TURCHROME ANADOLU MAD. SAN. VE DIŞ. TİC. LTD. ŞTİ. KROM OCAĞI KAPASİTE ARTIŞI PROJESİ (RUHSAT NO )

(1)

TURCHROME ANADOLU MAD. SAN. VE DIŞ. TİC. LTD. ŞTİ.

KROM OCAĞI KAPASİTE ARTIŞI PROJESİ (RUHSAT NO.200711414)

ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ BAŞVURU DOSYASI

KÜTAHYA İLİ, TAVŞANLI İLÇESİ, ULUÇAM KÖYÜ

YILDEV MAD. MÜH. MÜŞ. HAV. GIDA, İŞ SAĞ. VE İŞ GÜV. İNŞ.

SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

KÜTAHYA/MART-2013

(2)

1

PROJE SAHİBİNİN ADI TURCHROME ANADOLU MAD. SAN. VE DIŞ. TİC. LTD. ŞTİ.

ADRESİ Levent Mah. Büyükdere Cad. Cömert Sok. Yapı Kredi Plz. No:1 C Blok Kat:11 BEŞİKTAŞ/İSTANBUL

TELEFON VE FAKS NUMARALARI

Tel : 0212 324 24 65 Faks: 0212 324 24 85

PROJENİN ADI KROM OCAĞI KAPASİTE ARTIŞI PROJESİ

(200711414 SİCİL NOLU RUHSAT)

PROJE BEDELİ 500.000,00 TL

PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ

KÜTAHYA İLİ, TAVŞANLI İLÇESİ, ULUÇAM KÖYÜ (200711414 NOLU RUHSAT)

PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDINATLARI, ZONE

1 Nolu Çalışma Alanı (Açık Ocak) Sınır Koordinatları Koordinat Sırası : Sağa, Yukarı

Datum : ED-50 Türü : UTM D.O.M. : 27 Zon : 35

Ölçek Faktörü : 6 derecelik

Koor. Sırası: Enlem,Boylam Datum : WGS-84 Türü : COĞRAFİ D.O.M. : --

Zon : -- Ölçek Fak. : --- 673941.712:4384605.778 39.5919297:29.0250926 674765.940:4384686.965 39.5924931:29.0347069 674826.373:4384350.367 39.5894499:29.0353216 674656.776:4384111.871 39.5873368:29.0332850 674479.229:4384109.221 39.5873491:29.0312180 674402.380:4384284.118 39.5889397:29.0303696 674275.183:4384262.918 39.5887746:29.0288837 2 Nolu Çalışma Alanı (Açık Ocak) Sınır Koordinatları

Koordinat Sırası : Sağa, Yukarı Datum : ED-50 Türü : UTM D.O.M. : 27 Zon : 35

Zon : -- Ölçek Fak. : --- 674765.940:4384686.965 39.5924931:29.0347069 675379.474:4384747.398 39.5929120:29.0418637 675450.215:4384502.044 39.5906882:29.0426221 675475.611:4384413.966 39.5898899:29.0428944 674921.771:4384103.921 39.5872112:29.0363668 674826.373:4384350.367 39.5894499:29.0353216

(3)

2

Zon : -- Ölçek Fak. : ---

675379.474:4384747.398 39.5929120:29.0418637 676216.973:4384829.892 39.5934831:29.0516330 676019.319:4384627.361 39.5917000:29.0492788 675544.561:4384530.872 39.5909285:29.0437278 675450.215:4384502.044 39.5906882:29.0426221 4 Nolu Çalışma Alanı (Açık Ocak) Sınır Koordinatları

Zon : -- Ölçek Fak. : ---

675450.215:4384502.044 39.5906882:29.0426221 675544.561:4384530.872 39.5909285:29.0437278 676019.319:4384627.361 39.5917000:29.0492788 676508.898:4384139.606 39.5872073:29.0548470 675783.005:4383762.078 39.5839569:29.0462991 675508.403:4384344.423 39.5892570:29.0432576 675475.611:4384413.966 39.5898899:29.0428944 5 Nolu Çalışma Alanı (Açık Ocak) Sınır Koordinatları

Zon : -- Ölçek Fak. : ---

674921.771:4384103.921 39.5872112:29.0363668 675475.611:4384413.966 39.5898899:29.0428944 675508.403:4384344.423 39.5892570:29.0432576 675783.005:4383762.078 39.5839569:29.0462991 675035.719:4383722.328 39.5837519:29.0375923 6 Nolu Çalışma Alanı (Açık Ocak) Sınır Koordinatları

Zon : -- Ölçek Fak. : --- 676508.898:4384139.606 39.5872073:29.0548470 676560.422:4383602.262 39.5823581:29.0553036 675963.244:4383311.251 39.5798604:29.0482771 675035.719:4383722.328 39.5837519:29.0375923 675783.005:4383762.078 39.5839569:29.0462991

(4)

3

Zon : -- Ölçek Fak. : --- 676687.936:4384876.282 39.5938038:29.0571268 677081.000:4384915.000 39.5940713:29.0617119 677092.113:4384426.833 39.5896733:29.0617109 676543.887:4384458.884 39.5900750:29.0553391

PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ

ÇED YÖNETMELİĞİ; EK-I LİSTESİ; MADDE 28.A. “25 HEKTAR VE ÜZERİ ÇALIŞMA ALANINDA (KAZI VE DÖKÜM ALANI TOPLAMI OLARAK) AÇIK İŞLETMELER(DEĞİŞİK:

RG-30/6/2011-27980)

ÇED YÖNETMELİĞİ MADDE 7.C. “BU YÖNETMELİK

KAPSAMINDA YA DA KAPSAMI DIŞINDA BULUNAN PROJELERE İLİŞKİN KAPASİTE ARTIRIMI VE/VEYA GENİŞLETİLMESİ HALİNDE, KAPASİTE ARTIŞI TOPLAMI BU YÖNETMELİĞİN EK-I’İNDE BELİRTİLEN EŞİK DEĞER VEYA ÜZERİNDEKİ PROJELERE ÇEVRESEL ETKİ

DEĞERLENDİRMESİ RAPORU HAZIRLANMASI ZORUNLUDUR.

PTD’Yİ HAZIRLAYAN KURULUŞUN / ÇALIŞMA

GRUBUNUN ADI YILDEV MAD. MÜH. MÜŞ. HAV. GIDA, İŞ SAĞ. VE İŞ GÜV.

