Virüslü kenelerle, radyasyonla mücadele sağlanacak. Kısırlaştırılan erkek keneler doğaya salınarak, dişileri döllemeleri sağlanacak. Döllenen larvalar kısa süre yaşayabildiği için virüslü keneler zamanla yok olacak.Ancak kısırlaştırılan kenelerin dişileri nasıl dölleyecekleri anlaşılamadı.
Ankara Üniversitesi ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu iş birliğinde yürütülen projeyle, virüslü kenelerin soyu
radyasyonla kurutulacak. Araştırmada, laboratuvarda yetiştirilen ve radyas-yonla kısırlaştırılan erkek keneler, doğaya salınarak, dişileri döllemeleri sağlanacak. Döllenen larvaların çok azı canlı kaldığı ve bunlar da kısa süre
yaşayabildiği için virüslü keneler zamanla yok olacak. Konuyla ilgili bilgi veren proje yürütücüsü AÜ Veterinerlik Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Zafer Karaer, projenin yaklaşık 2 yıl önce başlatıldığını belirterek, daha önce başka ülkelerde gerçekleştirilen çalışmanın, Türkiye'de ilk kez uygulandığını söyledi.
Projede, laboratuvar ortamında deney hayvanı olarak üretilen erkek keneleri kullandıklarını anlatan Karaer, keneleri belirli dozlarda radyasyonla ışınladıklarını kaydetti. Karaer, bu işlemlerin ardından erkek kenelerin dişileri
döllemesini sağladıklarını söyledi. Dişi ve Erkeklerin Rekabeti
Laboratuvarda döllenen dişilerin yumurtalarını incelediklerini kaydeden Karaer, yumurtalardan çıkan kenelerin sayısı, yaşam süreleri gibi verileri değerlendirdiklerini söyledi.
Normal erkek keneler ile radyasyonla ışınlanmış erkek kenelerin dişilerle çiftleşme farklılıkları ve rekabet durumlarını da incelediklerini bildiren Karaer, şöyle konuştu:
"Çünkü doğadaki erkekler dişilerle çiftleşmede daha avantajlı durumdadır. Doğadakilerin rekabet gücünü,
çiftleşmesini engellemek için yöntemler bulduk, rekabet edebilecek erkekler yetiştirdik. Radyasyonunun dozunu çok iyi ayarlamak lazım. Buna bağlı olarak da bazı dozlarda hem rekabet gücüne sahip, hem de yumurta vermemesi veya yumurtadan larva çıkmaması değil bizim tezimiz.”
Proje ile birlikte doğa dengesi bozulmadan korunacak
Prof. Dr. Karaer, dişi bir kenenin bütün hayatı boyunca yalnızca bir kez çiftleşebildiğini belirtti. Kenelerde KKKA hastalığına neden olan virüsü hem erkek hem de dişi kenelerin taşıdığını anlatan Karaer, projeyle virüsün etki alanının daraltılacağını vurguladı.
Radyasyon verilmiş keneleri, uygulama alanı belirleyerek doğaya salacaklarını anlatan Karaer, bölgedeki kene popülasyonuna bakarak, virüs taşıyıcısı kenelerin doğadaki miktarlarının tespit edileceğini ve bölgeden toplanan her 10 erkek kene yerine 100 radyasyon verilmiş erkek kene bırakılacağını kaydetti.
Karaer, "Bu proje, 5-10 yıllık olumlu gidecek bir süreç. Kimyasallarda olduğu gibi her yıl farklı kimyasallardın ortaya çıkarılmasını gerektiren bir süreç değildir. Bu daha olumlu bir bakış açısıdır. Ekosistemi de çok fazla
yıpratmayacağız. Ekosistemdeki yaratıklarla çok fazla oynamadığımız için onların canlı kalmasını sağlıyoruz. Bizim amacımız virüs oranını azaltarak, virüsü o türün içerisine hapsetmek" dedi.
