VE KAPASİTESİ
PLAKASI MAZOT TÜKETİMİ
AÇIKLAMA 1 ROCK / Vagon
dril
Furukowa 2001 delik çapı 59- 89 mm
yok 20 litre/saat Sigorta edilmiştir
2 Ekskavatör Volvo 2 m3 yok Sigorta
edilmiştir Ekskavatör Daıwo -340
2005 1,50m3
yok Sigorta
edilmiştir 3 Kaya kamyonu
3 dingil (2 Adet)
20 ton 34 DU
9824 – 34 DU 9826
Sigorta edilmiştir
4 Kepçe Komatsu 420 –
199 3.5 m3
TPD 012 Sigorta
edilmiştir
5 Kepçe JBC
0.5 m3
TAZ 214 15 litre /saat Sigorta edilmiştir
6 Jeneratör 200KVA - 50 litre / saat Topraklanmış,
test edilmiş
I.3. İşlenecek olan Malzemenin Fiziksel, Kimyasal ve Mineral Özellikleri Taş ocağı, kırma kum çakıl malzemesi üretimi faaliyeti gerçekleştirecektir.
Ruhsat alanındaki kireçtaşları çıkarılarak kırma kum çakıl üretilecektir. Açıldığı günden bugüne kadar ruhsat alanında görünen statigrafi aşağıda gösterilmiştir.
Statigrafi işletme projesinden alınmıştır.
İşletme projesine göre, en üstte, bitkisel toprakla karışık kayaların bulunduğu ince bir tabaka halinde dekaplaj malzemesi, onun altında çatlaklı, yer yer killi/kumlu formasyonlar içeren ve kalınlığı 60-70 metre civarında kalker katmanı bulunmaktadır. Bu katmanlar yer yer karışık olmakla birlikte ocaktan çıkarılan malzeme arsa parselleme ve alt dolgu malzemesinden mekanik asfalt yapımına kadar kullanım olanağı bulabilmektedir. Bu katmanların toplamı görünür ve muhtemel rezerv olarak değerlendirilmiştir. Görünür ve muhtemel rezerv 305 kotunun üzerindeki malzemelerdir. Kireçtaşlarının altında, diğer ocaklarda olduğu gibi, ezik kalkerden oluşan doğal kum malzemesi ve onun altında kil tabakasının bulunduğu varsayılmıştır.
18
Şekil 2 Ocaktaki mevcut statigrafi (Halil Erdim, 2018)
1.4. Kullanılacak Üretim Yöntemleri, Üretim Miktarları, Rezerv Bilgileri, İş Akım Şeması, Çalışacak Personel Sayısı
İşletme projesinden alınan bilgilere göre, alanda 305 kotunun üzerinde görünür ve muhtemel rezerv olarak 175166 m3 (438 000 ton) malzeme bulunmaktadır.
Geçmiş yıllarda yapılan deneyimlere göre, malzemenin %45’i agrega olarak kullanılmayacak olan toprak kütlelerinden oluşmaktadır. Patlatma alanında, 241000 ton agrega bulunduğu öngörülmektedir. Kalan miktar yine yol inşaatlarında ve alanın rehabilitasyonunda kullanılacaktır.
19
Taş ocağı, açık ve basamak yolu ile çalıştırılmaya devam edilecektir. Rock makinesiyle delinen deliklere patlayıcı doldurularak patlatma yapılacaktır. Daha sonra çıkarılan malzeme konkasör tesisinde işlenecektir.
Taş ocağında basamak yükseklikleri 10 metre cıvarında olacak, genişliği ise arazinin topoğrafyasına göre araçların manevra yapılmasına yeterli olacak genişlikte olacaktır.
Şekil 3 Genel iş akım şeması
20
Şekil 4 Konkasör tesisi iş akım şeması (Halil Erdim, 2018)
Şekil 5 Mekanik plant tesisi iş akım şeması (Halil Erdim, 2018)
Tesiste 23 personel istihdam edilmesi planlanmaktadır. Meslek grupları aşağıdaki gibi verilmiştir.
