Çalışma Hayatında Kadın Erkek Fırsat Eşitliği

Çalışma Hayatında

Kadın Erkek Fırsat Eşitliği

Cinsiyet: Kişinin kadın yada erkek olarak gösterdiği genetik, biyolojik ve fizyolojik özellikleri ifade eder .

Toplumsal Cinsiyet (Gender): Sosyal yönden kadın ve erkeğe verilen roller, sorumluluklar olarak tanımlanır. Kişinin içinde yaşadığı toplum ve kültürün o cinsiyeti nasıl tanımladığı ve ona hangi rolleri uygun gördüğüyle ilgilidir.

Biyolojik Cinsiyet

 Doğuştandır.

 Bedensel, fizikseldir.

 Evrenseldir.

Toplumsal Cinsiyet

 Toplumsallaşma sürecinde öğrenilir.

 Toplumun cinsiyetlerden beklentilerine işaret eder.

 Farklı dönemler,

toplumlar ve kültürlere

göre değişir.

Çalışma; yaşamın sürekliliğini sağlayan sosyal bir faaliyet olarak, geçmişi insanlığın var oluşuna kadar uzanan, insan yaşamının en merkezi alanlarından biridir.

Kişinin bedensel veya zihinsel olarak herhangi bir alanda emek vermesi ve

bundan ekonomik, psikolojik, sosyal ve kültürel rolleri açısından doyum

sağlaması durumudur.

EMEK ∞ KADIN

Kadınlar Tarih Boyunca Nasıl Çalıştı?

 Yaşamı sürdürmek, temel ihtiyaçları karşılamak için çalışma (doğurma ve bakım)

 Tarım toplumlarında toprak sahibi ve kendi ihtiyaçları için çalışma

 Hane temelli çalışma

 Çalışmak=emek harcamak

Kadınlar Tarih Boyunca Nasıl Çalıştı?

 Sanayileşme: hane dışında atölyelerde, fabrikalarda çalışma

 Çalışmak= gelir getirici işte çalışmak

 Kadınların fabrika işçiliğinden dışlanması

Kadınlar Tarih Boyunca Nasıl Çalıştı?

«Doğal» işbölümü

 Erkekler: ev dışında gelir getirici işler

 Kadınlar: karşılıksız ev ve bakım işleri

 Erkekler çalışır, kadınlar çalışmaz !

 Kadınların ekonomik olarak erkeklere bağımlı olması

 Erkeklerin kadın emeği üzerindeki denetimi

Pozisyon Kadın

Milletvekili 102

Büyükşehir Belediye Başkanı 4

Belediye Başkanı 45

Vali 2

Kaymakam 14

SİYASAL KARARLARA KATILIM

Türkiye’de kadınlar işgücünün neden dışında?

 Ev işleriyle meşgul olmak/yeniden üretici faaliyetler

 Günlük temel ihtiyaçların karşılanması: ev ve hane bakımı, temizlik, alışveriş, yemek yapma gibi faaliyetler

 Çocuk, yaşlı, hasta bakımı

 Toplumsal yaşam için olmazsa olmaz, ama görünmeyen ve değer atfedilmeyen faaliyetler

 Cinsiyete dayalı işbölümü:

 Kadınların toplam mesaisinin %87’si karşılıksız çalışma

 Erkeklerin toplam mesaisinin %84’ü ücretli çalışma

Ev ve bakım işlerine ayrılan zaman

 Çalışmayan kadınlar günde 5 saat 43 dakika,

 Çalışan kadınlar 4 saat 3 dakika

 Çalışmayan erkekler günde 1 saat 12 dakika,

 Çalışan erkekler 43 dakika (TÜİK, ZKA 2006)

Kadın işgücü arzını sınırlayan faktörler

 Cinsiyete dayalı işbölümü/ataerkil zihniyet yapıları

 Kadının çalışmasının erkeğin iznine tabi olması

 Yoksul hanelerde kız çocuklarının okutulmaması

 Eğitim ve vasıf düzeyi düşük kadınların işgücü dışında kalması

• lise altı eğitimlide % 73,

• yüksek öğretim mezunlarında % 28

 Bakım hizmetlerini üstlenecek kurumların yokluğu

 Kadınların çalıştığı işlerin koşullarının ağırlığı

Kadın işgücüne düşük talebin nedenleri

 Türkiye’nin izlediği ekonomik büyüme modellerinin istihdam yaratma kapasitesinin düşük kalması

 Demografik yapı: artan işgücü arzı

 İşgücü piyasasının toplumsal cinsiyete dayalı yapılanması:

kadınlara ‘uygun’ işler

 İnşaat sektöründeki büyüme

İstihdamda toplumsal cinsiyet eşitliği için neler yapılmalı?

