Karayolları Dairesi’ne ait Büyükkonuk- Kilitkaya Taş Ocağı ÇED Raporu, proje çalışma grubu tarafından Aralık 2017 tarihinden itibaren hazırlanmaya başlanmıştır. Rapor, Çevre Yasası, kapsamındaki tüzükler ve Çevre Koruma Dairesi’nden alınan soru formatı dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Bölüm I’de projenin tanımı ve amacı, Bölüm II’de seçilen yerin konumu, Bölüm III’te projenin ekonomik ve sosyal boyutları, Bölüm IV’te projeden etkilenecek alanın belirlenmesi ve bu alan içindeki mevcut çevresel özellikler, Bölüm V’te projenin tanımlanan alan üzerindeki etkileri ve alınacak önlemler, Bölüm VI’da Proje Alternatifleri, Bölüm VII’de İzleme Programı, Bölüm VIII’de işletmenin faaliyete kapandıktan sonra oluşabilecek etkiler ve alınacak önlemler, Bölüm IX’da Halkın Katılımı Toplantısı, bu bölümde ise sonuçlar özet olarak açıklanmıştır.
Hazırlanan ÇED raporunun teknik olmayan sonuçları aşağıdaki gibidir.
Proje faaliyeti, Büyükkonuk- Kilitkaya Bölgesinde bulunan taş ocağı sınırlarının genişletilmesidir. Söz konusu proje, Karayolları Dairesi’ne ait olup ihale edilen karayollarının yapımında ihtiyaç duyulan agregayı çıkarmak için kullanılacaktır. Faaliyet kapsamında ayrıca, kırma- eleme işlemi gerçekleştirilecektir.
Kırma kum çakıl üretimi için açılan taş ocağı 2000 yılından beri ruhsatlı olarak (Ruhsat no: i309) işletilmektedir. Ruhsat sahası 157604,28 m2, genişletilecek alan 114277,40 m2, konkasör kurulu alan ise 14252,39 m2’dir.
Proje alanı Girne Dağları Akifer koruma alanları içerisindedir. Ancak, taş ocağı mevcut olup, yeni açılmayacaktır.
Alanda daha önceden çalışma yapıldığı gözlemlenmiştir.
Kırma – eleme tesisi alanda mevcuttur.
90
Alanda, su, elektrik altyapısı yoktur. Su ihtiyacı dışarıdan getirilerek sağlanacaktır. Enerji ihtiyacı ise jeneratör ile sağlanacaktır.
Alanın, Kilitkaya ve Büyükkonuk köylerine uzaklığı 2,5 km’dir. Proje alanına yakın olan diğer yerleşim birimleri ve uzaklıkları; Kaplıca köyü’ne 5 km köyün güney doğusunda, Yedikonuk köyünün 6 km batısında, Ergazi köyünün 6 km kuzey doğusunda bulunmaktadır.
Proje alanı, orman genişleme alanı sınırları içerisinde bulunmaktadır.
Hedeflenen malzemenin tamamlanmasıyla, alanda rehabilitasyon işlemleri başlanacak, Orman Dairesi ile işbirliği yapılacak ağaçlandırma yapılacaktır.
İşletme projesine göre, görünür ve muhtemel agrega rezerv toplamı 241000 ton’dur.
Üretilecek malzemenin tamamı kamusal amaçlı Balalan – Yenierenköy ve Çayırova- İskele yollarının inşaatlarında kullanılacaktır. Ayrıca, gelecekte Karayolları Dairesi tarafından bölgede yol yenileme çalışması için kullanılabilecektir.
Taş ocağına ulaşım yolu özel mülkiyet üzerinden geçmektedir.
Kamulaştırma işlemlerinin tamamlanmasıyla faaliyete devam edilecektir.
Faaliyete devam edilmeden önce taş ocağı çevresi tellenecektir. Taş ocağının kuzeyinden geçen yolun güvenliği sağlanacak, yol kuzey yönünde genişletilecektir. Taş ocağı tarafında, toprak tümsekler yapılarak uyarıcı levhalar konulacaktır.
Faaliyette yapıacak tüm işlemler kontrollü olacaktır. Toz emisyon miktarının limit değerleri aşması halinde, Çevre Koruma Dairesi’nin talep edeceği tedbirler alınacaktır.
