İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ • İÇİNDEKİLER
TABLOLAR LİSTESİ ŞEKİLLER LİSTESİ KISALTMALAR
GİRİŞ 1 BİRİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE'DE İŞTİRAKLERİN GELİŞİM SÜRECİ VE KONUYA İLİŞKİN DÜZENLEMELER
I. TÜRKİYE'DE İŞTİRAKLERE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER VE İŞTİRAKLERİN
İLK UYGULANMA AMACI 5 A. İştiraklerin Kamu Sektörü Açısından Düzenlenme Amacı ve Niteliği 5
B. 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname'de İştiraklerle ilgili Düzenlemeler 6
C. iştiraklerin Özel Sektör Açısından Düzenlenme Amacı ve Niteliği 6 II. İŞTİRAKLERİN ÇEŞİTLİ YASA VE DİSİPLİNLER AÇISINDAN NİTELİĞİ 9
A. Türk Ticaret Kanun Açısından İştirakler 10 B. Muhasebe Açısından Menkul Kıymet Yatırımlarının Niteliği ve Muhasebeleş-
tirilme Esasları 10 1. Bağlı Menkul Kıymetler 11
2. İştirakler 12 3. Bağlı Ortaklıklar 12 C. Türkiye Muhasebe Standartları Açısından İştirakler 13
1. TMS-28'e Göre İştirakler ve Önemli Etki Kavramı 14
a. İştirak Kavramı 14 b. Önemli Etki Kavramı 14 2. TMS-27'ye Göre Bağlı Ortaklık, Kontrol Gücü ve Kontrol Gücünü
Kaybetme 16 a. Kontrol Gücünün Varlığı 17
b. Kontrol Gücünün Kaybedilmesi 17 D. Sermaye Piyasası Mevzuatı Açısından Finansal Duran Varlıklar 17
1. İştirakler 18 2. Bağlı Ortaklıklar 18 3. Aracı Kuruluşlara İlişkin İştirakler ve iştiraklerin Sınırı 19
E. Bankalar Mevzuatı Açısından iştirakler 20 F. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Bankaların Konsolide Finansal
Tablolarının Düzenlenmesine İlişkin Tebliğ Açısından İştirakler 21
1. Kontrol Etme Gücü 21
2. İştirakler 22 3. Önemli Etkinlik 22 4. Nitelikli Pay 22 5. Bağlı Ortaklık 22 6. Birlikte Kontrol Edilen Ortaklık 22
7. Finansal Holding Şirketi ve Kapsamı 22 G. Uluslararası Düzenlemeler Açısından iştirakler 23
1. Uluslararası Muhasebe Standartları Açısından iştirakler 23 2. Avrupa Birliği Muhasebe Yönergeleri Açısından İştirakler 24 H. Çeşitli Yasa ve Disiplinlerdeki İştirak Hükümlerinin Kıyaslanması 26
İKİNCİ BÖLÜM
İŞTİRAKLERİN VERGİ YASALARI AÇISINDAN NİTELİĞİ VE VERGİLENDİRİLMESİ
I. VERGİ YASALARINDA İŞTİRAKLER VE VERGİLENDİRİLMESİ 31
A. Gelir Vergisi Kanunu Açısından İştirakler 32 B. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından iştirakler 33
1. Kurumlar Vergisi Uygulama Şekilleri, Özel Sorunlar ve İştirak Kazançla
rının Vergiden İstisnası 33 2. Kurumlar Vergisi Kanunu'nda iştirak Kavramı 36
3. Kazanç İstisnasının Amacı ve Niteliği 37 4. İştirak Kazançları İstisnasının Amacı ve Niteliği 39
C. Vergi Usul Kanunu Açısından iştirakler 40 II. YURT İÇİ İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASININ NİTELİĞİ VE ŞARTLARI 41
A. Yurt içi iştirak Kazançları istisnasının Niteliği 41 B. Yurt içi İştirak Kazançları İstisnası ve Şartları 43 1. İştirak Eden Kurumun Mükellefiyet Şekli 44 2. İştirak Edilen Kurumun Tam Mükellefiyet Esasında Vergilendirilmesi 46
3. Fonların Katılma Belgeleri ile Yatırım Ortaklıklarının Hisse Senetlerinden
