RAPORU HAZIRLAYAN KURUM
Tel: 0.236.238 79 38 www.mimmuhendislik.com
Manisa, Ağustos 2013
DLBA GIDA HAYVANCILIK İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
YARKA VE YUMURTA TAVUKÇULUĞU YETİŞTİRME TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI
PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI
MANİSA İLİ, TURGUTLU İLÇESİ, MUSACALI KÖYÜ, K19-C4-1C PAFTA, 1364 PARSEL
ÇED Başvuru Dosyası X ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu
PROJE SAHİBİNİN ADI DLBA Gıda Hayvancılık İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.
ADRESİ Koşukavak Mah. 4226 Sokak No:55/A Altındağ Bornova/İZMİR VERGİ NUMARASI Ege VD: 302 050 3669
TELEFON NUMARASI 0.232.251 68 81 FAKS NUMARASI 0.232.258 01 96
PROJENİN ADI Yarka ve Yumurta Tavukçuluğu Yetiştirme Tesisi Kapasite Artışı Projesi PROJENİN BEDELİ 9.900.000 TL
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ
İLİ: MANİSA
İLÇESİ: TURGUTLU KÖYÜ: MUSACALI MEVKİİ: -
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI (ZONE)
PAFTA NO: K19-C4 ARAZİ ALANI: 63.545 m2 KAPALI ALAN:
18.991,48 m2
DATUM : WGS-84 DATUM ED-50
TÜRÜ : DERECE.KESİR T RÜ UTM 6 D RECE
AYRAÇ : : AYRAÇ :
DOM : 27 DOM 27
ZON : 35 ZON 35
ELEMAN
SIRASI : ENLEM -BOYLAM ELEMAN
SIRASI SAĞA-YUKARI
38.57480060:27.80229710 38.57396410:27.80351240 38.57331400:27.80407660 38.57244370:27.80472510 38.57288570:27.80607150 38.57144980:27.80405520 38.57084860:27.80324300 38.57135590:27.80296240 38.57153210:27.80317270 38.57280850:27.80242450 38.57458410:27.80115380
569935.0000:4270077.5600 570041.6700:4269985.6600 570091.4500:4269913.9500 570148.7900:4269817.8700 570265.6500:4269867.9500 570091.4000:4269707.0700 570021.2300:4269639.7400 569996.2900:4269695.8200 570014.4400:4269715.5300 569948.0200:4269856.6000 569835.6100:4270052.6700
PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ
KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT
SEKTÖRÜ)
SEKTÖRÜ: TARIM, ORMAN, SU KÜLTÜRÜ VE GIDA ALT SEKTÖRÜ: MADDE 20
a) Tavuk veya piliç yetiştirme tesisleri (Bir üretim periyodunda 60.000 adet ve üzeri tavuk, 85.000 adet ve üzeri piliç veya eş değeri diğer kanatlılar)
RAPORU HAZIRLAYAN
KURULUŞUN ADI MİM Mühendislik & Danışmanlık San. ve Tic. Ltd. Şti.
ADRESİ Merkez Efendi Mah. 8 Eylül Cad. No:173/4 MANİSA YETERLİK BELGE NO 23
TELEFON NUMARASI 90-(0)-236-238.7938 FAKS NUMARASI 90-(0)-236-238.4900
WEB ADRESİ www.mimmuhendislik.com www.mimconsulting.eu E-POSTA ADRESİ info@mimmuhendislik.com
RAPOR SUNUM TARİHİ
(GÜN,AY,YIL) 12.08.2013
X EK-1 EK-2