 Kadınların üzerindeki ev ve bakım işinin aile içinde kadın ve erkek, toplumda devlet ve özel sektör tarafından paylaşılması

 Devletin bakım hizmetlerinin finansmanı, düzenlenmesi ve sunumunda etkin olması

 Kreşlerin bir sosyal hak olarak küçük çocukların bulunduğu her yerde açılmasının sağlanması

 Kreş saatlerini çalışma saatleriyle uyumlu hale getirilmesi

 Kreşlerde kaliteli bakım hizmeti sunulmasını sağlayacak tedbirlerin alınması

 Yaşlılar için günlük ve sürekli bakım tesislerinin kurulması

 Bakımın bir hak olarak tanınması

 Bakım sigortasının kurulması

 Bakım emeğine toplumda hak ettiği yerin verilmesi

 Bakım ve ev işlerinde çalışan ev işçisi kadınların çalışma koşullarının yasal koruma

altına alınması

Kanunlar, Yönetmelikler

 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası

 Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Genel Müdürlüğü Kanunu

 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun

 Türk Medeni Kanunu

 Türk Ceza Kanunu

 Ceza Muhakemesi Kanunu

 Çocuk Koruma Kanunu

 5393 sayılı Belediye Kanunu

 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin

Önlenmesine Dair Kanun

 Çocuk ve Kadınlara Yönelik Şiddet Hareketleriyle Töre ve Namus

Cinayetlerinin Önlenmesi için Alınacak Tedbirler Başbakanlık Genelgesi

(2006/17)

 İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü (2007/8) nolu genelge

 Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun 18 Nolu Genelgesi

 26806 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanunun Uygulanması Hakkında

Yönetmelik

 Kadın Konukevlerinin Açılması ve İşletilmesi Hakkında Yönetmelik

 Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri Hakkında Yönetmelik

Ayrımcılığa Karşı Yasal Düzenlemeler

İş Kanunu (2003)

5. Madde:

 İş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayırım yapılamaz.

 İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz.

 Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamaz. İşçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir ücretin uygulanmasını haklı kılmaz.

Hukuki ve fiili eşitlik

Türkiye’de Ayrımcılığa Karşı Yasal Düzenlemeler

Anayasa

 2. Madde: Türkiye Cumhuriyeti … demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir.

 10. Madde: Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.

 Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz.

 90. Madde: Milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir .

hukuki ve fiili eşitlik

Bireylerin kamusal imkanlardan eşit ve adil koşullarda yararlanması

Fırsat Eşitliği = Yarışmaya Katılma Eşitliği !!!

İş hayatında ise kadın ve erkeğin çalışma koşullarının

birbirine yaklaştırılması, ücretler ve yönetimde yer

almak açısından eşitliğin sağlanması

Çalışan kadınların belli bir aşamadan sonra yükselmelerini engelleyen faktörlerin toplamı

sadece iş alanında değil, sosyal alanda da kadınların

üzerindeki cam tavanlar onların yükselmesine engel oluyor

VARMISINIZ? HADİ YIKALIM…

eğitim ve sağlık alanında hak mücadelesi örneği……

(1789-1865)  İlk kadın hekim 

"Margaret Ann Bulkley" Dr James Barry

 18.YY' da Kızlar Tıp Fakültesine hala alınmamaktadır.

 15 yaşında Tıp Fakültesine erkek kıyafetleri giyerek ve James Barry adı ile kayıt olur.

 1.50 cm boyu, sakalı, bıyığı olmaması ile dikkatleri çeker, alay konusu olur.... yılmaz ve 20 yaşında mezun olur.