Elde Edilen Kâr Payları 48 4. Tam Mükellefiyete Tâbi Başka Bir Kurumun Kârına Katılma imkânı Veren
Kurucu Senetleri ile Diğer intifa Senetlerinden Elde Edilen Kâr Payları 51
5. Döviz Yatırım Fonları ve Ortaklıkları 52 6. iştirak Hissesi Karşılığında, iş Ortaklıklarından Kâr Payı Elde Edilmesi
Halinde iştirak Kazançları İstisnası Uygulaması 53 7. İştirak Hisseleri Alımıyla ilgili Finansman Giderlerinin Kurumlar Vergisi
Matrahından indirimi 55 8. İştirak Kazançlarıyla İlgili Diğer Giderlerin Vergi Matrahından İndirilebi-
lirliği 57 9. Yurt İçi İştirak Kazançları İstisnasında Gerekli İştirak Oranı 58
10. İştirak Kazançları İstisnası İçin Gerekli İştirak Süresi 59
11. İştirak Kazançları İstisnası Uygulanmasının Zorunluluğu 60 12. Yurt içi iştirak Kazançları İstisnası Uygulamasına ilişkin Örnekler 62 13. iştirak Edilen Kurumun Vergiden Muaf Olması Halinde istisna
Uygulaması 67 14. Vergiden İstisna Kazanç Elde Eden Bir Kuruma iştirak Edilmesinden Elde
Edilecek İştirak Kazançlarında İstisna Uygulaması 67 15. İştirak Kazançları istisnasında Elde Edilen Kâr Payının Niteliği 71
16. İştirak Edilen Kurumun Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç
Dağıtımının Tespiti Halinde iştirak Kazançları istisnası Uygulaması 72 17. Örtülü Sermaye Üzerinden Ödenen Faizlerin iştirak Kazancı istisnası
Kapsamında Değerlendirilmesi 73 a. Örtülü Sermayede Ortaklarla İlişkili Kişinin Belirlenmesinde iştirak
İlişkisi 74 b. Örtülü Sermaye Üzerinden Ödenen Faizlerin Vergilendirilmesi ve
iştirak Kazançları İstisnası 76 18. iştirak Edilen Kurumun Tasfiyesi Sonucunda Dağıtılan Kazançlar 79
19. İştirak Edilen Kurumun Tasfiyesi Sonucunda Oluşan Zarar 79
20. Kooperatiflerin Dağıttıkları Faiz Ödemeleri 86 21. iştirak Hisseleri Karşılığında İştirak Edilen Kurumdan Bedelsiz Hisse
Senedi Alınması 86 22. İştirak Edilen Kurumun İntifa Hisse Senetleri ve Yönetim Kurulunda
Görev Alınması Karşılığı Elde Edilen Kazançlar 87 C. Yurt içi iştirak Kazançları istisnasının Sonuçları 88 III. YURT DIŞI İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI 89
A. 1.1.2006 Öncesinde Geçerli Olan Düzenlemeler (5422 Sayılı KVK Hükümleri) 89
1. Yurt Dışı iştirak Kazançları İstisnasından Yararlanma Şartları 91
a. İştirak Eden Kurumun Mükellefiyet Şekli 91 b. İştirak Edilen Yabancı Kurumun Kanuni ve iş Merkezinin Türkiye'de
Bulunmaması 92 c. iştirak Edilen Yabancı Kurumun Anonim veya Limited Şirket
Niteliğinde Olması 92 d. İştirak Edilen Kurumun Esas Faaliyet Konusu 92
e. Yurt Dışındaki Kurumun Sermayesine iştirak Süresi ve iştirak Oranı 93 f. İştirak Edilen Kurum Tarafından Dağıtılan iştirak Kazancının Vergi
Yükü 93 g. iştirak Edilen Kurumun Esas Faaliyet Konusu Finansman Temini
veya Sigortacılık Olması Durumda Vergi Yükü 93 h. İştirak Edilen Kurumun Elde Ettiği Kazancın En Az %75'inin Ticari,
Zirai veya Serbest Meslek Kazancı Niteliğinde Olması 93 i. Yurt Dışındaki Kurumdan Elde Edilen İştirak Kazançlarının Türki
ye'ye Transferi ve Süresi 94
j. Sermayesine İştirak Edilen Kurumun Sınırlandırılmış Ülkelerde