İÇİNDEKİLER DİZİNİ:
BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE GAYESİ ... 7
I.1.PROJEKONUSUYATIRIMINTANIMI,ÖMRÜ,HİZMETMAKSATLARI,ÖNEMVE GEREKLİLİĞİ ... 7
I.1.1. Projenin Tanımı ... 7
I.1.2. Projenin Ömrü ... 34
I.1.3. Projenin Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği ... 34
I.2.PROJENİNFİZİKSELÖZELLİKLERİNİN,İNŞAATVEİŞLETMESAFHALARINDA KULLANILACAKARAZİMİKTARIVEARAZİNİNTANIMLANMASI ... 39
I.3.ÖNERİLENPROJEDENKAYNAKLANABİLECEKÖNEMLİÇEVRESELETKİLERİNGENEL OLARAKAÇIKLANMASI(SU,HAVA,TOPRAKKİRLİLİĞİ,GÜRÜLTÜ,TİTREŞİM,IŞIK,ISI, RADYASYONVEBENZERİ)... 41
I.3.1. Su Kirliliği ... 41
I.3.2. Hava Kirliliği ... 42
I.3.3. Toprak Kirliliği... 42
I.3.4. Gürültü ve Titreşim Kirliliği ... 43
I.3.5. Katı Atık Kirliliği ... 43
I.4.YATIRIMCITARAFINDANARAŞTIRILANANAALTERNATİFLERİNBİRÖZETİVE SEÇİLENYERİNSEÇİLİŞNEDENLERİNİNBELİRTİLMESİ ... 44
BÖLÜM II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU ... 44
II.1.PROJEYERİVEALTERNATİFALANLARINMEVKİİ,KOORDİNATLARI,YERİTANITICI BİLGİLER ... 44
BÖLÜM III. PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ ... 47
III.1.ÖNERİLENPROJENEDENİYLEKİRLENMESİMUHTEMELOLANÇEVRENİN;NÜFUS, FAUNA,FLORA,JEOLOJİKVEHİDROJEOLOJİKÖZELLİKLER,DOĞALAFETDURUMU, TOPRAK,SU,HAVA,(ATMOSFERİKKOŞULLAR)İKLİMSELFAKTÖRLER,MÜLKİYET DURUMU,MİMARİVEARKEOLOJİKMİRAS,PEYZAJÖZELLİKLERİ,ARAZİKULLANIM DURUMU,HASSASİYETDERECESİ(EK-VDEKİDUYARLIYÖRELERLİSTESİDEDİKKATE ALINARAK)VEYUKARIDAKİFAKTÖRLERİNBİRBİRİARASINDAKİİLİŞKİLERİDE İÇERECEKŞEKİLDEAÇIKLANMASI ... 47
III.1.1. Nüfus ... 47
III.1.2. Flora-Fauna ... 50
III.1.3. Jeolojik Özellikler ... 65
III.1.4. Hidrojeolojik ve Hidrolojik Özellikler ... 65
III.1.5. Doğal Afet Durumu ve Depremsellik ... 70
III.1.6. Toprak Özellikleri ... 74 YASAL UYARI:
Raporun tamamı ya da bir bölümü, 4110 sayılı Yasa ile değişik 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca, MİM Mühendislik ve Danışmanlık Ltd. Şti.’nin yazılı izni olmadıkça; hiçbir şekil ve yöntemle sayısal ve/veya elektronik ortamda çoğaltılamaz, kopya edilmez, çoğaltılmış nüshaları yayınlanamaz, ticarete konu edilemez, elektronik yöntemlerle iletilemez, satılamaz, kiralanamaz, amacı dışında kullanılamaz ve kullandırılamaz.
Copyright 2013
