Sessiz çekingen başkalarının etkisinde kolayca kalabilen

(1)

anne ve babadadır. Çoğunlukla anlayışsız, hoşgörüsüz, katı ve baskıcı bir tutum içindedirler. Çocuğun davranışları katı standartlarla değerlendirilir, hata ve yanlış yapma hakkı yoktur. Çocuktan kurallara sorgulamadan

uyması beklenir, evde her şey kurallara ve saatlere bağlıdır. Anne babanın gözleri sürekli çocuklarının üzerindedir. Çocuk korkmazsa kurallara uymaz mantığıyla hareket ettikleri için çocuğun en basit hatasını cezalandırırlar.

Yaptırım gücü anne babadadır. Anne baba isteklerinden ödün vermez çünkü onlar hep haklıdır. Çocuğunu anlama onun seviyesine inme çabasını

göstermezler. Baskıcı ve otoriter ailenin verdiği eğitimde ceza verici bir yaklaşım vardır. Aile cezayı iyi bir ders olsun, bir daha hata yapmasın

mantığı ile verilir ve bu cezalar genelde çocuğa göre ağır cezalardır. Ailenin verdiği disiplin çocuğu hayatından bıktırır. Çocuğun en doğal hakları bile çocuğa uslu olmasının bir ödülü olarak verilir. Bu tür ailelerde büyüyen çocuklardan başarı beklemek yanlış olur. Çocuk anne babanın kurallarını yerine getirme çabasında olduğu için kendini ifade edemez. Ailenin

belirlediği kurallar ve sınırlar içinde çocuklarını kendine özgü yapıları adeta yok sayılır.

Otoriter bir ailede yetişen çocukların özellikleri

Stresli, tedirgin çocuklardır·

Kendine olan güveni hemen hemen yok· gibidir

Sessiz çekingen başkalarının etkisinde kolayca kalabilen·

(2)

SERBEST ANNE BABA TUTUMLARI

Çocuklarına özgür ve eşit ortam yaratma isteği ile doğmuştur. Anne babanın

çocuğa egemen olma ve onun üzerinde baskı kurma eğilimi yerine, çocuğun

başına buyruk yetişmesi, dilediğince davranması ve çocuğun üzerinde aile denetiminin olmaması vardır. Çocuğun aşırı hareket ve davranış serbestliği

vardır. Kendisine ve çevresine zarar

verebilecek davranışlarda bile denetimden

(3)

çocuğun hakları sınırsızdır. Çocuğun nerede duracağı belirlenmemiştir.

Çocuktan kurallara uyması beklenmez zaten kuralları uygulama ve denetleme düzensizdir. Anne baba çocuğun yanlış davranışlarını görmekte ama ‘iyi bir eğitim baskıcı değil, özgür olmalıdır’ düşüncesi ağırlıkta olduğu için çocuğa sınırsız

özgürlük tanınmaktadır. ‘Benim çocuğum ideal davranışlara sahip olmalı’ demekte ve çocuğa az da olsa baskı

yapmamaktadır. Anne baba çocuğun davranışlarına karışmamakta, yalnız

büyük bir problem olduğunda varlıklarını

hissettirmektedirler. Kural tanımayan bu

(4)

alırlar, şımarık olurlar. Her ortamda istediklerini elde ettikleri için

doyumsuzdurlar. Anne babanın bu serbest tutumları ev içinde geçerli olduğu gibi ev dışında da geçerlidir. Tabii en büyük

problem misafirliğe gidildiğinde veya başka çocuklarla karşı karşıya

kalındığında ortaya çıkar. Serbest tutumda anne babanın görevi çocuklarına hizmet etmek, onları mutlu etmektir. Çocukları mutlu olsun diye tüm isteklerine kayıtsız şartsız uyarlar. Böyle anne babalar

hoşgörülü tutumlarından kolay kolay ayrılmak istemezler. Çünkü çocuğa

dilediğini vermenin ona karşı koymaktan

(5)

çocuklarının yaşamasını isterler.