Bulunmaması 94 k. Vergi Yükü Farklılığında Kısmi İstisna Uygulaması 94
I. Vergi Yükünü Hesaplama Yöntemi 95 m. Bakanlar Kurulu ve Maliye Bakanlığı'na Verilen Yetki ve Diğer
Hususlar 96 B. 1.1.2006 Sonrasında Geçerli Olan Düzenlemeler (5520 Sayılı KVK Hükümleri) 97
1. Yurt Dışı iştirak Kazançları istisnası ve Şartları 98 2. Yurt Dışı İştirak Kazançları İstisnasından Yararlanma Şartları 99
a. iştirak Edilen Kurumun Kanuni ve iş Merkezinin Türkiye'de
Bulunmaması 99 b. Sermayesine iştirak Edilen Yurt Dışı Kurumun Anonim veya Limited
Şirket Niteliğinde Olması 100 c. Yurt Dışındaki Kuruma İştirak Oranı 100
d. Yurt Dışındaki Kuruma İştirak Süresi 101 e. İştirak Edilen Kurum Tarafından Dağıtılan İştirak Kazancının
Vergi Yükü Oranı 103 f. İştirak Edilen Şirketin Esas Faaliyet Konusunun Finansal Kiralama
Dahil Finansman Temini veya Sigorta Hizmetlerinin Sunulması ya da
Menkul Kıymet Yatırımı Olması Durumunda Vergi Yükü Oranı 103 g. Yurt Dışı İştirak Kazançları istisnasında Vergi Yükü Hesaplaması 104
h. Uygulama Örnekleri 105 /. Yurt Dışındaki Kurumun Vergiden İstisna Kazancı Bulunması
Durumu 105 /;'. Yurt Dışındaki Kurumun Vergiden istisna Kazancı Bulunması
Ancak istisna Kazançlar Üzerinden Vergi Kesintisi Yapılmış
Olması Durumu 106 //';. Yurt Dışındaki Kurumun Vergiden istisna Kazancı Olmaması
Durumu 106 İv. Yurt Dışındaki Kurumun Kâr Payı Dağıtımında Kâr Payı
Üzerinden Vergi Kesintisi Yapılmış Olması Durumu 107 i. Yurt Dışındaki Kurumdan Elde Edilen İştirak Kazancının Türkiye'ye
Transferi 110 j. Geçici Vergi Dönemleri Açısından Yurt Dışı İştirak Kazancının
Transferi 111 k. Beyannamenin Verilme Zamanına Kadar Türkiye'ye Transfer Edilen
Yurt Dışı İştirak Kazancının Beyan Zamanı 112 I. Yurt Dışı İştirak Kazancının Yurda Getirilmeyip Yurt Dışındaki
Şirketin Sermayesine Eklenmesi Durumunda istisna Uygulaması 113 m. Yurt Dışı İştirak Kazancının Elde Edildiği Ülkede Geçerli Kambiyo ve
Yabancı Sermaye Mevzuatı Gereğince Yurt Dışı Kazancın
Transferinde Kısıtlamalar Bulunması Durumu 115
3. Yurt Dışındaki inşaat İşlerinin Yapılabilmesi İçin ilgili Ülke Mevzuatına Göre Ayrı Bir Şirket Kurulmasının Zorunlu Olduğu Durumlarda istisna
Uygulaması 115 4. Yurt Dışı İnşaat ve Onarım İşlerinde Yurt Dışı Şantiyenin İştirak Kabul
Edilmesi 116 5. Yurt İçi ve Yurt Dışı iştiraklerden Elde Edilen Kazançlar Üzerinden Yedek
Akçe Ayrılması 118 6. Yurt Dışı İştirak Kazançları İstisnasına İlişkin Eski ve Yeni
Düzenlemelerin Karşılaştırılması 120 C. Serbest Bölgelerde İştirak Kazançları ve İştirak Hisseleri Satış Kazancı
İstisnası 122 a. Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazançların Vergilendirilmesine
İlişkin Uygulama 124 b. Geçiş Döneminde Kurumlar Vergisi istisnasının Kapsamı 125
c. Serbest Bölgelerden Elde Edilen İştirak Kazançlarında istisna
Uygulaması 125 D. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarına Göre İstisnadan Yararlanma 129
E. Yurt Dışı iştiraklerden Elde Edilen Kâr Paylarının Vergilendirilmesinde Vergi
Anlaşmalarının Etkisi 130 IV. İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI 134