III.1.7. Su Durumu ... 74 III.1.8. Hava (atmosferik koşullar) İklimsel Faktörler ... 75 III.1.9. Mülkiyet Durumu ... 83 III.1.10. Koruma Alanları ve Hassasiyet Dereceleri (Milli parklar, Tabiat parkları, Sulak alanlar, Tabiat anıtları, Tabiat koruma alanları, Yaban hayatı koruma alanları, Yaban hayvanı yetiştirme alanları, Kültür varlıkları, Tabiat varlıkları, Sit ve koruma alanları, Boğaziçi kanununa göre koruma altına alınan alanlar, Biyogenetik rezerv alanları, Biyosfer rezervleri, Özel çevre koruma bölgeleri, İçme ve kullanma su kaynakları ile ilgili koruma alanları, Turizm bölgeleri ve Koruma altına alınmış diğer alanlar) ... 83
BÖLÜM IV. PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK
ÖNLEMLER ... 88
IV.1.ÖNERİLENPROJENİNAŞAĞIDABELİRTİLENHUSUSLARDANKAYNAKLANMASIOLASI
ETKİLERİNİNTANITIMI ... 88 IV.1.a. Proje İçin Kullanılacak Alan ... 88 IV.1.b. Doğal Kaynakların Kullanımı ... 88 IV.1.c. Kirleticilerin Miktarı, (Atmosferik Şartlar ile Kirleticilerin Etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması Ve Atıkların Minimizasyonu ... 89
IV.2.YATIRIMINÇEVREYEOLANETKİLERİNİNDEĞERLENDİRİLMESİNDEKULLANILACAK
TAHMİNYÖNTEMLERİNİNGENELTANITIMI ... 121
IV.3ÇEVREYEOLABİLECEKOLUMSUZETKİLERİNAZALTILMASIİÇİNALINMASI
DÜŞÜNÜLENÖNLEMLERİNTANITIMI ... 122
BÖLÜM V. HALKIN KATILIMI ... 122
V.1.PROJEDENETKİLENMESİMUHTEMELHALKINBELİRLENMESİVEHALKIN
GÖRÜŞLERİNİNÇEDÇALIŞMASINAYANSITILMASIİÇİNÖNERİLENYÖNTEMLER ... 122 V.2.GÖRÜŞLERİNEBAŞVURULMASIÖNGÖRÜLENDİĞERTARAFLAR ... 122 V.3.BUKONUDAVEREBİLECEĞİDİĞERBİLGİVEBELGELER ... 122
BÖLÜM VI. YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ ... 123 NOTLAR VE KAYNAKLAR ... 136 EKLER ... 138
TABLOLAR DİZİNİ:
TABLO 1PLANLANAN KAPASİTE VE KAPALI ALAN MİKTARLARI ... 9
TABLO 2LOHMANN IRKI TAVUKLARIN KÜMESLERDE SICAKLIK İHTİYACI ... 13
TABLO 3CİVCİVLERİN ÖZELLİKLERİ... 15
TABLO 4CİVCİVLERİN VÜCUT AĞIRLIĞI VE BESLEME PROGRAMI (CİVCİV +YARKA) ... 16
TABLO 5CİVCİV VE PİLİÇLERİN TİP VE YAŞLARIYLA SU TÜKETİM DEĞERLERİ (LİTRE/100ADET) ... 19
TABLO 6YETİŞTİRİLECEK YUMURTACI TAVUKLARIN HAFTALIK YEM TÜKETİMLERİ ... 30
TABLO 7KURULMASI PLANLANAN İŞLETMENİN KAPASİTESİ ... 31
TABLO 8ÜRETİMDE KULLANILMASI PLANLANAN HAMMADDE,KATKI VE YARDIMCI MALZEMELER ... 33
TABLO 9ÜRETİMDE KULLANILMASI PLANLANAN MAKİNE VE EKİPMANLAR ... 33
TABLO 10TÜRKİYE’DE YILLIK YETİŞTİRİLEN YUMURTA TAVUĞU SAYISI VE ÜRETİLEN YUMURTA MİKTARI 35 TABLO 11KURULMASI PLANLANAN İŞLETMEDE ÇALIŞACAK PERSONEL SAYISI ... 39
TABLO 12KAPASİTE ARTIŞI PLANLANAN İŞLETMEDE ULAŞILACAK KAPALI ALAN MİKTARI ... 40
TABLO 13KAPASİTE ARTIŞI PLANLANAN İŞLETMEDE ARAZİ KULLANIMLARI... 40
TABLO 141364NO’LU PARSELLERİN KOORDİNATLARI ... 44
TABLO 15MANİSA İLİ NÜFUS İSTATİSTİKLERİ (2012) ... 48
TABLO 16MANİSA İLİ NÜFUSU KADIN-ERKEK DAĞILIMI (2012) ... 49
TABLO 17MANİSA İLİ,YAŞ GRUBU VE CİNSİYETE GÖRE NÜFUS ... 49
