Korku/Gerilim
Bordwell ve Thompson’ın da belirttiği gibi gerilim genel bir türdür, altında doğa üstü, politik, casusluk ve suçu içeren pek çok gerilim türü bulunur. Öte yandan Hayward’ın yazdığı gibi, kara film, gangster filmleri, bilimkurgu ve korku filmleri de bir anlamda gerilim filmleri sayılır. Dolayısıyla tür pek çok türle birleşebilir. Hayward’dan devam edersek (s. 180-183 & 259- 268) beklenti yaratma, şüphe uyandırma konusunda bir üstad varsa o da Hitchcock’tur. «Suspense» (geciktirme, endişeli bekleyiş, tereddüt, askıda kalma) hep temeldedir. Hitchcock filmlerinde genelde kadınlara salıdırılır (kuşlarla, bıçaklarla) ya da kadınlar öldürülür.Gerilim ne zaman olacak, nasıl olacak sorusu başattır. Kökeni 19. yüzyıl gotik romanlara dayanır.
Marry Shelley 1818’de Frankenstein’ı yazdı. Sinema tarihinde çok sayıda filmi yapıldı.
Hayward’dan devam edersek (s. 180-183 & 259-268)
• Korkular bilinçdışımıza hitap eder. İçimizdeki gizlenmiş canavar (stevenson’ın Dr. Jekyll ve Mr. Hyde, 1908) ya da dışımızda bir vampir olur (vampirler serisi, Feuillade, 1915- 16). Yazar, üç kategoriye ayırır: Doğa dışı (vampir, büyücü, beden kokrusu), psikoljik korku ve katliam filmleri.
• 1950’ler dünyasında soğuk savaş ve nükleer sonrası dünyaya dair ikili korku ve bedene yönelik korku olarak çıkar.
• George Romero’nun 1969’da çektiği Yaşayan Ölülerin Gecesi (The Night of the Living Dead) filminde zombiler vardır.
Dönemim ırkçılığı ve iç huzursuzluğu karşında yönetmen aslında, hepimiz yaşayan ölü gibiyiz demek istemektedir.
• https://www.youtube.com/watch?v=pElSu_ECJGM
• Romero’nun diğer filmleri:
Zombi (Dawn of the Dead, 1978)
https://www.youtube.com/watch?v=Yd-z5wBeFTU Zombi: Ölüm Günü (Day of the Dead, 1985)
https://www.youtube.com/watch?v=2jDipJsip1Q
Korku filmleri denince Şeytan’ın da (The Exorcist, Friedkin, 1973) dönemin önemli filmlerinden olduğunu unutmayalım:
https://www.youtube.com/watch?v=YDGw1MTEe9k
Bu film, kadın düşmanlığını da pekiştirdiği yolunda eleştiriler aldı.
Michael Ryan & Douglas Kellner Politik Kamera’da çağdaş korku filmlerinde ana motifin kadına yönelik şiddet olduğunu söyler. Kriz dönemlerinde büyük korkuların ve filmlerde metaforlarla kendine yer bulduğunu savunan yazarlar, 1960 ve 70’lerde ABD’deki değişimin (feminizm, ekonomik kriz, politik liberalizm) neden olduğu kaygıların sinemada yer bulduğunu söylerler. Çağdaş korkular eskiye oranla daha çok toplumsa endişe, kötümserlik ve nihilizm içerir (s.263-300).
Kubrick’in Shining’i (1980) önemlidir:
https://www.youtube.com/watch?v=5Cb3ik6zP2I
Ryan ve Kellner’ın Politik Kamera’sından devam edersek:
• Daha önce sözü edilen Romero’nun filmlerinde ise toplumsal eleştiri söz konusudur. Aslında yaşadığımız ve normal olduğunu sandığımız yaşam normal değildir. Film, ataerkil aileyi, polisi, beyaz ırkın egemenliğini eleştirir. Irklar ve cinsler arası dayanışmanın iyi bir şey olduğunu söyler. Zombiler, bir anlamda Nixon döneminde muhafazakar liderin peşine takılmış sessiz çoğunluk gibidir. Üçlemenin son filminde saldırgandan çok kurbana benzerler. Ryan ve Kellner, ayrıca kitaplarında Brian de Palma’ya da ayrı bir bölüm ayırırlar. Palma’nın erkeğe yönelik bir tehdit olarak algıladığı kadınlara karşı şiddetli tutumunu ve filmlerini eleştirirler. Kesip biçme filmlerini ve zeka yoksunu seksi kadın karakterleri, kadın cinsseliiği konusunda üst düzeyde bir kaygının ifadesi olarak okurlar (s.263-300).
• Ryan ve Kellner’ın da belirttiği gibi Halloween (Carpenter, 1978) filminde gençler cinsellik ve uyuşturucuyla birlikte gösterilirse öldürülür. Bu filmler, ataerkil egemenliğe
meydan okuyan feminizme ve gençliğin cinsel devrimine yönelik şiddetli sinemasal tepkilerdir.
• Butler, Scary Movie gibi filmlerle korkunun parodisinin yapıldığını da hatırlatır.
• Ayrıca Butler (s. 119-129), intikam alan kadınlara örnek olarak Öldüren Cazibe’yi verir (Fatal Attraction, Adrian Lyne, 1987).
https://www.youtube.com/watch?v=e3oF8Po4qWc
Bu film, «öteki» kadınları, kötü ve tehlikeli olarak etiketler.
İzlenecek Film(ler)
Panik Odası (Panic Room, David Fincher, 2002) https://
www.youtube.com/watch?v=ThhDTBbMc0M
Bu ders için okunacak kaynaklar (kaynakların tam künyesi ilk dersin içinde bulunmaktadır):
Nilgün Abisel, s. 135-202.
Andrew Butler, Film Çalışmaları, s. 119-129.
Robin Wood, Hitchcook Sineması, s. 178-186.
Michael Ryan & Douglas Kellner, Politik Kamera, S.263-300.
David Bordwell & Kristen Thompson, s. 339-342.
Susan Hayward, s. 180-183 & 259-268.