A. 5422 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'na Göre İstisna Uygulaması (21.06.2006 Tarihinden Önce Gerçekleşen, iştirak Hisseleri Satış
Kazançlarına istisna Uygulaması) 136 B. 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun Yayımı Tarihinden Sonra
Gerçekleşen iştirak Hisseleri Satış Kazançlarına İstisna Uygulaması 138
1. istisnadan Yararlanabilecek Mükellefler 138 2. istisnanın Uygulamasına Konu Olacak İktisadi Kıymetler 139
a. iştirak Hisseleri 139 b. Rüçhan Hakları 140 c. Kurucu Senetleri 141 d. İntifa Senetleri 141 C. iştirak Hisseleri Satış Kazancı istisnası Uygulamasına ilişkin Şartlar 142
1. İştirak Hisselerinin En Az iki Tam Yıl Süreyle Aktifte Yer Alması 142
2. İstisnanın Uygulanacağı Dönem 143 a. Anonim Şirketlerde Ortaklık Payı ve iştirak Hisselerinin Temsili 143
b. Hisse Senetlerinin Devri 144
;. Hamiline Yazılı Hisse Senetlerinin Devri 145 II, Nama Yazılı Hisse Senetlerinin Devri 145 c. Sermaye Piyasası Kanunu'na Tabi Hisse Senetlerinin Halka Satışı ve
Devri 147 d. Merkezi Kayıt Kuruluşunca Kaydileştirilecek Hisse Senetlerinin Vergi
Uygulamaları Karşısındaki Durumu 149
e. Limited Şirketlerde Ortaklık Payı ve İştirak Hisselerinin Temsili 149 f. Limited Şirketlerde Ortaklık Payı ve İştirak Hisselerinin Devri 150 3. İştirak Hisseleri Satışından Elde Edilecek Kazancın, istisnadan Yararla
nan Kısmının Beş Yıl Süreyle Pasifte Özel Bir Fon Hesabında Tutulması 151
4. Menkul Kıymet Ticareti ile Uğraşılmaması 153 5. Bedelsiz Olarak veya Rüçhan Hakkı Kullanılmak Suretiyle Elde Edilen
Hisse Senetlerinde iktisap Tarihi 157 6. Kurumların Devir ve Bölünme Hallerinde iştirak Hisselerinin iktisap
Tarihi 157 7. Aynı Kuruma Ait iştirak Hisselerinin iktisabında İki Yıllık Sürenin Tespiti 161
8. iştirak Hissesi Satış Kazancını Özel Fon Hesabına Aktaran Kurumların Beş Yıllık Süre Dolmadan Tasfiyeye Girmesi veya Kazancın İşletmeden
Çekilmesi Halinde istisna Uygulaması 161 9. İştirak Hisselerinin Para Karşılığı Olmaksızın Devir ve Temliki, Trampası
ve Kamulaştırılması 163 10. Bedelsiz Olarak Elde Edilen Hisse Senetlerinin Satışından Sağlanan
Kazançların Durumu 165 11. Grup Şirketleri Arasındaki İşlemlerin Durumu 165
12. Kazancın Hesaplanması, Kur Farkı ve Vade Farklarının Durumu 169
D. Yurt Dışı iştirak Hisselerinin Satış Kazancı İstisnası 170 1. Tam Mükellef Anonim Şirketlerin Yurt Dışı İştirak Hisselerinin Elden
Çıkarılmasından Sağlanan Kazançlara ilişkin istisna 170
2. Yurt Dışında Bulunan iştirak Hisseleri 175 E. 5811 Sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında
Kanun'a Göre Yurt Dışı iştirak Kazançları ile Yurt Dışı iştirak Hisseleri Satış
Kazançlarına Tanınan Kurumlar Vergisi istisnası 177 a. 5811 Sayılı Kanun Sonrasında Elde Edilen İştirak Kazançları ile
iştirak Hisselerinin Satışından Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna
Uygulaması 177 b. 5811 Sayılı Kanun Öncesinde Elde Edildiği Halde Kayıtlara İntikal