İNŞ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

PTD’Yİ HAZIRLAYAN KURULUŞUN / ÇALIŞMA

GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI

ŞENYUVA MAH. MERHALE SOK. NO:95/8 BEŞTEPE/ANKARA

TEL: (0 312) 223 55 27 FAKS: (0 312) 223 55 22

ÇEDBD SUNUM TARİHİ 01.03.2013

(5)

4 İÇİNDEKİLER

SAYFA NO

İÇİNDEKİLER ... 4

TABLOLAR DİZİNİ:... 6

EKLER DİZİNİ: ... 7

BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE GAYESİ ... 8

I.1.PROJENİN KONUSU,YATIRIMIN TANIMI,ÖMRÜ,HİZMET MAKSATLARI,ÖNEM VE GEREKLİLİĞİ ... 8

I.1.a. Projenin Konusu ... 8

I.1.b. Yatırımın Tanımı ... 9

I.1.c. Projenin Ömrü ... 23

I.1.ç. Projenin Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği ... 26

I.2.P^ROJENİNF^İZİKSELÖZELLİKLERİNİN,İ^{NŞAAT VE}İ^ŞLETMESAFHALARINDA KULLANILACAK A^RAZİM^İKTARI VE ARAZİNİN TANIMLANMASI ... 30

I.3.ÖNERİLEN PROJEDEN KAYNAKLANABİLECEK ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİN GENEL OLARAK AÇIKLANMASI (SU, HAVA, TOPRAK KİRLİLİĞİ, GÜRÜLTÜ, TİTREŞİM, IŞIK, ISI, RADYASYON VE BENZERİ) ... 31

I.3.a. Su Kirliliği ... 31

I. 3. b. Hava Kirliliği ... 32

I. 3.c. Toprak Kirliliği ... 32

I. 3.ç. Gürültü ... 33

I. 3. d. Katı Atık Kirliliği ... 33

I. 3.e. Titreşim, Isı, Işık, Radyasyon V.b. ... 33

I.4. YATIRIMCI TARAFINDAN ARAŞTIRILAN ANA ALTERNATİFLERİN BİR ÖZETİ VE SEÇİLEN YERİN SEÇİLİŞ NEDENLERİNİN BELİRTİLMESİ... 34

BÖLÜM II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU ... 35

II.1.P^ROJEY^{ERİ VE}A^LTERNATİFA^LANLARINMÊVKİİ,KOORDİNATLARI,YÊRİTÂNITICIB^İLGİLER ... 35

BÖLÜM III. PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ . 40 III.1. ÖNERİLEN PROJE NEDENİYLE KİRLENMESİ MUHTEMEL OLAN ÇEVRENİN; NÜFUS, FAUNA - FLORA, JEOLOJİK VE HİDROJEOLOJİK ÖZELLİKLER, DOĞAL AFET DURUMU, TOPRAK, SU, HAVA (ATMOSFERİK KOŞULLAR) İKLİMSEL FAKTÖRLER, MÜLKİYET DURUMU, MİMARİ VE ARKEOLOJİK MİRAS, PEYZAJ Ö^ZELLİKLERİ,A^RAZİKÛLLANIMDÛRUMU,HÂSSASİYETDÊRECESİ(E^K-VDÊKİDÛYARLIY^ÖRELERL^{İSTESİ DE} DİKKATE ALINARAK) VE YUKARIDAKİ FAKTÖRLERİN BİRBİRİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİ DE İÇERECEK ŞEKİLDE AÇIKLANMASI ... 40

III.1.a. Nüfus ... 40

III.1.b. Flora - Fauna ... 40

BİLİMSEL İSMİ ... 41

TÜRKÇE İSMİ ... 41

HABİTAT ... 41

FLORA BÖLGESİ ... 41

TÜRKİYE’DE YAYILIŞI ... 41

III.1.c. Jeolojik Özellikler ... 45

III.1.ç. Hidrolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ... 47

II.1.d. Doğal Afet Durumu ... 48

III.1.e. Toprak Özellikleri ... 48

III.1.f. Meteorolojik Özellikler ... 49

III.1.ı. Mülkiyet Durumu ... 54

III.1.j. Koruma Alanları Ve Hassasiyet Dereceleri (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiat Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayvanı Yetiştirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Boğaziçi Kanununa Göre Koruma Altına Alınan Alanlar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, İçme ve Kullanma Su Kaynakları İle İlgili Koruma Alanları, Turizm Bölgeleri ve Koruma Altına Alınmış Diğer Alanlar) ... 54

III.1.k. Peyzaj Değeri Yüksek Yerler ve Rekreasyon Alanları (Benzersiz özellikteki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar) ... 58

(6)

5

III.1.l. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile sınırlandırılmış alanlar) ... 58 BÖLÜM IV. PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER 59 IV.1. Ö^NERİLEN P^ROJENİN A^ŞAĞIDA B^ELİRTİLEN HUSUSLARDAN KAYNAKLANMASI O^LASI ETKİLERİNİN

TANITIMI (BU TANIM KISA, ORTA, UZUN VADELİ, SÜREKLİ, GEÇİCİ VE OLUMLU OLUMSUZ ETKİLERİ İÇERMELİDİR) .... 59 IV.1.a. Proje İçin Kullanılacak Alan: ... 59 IV.1.b. Doğal Kaynakların Kullanımı: ... 60 IV.1.c. Kirleticilerin Miktarı (Atmosferik koşullar ile kirleticilerin etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu ... 61

IV.2. YATIRIMIN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE KULLANILACAK TAHMİN

YÖNTEMLERİNİN GENEL TANITIMI ... 67 IV.3. Ç^EVREYEO^LABİLECEKO^LUMSUZE^TKİLERİNAZALTILMASI İ^ÇİNA^LINMASID^ÜŞÜNÜLENÖ^NLEMLERİN TANITIMI ... 67 BÖLÜM V. HALKIN KATILIMI ... 70 V.1. PROJEDEN ETKİLENMESİ OLASI HALKIN BELİRLENMESİ VE HALKIN GÖRÜŞLERİNİN ÇED ÇALIŞMASINA

YANSITILMASI İÇİN ÖNERİLEN YÖNTEMLER: ... 70 V.2.GÖRÜŞLERİNİN BAŞVURULMASI Ö^NGÖRÜLEND^İĞERT^ARAFLAR: ... 70 V.3.BU KONUDA VEREBİLECEĞİ DİĞER BİLGİ VE BELGELER: ... 70 BÖLÜM VI. YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ ... 71 KAYNAKLAR ... 75