Serbest tutumla yetişen çocukların özellikleri

Devamlı birilerinden· hizmet beklerler Her isteklerinin yapılmasını beklerler·

Okuldaki· kurallarla karşı karşıya kaldıklarında hayal kırıklığına

uğrarlar

· Diğerlerinin dikkatini çekmeye

çalışırlar

(6)

Toplumun vermediği hakları·

kendilerine tanımaya çalışırlar

İLGİSİZ VE KAYITSIZ

ANNE BABA TUTUMLARI Çocuğun davranışları

karşısında ilgisiz ve

vurdumduymaz davranışlar

(7)

varlığı ile yokluğu belli değildir. Bu gruba giren anne babalar genellikle hoşgörü ile boş vermeyi birbirine

karıştırmaktadırlar. Çocuk anne babayı rahatsız

etmediği müddetçe, çocukla ilgili problem

yoktur, eğer çocuk anne

(8)

gündem daha çok

şikayetlerle doludur. Bu tip ailelerde çocuk fiziksel ve duygusal yalnızlığa

itilmektedir. Çocuğun

hareketlerinin görmezlikten gelinerek dışlanması söz

konusudur. Anne, baba, çocuk arasında iletişim

kopukluğu vardır. Ailenin

(9)

yetişen çocukların özellikleri

Çocuk dikkat· çekmek için etrafına zarar

verebilir

İnsanlarla ilişki

kuramaması sonucu ·

sosyal gelişmesinde

gecikme ve saldırganlık

sergileyebilir.

(10)

dil gelişiminde

gecikme, konuşma bozuklukları ortaya çıkabilir

Özgüven sorunu yaşar ·

Hayattan ve

kendisinden beklentisi

(11)

DENGESİZ VE

KARARSIZ ANNE BABA TUTUMLARI Çocuğun belirli bir

davranışı anne baba

(12)

babalar aynı

davranışı kimi zaman normal karşılarken kimi zamanda

cezalandırabilirler.

Bu durum daha çok

anne veya babanın o

(13)

Anne veya baba yorgunsa, başka

zaman normal olan davranış o an için

yapılmaması gereken bir

davranıştır. Bu

durumda çocuk

(14)

anlayamamaktadır.

Tutarsız anne baba tutumlarını içeren bir diğer tutum ise, anne için doğru olan bir

şeyin baba için

yanlış olması veya

tam tersi durumun

(15)

anlayışı

geliştirebilirler. Anne ve baba mutlaka

aynı görüşe sahip olmalıdır, biri

olumsuz davranışı hoş görüp diğeri

ceza

(16)

işlemesi sonucunda bir ceza verdiğinde anne hemen annelik şefkati ile çocuğunu kucaklayıp

sevmemelidir Bazen anne babalar

çocuğun verdiği

(17)

konusunda kararsız kalabilmektedir.

Bazen gülüp

geçmekte bazen de acaba hatalı mıyız?

şeklinde

düşünmektedir. Bu

tip ailelerde çocuğun

(18)

eleştirmekte sakınca görmezler. Çocuk

söz dinlesin diye ilk önce yumuşak

konuşurlar, sabırları zorlanınca seslerini yükseltip tehditler

savurmaya başlarlar,

(19)

çöküp çocuktan özür diler. Çocuk hangi

davranışının tepki alacağı konusunda herhangi bir fikre

sahip değildir. Anne

babaların çocuklar

hakkındaki tutarsız

(20)

başkası ise kız erkek çocuk ayrımıdır.

Genelde erkek çocuklar kız

çocuklara oranla

daha ayrıcalıklıdır.

Erkek çocuklar el

üstünde tutulurken

(21)

almaktadır. Bazı ailelerde ise bu durum tam tersi olabilmektedir.