TABLO 18IUCNKIRMIZI LİSTE KATEGORİLERİ -1994 ... 52
TABLO 19IUCNKIRMIZI LİSTE KATEGORİLERİ -2001 ... 53
TABLO 20PROJE ALANI VE YAKIN ÇEVRESİNDE TESPİT EDİLEN FLORA LİSTESİ ... 56
TABLO 21PROJE ALANI VE YAKIN ÇEVRESİNDE TESPİT EDİLEN FAUNA LİSTESİ ... 62
TABLO 22MANİSA İLİ YER ALTI SUYU REZERV VE KULLANIM DURUMU ... 70
TABLO 232000-2007YILLARI ARASI GEDİZ GRABENİNDE M≥4OLAN DEPREMLER ... 73
TABLO 24SALİHLİ MET.İST.AYLIK SICAKLIK DAĞILIMI TABLOSU (1970-2012) ... 75
TABLO 25SALİHLİ MET.İST.MEVSİMLİK SICAKLIK DAĞILIMI TABLOSU (1970-2012) ... 76
TABLO 26SALİHLİ MET.İST.AYLIK YAĞIŞ DAĞILIMI TABLOSU (1970-2012) ... 77
TABLO 27SALİHLİ MET.İST.MEVSİMLİK YAĞIŞ DAĞILIMI TABLOSU (1970-2012) ... 77
TABLO 28SALİHLİ MET.İST.AYLIK NEM DAĞILIMI TABLOSU (1970-2012) ... 78
TABLO 29SALİHLİ MET.İST.MEVSİMLİK NEM DAĞILIMI TABLOSU (1970-2012) ... 78
TABLO 30SALİHLİ MET.İST.AYLIK SAYILI GÜNLER DAĞILIMI TABLOSU (1970-2012)... 79
TABLO 31SALİHLİ MET.İST.MEVSİMLİK SAYILI GÜNLER DAĞILIMI TABLOSU (1970-2012) ... 79
TABLO 32SALİHLİ MET.İST.YÖNLERE GÖRE RÜZGÂRLARIN AYLIK ESME SAYILARI DAĞILIMI (1970-2012) 80 TABLO 33SALİHLİ MET.İST.YÖNLERE GÖRE RÜZGÂRLARIN MEVSİMLİK ESME SAYILARI DAĞILIMI ... 80
TABLO 34SALİHLİ MET.İST.YÖNLERE GÖRE RÜZGÂRLARIN AYLIK ORTALAMA ESME HIZLARI DAĞILIMI... 80
TABLO 35SALİHLİ MET.İST.YÖNLERE GÖRE RÜZGÂRLARIN MEVSİMLİK ORTALAMA ESME HIZLARI ... 81
TABLO 36SALİHLİ METEOROLOJİ İSTASYONU KUVVETLİ RÜZGÂRLI VE FIRTINALI GÜNLER DAĞILIMI ... 82
TABLO 371364NO’LU PARSELİN KOORDİNATLARI ... 88
TABLO 38TOZ HESAPLAMALARI İÇİN GEREKLİ VERİLER ... 90
TABLO 39HAFRİYATIN SÖKÜMÜ SIRASINDA ÇIKACAK TOZ MİKTARININ SAATLİK KÜTLESEL DEBİSİ ... 90
TABLO 40HAFRİYATIN ALINDIĞI YERDEN KAMYONA TAŞINMASI SIRASINDA ÇIKACAK TOZ MİKTARI ... 90
TABLO 41HAFRİYATIN EKSKAVATÖRDEN KAMYONA YÜKLENMESİ SIRASINDA ÇIKACAK TOZ MİKTARI ... 90
TABLO 42HAFRİYATIN ALINDIĞI YERDEN DOLGU ALANINA TAŞINMASI SIRASINDA ÇIKACAK TOZ ... 90
TABLO 43HAFRİYATIN DOLGU ALANINA BOŞALTILMASI SIRASINDA ÇIKACAK TOZ MİKTARI ... 90
TABLO 44ARAZİNİN HAZIRLANMASI AŞAMASINDA AÇIK ALANDA OLUŞACAK TOPLAM TOZ MİKTARI ... 91
TABLO 45ENDÜSTRİ TESİSLERİ İÇİN ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ SINIR DEĞERLERİ ... 98
TABLO 46BAZI MAKİNE VE EKİPMANIN MÜSAADE EDİLEN SES GÜCÜ DÜZEYİ SEVİYELERİ FORMÜLLERİ ... 98
TABLO 47PROJE ALANINDA KULLANILACAK MAKINE –EKIPMANLARIN ADETLERI VE MOTOR GÜÇLERI ... 99
TABLO 48PROJE ALANINDA MUHTEMEL GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI VE GÜRÜLTÜ DÜZEYLERI ... 100