(7)

6

TABLOLAR DİZİNİ:

TÂBLO-1.PÂTLATMADÊLİĞİŞÂRJYÔĞUNLUĞU(^KG/^M) ... 12

TABLO-2.PATLATMA BİLGİLERİ ... 16

TABLO-3.PATLATMA BİLGİLERİ (CEVHER ÜRETİMİ İÇİN) ... 19

TABLO-4.ÜRETİMDE KULLANILACAK MAKİNE VE EKİPMAN LİSTESİ ... 23

TÂBLO-5.K^ROMO^CAĞIİ^ÇİNÜ^RETİM-ÇÂLIŞMATÂBLOSU ... 23

TABLO-6.DEKAPAJ MALZEMESİ ÜRETİM-ÇALIŞMA TABLOSU ... 24

TABLO-7.KROM OCAĞI (YERALTI İŞLETME)İÇİN ÜRETİM-ÇALIŞMA TABLOSU ... 26

TABLO-8.DÜNYA KROMİT REZERVLERİ (BİN TON) ... 27

T^ABLO-9.D^ÜNYAK^ROMC^EVHERİÜ^RETİMİ ... 27

TABLO-10.MTAGENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN YAPILAN ETÜTLER SONUCUNDA TAVŞANLI İLÇESİNDE BELİRLENEN REZERVLER ... 29

TABLO-11.TÜRKİYE KROMİT ÜRETİMİ (TON) ... 30

TÂBLO-12.TÂLEPE^DİLENÇÂLIŞMAALANLARININ YÊRLEŞİMBİRİMLERİNE MÊSAFELERİ ... 35

TABLO-13.200711414 SİCİL NOLU İŞLETME RUHSAT SAHASI KOORDİNATLARI ... 36

TABLO-14.YER ALTI OCAĞI (ÇEDİZİN ALANI )SINIR KOORDİNATLARI ... 36

TABLO-15.1NOLU ÇALIŞMA ALANI SINIR KOORDİNATLARI ... 37

TÂBLO-16.2NÔLUÇÂLIŞMAA^LANISÎNIRKOORDİNATLARI ... 37

TÂBLO-20.6NÔLUÇÂLIŞMAA^LANISÎNIRKOORDİNATLARI ... 39

TABLO-22.2012YILI NÜFUS BİLGİLERİ ... 40

TABLO-23.BÖLGESEL FLORA LİSTESİ ... 41

T^ABLO-24.K^UŞT^ÜRLERİ ... 42

TABLO-25.SÜRÜNGEN,İKİYAŞAMLILAR VE MEMELİLER ... 43

TABLO-26.AYLARA GÖRE SICAKLIK DEĞİŞİMLERİ ... 50

TABLO-27.YAĞIŞ DURUMU ... 50

TÂBLO-28.O^RTALAMAA^ÇIK,BÛLUTLU,KÂPALIG^ÜNLERSÂYISI ... 51

TABLO-29.AYLIK ORTALAMA BULUTLULUK DURUMU ... 51

TABLO-30.NEM DURUMU... 51

TABLO-31.ORTALAMA BAĞIL NEM DURUMU ... 52

TÂBLO-32.BÂSINÇDÛRUMU ... 52

TABLO-33.TOPRAK SICAKLIĞI ... 52

TABLO-34.ON ALTI YÖNDE AYLIK ORTALAMA RÜZGÂR HIZLARI (M/S) ... 53

TABLO-35.ON ALTI YÖNDE AYLIK ORTALAMA RÜZGÂR ESME SAYILARI TOPLAMI ... 53

ŞEKİLLER DİZİNİ: ŞEKİL-1.PATLATMA DELİK DİZAYNI ... 12

ŞEKİL-2.ŞEŞ-BEŞ DELİK DİZAYNI ... 15

ŞEKİL-3.ŞEŞ-BEŞ DELİK DİZAYNI (CEVHER ÜRETİMİ İÇİN) ... 18

Ş^EKİL-4.K^ROMO^CAĞIİ^ŞA^KIMŞ^EMASI ... 19

ŞEKİL-5.TAHKİMAT SİSTEMİ ... 22

ŞEKİL-6.HIZINA VE ESME SAYILARINA GÖRE RÜZGAR GÜLLERİ ... 54

(8)

7 EKLER DİZİNİ:

EK-1.YER BULDURU HARİTASI

EK-2.UYDU GÖRÜNTÜSÜ

EK-3.2008/12KARAR NOLU ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR BELGESİ VE 28.10.2011TARİH VE 2011/64SAYILI ÇED

GÊREKLİDÊĞİLDİRBÊLGESİ

EK-4. KÜTAHYA VALİLİĞİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ'NÜN 05.02.2013 TARİH VE 790 SAYILI YAZISI

EK-5. 200711414SİCİL NOLU İŞLETME RUHSATI FOTOKOPİSİ

EK-6.1/25.000ÖLÇEKLİ TOPOGRAFİK HARİTA

E^K-7.K^ADASTROH^ARİTASI

EK-8.MANİSA-KÜTAHYA-İZMİR PLANLAMA BÖLGESİ 1/100.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI

EK-9.İMALAT PLANI VE RESTORASYON PLANI

EK-10.VAZİYET PLANI

E^K-11.J^EOLOJİHARİTASI VE K^ESİTLERİ EK-12. KÜTAHYA İLİ'NE AİT DEPREM HARİTASI

EK-13.FAALİYET SAHASINA AİT FOTOĞRAFLAR

(9)

8 BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE GAYESİ

I.1. Projenin Konusu, Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği

I.1.a. Projenin Konusu

Proje; Kütahya İli, Tavşanlı İlçesi, Uluçam Köyü yakınlarında, 200711414 sicil nolu ruhsat sahası sınırları içerisinde faaliyet sahibi Turchrome Anadolu Mad. San. ve Dış. Tic.

Ltd. Şti. tarafından hem açık hem de yeraltı işletme yöntemi ile işletilen krom ocaklarında kapasite artışı yapılmasıdır.