Büyük çocukların yetişme tarzı ile

küçük çocukların

yetiştirilme tarzları

(22)

görülmektedir. İlk

çocuğu yetiştirirken daha otoriter, kuralcı ve hatalı olurken,

ortanca çocuklarda biraz daha esnek

davranılmakta,

küçük çocuklarda ise

(23)

olunmaktadır. Anne babaların küçük

çocukları daha fazla koruduğu, büyük

çocuklara ise erken yaşta fazla

sorumluluk yüklediği

de diğer bir gerçektir.

(24)

tutumla yetişen

çocukların özellikleri Aşırı· isyankar ya

da aşırı boyun eğici olabilirler

Kaygılı, güvensiz bir kişilik ·

sergileyebilirler

(25)

karşısındaki insanlara zor güvenirler ·

· Tutarsız bir

kişilik sergilerler

Karar vermekte

güçlük yaşarlar ·

(26)

KORUYUCU ANNE BABA TUTUMLARI

Bu tip ailelerde çocuğa

gereğinden çok

(27)

daha çok anne ve çocuk

arasında

gözlenir. Her

türlü kararı çocuk

yerine aile alır.

(28)

tek çocuk, tek erkek veya kız çocuk gibi

çocuklar

genellikle

abartılmış

(29)

Bu tip anne babalar

çocuklarını el

bebek gül bebek

büyütürler. Adeta

kucaktan yere

(30)

çocuklar erken konuşup geç

yürürler. Aile tarafından

çocuğun her

çağrısına cevap

(31)

çocuklarının üzerlerine

titrerler. Çocuğa zarar gelebilecek ortamlardan

kaçınırlar.

(32)

terlemesin, hasta olmasın, yorulup incinmesin,

mikrop kapmasın diye aile üyeleri

ellerinden gelen

(33)

adeta bir cam fanus içinde

büyütülür.

Çocuğun

gelişimine göre

davranmasına

(34)

anne, çocuğuyla öyle bütünleşir ki onun büyüdüğünü ve

olgunlaşabildiğini

asla kabul etmek

(35)

ergenlik çağında bulunan

çocuklarına bile kendileri banyo yaptırmak

isterler. Çocuğun

(36)

baba seçer.

Çocuğa evde, seçim

konusunda pek söz hakkı

verilmez. Bu

(37)

olmasına

rağmen anne çocuğuyla

yatmak ister.

Sebep olarak da

geceleyin çocuk

(38)

ben onun sesini duyamam,

yanında olamam diye söylerler.

Anne bu tür

davranışıyla

(39)

dile getirdiğini ve çocuğuna yardım ettiğini

düşünmektedir.

Ama gerçekte

kendi yalnızlığını

(40)

çocuğuna kendisini

adayarak telefi etmeye

çalışmaktadır.

Çocuğunu

(41)

kendisini değerli ve eşi bulunmaz hissetmektedir.

Çünkü çocuk en

ufak davranışta

dahi annesinin

(42)

çocuğu

kendisine tutsak etmekte ve

bağımlı

kılmaktadır.

Çocuğa sorulan

(43)

cevaplandırır Aşırı koruyucu ve abartılı

sevgisi olan

anne babalar

çocuklarına derin

(44)

baba çocukları için sebepsiz

yere aşırı kaygı içindedir. Bu

kaygıda onları

çocuklarını aşırı

(45)

Çocuğu mutlu

edemeyeceklerin i düşündükleri

için hep

endişelidirler.

Çocuğa karşı

(46)

Korucu tutumla yetişen

çocukların

özellikleri

(47)

özgüveni

gelişmemiştir

Sosyal gelişimi zedelenir ·

Toplum

tarafından ·

(48)

kabulü zorlaşır Kendini gruba kabul ettirmek için isyankar

olabilir ·

· Tek başına

kararlar alamaz

(49)

REDDEDİCİ ANNE BABA TUTUMLARI Reddedici

tutum

içerisinde olan

ailelerde

(50)

çocuğa karşı adeta

düşmanmış

gibi davranılır.

Çocuğa, farkında

olmadan,

(51)

sevgi,

merhamet,

sıcaklık, şefkat verilmez. Daha çok çocuğun

başaramadıkla

rı üzerinde

(52)

durulur ve

çocuk yoğun eleştiriler alır.