 Sonra Londra' da cerrah olarak çalışır; Bir yıl sonra orduya girer ve 45 yıl başarılı bir cerrah olarak orduda çalışır.

 1865 yılında 71y. dizanteri nedeni ile öldü

 Ölümünden sonra temizlikçi kadın , Barry' nin kadın olduğunu fark eder. Ordu bu bilgiyi 100 yıl için mühürler-saklar,

 Ancak 1950' li yıllarda tarihçi Isobel Rae bu bilgiye ulaşır ve yayınlar.

Şiddete ilişkin tanımlar

 Kadına yönelik şiddet

 Aile içi şiddet

 Erkek şiddeti

 Eril şiddet

 Partner şiddeti

 Kadınlara yönelik aile içi şiddet

 Ev içi şiddet

 Kadınlara yönelik toplumsal

cinsiyet temelli şiddet

Kadınlara yönelik şiddet biçimlerinden örnekler

Fiziksel şiddet

Tokat atmak, tekme atmak, saçını çekmek, boğazını sıkmak, boğmaya

çalışmak, silah veya benzer aletler ile tehdit etmek,

Ekonomik şiddet

Ekonomik olarak erkeğe bağımlılık, paraya ulaşımın sınırlanması,

mülkiyet haklarının engellenmesi, eğitime erişim engeli, çalışma yaşamına erişim engeli, parasının elinden alınması

Cinsel şiddet

İstemediği yerde zamanda ve biçimde cinsel ilişkiye zorlamak, çocuk doğurmaya/doğurmamaya zorlamak, fuhuşa zorlamak, cinsel organlarına zarar vermek

Psikolojik şiddet

Aşağılama, suçlama, küçümseme, alay etme, eşya ya da hayvanlara zarar verme, tehdit etme gibi göz dağı verme, çocukları kullanma, zarar verme, kontrol edici

davranışlar

Israrlı takip

Sürekli telefonla arama, kısa mesaj, mektup ve/veya e-posta gönderme, sosyal medya aracılığıyla iletişim kurma ve takip etme, çalışılan ya da yaşanan mekana gelerek bir sebep olmadan karşısına çıkma, ve/veya cinsel zarar vereceği ile tehdit etme gibi eylemler

Kültürel pratikler

Erken yaşta evlilik, çeyiz cinayetleri,

«namus» cinayetleri, kadın sünneti,

 100 kadından 36’sı

Yaşam boyu fiziksel ve/veya cinsel şiddet görüyor.

 36 kadının 4’ü

Şiddet nedeniyle kurumsal destek arıyor.

 %1düzeyinde

Şiddetle mücadelede destek arayışında bulunuyor.

«Eğer erkekler fiziksel olarak daha güçlü oldukları için kadınlardan üstünse o zaman hükümeti

neden sumo güreşçileri yönetmiyor.»

Toshiko Kishida

Olması Gereken Mevcut Durum

Minimum Sığınma Evi Sayısı

399 143

Minimum Tecavüz Kriz Merkezi

Sayısı 199 0

Minimum Cinsel Saldırı Merkezi 99 0

Ulusal Şiddet Hat 1 0

Şiddet ile mücadeleye hizmet sunan kurumlar

Adalet Bakanlığı

Aile Mahkemeleri, Cumhuriyet Başsavcılığı, Denetimli Serbestlik

Daire Başkanlığı, Aile İçi Şiddet Suçları Bürosu, Mağdur Hakları Daire Başkanlığı, Ayrımcılık ve Cinsel

Dokunulmazlığa Karşı İşlenen Suçlar Bürosu

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı

Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, ASPB İl Müdürlükleri, ŞÖNİM, İlk Kabul Birimleri, Kadın Konuk Evleri, Sosyal Hizmet Merkezleri, ALO 183

İçişleri Bakanlığı

Emniyet Genel Müdürlüğü, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, Jandarma

Genel Komutanlığı, Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, İller İdaresi

Genel Müdürlüğü

Sağlık Bakanlığı

Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Kamu Hastaneleri Kurumu ve Acil Hizmetler