Ettirilmeyen ve Beyan Dışı Bırakılan Yurt Dışı iştirak Kazançları ile iştirak Hisselerinin Elden Çıkarılmasından Sağlanan Kazançlara
ilişkin İstisna Uygulaması 179 c. 5811 Sayılı Kanun Sonrasında Elde Edilen Yurt İçi İştirak Kazançları
ile İştirak Hisselerinin Satışından Elde Edilen Kazançlara ilişkin
İstisna Uygulaması 181 F. İştirak Hisseleri Satışında Katma Değer Vergisi İstisnası 182
G. İştirak Hisseleri Satışında Düzenlenen Kâğıtların Damga Vergisi istisnası 184 H. İştirak Hisseleri ile Kurucu Senetleri, İntifa Senetleri ve Rüçhan Hakkı
Satışından Doğan Zararın Kurumlar Vergisi Matrahından indirilebilirliği 185
i. İştirak Hisseleri Satışında Fatura Düzenlenmesi 191
V. BANKALARA BORÇLARI NEDENİYLE KANUNİ TAKİBE ALINMIŞ VEYA TMSF'YE BORÇLU DURUMDA OLAN KURUMLAR İLE BUNLARIN KEFİLLERİNE VE
İPOTEK VERENLERE TANINAN İSTİSNA 192 A. Bankaların İştirak Hissesi Satış Kazançları ve Banka ve Sigorta Muameleleri
Vergisi Uygulaması 193 VI. KONTROL EDİLEN YABANCI KURUM KAZANCI VE İŞTİRAKLER 196
A. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı Düzenlemesinin Genel Amacı 197 B. Kurumlar Vergisi Kanunu'nda Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancının
Niteliği 202 C. Kurumlar Vergisi Kanunu'nda Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı 203
D. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancının Vergilendirilme Şartları 205
1. iştirak Edilen Kurumun Niteliğine Yönelik Şartlar 205 a. İştirak Edilenin Yabancı (Yurt Dışında) Kurum Olması 206 b. İştirak Edilen Yabancı Kurumun Türkiye'deki Tam Mükellef Kurum
Tarafından Kontrol Ediliyor Olması 206 2. iştirak Edilen Yabancı Kurumun Kazancına Yönelik Şartlar 210
a. Yurt Dışı iştirakin Hasılatının %25'i veya Daha Fazlasının Pasif
Nitelikli Gelirlerden Oluşması 210 b. Yurt Dışındaki iştirakin Ticarî Bilanço Kârı Üzerinden %10'dan Az
Oranda Gelir ve Kurumlar Vergisi Benzeri Toplam Vergi Yükü
Taşıması 211 c. iştirak Edilen Yabancı Kurumun Gayrisafi Hasılat Toplamının
100.000.-TL Karşılığı Yabancı Parayı Geçmesi 212 3. Kontrol Oranı Olarak, İlgili Hesap Dönemi içinde Herhangi Bir Tarihte
Sahip Olunan En Yüksek Oranın Dikkate Alınması 214 4. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı Sayılan Hallerin Sınırı 215
5. Kontrol Edilen Yabancı Kurumun Yurt Dışında Ödediği Vergilerin
Mahsubu 216 6. İştirak Edilen, Kontrol Edilen Yabancı Kurumun Kâr Paylarını Dağıtması
Durumunda Vergileme 217 7. Türkiye'de Tam Mükellefiyet Esasına Göre Vergilendirilen Kurumların
Kurumlar Vergisi Matrahına Dahil Edilecek Kontrol Edilen Yabancı
Kurum Kazancı 218 8. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Müessesesinin Çifte Vergilendirmeyi
Önleme Anlaşmaları Karşısındaki Durumu 219 VII. İŞTİRAKLER NEDENİYLE YURT DIŞINDA ÖDENEN VERGİLERİN MAHSUBU 220
A. 5422 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu Hükümlerine Göre (1.1.2006
Tarihinden Önceki Düzenlemeler) 220 1. Genel Olarak Yurt Dışında Ödenen Vergilerin ve Yurt Dışı İştirakler
Nedeniyle Ödenen Vergilerin Mahsubu 220 2. Türkiye'de Hesaplanan Kurumlar Vergisinin Yurt Dışında Ödenen