Bu tip

ailelerde, çocuk

genellikle hiç

(53)

beğenilmez ve her yaptığı

devamlı eleştirilir.

Neredeyse

çocuğa baskı

yapmak için

(54)

her türlü fırsat kollanır.

Çocuğun iyi ve olumlu

yönlerinden

çok, çocuğun

devamlı kötü

(55)

ve olumsuz yönleri

üzerinde durulur.

Çocukları öz

evlatları olduğu

halde üvey

(56)

evlat

muamelesi

görmektedir.

Bazen sadece anne bazen de sadece baba

çocuğa karşı

(57)

reddedici tutumlar

sergiler. Fakat aile içinde

çocuğa genel

olarak soğuk

ve eleştirel

(58)

tutumlar

sergilenir.

Reddetme, çocuğun

bedensel ve ruhsal

ihtiyaçlarını

(59)

karşılamasına engel

olacağından

bu tür tavır ve davranış

içeren ailelerde

çocuktan

(60)

sağlıklı

davranışlar beklemek

yanlış olur.

Anne baba

çocuğuna karşı

sevgisini asla

(61)

göstermemekt e, çocuğunu

anlamamakta ve onu

kurallarla, soğuk

davranışlarla

(62)

ve emirlerle yönetmeye

çalışmaktadır Bu tür

davranışlar sebebi ne

olursa olsun

(63)

kabul edilebilir davranışlar

değildir. Ailenin gerekirse

profesyonel bir yardım alarak

bu sorunu

(64)

çözmeleri

gerekmektedir.

Aksi takdirde

bu tip çocuklar ilerleyen

yaşlarda daha

büyük

(65)

problemlerle toplumun

karşısına

çıkmaktadır.

(66)

Reddedici

tutumla yetişen çocukların

özellikleri

Kaygılı ve·

güvensizdirler

Tutarsız bir

(67)

kişiliktedirler ·

Suç işlemeye·

meyillidirler

İnsanlarla iyi ilişkiler

kuramazlar,

(68)

arkadaş

bulmada ·

zorlanırlar

Saldırgan ve isyankar

olabilirler ·

(69)

İnsanların haklarına · saygı

göstermezler

(70)

MÜKEMMEL İYETÇİ

ANNE BABA

TUTUMLARI

Mükemmeliy

etçi anne

(71)

babalar

çocuklarında n her şeyin

en iyisini

bekler. Kendi

gerçekleştire

(72)

medikleri şeyleri

çocuklarının gerçekleştir mesini

beklerler.

(73)

Çocuklarınd an yüksek

başarı

beklerler.

Ayrıca çok

iyi resim

(74)

yapmalı, şarkı

söylemeli, iyi konuşmalı

lider olmalı,

iyi yüzmeli

(75)

koşmalı, herkesin parmakla

göstereceği örnek

davranışlar

(76)

sergileyen bir çocuk

olmalıdır. Bu

tutumda olan

anne babalar

çocuklarını

(77)

oldukları gibi kabul

etmezler, her alanda

çocuklarının

kapasitelerini

(78)

zorlarlar.

Çocuklarının eksik olan

kısımlarını

özel derslerle

(79)

telafi etmeye çalışırlar.

Çocuğun

kaldıramaya cağı yükler

yüklenir.

(80)

Çocuğun yanlış

yapmaya

hakkı yoktur.

Anne babaların

(81)

kuralları ve kalıpları

vardır,

çocuklar bu kurallara

uymak

(82)

zorundadır.

Mükemmeliy etçi anne

babalar

çocuklarında

n aşırı

(83)

şekilde toplum

kurallarına uymasını

beklerler.

Çocuklar

(84)

tıpkı bir

büyük gibi yetiştirilir.

Çocuğun

arkadaşlarını

bile aile

(85)

seçer. Çocuk anne babanın

koyduğu

kurallara

uymadığı

(86)

zaman çocuğa verilen

cezalar katı ve sert

olmaktadır.