TABLO 49MESAFELERE GÖRE İNŞAAT AŞAMASINDA OLUŞACAK ORTALAMA SES GÜCÜ DÜZEYI ... 104
TABLO 50MESAFELERE GÖRE ATMOSFERIK YUTUM DEĞERLERI ... 105
TABLO 51MESAFELERE GÖRE İNŞAAT AŞAMASINDA OLUŞACAK NET SES DÜZEYI ... 105
TABLO 52İNŞAAT AŞAMASINDA OLUŞACAK GÜRÜLTÜNÜN EN YAKIN YERLEŞIM YERINE ETKISI ... 106
TABLO 53TESİSTE KULLANILACAK EKİPMANLARIN SES GÜCÜ DÜZEYLERİ ... 108
TABLO 54EKİPMANLARIN SES GÜCÜNÜN MESAFE İLE DEĞİŞİMİ ... 108
TABLO 55EŞDEĞER GÜRÜLTÜNÜN MESAFE İLE DEĞİŞİMİ ... 109
TABLO 56ENDÜSTRİ TESİSLERİ İÇİN ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ SINIR DEĞERLERİ ... 110
TABLO 57EVSEL ATIK SULARDA KİRLETİCİLER VE ORTALAMA KONSANTRASYONLARI ... 111
TABLO 58İŞLETME AŞAMASINDA PLANLANAN SU TÜKETİMİ ... 113
TABLO 59İŞLETME AŞAMASINDA OLUŞACAK ATIKSU MİKTARI ... 113
TABLO 60TAVUKLARIN ÜRETTİKLERİ GÜBRE MİKTARLARI ... 117
TABLO 61PROJE KAPSAMINDA OLUŞACAK ATIKLAR VE BERTARAF ŞEKİLLERİ ... 132
ŞEKİLLER DİZİNİ:
ŞEKİL 11364NO'LU PARSELİN UYDU FOTOĞRAFI ... 9ŞEKİL 2YARKA YETİŞTİRME İŞLETMESİ PROSES İŞ AKIM ŞEMASI ... 10
ŞEKİL 3ÖRNEK KÖMÜR YAKITLI SICAK HAVA KAZANI ... 13
ŞEKİL 4TESİSTE KULLANILACAK HAVALANDIRMA SİSTEMİNİN ÖRNEK BİR UYGULAMASI ... 15
ŞEKİL 5TESİSTE KULLANILACAK FANLAR (SOL) VE KOKU İNDİRGEME SİSTEMİNİN ÖRNEK BİR UYG ... 15
ŞEKİL 6YUMURTA TAVUĞU YETİŞTİRME PROSESİ İŞ AKIM ŞEMASI ... 22
ŞEKİL 7ÖRNEK KAFES GÖZLERİ ... 25
ŞEKİL 8ÖRNEK YEMLEME SİSTEMİ ... 25
ŞEKİL 9ÖRNEK SU İÇME SİSTEMİ ... 26
ŞEKİL 10ÖRNEK GÜBRE SEVK SİSTEMİ ... 27
ŞEKİL 11ÖRNEK OTOMATİK YUMURTA TOPLAMA SİSTEMİ ... 27
ŞEKİL 12ÖRNEK YUMURTA TASNİF VE DİZME MAKİNESİ ... 31
ŞEKİL 13TÜRKİYE’DE YILLARA GÖRE YUMURTA TAVUĞU SAYISI VE YUMURTA ÜRETİMİ ... 35
ŞEKİL 14TÜRKİYE KANATLI YOĞUNLUĞU HARİTASI ... 36
ŞEKİL 15TÜRKİYE’DE BÖLGELERE GÖRE YUMURTA ÜRETİMİ DAĞILIMI ... 36
ŞEKİL 16EGE BÖLGESİNDE YILLARA GÖRE YUMURTA ÜRETİMİ DEĞİŞİMİ ... 37
ŞEKİL 17MANİSA VE İLÇELERİNDE YUMURTA TAVUĞU SAYISI VE YUMURTA ÜRETİM MİKTARLARI ... 38
ŞEKİL 18FAALİYET ALANININ TÜBİVESSİSTEMİNDEKİ YERİ ... 51
ŞEKİL 19IUCNKIRMIZI LİSTE KATEGORİLERİ -1994 ... 53
ŞEKİL 20IUCNKIRMIZI LİSTE KATEGORİLERİ –2001 ... 53
ŞEKİL 21TÜRKİYE FİTOCOĞRAFİK HARİTASI ... 55
ŞEKİL 22FAALİYET ALANI VE ÇEVRESİNİN HİDROJEOLOJİ HARİTASI ... 68
ŞEKİL 23HİDROJEOLOJİ HARİTASI LEJANTI ... 69
ŞEKİL 24TÜRKİYE HEYELAN ENVANTERİ HARİTASI-İZMİR PAFTASI VE LEJANTI ... 71
ŞEKİL 25BÖLGENİN DİRİ FAY HARİTASI ... 73
ŞEKİL 26DSİYÜZEY SULARI HARİTASI ... 74
ŞEKİL 27SALİHLİ MET.İST.AYLIK SICAKLIK DAĞILIMI GRAFİĞİ (1970-2012) ... 76