21
Tablo 3 İstihdam edilecek meslek grupları ve personel sayıları
Tesis sorumlusu 1
Dril operatörü 1
Ateşleyici 1
Ateşleyici yardımcısı 3
Ekskavatör operatörü 2
Kepçe operatorü 1
Kamyon şöförü 3
Konkasör operatörü 1
Konkasör operatörü yardımcısı 1
Elektrik Teknisyeni 0
Yardım İşçi 2
Mekanik Plant operatörü 1
Makanik plant operatörü
yardımcısı 1
Kantarcı 1
Gece bekçisi 1
Teknik nezaretçisi 1
ISG uzmanı 1
Firma müdürü 1
Toplam 23
I.5. Proje Kapsamındaki Ulaştırma Altyapısı Planı (Ulaştırma Güzergahı, Güzergah Yollarının Mevcut Durumu ve Kapasitesi, Hangi Amaçlar için Kullanıldığı, Mevcut Trafik Yoğunluğu, Yerleşim Yerlerine göre Konumu, Yapılması Düşünülen Tamir, Bakım ve İyileştirme Çalışmaları)
Proje alanına ulaşabilmek için, İskele- Karpaz anayolundan gidilir. Kalecik’ten sonra ilk yoldan kuzey yönünde Tuzluca yönüne dönülür. Büyükkonuk – Tatlısu yolunda, köy içine girmeden 9,3 km gidilir daha sonra batı yönüne dönülür.
Toprak yol devam edilir. 0,8 km sonra kankasör ve mekanik plant tesisine ulaşmak mümkündür. Daha sonra Kantara yönünde devam edilerek proje alanına ulaşmak mümkündür.
Proje alanına ulaşım yolu özel mülk içerisinden geçmektedir. Bu nedenle, kamulaştırma çalışmaları başlamıştır.
22
Mevcut durumda, taş ocağına ayrılan yol stabilize yoldur. Yolda düzenli olarak iyileştirmeler yapılacaktır. Proje alanının hemen kuzeyinde bulunan kantara yolu iyileştirilecek ve ivedi olarak güvenlik önlemleri alınması sağlanacaktır.
Şekil 6 Taş ocağına (patlatma alanına) ulaşım
I.6. Proje ile İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması, Alınmış ve Alınacak İzinler, Belgeler.
Proje alanınn batı kısmında daha önceden faaliyet yapıldığı tespit edilmiştir. Konu ilgili kurumların bilgisindedir. ÇED Sürecinin tamamlanması ve ÇED OLUMLU kararı alınması halinde, izinlendirme sürecine devam edilecektir. Sürecin tamamlanması ile taş ocağı işletilmeye devam edilecektir. Projenin 2 yıllık işletme raporu hazırlanmış, Yer Bilimleri Odası tarafından kontrol edilmiştir.
23
ÇED raporu kapsamında, İskele Kaymakamlığı, Büyükkonuk Belediyesi, Şehir Planlama Dairesi, Orman Dairesi, Tarım Dairesi, Karayolları Dairesi, Eski Eserler ve Müzeler Dairesi ve Jeoloji ve Maden Dairesi görüşleri alınmıştır. Güncel görüşler raporun ekinde sunulmuştur.
24
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU
II.1. FAALİYET YERİ SEÇİMİ
Proje alanı, Büyükkonuk- Kilitkaya’da yer almaktadır. Alanın, Kilitkaya ve Büyükkonuk köylerine uzaklığı 2,5 km’dir. Proje alanına yakın olan diğer yerleşim birimleri ve uzaklıkları; Kaplıca köyü’ne 5 km köyün güney doğusunda, Yedikonuk köyünün 6 km batısında, Ergazi köyünün 6 km kuzey doğusunda bulunmaktadır.
Taş ocağı, P/H VII.37.W1-W2, VII.37.E1 üzerinde yer almaktadır. Ruhsat sahası 157604,28 m2, genişletilecek alan 114277,40 m2, konkasör kurulu alan ise 14252,39 m2’dir. Alan, kuzeyden güneye eğimli bir topoğrafik yapıya sahiptir.
Kankasör kurulu alanın WGS84 datum sistemine göre sınır koordinatları aşağıdaki gibidir.
Tablo 4 Konkasör alanı sınır koordinatları
Nokta No Y X
K1 588090,526 3921880,662
K2 588293,417 3921954,672
K3 588318,968 3921903,421
K4 588200,730 3921820,658
Ruhsatlı alan ve kapasite genişletilmesi yapılacak alanın WGS 84 datum sistemine göre sınır koordinatları aşağıdaki gibi verilmiştir.