Vergiden Düşük Çıkması, Ödenecek Vergi Çıkmaması veya Zarar
Edilmesi Halinde Yurt Dışında Ödenen Vergilerin Mahsubu 222
B. 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu Hükümlerine Göre (1.1.2006
Tarihinden Sonraki Düzenlemeler) 225 1. Genel Olarak Yurt Dışında Ödenen Vergilerin Mahsubu 225
2. Yurt Dışı İştiraklerden Elde Edilen Kâr Payları Üzerinden Ödenen
Vergilerin Mahsubu 228 3. Mahsup Süresi ve Mahsup Edilebilecek Yurt Dışı Vergilerin Sınırı 230
4. Yurt Dışında Ödenen Vergilerin Mahsubu Açısından 5422 Sayılı KVK ile
5520 Sayılı KVK Düzenlemelerinin Karşılaştırılması 232 a. Mahsuba Konu Kazançlar Açısından 232
b. Mahsup Süresi Açısından 233 5. Yurt Dışı İştirak Kazançları istisnası ile Yurt Dışında Ödenen Vergilerin
Mahsubunun Karşılaştırılması 234 6. Yurt Dışında Ödenen Vergilerin, Yurt içinde Ödenen Vergilerin ve Geçici
Verginin Mahsup Sırası 235 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
HOLDİNG (İŞTİRAK) ŞİRKETLERİ VE VERGİLENDİRİLMESİ
İŞTİRAK YÖNETİMİ VE KONTROLÜ ŞİRKETLERİ (HOLDİNG ŞİRKETLER) VE VER
GİLENDİRİLMESİ 239 I. HOLDİNG VE HOLDİNG ŞİRKETLERİN TANIMI 240
II. REKABET ŞARTLARINI ETKİLEME AMAÇLI VE EKONOMİK ÇIKAR TEMELİNE
DAYALI OLUŞTURULAN İŞTİRAK ŞİRKETLERİ 243 III. HOLDİNG ŞİRKETLERLER (İŞTİRAK ŞİRKETLERİ) 244
A. Holdinglerin Tarihi Gelişimi ve Niteliği 244 1. Holding Şirketlerin Doğuşu ve Gelişimi 244 2. Holding Şirketlerin Türkiye'de Gelişimi 247 3. Holding Şirketlerin Ana Faaliyet Konusu Dışındaki Ticari Faaliyetleri 247
B. Holdinglerin Kurulma Nedenleri 248
C. Holding Çeşitleri 249 1. Sermayelerini Kullanım Şekline Göre Holding Şirketler 249
2. Amaç ve Faaliyet Konularına Göre Holding Şirketler 250
3. Diğer Holding Çeşitleri 251 D. Holdinglerin Yarar ve Sakıncaları 252
1. Holdinglerin Yararları 252 a. Holding Grubu Açısından Yararları ve Avantajları 252
b. Holdinglerin Ülke Ekonomisi Açısından Yararları 254
2. Holdinglerin Sakıncaları 255 a. Holding Grubu Açısından Sakıncaları 255
b. Holdinglerin Ülke Açısından Sakıncaları 255
E. Holding Şirketlerin Kuruluşu 257
l
1. Uygulamada Holdinglerin Kuruluşu 258 2. Hukuki Açıdan Holdinglerin Kuruluşu 258 3. Holdingin Kuruluş Amacı ve Faaliyet Konusu 258 IV. İŞTİRAK EDEN ŞİRKET (HOLDİNG ŞİRKET) İLE İŞTİRAK EDİLEN ŞİRKET
İLİŞKİLERİ 259 A. Holding Şirketlerin iştirakte Bulunma Şekilleri 259
B. İştirak Eden Holding Şirketlerin İştirak Edilen Şirketlerin Yönetimindeki
Hukuki Durumu 261 C. iştirak Eden Holding Şirket ile iştirak Edilen Şirket Arasında Yapılacak
Sözleşmeler 261 D. Holding Şirketin İştirak Edilen Şirketlerde Pay Sahibi Olmasından Doğan
Sınırlamalar 261 E. İştirak Edilen Şirketin Holding Şirketin Hisse Senetlerini Alması 262
F. İştirak Taahhütnamesinin Düzenlenmesi ve iştirakin Hükümleri 262 V. HOLDİNG ŞİRKETLERİN İŞTİRAKLERİNE GENEL GİDERLERİN DAĞITIMI 264
A. Holding Şirketlerin Genel Yönetim Giderlerini İştiraki Bulunduğu Şirketlere
Dağıtıp Dağıtamayacağı 264 B. Holdinglerde Özel Hesap Dönemi Uygulaması ve Yararları 268