Karizma Enerji Gaz Pet. Mad. Mer. İnş.Taah. Nak. Orm. San. ve Tic. A.Ş.tarafından;

Kütahya İli, Tavşanlı İlçesi, Uluçam Köyü yakınlarında yer alan, 200711414 sicil nolu ruhsat sahası içerisinde, 18,95 hektar alanda 2 poligon olacak şekilde 3.000 ton/yıl kapasiteli krom ocağı işletilmesi ile ilgili olarak Mülga Çevre ve Orman İl Müdürlüğü'ne başvuru yapılmış ve 2008 yılında 2008/12 karar nolu Çevresel Etki Değerlendirme Belgesi alınmıştır (Bkz. Ek-3).

Daha sonra 2008 yılında izni alınan ocak sahasında kapasite artışı yapılması ile ilgili olarak Proje Tanıtım Dosyası hazırlanarak Mülga Çevre ve Orman İl Müdürlüğü'ne başvuru yapılmış ve 2011 yılında Karizma Enerji Gaz Pet. Mad. Mer. İnş. Taah. Nak. Orm. San. ve Tic. A.Ş. adına düzenlenen 2011/64 karar nolu Çevresel Etki Değerlendirme Belgesi alınmıştır (Bkz. Ek-3).

Ek-3'de verilmiş olan ÇED Gerekli Değildir Belgeleri 200711414 sicil nolu ruhsat sahası ve Karizma Kim. Koz. Mad. Mer. İnş. Taah. San. ve Tic. A.Ş. adına düzenlenmiştir.

Söz konusu ruhsat sahası Karizma Kim. Koz. Mad. Mer. İnş. Taah. San. ve Tic. A.Ş.'nin bölünmesi sonucu Çevik Grup Enerji Mad. İnş. Petrol Gaz Tic. Nak. San. ve Tic. A.Ş. adına tescil edilmiştir. Daha sonra firmanın Çevik Grup Enerji Mad. İnş. Petrol Gaz Tic. Nak. San.

ve Tic. A.Ş. olan unvanı 29.11.2012 tarihinde Turchrome Anadolu Mad. San. ve Dış. Tic.

Ltd. Şti. olarak değiştirilmiştir. Karizma Kim. Koz. Mad. Mer. İnş. Taah. San. ve Tic. A.Ş.

adına düzenlenen ÇED Gerekli Değildir Belgesinde proje sahibi değişikliğinin yapılması için Kütahya Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'ne başvuru yapılmıştır. Proje sahibi değişikliğine ilişkin Kütahya Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'nün 05.02.2013 tarih ve 790 sayılı yazısı Ek-4’de verilmiştir.

Proje; Çevresel Etki Değerlendirilmesi Uygulanacak Projeler Ek-1 Listesi, Madde 28-a

“25 hektar ve üzeri çalışma alanında (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) açık işletmeler, (Değişik: RG-30/6/2011-27980)” ve ÇED Yönetmeliği Madde 7.c. “Bu Yönetmelik kapsamında ya da kapsamı dışında bulunan projelere ilişkin kapasite artırımı ve/veya genişletilmesi halinde, kapasite artışı toplamı bu Yönetmeliğin EK-I’inde belirtilen eşik değer veya üzerindeki projelere Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlanması zorunludur.” değerlendirilmiş olup ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır.

Yapılan değerlendirmeler neticesinde 200711414 sicil nolu ruhsat sahası sınırları içerisinde krom ocaklarında kapasite artışı ve alan genişletilmesi düşünülmüştür.

(10)

9

Proje kapsamında; 200711414 sicil nolu ruhsat sahası içerisinde yaklaşık 826,59 hektar alanda yeraltı işletme yöntemi ile krom ocağı işletilmesi, aynı ruhsat sahası içerisinde 7 poligon şeklinde düzenlenmiş ve toplamda 239,04 hektar alanda ise açık işletme yöntemiyle krom ocağı işletilmesi planlanmaktadır.

Açık işletme yöntemiyle işletilecek çalışma alanları içerisinde; üretim alanları, seyyar şantiye, seyyar fosseptik, triyaj alanları, pasa döküm sahası, bitkisel örtü depolama sahası, galeri girişleri, vb. üniteler bulunacaktır.

Yüzeyde çalışma yapılacak çalışma alanlarına en yakın yerleşim birimi Uluçam Köyü'dür. Uluçam Köyü'ne en yakın çalışma alanı 1 nolu çalışma alanı olup yaklaşık 125 m batısında bulunmaktadır.

Faaliyetin gerçekleştirileceği 200711414 sicil nolu ruhsat sahası 1206,45 hektar alana sahiptir. Söz konusu işletme ruhsatı 02.03.2011 tarihinde 10 yıl süreyle alınmış olup ruhsat süresi 02.03.2021 tarihinde dolacaktır. Sahada ekonomik olarak üretilebilir kalite ve miktarda rezerv durumuna göre Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne başvurularak ruhsat süresinin uzatılması yoluna gidilecektir. Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nden alınacak olan iznin 10 yıllık verilmesi sebebiyle; 10 yılda bir temdit projesi verilerek sürenin uzatımı sağlanacaktır.

Talep edilen çalışma alanlarının tamamı orman alanı içerisinde kalmaktadır. Üretim çalışmalarına başlamadan önce Orman Bölge Müdürlüğü’nden ve ilgili kurumlardan gerekli izinler alınacak ve çalışmalara bu izinlerin alınmasından sonra başlanılacaktır. Çalışma alanlarının gösterildiği Kadastro haritası Ek-7’de verilmiştir.

Proje alanının işaretlendiği Manisa-Kütahya-İzmir Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı (14.08.2009 tarihinde Yürütmeyi Durdurma Kararı verilmiştir) Ek-8'de verilmiştir. Plana göre 2 nolu, 3 nolu, 4 nolu, 5 nolu, 6 nolu, 7 nolu çalışma alanlarının tamamı ve 1 nolu çalışma alanının büyük bir kısmı orman alanı içerisinde kalmaktadır. 1 nolu çalışma alanının diğer kısmı ise ağaçlık karakteri korunacak alanlar içerisinde kalmaktadır.

200711414 sicil nolu ruhsat sahası sınırları içerisinde faaliyet sahibi Turchrome Anadolu Mad. San. ve Dış. Tic. Ltd. Şti. tarafından işletilmesi planlanan krom ocaklarında açık işletme yöntemi ve yer altı işletme yöntemi uygulanarak krom cevheri üretilecektir.

Krom ocaklarından üretilecek düşük tenörlü tüvenan cevherin faaliyet sahibine ait mücavir ruhsat sahası içerisinde mevcut durumda kurulu bulunan cevher zenginleştirme tesisinde işlenmesi ve konsantre cevher elde edilmesi ile ekonomiye kazandırılması amaçlanmaktadır.

