Erken Okuryazarlık Etkinlik Örnekleri

(1)

Erken Okuryazarlık Etkinlik Örnekleri

Arş. Gör. Gökçe Karaman Ankara Üniversitesi

İlköğretim Bölümü

(2)

Erken Okuryazarlık Bileşenleri

Sözlü Dil Farkındalığı

Yazılı Dil Farkındalığı

(3)

Eğer çocukların çevrelerinin esiri olduğunu gözlemleyebilen dikkatli bir öğretmenseniz uygun çevre düzenlemeleri yapabilirsiniz.

(4)

1. Beni Taklit Et

Çocuklar iki büyük gruba ayrılır. Birbirlerinin karşılarına geçerler.

☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻

(5)

Öğretmen dikdörtgen halinde kesilmiş kartonlara üçerli

resimler yapıştırır. Bu resimlerden ikisi aynı sesle başlayan resimlerdir. Diğeri ise farklı sesle başlar. Öğretmen sırayla her grubun arkasına geçerek bu kartonlara yapıştırılmış üçlü resimleri gruplara gösterir. Bu resimlerin altında isimleri de yazılıdır. Öğretmen çocuklardan üçlü resimler arasından farklı sesle başlayanın hangisi olduğunu bulmalarını ister.

Farklı sesle başlayan resimler komik sözcüklerden ya da o günkü kavramlarla ilgili olabilir. Örneğin;

ağaç ayakkabı balon

palet terlik toka vb…

Farklı sesle başlayan sözcüklerin olduğu resimleri bulan

grup o resim neyse taklidini yaparlar. Sırayla iki grup da bu

süreçten geçer.

(6)

(7)

2. Çizgiler Şehri

Çocuklara çizgiler şehrine gidecekleri söylenir. Sınıfın uygun bir duvarına

beyaz büyükçe bir karton yapıştırılır.

Öğretmen çocuklara çizgiler şehrindeki çizgileri oluşturacakları söylenir. Farklı özellikteki kalem veya boyalardan beyaz kartonun yanına konulur. Her çocuk

kendi çizgisini çizer ve vücudunu çizdiği çizgi gibi şekle sokar. Bu süreçte her

çocuğa fırsat verilir.

(8)

3. Bizim Şehrimiz

Çocuklar sınıfa gelmeden önce sınıfın pencerelerine çeşitli çizgiler çizilmiş kağıtlar ve üstlerine de bu kağıtlarla üst üste gelecek şekilde beyaz kağıtlar yapıştırılır.

Öğretmen sınıfındaki pencere ve çocuk sayısına göre bir pencereye kaç kağıt yapıştıracağını ve bir kağıt üzerinde kaç çocuğun çalışacağını hesaplar.

Çocuklara çizgilerden bir şehir yaratacaklarını söyler.

Her çocuğa renkli gazlı kalemler verilir. Çocuklar

pencerenin dış tarafındaki çizgileri, üzerinden geçerek iç

taraftaki beyaz kağıda kopya ederler.

(9)

Ardından öğretmen tarafından

çocuklara verilen farklı yer resimlerini pencerelerin camları üzerindeki bu

çizgilerin üzerine istedikleri gibi

yapıştırırlar. Bu yer resimleri okul, park, köprü, sokak lambasının altı, evler, vb…

olabilir.

Bu yerlerin nereleri olduğu hakkında sıra konuşmaya gelmiştir. Öğretmen

“Elbisem” isimli şiiri söyleyerek şiirin

sonundaki sorusunu çocuklara yöneltir.

(10)

Elbisem

Beyaz şeritli olan yeşil elbisem Onu bir güzel temizlesem

Sonra ütüleyip Üzerime giysem Hımmmmm işte

Çok şık oldum desem

Yeşil elbisemle nereye gitsem?

(11)

Nerelere gideceğini çocuklar söyler ve öğretmen o yer

resimlerinin olduğu pencerelere

yönelerek sınıf içinde mekanını

değiştirir. Öğretmenin rolünü bir

çocuklar da oynayabilir.

(12)

4. Çiftliğimiz

Öğretmen arka fon olarak bir çiftlik görünümü yaratmaya çalışır. Bu

çiftliğin diğer çiftliklerden farklı bir özelliği olduğunu söyler. Bu çiftlikte sadece /k/ ile başlayan hayvanların yaşadığını belirtir. Örneğin kuzu.

Kuzu resmini alır ve çiftlikte istediği bir yere koyar. Ardından çocuklardan /k/ ile başlayan hayvanları

bulmalarını ister.

(13)

Koyun, kedi, köpek, kuş,

kurbağa, karınca, kurt, köstebek,

kuzgun, kirpi, kaz, kuğu, kaplan,

vb… resimleri çiftliğe yerleştirilir.

(14)

5. Taksi

(15)

6. Son Ses

Oyuncak Kutusu

• Öğretmen oyuncak kutusundan bir oyuncak seçer. Öğretmenin yanında oturan çocuk

seçilen oyuncak hangi sesle bitiyorsa o sesle başlayan başka bir sözcük bularak söyler.