(87)

Önce duygusal sömürü

‘senin için saçımı

süpürge

(88)

ettim,

hayırsız evlat,

ölürsem

hakkımı

helal

(89)

etmeyeceği

m’ gibi. Eğer bunlar işe

yaramazsa fiziksel

şiddet

(90)

uygulanmakt adır. Ve

bütün bunlar

‘çocuğumun iyiliği için’

mantığından

(91)

yola çıkılarak yapılmaktadı r. Mükemmeliy etçi anne

babalar

(92)

çocuklarında n aşırı titizlik ve temizlik

beklerler.

Çocuğun

azıcık üzerini

(93)

kirletmesi bile olay

olur. Çocuk sürekli

ailenin

istediği

(94)

kalıba uymak

zorundadır.

(95)

Mükemmeliy etçi ailelerde yetişen

çocukların özellikleri

Aşırı titiz ya·

(96)

da tam tersi dağınık

çocuklardır

Kendilerine güvenleri

yoktur ·

(97)

· Başarısızlığ

ı uğradıkların

da kolayca

(98)

hayal

kırıklığı yaşarlar

Yanlış·

yapmaktan

(99)

korkarlar Okuldaki

sıraları hep derli toplu,

ders

(100)

aralarında ödev ·

yapan, grup çalışması

gerektiğind

(101)

e şikayet

eden, bir işi

tam yapmak için

günler

(102)

öncesinden çalışmaya

başlayan

çocuklardır

(103)

GÜVEN VERİCİ,

DESTEKL

EYİCİ AİLE

TUTUMLA

(104)

RI Güven

verici, aile

tutumunda

çocuklara

(105)

karşı

hoşgörü ve destekleme vardır.

Anne baba

(106)

çocuğunu

olduğu gibi kabul edip destekler.

Çocukların

(107)

a karşı sevgi

doludurlar.

Çocuğun

ilgilerini,

(108)

yetenekleri ni göz

önünde tutarak,

yetenekleri

(109)

ni gerçekleştir ebileceği

ortamlar

hazırlarlar.

(110)

Anne baba

birbirlerine

ve çocuğa

olan duyguların

(111)

da açık

davranır.

Aile içinde güven ve

şeffaflık

(112)

vardır.

Problemlerl

e nasıl baş

edebileceği

ni birlikte

(113)

araştıran,

huzurlu bir aile ortamı vardır.

Anne

(114)

babalar

çocuklarına karşı

hoşgörülüd

ürler, onları

(115)

desteklerle r, çocuklarıyl a ilgili

kararlar

(116)

alırken

seçenekler sunarlar,

çocuğun

seçtiği

(117)

davranışta n ders

almasına

izin verirler.

Aile ortamı

(118)

çocuğa kendini

anlatma

özgürlüğü

veriyorsa

(119)

çocuk

sağlıklı biçimde gelişir

aileyi

(120)

ilgilendiren kararlar

alınırken

çocuğun

fikri

(121)

sorulur.

Çocuğun fikirleri ne kadar

mantıksız

(122)

ve basit olursa

olsun

mutlaka

saygıyla

(123)

dinlenir, çocuk

susmaya değil

konuşmaya

(124)

teşvik edilir.

Böyle bir

ailede evde

ve

(125)

toplumdaki kuralların

sınırları bellidir.

Çocuk neyi

(126)

nerede

yapacağını

veya yapmayaca

ğını bilir.

(127)

Evde uygulanaca k kuralları

çocuklarıyl

a birlikte

(128)

belirlerler ve bu

kurallara herkes

uyar. Anne

(129)

ve baba çocuğa

davranışlar ıyla iyi bir

modeldir.

(130)

Çocukların dan görmek

istemedikle

ri davranışı

(131)

kendileri de yapmak

istemezler.

Çocuk

belirli

(132)

sınırlar içinde

özgürdür.

Çocuğa

şiddet ve

(133)

duygusal yaptırım

gücü yerine,

anlatarak

(134)

ikna etmeye

çalışırlar.