Tablo 5 Ruhsat alan ve geişletilecek alan sınır koordinatları
Nokta No Y X
S1 587377,784 3721636,913
S2 587475,433 392156,188
S3 587839,333 3921577,885
S4 587890,994 3921483,130
S5 587765,513 3921379,676
S6 587762,178 3921289,370
S7 587521,529 3921131,989
S8 587062,475 3921155,027
S9 587066,979 3921403,266
S10 587236,474 3921399,216
25
Şekil 7 Taş ocağı çevresinde bulunan yerleşim birimleri ve mesafeleri
Şekil 8 Proje alanı yukarıdan görüntü, a
26
Şekil 9 Proje alanı (güneyden kuzey yönüne bakış)
Şekil 10 Taş ocağının kuzeyinde bulunan Kantara yolu
27
Şekil 11 Proje alanının güney yönü
Şekil 12 Proje alanı doğusu
28
Şekil 13 Proje alanı doğu sınırı (S4)
Şekil 14 Proje alanının güney batısında bulunan eski taş ocağı
29
Şekil 15 Proje alanı batı yönü
II.2. PROJE KAPSAMINDAKİ FAALİYET ÜNİTELERİNİN KONUMU Proje, agrega (kırma kum çakıl) ocağının kapasitesinin geliştirilmesi projesidir.
Proje alanının güneyinde daha önceden işletilen taş ocağı, doğusunda kankasör ve plant mikserin yer aldığı alan bulunmaktadır. Ayrıca, sözkonusu alanda mevcut durumda jeneratör, su tankeri, su deposu, ofis binası, yemekhane ve ambar olarak kullanılan bir çadır bulunmaktadır. Aşağıda fotoğrafları verilmiştir.
30
Şekil 16 Kankasör tesisi (doğudan batı yönüne bakış)
Şekil 17 Mekanik plant tesisi
31
Şekil 18 Mekanik plant ofis binası
BÖLÜM III. PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI III.1. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili yatırım program ve finans kaynakları Tasarı projenin hayata geçmesi ve ürünün elde edilmesi ile, Balalan – Yenierenköy Yolu, Çayırova – İskele Yolu’nun altyapısı yapılacaktır. Bunun yanında, gelecekte bölgede Karayolları Dairesi tarafından gerçekleştirilebilecek yol yenileme çalışmaları için kullanılabilecektir.Tasarı proje, KKTC Karayolları Dairesi tarafından ihaleye çıkılmış ve bütçesi Türkiye Cumhuriyeti tarafından karşılanacaktır.
III.2. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili iş akım şeması veya zamanlama tablosu Söz konusu taş ocağı daha önceden çalıştırılmış durumdadır. Araziye daha önceden yerleştirilmiş konkasör ve mix plant tesisi bulunmaktadır. ÇED sürecinin tamamlanmasıyla, olumlu karar alınması halinde ilgili kurumlardan onay alınarak taş ocağında üretim faaliyetleri başlayacaktır. İşletme süresi 2 yıl olarak hedeflenmektedir. Yolların tamamlanmasıyla, Karayolları Dairesi tarafından
32
rehabilitasyon işlemleri yaptırılacaktır. Projenin zamanlama tablosu aşağıda verilmiştir.
Tablo 6 Projenin zamanlama tablosu
III.3. Projenin Fayda-Maliyet Analizi
Proje konusu faaliyet taş ocağı ve kırma eleme tesisi faaliyetidir. Üretim faaliyetinin yapılması ile elde edilecek ürün kamusal amaçlı Balalan – Yenierenköy Yolu, Çayırova- İskele Yolu’nun yapılmasında kullanılacaktır.
Yapılacak yolların maliyeti 38,400,000 TL’dir. Maliyetin ortalama %40’ı ocak işletmeciliği için kullanılacaktır. Faaliyetin işletilmesi sırasında, 23 personel çalışacaktır. Proje finansmanı, Türkiye Cumhuriyeti’dir.
III.4. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak faaliyet sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı faaliyetleri
Bu kapsamda faaliyet sahibi ve diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı faaliyetleri bulunmamaktadır.
III.5. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesi için zaruri olan ve faaliyet sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı faaliyetleri
Çalışanlara hizmet verecek herhangi bir kalıcı tesis bulunmamakta olup, bundan sonrası için de planlanmamaktadır. Tesiste su ihtiyacı dışarıdan tankerlerle sağlanmaktadır. Elektrik ihtiyacı için ise jeneratör kullanılmaktadır. İşçilerin
Zaman 2019 2020
Yapılacak İşler Mart Nisan Mayıs Haziran-Aralık Ocak-AralıkOcak-Aralık
ÇED Sürecinin tamamlanması x x
İlgili kurumlardan izinlendirme işlemlemlerinin tamamlanması x x
Üretime geçiş x x
Rehabilitasyon x
2018
33
günlük kullanımından oluşacak atıksular, sızdırmaz septik tankta depolanarak vidanjör tarafından çekilecektir.