Bölgedeki hakim rüzgar yönü kuzeydir. Güney yönündeki flora- fauna olumsuz etkilenecektir. Genişletilecek alan eski taş ocağının kuzeyinde, iki
91
tepe arasında kaldığından tozun taş ocağı içerisinde çökmesi beklenmektedir.
Galeri usulü patlatma yapılmayacaktır. Gecikmeli patlatma yapılacaktır.
Akşam saatleri ve sabah erken saatlerde patlatma yapılmasından kaçınılacaktır. Mesai saatleri dışında patlatma yapılmayacaktır.
Toz emisyonu, su kullanılarak ünitenin faaliyete geçmesi ile birlikte su püskürtme sistemi eş zamanlı olarak devreye girecek ve üretim süresince çalışacaktır.
Evsel katı atıklar, çöp konteynerinde biriktirilerek belediyenin göstereceği noktaya taşınacaktır.
Arazide yağ/mazot depolanması gerekmesi durumunda söz konusu depoların sızdırmaz beton zemin üzerinde, gerekli uyarı levhaları ile depolanması gerekmektedir.
Portatif tuvalet ve lavabolardan oluşacak evsel atıksular, sızdırmaz tankta biriktirilerek vidanjör tarafından çekilecektir.
Projenin işletilmesi ve işletmenin kapanması durumunda, Çevre Yasası ve kapsamında bulunan tüzüklere,
35-2008 İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası Fasıl 270- Maden ve Taşocakları Yasası
Fasıl 270- 47. Madde altında düzenlenen Emniyet Nizamnamesi Fasıl 54- Patlayıcı Maddeler Yasası
Fasıl 270- 47. Madde altında düzenlenen Taş Ocakları Düzenleme ve Denetleme Tüzüğü’ne uyum sağlanacaktır.
92
Kaynaklar
2006 Beşparmak Dağları Akiferi Koruma Geçiş Süresi Emirnamesi.
18/2012 Çevre Yasası. Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü.
18/2012 Çevre Yasası. Hava Kirliliğinin Kontrolü Tüzüğü.
Acar, G. 2010. Agrega (Agreganın Üretimi, Depolanması, Taş ve Dere Ocaklarının İşletilmesi).
Cyprus geological heritage, 2017. Kıbrıs’ın Yeraltı Suyu Kaynakları (Akiferler).
Devlet Planlama Örgütü.
Dogakoruma.eu. Technical Assistance for Management and Protection of Potential Natura 2000 Sites in the Northern Part of Cyprus.
Kaşot, N. Gündüz, Ş. Dağlı, G. 2014. Kuzey Kıbrıs Florasını Tehdit Eden Çevresel Faktörler.
Su, Çevre ve Tarım Kongresi.
Halil Erdim, 2018. Karayolları Dairesine ait Taş Ocağı Şubat 2018- Şubat 2020 Dönemi İçin 2 Yıllık İşletme Projesi.
Karayolları Dairesi Müdürlüğü. İmar Bölümü.
İller Bankası, 2013. İçmesuyu Tesisleri Etüt, Fizibilite ve Projelerinin Hazırlanmasına ait Teknik Şartname.
Master Plan on Solid Waste Management in the Turkish Cypriot Community, 2007. Part B, Component of the Master Plan.
Şehir Planlama Dairesi. Ülkesel Fiziki Plan.
KKTC Tarım ve Orman Bakanlığı, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, 2001 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Detaylı Toprak Etüd ve Haritalama Projes.
Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı. İstatistikler.
93
Ekler
Ek 1. Raporu hazırlayanların özgeçmişleri, sertifikaları ve üyelik belgeleri Ek 2. Bakanlar Kurulu Kararı
Ek 3. ÇED Raporu Soru Formatı Kurum Görüşleri
Ek 4.İskele Kaymakamlığı Ek 5. Büyükkonuk Belediyesi Ek 6. Şehir Planlama Dairesi Ek 7. Orman Dairesi
Ek 8. Tarım Dairesi Ek 9. Karayolları Dairesi
Ek 10. Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Ek 11. Jeoloji ve Maden Dairesi
Ek 12. Proje alanı ve çevresini gösteren topoğrafik harita (Harita Dairesi’nden alınmıştır)
Ek 13. Meteorolojik Veriler Ek 14. İlgili Emirname Haritası
Ek 15. Sınırların gösterildiği plan ve sınır koordinatları Ek 16. İşletme Raporu (CD)