VI. HOLDİNG ŞİRKETLERİN İŞTİRAK ETTİKLERİ ŞİRKETLERE HİZMET SUNUMU KARŞILIĞINDA DÜZENLEDİĞİ FATURALARIN TRANSFER FİYATLANDIRMASI
YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 268 VII. HOLDİNG ŞİRKETLERİN GENEL YÖNETİM GİDERLERİNİN İŞTİRAK ETTİKLERİ
ŞİRKETLERE DAĞITIMINDA VERGİ MEVZUATI AÇISINDAN ORTAYA ÇIKAN
SORUNLAR 269 A. Finansman Giderleri Dağıtımı 270
B. Katma Değer Vergisi Kanunu ve Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi
Açısından Konunun Değerlendirilmesi 272 C. Holding Şirketlerde iştirak Hisselerinin Satış Kazancı İstisnası Uygulaması 273
D. Holding Şirketlerin, İştiraki Olan Şirketlerden Tahsil Edilemeyen Alacakları
İçin Karşılık Ayrılması 274 VIII. ÇOK ULUSLU ŞİRKETLERİN VE HOLDİNGLERİN VERGİLENDİRİLMESİ 275
A. Kâr Paylarının Vergilendirilmesi 276
1. Klasik Sistem 278 2. Sedüler Sistem 278
a. Tekli Sedüler Vergi Oranı 278 b. Çoklu Sedüler Vergi Oranları 279 c. Yarı Gelir Vergisi Yöntemi 279 3. Vergi Alacağı Sistemi 279 4. istisna Yöntemi 280 B. Kâr Paylarının Vergilendirilme Aşamaları ve Ekonomik Çifte Vergileme 280
1. Kâr Paylarının Vergilendirme Aşamaları 280
2. Ekonomik Çifte Vergileme 280
C. Farklı Sistemlerin Etkisi 280 D. OECD Üyesi Ülkelerde Uygulanan Sistemler 283
E. OECD Modelinde Yer Alan Temettülere İlişkin Hususlar 285 1. Yurt Dışı iştiraklerden Elde Edilen Kâr Paylarının (Temettüler)
Vergilendirilmesine ilişkin Düzenlemeler 285 2. Temettüler Üzerinden Kaynak Devlette Alınacak Vergi Oranları 287
F. Bazı Ülkelerde Çok Uluslu Şirketlerin İştiraklerinin Vergilendirilmesi 291
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 294
EK - MUHASEBE KAYITLARI 306 HİSSE SENETLERİ, BAĞLI MENKUL KIYMETLER, İŞTİRAKLER VE BAĞLI
ORTAKLIKLARA İLİŞKİN MUHASEBE KAYITLARI 306 A. GEÇİCİ SÜRELİ YATIRIM AMACIYLA EDİNİLEN HİSSE SENETLERİNE
İLİŞKİN MUHASEBE KAYITLARI 306 1. Hisse Senedi Satın Alınması 306 2. Hisse Senetlerinin Banka Aracılığı ile Satın Alınması 306
3. Hisse Senedine Kâr Payı Tahakkuku 307 a. Kâr Payı Tahakkukunun Muhasebe Kaydı 307 b. Kâr Payı Tahsilatının Muhasebe Kaydı 307 4. Kâr Payı Kuponlarının Kesilmesinin Muhasebe Kaydı 308
a. Kâr Payı Kuponlarının Muhasebe Kaydı 308 b. Kâr Payı Kuponlarının Tahsilatının Yapılmasına ilişkin Muhasebe
Kaydı 308 5. Hisse Senedi Satışından Kâr Edilmesine İlişkin Muhasebe Kaydı 308
6. Hisse Senedi Satışından Zarar Edilmesine İlişkin Muhasebe Kaydı 308 7. Hisse Senetlerinin Banka Aracılığı ile Satılması ve Kâr Edilmesine İlişkin
Muhasebe Kaydı 309 8. Hisse Senetlerinin Değer Düşüklüğü 309
a. Hisse Senetlerinin Değer Düşüklüğüne Karşılık Ayrılmasının
Muhasebe Kaydı 310 b. Karşılık Giderlerinin KKEG. Nazım Hesabında izlenmesinin
Muhasebe Kaydı 310 c. Hisse Senetlerinin Bağlı Menkul Kıymetlere Dönüştürülmesinin
Muhasebe Kaydı 310 B. UZUN SÜRELİ YATIRIM AMACIYLA EDİNİLEN HİSSE SENETLERİ VE
İŞTİRAKLERE İLİŞKİN MUHASEBE KAYITLARI 311 1. Bağlı Menkul Kıymet Alınmasının Muhasebe Kaydı 312 2. Ortaklık Payının iştirak Düzeyine Yükselmesi Nedeniyle Bağlı Menkul