Yol için kamulaştırma çalışmaları başlamıştır.
III.6. Diğer hususlar
Bahse konu diğer hususlar bulunmamaktadır.
34
BÖLÜM IV.
PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI IV.1. Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı:
IV.1.1. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler
“Yarı Kurak” iklim kuşağı sınıfına giren Kıbrıs adası, Akdeniz’de bulunduğundan yazları sıcak ve kuru; kışları ise ılık ve az yağışlıdır. Kıbrıs genelinde en sıcak ay Temmuz ayı, en soğuk ay ise kış mevsiminde Ocak ayıdır. Harita 1’de Kuzey Kıbrıs’ta bulunan meteoroloji istasyonları gösterilmiştir. Proje alanına en yakın meteoroloji istasyonu olan Mehmetcik İstasyonundan alınan veriler verilmiştir.
Verilere bakıldığında, 2008-2016 yılları arasında yıllık ortalama sıcaklık 20,6
oC’dir. En yüksek sıcaklık Temmuz- Ağustos aylarında görülmekte olup bu aylarda ortalama en yüksek sıcaklık 33,0-33,8 oC arasında değişmektedir. En düşük sıcaklık ise Aralık- Ocak aylarında görülmektedir. Yıllık ortalama en düşük sıcaklık 16,3 oC olmuştur.
1981-2016 yılları arası, ortalama yağış miktarına bakıldığında en fazla yağışın aralık ayında yağdığı görülmektedir. Bu bölgede yıllık ortalama yağış miktarı 424,5 mm’dir.
Ortalama rüzgar hızı ise 2,6 olup en yüksek rüzgar hızının mayıs ve kasım aylarında gerçekleştiği görülmektedir. Meteoroloji dairesinden alınan verilere göre bölgede hakim rüzgar yönü kuzeydir.
35
Harita 1 Kuzey Kıbrıs’ta bulunan Meteoroloji İstasyonları
Tablo 7 2008-2016 yılları Mehmetcik İstasyonuna ait muhtelif bilgiler (Meteoloji Dairesi, 2018)
36
IV.1.2. Jeolojik özellikler; Fiziko-kimyasal özellikler, tektonik hareketler, mineral kaynaklar, heyelan, benzersiz oluşumlar, sel, kaya düşmesi, vb.
İnceleme alanı, Büyükkonuk Köyü kuzey batısı ile Kilitkaya Köyü kuzeyinde yer alan açılmış ve kısmen işletilmiş taş ocağı alanıdır.
Çınarlı- Tatlısu köyleri arasından başlayarak doğuya doğru Balalan köyüne kadar devam eden ve Beşparmak Dağlarının kaya türlerini oluşturan içerisinde inceleme alanının da yer aldığı bölge Kantara Formasyonu olarak isimlendirilmiştir (Hakyemez ve diğerleri, KKTC Jeolojisi 2000, MTA Yayınları). Farklı yaşta, farklı boyutlarda ve farklı kaya türlerinde çakıl ve bloklar içeren olistostromal bir birimdir. Arka sayfada bölgenin yüzey jeoloji haritası verilmiştir.
37
Harita 2 Bölgenin Yüzey Jeoloji Haritası (1/25000)
Proje Alanı
38
Sediment ortamlarda çökelip yerlerinden taşınıp başka yerlerde depolanan çeşitli boyutlardaki bloklar olistostromal düzeyler olarak isimlendirilir. Kantara Formasyonu Tripa Grubu ile Lapta Grubu kayaçlarından türeyen bloklar genel olarak üç grupta toplanmıştır.
1. Grupta Tripa ve Lapta gruplarından türeyen çakıl ve bloklar olup, Lapta Grubundan türeyen çoğunluktadır.
2. grupta ofiyolitli devamlılığı olmayan (milanj) çakıl ve bloklardan oluşur. Bu bloklar pridotit, gabro, serpantinit ve radyolaritten türemiş ve kantara yöresinde oldukça yaygındır.
3. Grupta yakın çevreye yabancı, metamorfizma geçirmemiş farklı boyutlarda, farklı kaya türlerinden ve farklı yaşlardaki kireçtaşı bloklarından oluşur.