Yapılacak yatırımla hammadde olarak elde edilecek krom ekonomiye kazandırılarak maden kaynaklarının değerlendirilmesi, istihdam ve ulusal ekonomiye katkı sağlaması amaçlanmaktadır.

I.1.b. Yatırımın Tanımı

Ocak işletme faaliyetleri bilindiği gibi açık ve kapalı işletme yöntemlerinden biri seçilerek ya da her ikisi ile birlikte yapılmaktadır. Herhangi bir işletmede yöntem seçimi ve/veya değişimi, topografya, maden yatağının jeolojik durumu, pazar durumu, faaliyet

(11)

10

sahibinin finansal kaynakları gibi etkenler değerlendirilerek ekonomik olanın tespit edilmesi suretiyle yapılmaktadır.

Söz konusu krom ocağında; yukarıda belirtilen koşullar (örtü tabakasının kalınlığı, kaya formasyonlarının sertliği, basma dayanımı, kazılabilirlik parametreleri, topografya, cevherleşmenin olduğu damarın eğimi, yapısı ve kalınlığı, ilk yatırım sermayesi ve birim üretim maliyetleri) dikkate alınarak üretim yöntemi belirlenmiş ve faaliyetin açık işletme yöntemi olan basamaklarda delme-patlatma yapılması suretiyle gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.

Krom Ocağında İşletim Yöntemi Açık İşletme Üretim Yöntemi

Açık işletme yöntemi ile işletilecek ocak sahasında kapasite artışı sonrası yılda yaklaşık 400.000 ton/yıl (114.286 m³/yıl) tüvenan cevher çıkarılması ve ocakta yılda 12 ay çalışılması planlanmaktadır. Açık işletme yöntemi ile üretimde cevher/pasa oranı 1/2’dir.

Buna göre, 400.000 ton/yıl tüvenan cevher üretimi sırasında 800.000 ton/yıl (296.296 m³/yıl) pasa malzemesi oluşumu söz konusu olacaktır. Açık işletme yöntemi ile işletilecek ocak alanlarının tamamında yapılacak toplam kazı hacmi 1.200.000 ton/yıl (410.582 m³/yıl) olacaktır (tüvenan cevher yoğunluğu: 3,5 ton/m³, pasa malzemesinin yoğunluğu: 2,7 ton/m³ olarak alınmıştır).

Açık işletme yöntemiyle işletilecek ocaklarda cevher üzerinde ortalama 20 m kalınlığında dekapaj bulunmaktadır. Proje kapsamında açık işletme yöntemi ile işletilecek ocak sahalarından 1.200.000 ton/yıl (410.582 m³/yıl) tüvenan cevher kazısı yapılacak olup sahada yapılan çalışmalar sonucu kromlu zonun kalınlığı yaklaşık 10 m olarak tespit edilmiştir. Açık işletme yöntemi ile işletilecek ocak sahalarının toplamından yılda yaklaşık 41.058 m² alanda üretim çalışması yapılacaktır. Buna göre;

41.058 m² x 20 m = 821.160 m³(2.217.132 ton) dekapaj oluşacaktır.

Sahada cevherleşmenin yüzeye yakın olduğu yerlerde açık işletme yöntemi olarak basamaklı üretim yöntemi kullanılacaktır. Açık işletme yöntemi ile çalışılacak olan alanlarda öncelikle yüzeyde bulunan ağaç, çalı türündeki bitkilerin vb. temizlenmesi ve bitkisel örtü tabakasının sıyrılması çalışmaları yapılacaktır. Sıyrılacak bitkisel örtü tabakasının kalınlığı ortalama 20 cm civarındadır.

Bitkisel örtü tabakası sıyrıldıktan sonra cevherli zonun üzerinde bulunan dekapajın alınması çalışmaları yapılacaktır. Dekapajın alınması için öncelikle gevşetme patlatması yapılacaktır. Patlatma işlemi sonrası alınan dekapaj saha içerisinde belirlenen dekapaj depolama alanında depolanacaktır. Dekapajın alınması ile tüvenan cevherin üretimi eşzamanlı gerçekleştirilecektir.

Dekapaj alındıktan sonra sert bir yapıya sahip olan krom cevherinin gevşetilmesi için patlatma işlemi yapılacaktır. Basamaklar; patlatma işlemleri esnasında oluşturulacaktır.

Patlatma işlemi sonrası parçalanan cevher proje alanı içerisinde belirlenen pasa döküm

(12)

11

alanında triyaj işlemine tabi tutulacaktır. Triyaj işlemi sonucu oluşan pasa malzemesi çalışma alanlarında belirlenen pasa döküm alanında depolanacaktır.

Dekapaj ve cevherli zonun alınması çalışmaları için hazırlanan patlatma dizaynları aşağıda ayrı ayrı verilmiştir.

Patlatma Tekniği ve Detayları

Patlatma dizaynı; alınacak malzemenin miktarına, basamakların durumuna, kalınlığına, çatlak sisteminin ve gevşetilecek bloğun durumuna, patlatma alanı çevresinde bulunan hassas yapıların (bina, köprü vb.) uzaklığına bağlı olarak değişmektedir.

Açık ocak patlatmalarının büyük bir kısmı basamak patlatması şeklinde yapılmaktadır.

Serbest yüzeye (aynaya) paralel olarak açılan dik veya dike yakın patlatma, patlatma deliklerinin patlayıcı ile şarj edilerek patlatılması basamak patlatması olarak adlandırılır.

Basamak patlatmasının yapıldığı yerler; kömür ve metalik madenlerinin üretim ve dekapaj çalışmaları, taş ocaklarında, çimento ve kireç fabrikalarının hammadde ocaklarında, baraj ve otoyol çalışmalarıdır.

Basamak patlatma verimini etkileyen birçok parametre vardır. Bir kısım parametreler kontrol edilebilir. Bu parametreler değiştirilerek patlatma performansına etki edebilir. Bazı parametreler ise kontrol edilemezler. Kontrol edilemeyen parametrelerin değiştirilmesi mümkün değildir.

Kontrol edilemeyen parametreler;

· Kayacın jeolojik yapısı

· Patlatma deliğinin yapısı

· Kullanılan patlayıcı maddenin özellikleri

· Patlatma alanının fiziksel koşulları

· Su seviyesidir.