Genel Müdürlüğü, 112 Acil Sağlık Hizmetleri Daire Başkanlığı, Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü, Aile Sağlığı Merkezi (ASM), Toplum Sağlığı Merkezleri

(TSM), Hastaneler

Yerel Yönetimler

Belediyelere bağlı Kadın Danışma Merkezleri, Belediyelere bağlı

Sığınmaevleri

Sivil Toplum Kuruluşları

Mor Çatı, Kadın Dayanışma Vakfı, Kadınlarla Dayanışma Vakfı, KAMER,

VAKAD, İzmir Kadın Dayanışma Derneği,MUKADDER, KİH-YÇ, Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu,

KAOS-GL, Pembe Hayat

Sağlık personeli şiddete maruz kalan ve risk altında olan kadınların

belirlenmesinde stratejik bir konumdadır.

6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun nedir, nasıl yararlanılır?

Bu Kanunun amacı kadınları, çocukları, aile bireylerini ve tek taraflı ısrarlı takip mağdurlarını şiddete karşı korumaktır ve Kanun ile şiddet uygulayan hakkında evden uzaklaştırma gibi birtakım tedbirler uygulanmaktadır.

Bu Yasa’nın Korumasından Kimler Yararlanabilir

Aile içi şiddete maruz kalan eş ve çocuklar ile aynı çatı altında yaşayan diğer aile bireyleri (akrabalar).

Tek taraflı ısrarlı takip mağdurları.

Mahkemece ayrılık kararı verilen veya yasal olarak ayrı yaşama hakkı olan ya da evli olmalarına rağmen fiilen ayrı yaşayan aile bireyleri.

Kimler şikâyet ve ihbar başvurusunda bulunabilir?

Şiddete uğrayan kişi diğer kişiler (aynı evde oturan bir kişi, kardeş, çocuk, akraba

ya da şiddeti gören, duyan, tanık olan herhangi bir kişi, örneğin komşu,

öğretmen, doktor v.b.).

Başvuru yerleri nerelerdir?

Valilik-Kaymakamlık, Polis Merkezi, Jandarma Karakolu, Cumhuriyet Başsavcılığı veya Aile Mahkemesi Hâkimliği.

Başvururken ne kadar masraf ödenir?

Adli yardımdan faydalanmak için talepte bulunulması halinde 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında yapılan işlemler için hiçbir masraf alınmamaktadır.

Kanun kapsamında şiddet mağduru ile ilgili olarak verilebilecek tedbir kararları nelerdir?

 Hayatî tehlike bulunması hâlinde, şiddet mağduru geçici koruma altına alınabilir.

 Vali ve Kaymakam korunan kişinin çalışma yaşamına katılımını desteklemek amacıyla

çocukları için kreş imkânı sağlayabilir.

Hâkim; korunan kişinin

işyerinin değiştirilmesine,

korunan kişinin evli olması

hâlinde müşterek yerleşim

yerinden ayrı bir yerleşim

yeri belirlenmesine karar

verebilir.

 Türk Medenî Kanunundaki şartların varlığı hâlinde ve talep üzerine tapu

kütüğüne aile konutu şerhi konulabilir.

 Hâkim; şiddet mağdurunun aydınlatılmış rızasına dayanarak kimlik ve ilgili diğer bilgi ve belgelerinin değiştirilmesine hükmedebilir.

 Şiddet mağdurunun barınma talebi olması hâlinde, mülki amir veya gecikmesinde sakınca olan hallerde kolluk kuvvetleri şiddet mağduru ve çocuklarına uygun barınma yeri sağlar.

 Vali ve Kaymakam gerekli gördüğü hallerde şiddet mağduruna maddi yardım

yapılmasına geçici bir süre için karar verebilir.

Kanun kapsamında şiddet uygulayan/uygulama ihtimali bulunan kişi ile ilgili olarak verilebilecek tedbir kararları nelerdir?

 Hâkim, şiddet uygulayan ya da uygulama ihtimali bulunan kişinin; ortak yaşam alanından uzaklaştırılmasına, korunan kişilerin bulunduğu konut, okul ve işyerine yaklaşmamasına yönelik karar verebilir.