İnceleme alanı ve çevresinde 3. Grupta yer alan kireçtaşı blokları ile geçişli genç karasal seki oluşumları gözlemlenmektedir.
Geçmiş yıllarda taş ocağı olarak işletilen kireçtaşı blok’u sonlanmış ara düzlemlerinde kumlu, killi, çakıllı karasal sekilere rastlanılmıştır.
Şekil 19 Eski taş ocağı
39
Şu anda açılan yeni taş ocağı alanının doğu yönünde bitevil kireçtaşı bloku olabileceği ocağın doğu yönünde devam edilebileceği sanılmaktadır. Bitevil kireçtaşı yeni açılan taş ocağının kuzey batısında gözlemlenmekte olup bu alanda taş ocağı işletilmesinin bölgede yer alan kantara kalesine yakınlığı nedeniyle sakıncalıdır.
Proje alanının topoğrafik yapısı aşağıdaki gibi verilmiştir. Harita Dairesi’nden alınan topoğrafya haritası ise ekte verilmiştir.
Harita 3 Patlatma alanının topoğrafik haritası
IV.1.3. Yeraltı ve termal su kaynaklarının hidrojeolojik özellikleri; su seviyeleri, miktarları, emniyetli çekim değerleri, kaynakların debileri, mevcut ve planlanan kullanımı.
Adamızda yer alan birçok yöredeki yeraltı su kaynaklarımız bölgelerin litolojik gözenekli, geçirimli yapılarına göre ayırıp yeraltı su kaynakları
40
(akifer alanları) saptanmıştır. Beşparmak dağları içerisinde yer alan kireçtaştları geçirimli, kırıklı boşluklu yapıları nedeniyle iyi bir aküfer alanıdır. Bu kaynak alandan birçok yörede yararlanılıp yeraltı suyu alınmaktadır.
Çınarlı tatlısı arasından başlayıp doğuya doğru uzanan Kantara formasyonu içerisindeki kireçtaşı bloklarından da yeraltı suyu alınmaktadır. Özellikle Tatlısu yöresindeki kaynaktan halen yararlanılmaktadır. Büyükkonuk- Kaplıca ana yolu üzerinde bulunan ve uzun yıllardan beri kurumadan akışa devam eden küçük bir pınar suyu bulunmaktadır.
IV.1.4. Yüzeysel su kaynaklarının hidrolojik ve ekolojik özellikleri.
Kurak bir iklim kuşağında yer alan adamızda oldukça az yağış düşmektedir.
Beşparmak Dağlarının doğusunda Kantara yöresi dağ silsilesinde yer alan proje alanına düşen yağışlar akaçlama düzlemleri boyunca akabilir, büyük çoğunluğu kuzey ve güney yönündedir.
Bölgeden güney yönüne akan sular küçük dereler oluşturup akışlarına devam eder. Güney yönündeki Ergazi Köyü civarında yer alan dere üzerinde küçük bir gölet inşa edilmiştir. Son yıllardaki kuraklık sonucu bu gölet kurumuştur.
IV.1.5. Denizler ve içsulardaki (göl, akarsu ve/veya pınar) canlı türleri, bu türlerin tabii karakterleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler; bunların üreme, beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar içinde belirlenen koruma kararları.
Proje alanının kuş uçuşu denize uzaklığı 2,5 km’dir. Proje, taş ocağı projesi olduğundan denize herhangi bir müdahale yapılması söz konusu değildir.
18/2012 Çevre Yasası’nın 48. Maddesi gereğince “Flora, Fauna türleri ve Yaban Kuşlarının Korunması Tüzüğü” hazırlanmıştır. Belirtilen tüzükle flora, fauna ve yaban kuşların türlerinin koruma seviyelerini belirlemiş ve listelenmiştir (Flora,Fauna ve Yaban Kuşlarının Korunması Tüzüğü, 2012).
41
Yine Çevre Yasası’nın 42 (1) Maddesi kapsamında, Özel Çevre Koruma Bölgeleri (ÖÇKB) olarak ilan edilmiştir. İlan edilen ÖÇKB’ler; Avtepe ÖÇKB, Güney Karpaz ÖÇKB, Akdeniz ÖÇKB, Alagadi ÖÇKB, Karpaz ÖÇKB, Tatlısu ÖÇKB’dir. Beşparmak sıra dağları, zengin biyoçeşitliliği ve yaban hayatı ile potansiyel ÖÇKB alanıdır. Ancak, henüz ilan edilmemiştir.