Kontrol edilebilen parametreler ise aşağıda projeye uygun olarak tasarlanmıştır.

Faaliyet alanında yapılacak delme-patlatma işlemi sırasıyla; Wagon-Drill ile deliklerin delinmesi, ANFO’nun hazırlanması, sıkılanması ve patlatılması aşamalarından oluşmaktadır.

Ocak sahasında gerçekleştirilecek patlatmalar uzman kişiler (belgeli ateşleyiciler/lisanslı firmalar) tarafından polis/jandarma nezaretinde yapılacaktır. Patlatma esnasında her türlü çevre emniyeti alınacak, tüm saha çevresine gerekli ikaz levhaları asılacak ve patlatma yapılmadan önce siren ile uyarı yapılacaktır. İşletmede 24.12.1973 tarih ve 14752 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler” hakkındaki tüzük hükümlerine uyulacaktır.

Patlayıcı madde kullanımı “Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi Ve Benzerlerinin Üretim İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul Ve Esasları”na ilişkin 12.11.2004 tarih ve 25641 sayılı Resmi

(13)

12

Gazetede yayınlanan Tüzük hükümlerine uygun olarak yapılacaktır.

Faaliyet alanında patlayıcı madde olarak ANFO (%92 amonyumnitrat, %8 fuel oil karışımı) diye adlandırılan Amonyum Nitrat ve Motorin karışımından oluşan madde kullanılacaktır. Bu patlayıcı jelatinit tipi dinamit ve milisaniye gecikmeli kapsüller yardımıyla patlatılacaktır. Patlatma işlemleri sırasında kullanılacak olan patlayıcılar patlatma işleminin yapılacağı zamanlarda ve bir patlatma için gerekli olacak miktarda temin edilecek olup, faaliyet sahası sınırları içerisinde patlayıcı madde depolanmayacaktır.

Şekil- 1. Patlatma Delik Dizaynı

Tablo- 1.Patlatma Deliği Şarj Yoğunluğu (kg/m)

DELİK ÇAPI PATLAYICI MADDE YOĞUNLUĞU

Inch mm 0,80 0,82 0,90 0,95 1,00 1,10 1,15

1 ¼ 31,7 0,64 0,65 0,71 0,76 0,79 0,88 0,91 1 3/8 34,9 0,77 0,79 0,86 0,91 0,95 1,06 1,10 1 ½ 38,1 0,91 0,94 1,03 1,09 1,15 1,25 1,31 1 5/8 41,2 1,07 1,10 1,21 1,26 1,34 1,47 1,53 1 ¾ 44,4 1,24 1,28 1,40 1,47 1,55 1,71 1,79 2 50,8 1,62 1,67 1,83 1,92 2,02 2,23 2,34 2 ¼ 57,1 2,05 2,10 2,31 2,44 2,56 2,83 2,95 2 ½ 63,5 2,53 2,60 2,86 3,01 3,17 3,48 3,65 2 ¾ 69,8 3,07 3,14 3,45 3,65 3,84 4,21 4,40 3 76,2 3,65 3,73 4,11 4,33 4,55 5,01 5,24 3 ½ 88,9 4,97 5,09 5,58 5,89 6,20 6,83 7,14 4 101,6 6,49 6,65 7,29 7,71 8,11 8,11 8,91 4 ¼ 107,9 7,32 7,50 8,24 8,69 9,15 10,07 10,52 Kaynak: TMMOB Maden Mühendisleri Odası, Ankara, 1999

Delik Taban

Basamak Yüksekliği

Delik Çapı

Sıkılama

Kolon Şarjı

Dip Şarj

Toplam Şarj

Delik Yüksekliği

Dilim Kalınlığı (B_max)

Delikler Arası Mesafe

(14)

13

Dekapaj Malzemesinin Alınması İçin Patlatma Dizaynı

Üretim çalışmaları esnasında yılda yaklaşık 2.217.132 ton (821.160 m³) dekapaj oluşacaktır.

Patlatma dizaynına esas olan üretim kapasiteleri ve çalışma zamanlarına ilişkin bilgiler aşağıda verilmiştir (Çalışma Süreleri: Yıl/12 ay, Yıl/312 gün, Ay/ 26 gün, Gün/2 vardiya, Vardiya/8 saat).

Yıllık Dekapaj

Miktarı Aylık Dekapaj

Miktarı Günlük Dekapaj

Miktarı Saatlik Dekapaj Miktarı 821.160 m³ 68.430 m³ 2.632 m³ 164,5 m³ 2.217.132 ton 184.761 ton 7.106 ton 444 ton

*( Dekapaj malzemesinin yoğunluğu ortalama 2,7 ton/m³ olarak kabul edilmiştir).

Delik Çapı (R): Patlatılacak kaya yapılarının içerisine patlayıcı madde yerleştirmenin en verimli yolu kaya yapılarına delik delmektir. Delinecek deliklerinin çaplarının seçimini patlatılacak kayacın özellikleri, patlatma sonrası istenen parça boyutu, basamak yüksekliği ve delme maliyeti etkiler. Genelde açık işletmelerde delik çapları 50 mm ile 450 mm arasında değişir.

Delme-patlatma dizaynında delik çapı 3^1/2inç (88,9 mm) alınmıştır.

Şarj Konsantrasyonu (Lb): Şarj konsatrasyonu (lb), 88,9 mm delik çapı ve 0,82 gr/cm³ patlayıcı madde yoğunluğuna göre 5,09 kg/m olarak seçilmiştir (Bkz. Tablo-1).

Dilim Kalınlığı (Bmax): Dilim kalınlığı, delik merkezinden aynaya olan en kısa mesafedir. Dilim kalınlığı küçük seçilirse, basınç çatlakları aynaya kadar ulaşır ve gazlar bu çatlaklardan sızar, dolayısıyla enerjilerini tam kullanamazlar. Dilim kalınlığı büyük seçildiğinde ise, patlayıcı maddenin hareket ettirmesi gereken kütle daha büyüktür. Bu durumda kırılma yetersiz olacağı gibi, enerji dalgası geriye etki ederek aynanın düzensiz olmasına neden olacaktır.

Dilim Kalınlığı (Bmax)= 2,5 m olarak alınmıştır.

Delikler Arası Mesafe (B): Delikler arası mesafe aynaya paralel bir hat üzerindeki iki delik arasındaki uzaklıktır. Delikler arası mesafe Bmax değerinin 1-1,5 katı olarak alınır.