Eğer aile

ortamı

(135)

çocuğa kendi

benliğini, kimliğini

duygu ve

(136)

düşünceleri ni anlatma

özgürlüğü

veriyorsa

çocuk

(137)

sağlıklı biçimde

olgunlaşır.

(138)

Güven verici,

destekleyic i ailelerde

yetişen

(139)

çocukların özellikleri

· Sosyalleş

miş,

(140)

işbirliğine giren

çocuklardır Arkadaş

canlısı ve ·

(141)

duygusaldı rlar Sosyal

açıdan

dengeli ve

(142)

mutlu

bireylerdir

· Özgüvenl

eri ·

(143)

yüksektir,

sorumlulu

k sahibidirle

r

(144)

Kendine

ve başkaların a güvenir ·

· Yaratıcı

(145)

ve bağımsız

dır Kurallara

ve

(146)

otoriteye saygı

duyar ·

(147)

AİLELER

E ÖNERİLE

R

(148)

Çocuğun uzun yanında

eşinizi

(149)

asla kötüleme yin ve ·

eleştirme

(150)

yin; anne baba eşlerine

olan

(151)

kızgınlık, kırgınlık

eleştiri

içeren

(152)

davranış ve sözlerini

çocukları

(153)

n yanında

yapmayal

ım. Kendi

(154)

kırgınlığı

nıza çocukları

mızı

(155)

ortak

etmeyin.

Çocuk

anne

(156)

babanın

birbirlerini

kötüleme

sini,

(157)

eleştirme sini istemez,

birbirlerini

(158)

sevip

beğenme sini ister.

Çocuğun

(159)

uza ·

eşinizle mutlu

olduğunu

(160)

zu söyleyin

ve davranışl

(161)

arınızla

da bunu gösterin;

Kızgınlık

(162)

anında

annen-ba ban beni

üzmek

(163)

için yapmadı, kötü bir

niyeti

(164)

yoktu

diyebiliriz

. Sizinde

(165)

çocuğun uzun da

istediğini

n olacağı

(166)

çözümler üretmeye

· çalışın;

(167)

çocukları n her

zaman

sorunlar

(168)

a sizin

getireceğ

iniz çözümler

(169)

den başka

çözümler

i vardır.

(170)

Çocuğun

uza beklediği

nizin ne

(171)

olduğunu

söyledikt

en sonra;

(172)

onunda

beklentis

inin başka

(173)

olduğunu bildiğinizi ve bu

yüzdend

(174)

e oturup her iki

tarafında

istediğini

(175)

n olabilece ği ortak

bir

(176)

çözüm

bulmaya çalışın.

·

(177)

Çocuklar ınızı

gerçekte

n

(178)

dinleyin ve bunu

ona gösterin;

(179)

çocuğun uzu dinlerke

n tv.

(180)

İzlemeyi n, gazete

okumayı

(181)

n, başka işlerle

meşgul

olmayın.

(182)

Konuşur ken göz teması

kurun,

(183)

çocuğun yüzüne

bakın,

aynı

(184)

hizada

olmaya dikkat

edin.

(185)

Çocukla rınıza ·

sözlerini

zle değil

(186)

davranış larınızla

örnek

olun;

(187)

çoğu zaman

anne babalar

(188)

çocuklar

ına öğüt

verirler :

şöyle

(189)

yapmalı sın, bu

işin doğrusu

(190)

bu, böyle

davranm

anı

(191)

istemiyo rum. Çocuk

sözlerle

(192)

anlatılan lardan

çok davranış

(193)

larınızla

vereceği

niz mesajlar

(194)

ı almaya açıktır.

Kendi

çözümle

(195)

rini ·

kendisin

in bulacağı

(196)

dinleme

metoduy la onu

dinleyin;

(197)

yorum

yapmanı

z gereken

(198)

bir şey

anlattığı nızda

‘hım,

(199)

anlıyoru m, evet, sonra ‘

gibi

(200)