•Oyun son çocuğa kadar devam eder. Eğer bu oyunu çocuklar ilk kez oynuyorsa sözcük bulamadıklarında sırası gelen çocuk oyuncak kutusundan başka bir oyuncak seçer.

•Çocuklar oyunu oynamaya alıştıkça bir kum saatiyle süre tutulmaya ve daire içerisindeki tur, tutulan süre içinde tamamlanmaya

(16)

7. Adamın Yüzü

Rene Francois Ghislain Magritte’nin yaptığı “Adamın Oğlu” isimli resim çocuklara gösterilir. Çocuklara “bu resmi yapan ressam çok komik bir şey yapmaya

çalışmış. Yüzünü görmeyelim diye yüzünün ortasına bir

elma çizmiş.

(17)

Resimli öykü kitapları temelde okumak içindir. Bir öğretmen

sınıfındaki resimli öykü kitaplarını okumak dışında bir erken

okuryazarlık etkinliği olarak nasıl

kullanabilir?

(18)

8. Renkli Sözcükler

Renkli Zarflar Kutusu

Önceden öğretmen tarafından içine renkli kağıtların olduğu bir kutu hazırlanır.

Çocuklardan biri bu

kutudan bir kağıt seçer.

(19)

kalem

eldiven

bardak muz

Seçilen kağıt hangi renkse önceden hazırlanıp sınıf duvarlarına asılmış aynı renkli zarfı açar. Zarfların içinde

çeşitli nesne resimleri bulunmaktadır. Örneğin; kalem, bardak, vb…Bu resimlerin arkasına da zarfların renklerinden herhangi birinin rengiyle boyanır ya da renkli kağıt yapıştırılır.

Çocuk zarftaki resim hangi sesle başlıyorsa aynı sesle başlayan başka bir sözcük bulur. Sonra resmi istediği bir arkadaşına verir. İkinci çocuk resmin arkasındaki renk neyse o zarfı açar. Oyun bu şekilde devam eder. Öğretmen çocuk

(20)

9. Arkadaşına Okuma

Materyaller: Kitaplar, Dudak ve Kulak

Nasıl?

(21)

Her çocuk bir kitap seçer. Öğretmen çocukları

eşleştirir. Birine bir kulak resmi, diğerine de bir dudak resmi verir.

Dudak resmi alanlar okur.

Kulak resmi alanlar dinler.

Sonra roller değişir.

Etkinlik çocukların her birinin birbirine seçtikleri

kitapları anlatmalarıyla sona erer.

(22)

(23)

10. Farklı Yollar

Çeşitli harflerin şekilleriyle bir platform hazırlanır.

Örneğin; ‘’Z’’ harfi için zikzak yürüme, ‘’B’’ harfinden çift ayakla geçme, ‘’O’’ harfinin içinden geçme, vb… Her

platformun başına da ne olduğu isimlendirilerek

yazılabilir. Çocuklar gösterilen hareketlerle platformları geçerler. Her platformun yanında içinde çeşitli

nesnelerin olduğu bir sepet bulunur. Bu nesnelerden örneğin her üç platformda farklı bir yönerge verilerek sepetteki nesneleri toplamaları istenir. Örneğin ‘’B’’

platformundan geçen çocuk sepetten sadece meyve resimlerinden bulup alır, ‘’Z’’ platformunda ise sadece kıyafet resimleri toplanır, ‘’O’’ platformunda sadece taşıt resimleri toplanır ve platformun sonundaki meyve-

kıyafet-taşıt panolarına yapıştırılarak gruplandırılır.

Bu etkinlik 2006 mezunlarımızdan Gülin Çelik’e aittir.

(24)

Çocuk ailesiyle bir bütündür. Aileler çocuklarının erken okur-yazarlık

becerilerini desteklemek için neler

yapabilir?

(25)

Paylaşımlı/Birlikte Kitap Okuma

Paylaşımlı/birlikte kitap okumanın sözel ve yazılı dil

gelişimine katkıları şu şekilde özetlenebilir:

(26)

 Görsel dikkati geliştirir,nesne tanımaya yardımcı olur ve imgelemi uyarır.

 Etkileşimli bir bağlam sağlar ve bu yolla çocuğun ilgisini çeker. Okumaya motive eder.

 Yazı bilincini destekler.

(27)

 Okunan metin hakkında nasıl soru sorulabileceğini

öğretir ve sorulara alınan cevaplarla kavramsal bilgi ve akıl yürütme becerilerinin gelişimine katkıda bulunur.

 Çocukların etkileşim sırasında daha sık konuşmalarını ve sözdizimsel olarak daha karmaşık ifadeler kullanmalarını

sağlar.

 Çocuğun sözel dil becerilerini,sözcük dağarcığını

geliştirir ve ortalama sözce uzunluğunu artırır.

(28)

 Harfleri tanımayı ve sesbilgisel farkındalık kazanımını destekler;harf isimlerini,şekillerini,seslerinin öğretimini ve yazılı materyaldeki sözcüklerin harfleri temsil ettiği ayrı seslerden oluştuğu bilgisinin kazanımını ve yazıbirim- sesbirim ilişkisi kurulmasını kolaylaştırır.