(Kaynak: Açık İşletmelerde Delme-Patlatma; A.Konuk, R.M.Göktan, O.Patir, A.Ü. Müh.

Mim. Fak. Yayınları, No:102)

Delikler Arası Mesafe (B)= 1,5 x Bmax = 1,5 x 2,5 = 3,75 m

Basamak Yüksekliği (K): Basamak yüksekliği işletmenin çalışma yaptığı projelendirilmiş olan ayna yüksekliğidir. Basamak yüksekliği tespit edilirken çalışan makinelerin özelliklerine, delik delme makinesinin özelliklerine, patlatma sonrası oluşacak malzemenin kullanım alanına dikkat edilmelidir.

Patlatma için delik delen delici makinelere optimum verimle çalıştıkları bir derinlik önerilir. Bu derinlik gereğinden kısa tutulduğunda delici makinelerden tam verim alınmamış

(15)

14

olur. Deliğin fazla derin olması halinde delme hızının düşmesi, delgi ve patlayıcı madde doldurma hatalarında artış olur.

Normal patlatmalarda kural olarak basamak ayna yüksekliğinin dilim kalınlığının en az 2,5, en fazla 6 katı alınması doğru bir seçimdir.

6 x Bmax ≥ K ≥2,5 x Bmax olmalıdır.

6 x 2,5 m ≥ K ≥ 2,5 x 2,5 m 15 m ≥ K ≥ 6,25 m

Basamak yüksekliğinin 6,25 m ile 15 m arasında olması gerekmektedir. Bu doğrultuda basamak yüksekliği 10 m olarak seçilmiştir.

Delik Taban Payı (u): Basamaklara delinen delikler tam basamak yüksekliğinde delinirse kırılmanın tam 90 derece olmaması nedeni ile tabanda tırnak denilen sert bir kısım kalacaktır. Bu ise yükleyici ve kazıcı makineler için istenmeyen bir olaydır. Bu nedenle delikler, aynayı tam tabandan kesecek gibi biraz derin delinir. Bu fazlalığa da taban payı denir.

Uygulamalarda delik boyunun, basamak yüksekliğinin % 10 fazlası kadar olması gerektiği saptanmıştır.

Delik Taban Payı (u)= Basamak Yüksekliği (K) x 0,1 Delik Taban Payı (u)= 10 m x 0,1 = 1 m

Delik Yüksekliği (H): Toplam delik derinliği basamak yüksekliği ile dip delginin toplamıdır. Basamak patlatmalarında mutlaka uygulanmalıdır.

Delik Boyu (H)= Basamak Yüksekliği (K) + Delik Taban Payı (u) Delik Boyu (H)= 10 m + 1 m = 11 m

Sıkılama (h0): Delik içerisine patlayıcı konulduktan sonra kalan üst bölümün delikten çıkan malzeme veya özel tıkaç malzemeleri ile (belirli boyutlarda kırılmış mıcır) kapatılması işlemine sıkılama denir. Sıkılama işlemi, patlayıcının enerjisini kayaya yönlendirmek için uygulanan bir işlemdir. İyi bir şekilde yapılmış sıkılama ile patlatma verimliliği artar. Küçük sıkılama, gazların kaçmasına, kaya fırlamalarına, hava şokuna ve patlamanın veriminin düşmesine neden olur. Büyük sıkılama ise kolon şarjının üzerindeki kayanın zayıf parçalanmasına yol açar.

Sıkılama kadar sıkılama mesafesi de önemlidir. Sıkılama mesafesi delik içerisinde patlayıcı madde konmayan kısımdır. Uygulamalarda en yaygın sıkılama mesafesi yük miktarı kadardır. Delik boyunun 1/3 ü kadarı sıkılama mesafesi olarak alınır. Uygun alınan sıkılama mesafesi daha düşük hava şoklarının oluşmasına, yüksek verime ve daha emniyetli bir çalışma ortamının oluşmasına sebep olur.

h0= H x 1/3

h0= 11 m x 1/3= 3,6 m

(16)

15

Şarj Boyu (Dy): Pratik olarak hesaplamalarda aşağıdaki formül kullanılır.

Dy= 1,45 x Lb

Dy= 1,45 x 5,09 = 7,4 m

Delik Düzeni: Uygulamada delikler genellikle sıralı (kare), şeş-beş ve İsveç düzeninde delinmektedir.

Patlatma işlemi için 88,9 mm çap ve 11 m boyunda delikler açılacaktır. İki delik arası mesafe 3,75 m, delik sırası aralarındaki mesafe 3,75 m olacak şekilde delikler delinecektir.

Şekil- 2.Şeş-Beş Delik Dizaynı

Bir Delikten Alınacak Malzeme Miktarı (V):

V = Bmax x B x K =2,5 m x 3,75 m x 10 m V = 93,75 m³(253 ton)

Yıllık Üretim İçin Delinecek Toplam Delik Sayısı (D):

D(Yıllık) = 821.160 m³/yıl / 93,75 m³/delik D(Yıllık) = 8.759 m delik /yıl

Yukarıda verilmiş olan patlatma dizaynı doğrultusunda yıllık kapasitenin sağlanması için ortalama iki günde bir patlatma yapılması ve bir patlatmada 56 delik patlatılması planlanmaktadır.

Kullanılan Patlayıcı Maddenin Cinsi ve Miktarı: Mutlaka delik yapısına ve kayacın cinsine uygun bir patlayıcı seçilmelidir. Delik içerisinde su varsa uygulamada suya dayanıklı bir patlayıcı seçilmeli. Daha iyi bir taban kesmesi ve daha iyi kazı yükleme verimi sağlamak için tabanda kayaç yapısına da uygun olarak daha güçlü patlayıcı madde kullanılmalıdır.

Faaliyet kapsamında bir deliğin patlatılması için 48 kg ANFO kullanılacaktır.