IV.1.6. Madenler ve fosil yakıt kaynakları; rezerv miktarları, mevcut ve planlanan işletilme durumları, yıllık üretimleri ve bunun ülke veya yerel kullanımlar için önemi ve ekonomik değerleri.
Proje alanı yakın çevresinde, fosil yakıt kaynağı bulunmamaktadır. Dolaysıyle, ülke için herhangi bir önemi ve ekonomik değeri söz konusu değildir.
IV.1.7. Toprak özellikleri ve kullanım durumu; toprağın fiziksel, kimyasal, biyolojik, arazi kullanım kabiliyeti sınıflaması, erozyon, toprağın mevcut kullanımı.
KKTC Tarım ve Orman Bakanlığı, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü Bilimsel ve Teknik İşbirliği ile “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Detaylı Toprak Etüd ve Haritalama Projesi” hazırlanmıştır. Temel Toprak Haritası ve Arazi Kullanım Kabiliyeti Haritaları bu projeden alınmıştır. Haritalara bakıldığında arazinin “KA” yani “kristalize kireçtaşı ve kumtaşı kayalık araziler”
olarak sınıflandırıldığı görülmektedir.
42
Harita 4 Proje alanının Temel Toprak Haritası üzerinde gösterimi (1/25000)
43
Harita 5 Proje alanının Arazi Kullanım Kabiliyeti Haritası üzerinde gösterimi (1/25000)
IV.1.8. Tarım alanları; tarımsal gelişim proje alanları, özel mahsul plantasyon alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim planları.
Taş ocağının genişletileceği alanda tarımsal faaliyet yapılmamaktadır. Konu ile ilgili Tarım Dairesi’nden de görüş alınmıştır. Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre İskele bölgesinin tarım alanları aşağıda verilmektedir.
1.Bölgenin Toplam Arazi Miktarı: 578.552 dönüm Tarım arazisi : 278.800 dönüm Kullanılmayan arazi : 88.547 dönüm Orman arazisi : 183.705 dönüm
44
Hali-Mera : 27.500 dönüm Sulu arazi : 5.103,40 dönüm 2. Başlıca Tarla Ürünlerinin Çeşitleri ve Dönümleri
a. Buğday : 13.672 dönüm b. Yulaf : 110 dönüm c. Fiğ : 4.100 dönüm d. Favetta : 1.223 dönüm e. Arpa : 43.300dönüm f. Enginar : 412 dönüm g. Zeytin : 38.160 adet h. Harup : 58.730 adet ı. Zerdali : 1151 adet i. Badem : 4.145 adet j. Nar : 510 adet k. Antepfıstığı : 1.100 adet l. Elma : 940 adet m.Zerdali : 1.814 adet
IV.1.9. Koruma alanları, milli parklar, sulak alanlar, kültür varlıkları, tabiat varlıkları, sit ve koruma alanları, özel çevre koruma bölgeleri, özel koruma alanları, içme ve kullanma su kaynakları ile ilgili koruma alanları, turizm alan ve merkezleri ve koruma altına alınmış diğer alanlar.
Milli parklar: Proje alanı yakın çevresinde milli park bulunmamaktadır.
Sulak Alanlar: Proje alanı yakın çevresinde, Ergazi Sayadere göleti, Mehmetcik Sulak Alanı, Mersinlik Göleti ve Tatlısu Portokallı Dere bulunmaktadır.
Özel Çevre Koruma Bölgeleri: Proje alanı, Akifer Koruma Alanı sınırları içerisindedir. Proje alanında daha önceden faaliyet gerçekleşmiş olup, Girne Dağları Aküferi Koruma Emirnamesi kapsamına girmektedir. Ancak, ilgili emirname haritası incelendiğinde, söz konusu taş ocağı alanı akifer koruma alanı içerisinde olmadığı görülmektedir. Ekte ilgili emirname haritası verilmiştir. Proje alanı gösterilmiştir.
45
Şekil 20 Natura 2000 alanları (dogakoruma.eu)
Avrupa Birliği finansmanı ile yapılan “Technical Assistance for Management and Protection of Potential Natura 2000 Sites in Northern Part Of Cyprus” çalışması ile Beşparmak Dağları potansiyel Natura 2000 alanları içerisindedir. Zengin biyoçeşitlilik ve yaban hayatına sahip Beşparmak Sıradağları, henüz yasal olarak ÖÇKB alanı ilan edilmemiştir.