Kıymetlerin İştirakler Hesabına İntikali 312 3. Bağlı Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü 313
a. Bağlı Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğüne Karşılık Ayrılmasının
Muhasebe Kaydı 313
b. Bağlı Menkul Kıymetlerin Elden Çıkarılması Kararlaştırıldığında
izleyen Yılda Yapılacak Muhasebe Kaydı 313 c. Karşılık Ayrılmış Menkul Kıymetlerin (Hisse Senetleri) Satışı ve
Oluşan Zararın Bir Kısmının Karşılıklarla Kapatılmasının Muhasebe
Kaydı 314 5. Bağlı Menkul Kıymetlerin Envanter Kaydı 314
a. Envanterde Bağlı Menkul Kıymet Noksanlığı Tespitinin Muhasebe
Kaydı 314 b. Envanterde Bağlı Menkul Kıymet Fazlalığı Tespitinin Muhasebe
Kaydı 315 C. İŞTİRAKLER 315
1. İştirak Amaçlı Hisse Senedi Alınmasının Muhasebe Kaydı 316
2. İştiraklerden Sermaye Taahhüdü 316 3. iştirakler Sermaye Taahhüdünün Ödenmesinin Muhasebe Kaydı 317
4. iştirakler Sermaye Payları Değer Düşüklüğü 317 a. İştirakler Sermaye Paylan Değer Düşüklüğünün Muhasebe Kaydı 317
b. Karşılık Ayrılan iştirakler Sermaye Payları Değerindeki Artışın
Muhasebe Kaydı 318 5. iştiraklerin Satışından Zarar Edilmesine ilişkin Muhasebe Kaydı 318
6. iştiraklerin Satışından Kâr Edilmesine İlişkin Muhasebe Kaydı 319 7. İştiraklerden Bedelsiz Hisse Senedi Alınmasının Muhasebe Kaydı 319
8. iştiraklerin Envanter ve Değerlemesi - Muhasebe Kaydı 319
a. Maliyet Değeri ile Değerleme 319 b. Maliyet veya Piyasa Değerinden Düşük Olanla Değerleme 320
c. Borsa Değeri ile Değerleme 320 d. Özkaynak Yöntemi 321
a. 1. Yılda Kâr Payı (Temettü) Belli Olduğunda Yapılacak
Muhasebe Kaydı 322 b. 1. Yılın Kâr Payı (Temettü) Alındığında Yapılacak Muhasebe
Kaydı 322 c. 2. Yılda Zarar Belli Olduğunda Yapılacak Muhasebe Kaydı 322
d. 3. Yılda Kâr Payı (Temettü) Belli Olduğunda Yapılacak
Muhasebe Kaydı 323 e. 3. Yılın Kâr Payı (Temettü) Alındığında Yapılacak Muhasebe
Kaydı 323 9. İştirak Edilen Şirketin Tastiye Edilmesinde iştiraklerin Muhasebe Kaydı 324
a. Zarar Payından Oluşan Değer Düşüklüğü için Karşılık Ayrılmasının
Muhasebe Kaydı 324 b. Tasfiye Sonucu Hesaplanan İştirak Payının Tahsilinin Muhasebe
Kaydı 324 c. Kalan Karşılıkların iptalinin Muhasebe Kaydı 325
10. iştirak Oranının Kaybedilmesi Halinde Muhasebe Kaydı 325
11. iştirak Payının Devredilmesi Halinde Muhasebe Kaydı 326
D. BAĞLI ORTAKLIKLAR 326 1. Bağlı Ortaklığa Sermaye Taahhüdü ve Ödenmesinin Muhasebe Kaydı 326
a. Sermaye Taahhüdünün Muhasebe Kaydı 327 b. Sermaye Payının (1/4) Ödenmesinin Muhasebe Kaydı 327
c. Kalan Sermaye Payının (3/4) Ödenmesinin Muhasebe Kaydı 327 2. Bağlı Ortaklık Hissesinin Satın Alınmasının Muhasebe Kaydı 327
3. Bağlı Ortaklık Hisseleri Satışının Muhasebe Kaydı 327 4. Bağlı Ortaklıklar Sermaye Payları Değer Düşüklüğü 328
a. Bağlı Ortaklık Sermaye Payları Değer Düşüklüğünün Muhasebe
Kaydı 328 b. Karşılık Ayrılan Bağlı Ortaklık Sermaye Payları Değerindeki Artışın
Muhasebe Kaydı 329 c. Karşılık Ayrılan Bağlı Ortaklık Sermaye Paylarının Satışının
Muhasebe Kaydı 329 Ek 2: İştirak Taahhütnamesi Örneği 331 Ek 3: Sermayeye İştirak Tablosu 332
KAYNAKÇA 333