Elektrikli Kapsül Ateşleme

Yönü 3,75 m

3,75 m

2,5 m

(17)

16

Bir delikte kullanılan 48 kg ANFO’nun ateşlenmesi için; 2 kg dinamit, 2 adet elektrikli kapsül kullanılacaktır. Bir patlatmada toplam 56 delik patlatılacak olup;

Dinamit miktarı : 56 x 2 kg = 112 kg Kapsül miktarı : 56 x 2 adet = 112 adet ANFO miktarı : 56 x 48 kg = 2.688 kg

Tablo- 2. Patlatma Bilgileri

PARAMETRELER DEĞERLER

R Delik çapı (mm) 89 mm

Bmax Dilim kalınlığı (m) 2,5m

K Basamak yüksekliği (m) 10 m u Delik taban payı (m) 1 m

H Delik boyu (m) 11 m

B Delikler arası uzaklık (m) 3,75 m h0 Sıkılama boyu (m) 3,6 m

Dy Şarj boyu 7,4 m

Lb Şarj (Anfo) konsantrasyonu (kg/m) 5,09 kg/m

d Anfo yoğunluğu 0,82 gr/cm³

V Bir delikten alınacak malzeme miktarı 93,75 m³(253 ton) D Bir patlatmada patlatılacak delik sayısı 56 adet

D (_Yıllık) Bir yılda patlatılacak delik sayısı 8.736 adet

V(Patlatma) Bir patlatmada elde edilecek malzeme miktarı 5.250 m³(14.168 ton)

N(Aylık) Aylık Patlatma Sayısı 13 patlatma

N(Yıllık) Yıllık Patlatma Sayısı 156 patlatma

D(Anfo) Bir delik için kullanılacak ANFO miktarı 48 kg

D(Jelatinit) Bir delik için kullanılacak dinamit miktarı 2 kg

D(E. Kapsül) Bir delik için kullanılacak kapsül miktarı 2 adet

Z_(Delik) Bir delik için kullanılacak toplam patlayıcı miktarı 50 kg

P(Anfo) Bir patlatmada kullanılacak ANFO miktarı 2.688 kg

P(Jelatinit) Bir patlatmada kullanılacak dinamit miktarı 112 kg

P(E. Kapsül) Bir patlatmada kullanılacak kapsül miktarı 112 adet

Y(Anfo) Yıllık kullanılacak ANFO miktarı 419.328 kg (419 ton)

Y(Jelatinit) Yıllık kullanılacak dinamit miktarı 17.472 kg

Y(E. Kapsül) Yıllık kullanılacak kapsül miktarı 17.472 adet

Cevher Üretimi İçin Patlatma Dizaynı

Yukarıda da belirtildiği gibi kapasite artışı sonrası proje kapsamında yılda 1.200.000 ton/yıl (410.582 m³/yıl) cevher kazısı yapılması planlanmaktadır.

Patlatma dizaynına esas olan üretim kapasiteleri ve çalışma zamanlarına ilişkin bilgiler aşağıda verilmiştir (Çalışma Süreleri: Yıl/12 ay, Yıl/312 gün, Ay/ 26 gün, Gün/2 vardiya, Vardiya/8 saat).

Yıllık Kazı Miktarı

Aylık Kazı Miktarı

Günlük Kazı Miktarı

Saatlik Kazı Miktarı

410.582 m³ 34.215,2 m³ 1.316 m³ 82,2 m³ 1.200.000 ton 100.000 ton 3.846 ton 240,4 ton

(Ortalama yoğunluk:2,9 ton/m³ olarak alınmıştır.)

(18)

17

Delik Çapı (R): Delme-patlatma dizaynında delik çapı 2^1/2 inç (63,5 mm) alınmıştır.

Şarj Konsantrasyonu (Lb): Şarj konsatrasyonu (lb), 63,5 mm delik çapı ve 0,82 gr/cm³ patlayıcı madde yoğunluğuna göre 2,60 kg/m olarak seçilmiştir (Bkz. Tablo-1).

Dilim Kalınlığı (Bmax):

Dilim Kalınlığı (Bmax)= 2 m olarak kabul edilmiştir.

Delikler Arası Mesafe (B):

Delikler Arası Mesafe (B)= 1,5 x Bmax = 1,5 x 2 = 3 m Basamak Yüksekliği (K):

6 x Bmax ≥ K ≥ 2,5 x Bmax olmalıdır.

6 x 2 ≥ K ≥2,5 x 2 12 ≥ K ≥ 5

Basamak yüksekliğinin 5 m ile 12 m arasında olması gerekmektedir. Bu doğrultuda basamak yüksekliği 5 m olarak seçilmiştir.

Delik Taban Payı (u):

Delik Taban Payı (u)= Basamak Yüksekliği (K) x 0,1 Delik Taban Payı (u)= 5 m x 0,1 = 0,5 m

Delik Yüksekliği (H):

Delik Boyu (H)= Basamak Yüksekliği (K) + Delik Taban Payı (u) Delik Boyu (H)= 5 m + 0,5 m = 5,5 m

Sıkılama (h0):

h0= H x 1/3

h0= 5,5 m x 1/3= 1,8 m Şarj Boyu (Dy):

Dy= 1,45 x Lb

Dy= 1,45 x 2,60 = 3,7 m

Delik Düzeni: Patlatma işlemi için 63,5 mm çap ve 5,5 m boyunda delikler açılacaktır.

İki delik arası mesafe 3 m, delik sırası aralarındaki mesafe 3 m olacak şekilde delikler delinecektir.

(19)

18

Şekil- 3. Şeş-Beş Delik Dizaynı (Cevher Üretimi için)

Bir Delikten Alınacak Malzeme Miktarı (V):

V = Bmax x B x K= 2 m x 3 m x 5 m V = 30 m³(87 ton)

Yıllık Üretim İçin Delinecek Toplam Delik Sayısı (D):

D(Yıllık) = 410.582m³/yıl / 30 m³/delik D(Yıllık) = 13.686 delik /yıl

Yukarıda verilmiş olan patlatma dizaynı doğrultusunda yıllık tüvenan cevher üretim kapasitenin sağlanması için ortalama iki günde bir patlatma yapılması ve bir patlatmada 88 delik patlatılması planlanmaktadır.

Kullanılan Patlayıcı Maddenin Cinsi ve Miktarı: Proje kapsamında tüvenan cevherin alınması çalışmalarında bir deliğin patlatılması için 35 kg ANFO kullanılacaktır.

Bir delikte kullanılan 35 kg ANFO’nun ateşlenmesi için; 2 kg dinamit, 1 adet elektrikli kapsül kullanılacaktır. Bir patlatmada toplam 88 delik patlatılacak olup;

Dinamit miktarı : 88 x 2 kg = 176 kg Kapsül miktarı : 88 x 1 adet = 88 adet ANFO miktarı : 88 x 35 kg = 3.080 kg

Elektrikli Kapsül Ateşleme

Yönü 3 m

3 m

2 m