 Hâkim tarafından şiddet uygulayanın, korunan kişiye karşı şiddet tehdidi, hakaret, aşağılama veya küçük düşürmeyi içeren söz ve davranışlarda bulunmamasına ve iletişim araçları ile veya sair surette rahatsız etmemesine karar verilebilir.

 Çocuklarla kişisel ilişki kurulmasına, kişisel ilişkinin refakatçi eşliğinde yapılmasına, kişisel ilişkinin sınırlanmasına ya da tümüyle kaldırılmasına yönelik karar hâkim tarafından verilebilir.

 Şiddet uygulayanın hâkim tarafından verilen karar doğrultusunda silah veya benzeri araçlarını kolluk kuvvetlerine teslim etmesi sağlanır. Silah taşıması zorunlu olan bir kamu görevi ifa etse bile bu görevi nedeniyle zimmetinde bulunan silahı kurumuna teslim etmesine de karar verilebilir.

 Mülki amir veya hâkim şiddet uygulayan ya da uygulama ihtimali bulunan kişinin bir sağlık kuruluşunda muayene veya tedavisinin sağlanmasına yönelik tedbirlere hükmedebilir.

 Sayılan tedbirlerin yanı sıra şiddet gören lehine nafaka ödeme yükümlülüğü getirilebilir.

Tedbir kararının süresi ne kadardır?

Tedbir kararı ilk defasında en fazla altı ay için verilebilir. Süre devam ederken veya süre bittikten sonra şiddet tekrar ederse, yeniden tedbir kararı alınması için başvurmak mümkündür.

Tedbir kararına uyulup uyulmadığı nasıl denetlenir?

Tedbir kararının uygulanması kolluk kuvvetleri (polis veya jandarma) aracılığı ile izlenir. Kolluk kuvvetleri bu çerçevede, şiddet mağduru ve beraberindeki çocuklarının bulunduğu evi haftada bir kez ziyaret eder, şiddet mağdurunun birinci derecedeki yakınları iletişim kurar, komşuların bilgisine başvurur, ikamet edilen mahallenin muhtarlığından bilgi alır ve evin çevresinde araştırma yapar. Tedbir kararlarının uygulanmasının izlenmesinde hakim kararı ile teknik araç ve yöntemler de kullanılabilir.

Tedbir kararına uyulmaması durumunda ne olur?

Şiddet uygulayan ya da uygulama ihtimali bulunan kişi, hükmedilen tedbir kararlarını ihlal etmesi durumunda üç günden on güne kadar zorlama hapsi ile cezalandırılabilir. Tedbir kararının gereklerine aykırılığın her tekrarında, zorlama hapsinin süresi on beş günden otuz güne kadardır. Söz konusu ceza paraya çevrilemez, ertelenemez.

Şiddet uygulamış olan kişi için evden uzaklaştırma kararı alındığında şiddet mağduru geçimini nasıl sağlar?

Şiddet uygulayan kişinin evden uzaklaştırıldığı süre boyunca şiddet mağdurunun, kendisi ve çocuklarının geçimini sağlamak için nafaka ödemesini istemesi mümkündür. Ayrıca, şiddet mağdurunun ihtiyacının varlığının tespiti ve eşten nafaka alınamaması halinde Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına başvurulması mümkündür.

Kadınlara yönelik şiddetin ortadan kalkması için

 Kadınların yaşamın her alanına eşit oranda katılmalarının sağlanması

 Ev içi sorumlulukların paylaşılması

 İş yaşam dengesinin kurulması

 Nitelikli ve erişilebilir bakım hizmetlerinin sağlanması

 Yasalarda ve uygulamalarda cinsiyete dayalı yargıların dönüştürülmesi

 Uluslararası sözleşmelerin

yükümlülüklerinin yerine getirilmesi

AB Mevzuatı

Sağlık Bakanlığı Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Birimi

KEFE Biriminin

Görevleri

Sonuç ve Değerlendirme

Teşekkürler

T.C. Sağlık Bakanlığı

Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü Özlük İşleri Daire Başkanlığı Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Birimi

Tel: (0312) 585 17 41

E-posta: kadinesitlik.yhg@saglik.gov.tr Web: www.saglik.gov.tr/YHGM