Eski Eser Alanları: Proje alanının 0,5 km çevresi içinde P/H VII.37.E1 uzerinde Ayios Onoufrios Klisesi bulunmaktadır.
IV.1.10. Orman alanları, ağaç türleri, miktarları, kapladığı alan büyüklükleri ve kapalılığı, bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları.
Proje yeri Kantara Orman Bölge Şefliği sınırları içerisinde yer almaktadır. 2013- 2022 yıllarını kapsayan 10 yıllık Orman Amenajman Plan verilerine gore Kantara Orman Bölge Şefliğinin genel sahası 130545.0 hektardır. Bu alanın 34283.7 hektar alanı orman alanı, 96261.3 hektarı da açık alandır. Orman alanı üzerinde toplam dikili ağaç serveti 345997m3, yıllık artım ise 14941m3 ’tür.
Proje yeri, Orman Amenajman planına göre 211 No.lu bölme içerisinde yer almaktadır. 211 No.lu bölmenin toplam alanı 116.2 hektardır. Bu alanın 91.3hektarı orman alanı, 24.9 hektarı da açık alanlardır.
46
Harita 6 Proje yerinin Orman Haritası (1/25000)
IV.1.11. Flora ve fauna; türler, endemic özellikle local endemik bitki türleri alanda doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslararası yasalarla koruma altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunların alandaki bölünüş yerleri, av hayvanlarının adları ve popülasyonları, inşaat ve işletme aşamasında proje alanındaki vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde gösterilmesi, proje faaliyetlerinden etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri, arazide yapılacak flora çalışmalarının vejetasyon döneminde gerçekleştirilmesi ve bu dönemin belirtilmesi.
Proje yeri ve çevresindeki Ekosistemler (Biyotoplar) araştırılırken şu hususlara dikkat edilmiştir: Flora, proje yeri olan 114277,4 m2 alan içerisinde, Fauna ise proje yeri ile birlikte çevresi de dikkate alınarak incelenmiştir. Ekibimiz proje yeri
47
ve çevresini Ocak ayı içerisinde incelemeye almış olduğundan çevrede bu mevsimde mevcut olan Ekosistemler tespit edilmiştir. Ancak geçmiş mevsimlere ait Floranın da kurumuş örneklerinden tesbiti yapılmıştır.
IV.1.11.1.Flora
Flora tespitleri proje yeri alanı olan toplam 114277,4 m2 bir alanda Ocak 2018 tarihinden itibaren yapılmıştır. Proje alanında bitki türü olarak toplam 25 Familya da toplanan 63 tür tesbiti yapılmıştır. Tesbit edilen türler ülkemizde çok yaygın olarak bulunan türlerdir.
48
Proje genişleme alanı Kantara orman sınırları içerisinde Makilik alandır. Resimde görülen Maki elemanları: Cistus spp, Pistacia terebinthus, Calycotome villosa, Arbutus andrachne, Mirtus communis, Olea europaea, Ceratonia siliqua, Juniperus phoenician.
Şekil 21 Proje gelişme alanının görüntüsü
Şekil 22 Proje alanında depo ve kırma yerinin kuzeyi Prosili Ormanı içerisinde ağaçlandırılmış alandır
49
Şekil 23 Proje yerinde Juniperus phoenician
Şekil 24 Proje yerinde Ferula communis
50
Şekil 25 Proje yerinde Pistacia terebinthus
Şekil 26 Proje yerinde Cupressus sempervirens
51
Şekil 27 Arbutus andrachne
Şekil 28 Proje yerinde Cyclamen persicum
52
Şekil 29 Proje Yerinde Cistus Spp.
Şekil 30 Proje yerinde Olea europaea
53
Proje yerinde tespit edilen flora listesi Familya, tür, bilinen Türkce isimleri, Endemik, Koruma, habitat ve tehlike sınıfına göre aşağıdak tablolarda verilmiştir KKTC Akdeniz fitocoğrafik bölgesi içerisinde yer almaktadır. Akdeniz fitocoğrafik bölgesinin vejetasyon formasyonları: Orman Formasyonu, Çalı (Maki ve Garig) Formasyonu ve Ot Formasyonundan oluşmaktadır. Proje alanı içerisinde tesbit edilen Acacia cyanophylla, Lycium ferocissimum, Cistus spp, Pistacia terebinthus, Calycotome villosa, Arbutus andrachne, Mirtus communis, Olea europaea, Ceratonia siliqua, Juniperus Phoenician, Cupressus sempervirens, Pinus brutia odunsu türlerdir. Proje yerinde odunsu türler dışında tesbit edilen türler ot formasyonu içerisinde yer almaktadır.
Flora Listesi IUCN (International Union for Consevation of Nature) ve The Red Data Book Of The Flora Of Cyprus kriterlerine gore düzenlenmiştir. Ülkemiz Bern Sözleşmesine (Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi) taraf olmadığı için Korunması gereken türler Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğünün yayınlamış olduğu “Flora Faunanın Korunması Emirnamesi”
içerisindeki listeye göre tesbit edilmiştir.
IUCN kriterlerine gore Flora türlerinin tehlike kategorilerinin tesbitinde kullanılan kısaltmalar ve açıklamaları aşağıda verilmiştir.
EX: Extinct (Tükenmiş)
EW: Extinct in the Wild (Doğada Tükenmiş) CR: Critically Endangered (Çok Tehlikede) EN: Endangered (Tehlikede)
VU: Vulnerable (Zarar Gorebilir)
NE: Not Evaluated (Değerlendirilemeyen) LC: Least Concern (Az Tehdit Altında) DD: Data Deficient (Veri Yetersiz)
NT: Near Threatened (Tehlike altına girmeye aday)
54
Flora Listesinin habitat bilgileri ve Türkce isimleri Derich. E. Viney tarafından hazırlanan AN ILLUSTRATED FLORA OF NORTH CYPRUS, Endemik ve Koruma bilgileri ise Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü tarafından yayınlanan
“Flora Faunanın Korunması Emirnamesi” Yayınlarından faydalanılarak hazırlanmıştır.
Tablo 8 Proje alanının floristik listesi
55
Tablo 9 Proje alanının floristik listesi (devam, a)
Tablo 10 Proje alanının floristik listesi (devam, b)
56
Tablo 11 Proje alanının floristik listesi (devam, c)
Tablo 12 Proje alanının floristik listesi (devam, d)
IV.1.12.2. Fauna
Proje yeri çevresinde tespit edilen Fauna listesi Familya, tür, bilinen Türkce isimleri, Endemik, Koruma, ve tehlike sınıfına göre aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Ülkemizde 30 Memeli tür, 25 Sürüngen ve Kurbağa türü, 368 Kuş türü ve 6000 Böcek türü yaşadığı bilinmektedir. 368 kuş türünün 43 tanesi yerleşik göçmen olmayan, 325 taneside değişik zamande Kuzey Kıbrısı ziyaret eden göçmen kuşlardır.
Kuş türlerinin tesbitinde David A. BANNERMAN ve W. Mary BANNERMAN tarafından araştırılan ve yayınlanan “BIRDS of CYPRUS, Diğer fauna türlerinin tesbitinde ise Biodiversity of Cyprus yayınlarından faydalanılmıştır. Ülkemiz Bern sözleşmesine (Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi) imza atıp taraf olmadığı için Korunması gereken türler Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğünün yayınlamış olduğu “Flora Faunanın Korunması Emirnamesi” içerisindeki listeye göre tesbit edilmiştir. Tehlike riskleri IUCN (International Union for Consevation of Nature) kriterlerine göre düzenlenmiştir.
57
IUCN kriterlerine gore Fauna türlerinin tehlike kategorilerinin tesbitinde kullanılan kısaltmalar ve açıklamaları aşağıda verilmiştir.
EX: Extinct (Tükenmiş)
EW: Extinct in the Wild (Doğada Tükenmiş) CR: Critically Endangered (Çok Tehlikede) EN: Endangered (Tehlikede)
VU: Vulnerable (Zarar Gorebilir)
NE: Not Evaluated (Değerlendirilemeyen) LC: Least Concern (Az Tehdit Altında) DD: Data Deficient (Veri Yetersiz)
NT: Near Threatened (Tehlike altına girmeye aday) Fauna Türleri proje alanı çevresinde incelenmiştir.
Tablo 13 Proje alanı çevresinin fauna listesi (Kuşlar)
58
Tablo 14 Proje alanı çevresinin fauna listesi (Kuşlar, devam)
Tablo 15 Proje alanı fauna listesi (Memeliler)
59
Tablo 16 Proje alanı çevresinin fauna listesi (Lacertilia-Kertenkeleler)
Tablo 17 Proje alanı çevresinin fauna listesi (Ophidia - Yılanlar)