ŞEKİL 28SALİHLİ MET.İST.AYLIK YAĞIŞ DAĞILIMI GRAFİĞİ (1970-2012) ... 77
ŞEKİL 29SALİHLİ MET.İST.AYLIK NEM DAĞILIMI GRAFİĞİ (1970-2012) ... 78
ŞEKİL 30SALİHLİ MET.İST.AYLIK SAYILI GÜNLER DAĞILIMI GRAFİĞİ (1970-2012) ... 79
ŞEKİL 31SALİHLİ MET.İST.YÖNLERE GÖRE RÜZGÂRLARIN YILLIK ESME SAYILARI DAĞILIMI (1970-2012) 81 ŞEKİL 32SALİHLİ MET.İST.YÖNLERE GÖRE RÜZGÂRLARIN YILLIK ORT.HIZLARI DAĞILIMI (1970-2012) ... 82
ŞEKİL 33PROJE ALANININ AVA YASAK SAHAYA OLAN MESAFESİ ... 84
ŞEKİL 34KAYNAKTAN UZAKLIĞA BAĞLI OLARAK KOKU YOĞUNLUĞUNDAKİ AZALMA ... 93
ŞEKİL 35BÖLGEDEKİ HÂKİM RÜZGÂR YÖNÜ ... 96
ŞEKİL 36FAALİYET ALANI İLE AKKÖY VE MUSACALI KÖYLERİ ARASINDAKİ MESAFE ... 97
ŞEKIL 37İNŞAAT AŞAMASINDA NET GÜRÜLTÜNÜN MESAFE İLE DEĞIŞIMI ... 107
ŞEKİL 38EŞDEĞER GÜRÜLTÜNÜN MESAFE İLE DEĞİŞİMİ ... 109
BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE GAYESİ
I.1. PROJE KONUSU YATIRIMIN TANIMI, ÖMRÜ, HİZMET MAKSATLARI, ÖNEM VE GEREKLİLİĞİ
I.1.1. Projenin Tanımı
DLBA Gıda Hayvancılık İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.1, uluslararası bir firma olan DLBA Company’ nin bir kolu olarak Yumurta Tavukçuluğu sektöründe faaliyet göstermek üzere Mayıs 2012’de İzmir’de kurulmuştur.
Firma bu amaçla Bora ÖZEN’e ait olan ve Manisa ili, Turgutlu ilçesi, Musacalı Köyü, K19-C4-1C Pafta, 1364 nolu parsel üzerinde 63.545 m2’lik alanda, 1395 m2 büyüklüğünde 1 adet kümeste faaliyetine başlayacak olan 50.400 adet/dönem kapasiteli Yumurta Üretim İşletmesi’ni devir almıştır.
Yatırım ile ilgili kuruluş çalışmaları 2012 yılında başlamış olup Bora ÖZEN tarafından faaliyetin çevreye olası etkilerinin değerlendirilmesi amacıyla Proje Tanıtım Dosyası hazırlatılmıştır. Kuruluş çalışmaları devam eden 50.400 adet/dönem kapasiteli Yumurta Üretim İşletmesi için Bora ÖZEN adına Manisa İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü 15.02.2013 tarih ve 13 no ile “ÇED Gerekli Değildir Kararı” vermiştir. (EK- 11)
Faaliyet sahibi kuruluş çalışmaları devam eden işletmeyi 2013 yılı Mayıs ayında devralmış ve konu ile ilgili olarak Manisa İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğüne başvurmuş ve daha önce hazırlanmış olan Proje Tanıtım Dosyasında yer alan hususlara uyulacağına dair taahhütname vermiştir. Manisa İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü 13.06.2013 tarih ve 5571 sayılı cevabi yazısında daha önce verilen “ÇED Gerekli Değildir” kararının geçerliliğini korumakta olduğunu, faaliyet ile ilgili kapasite artışı, unvan ve/veya proses değişikliği planlanması durumunda müdürlüğe başvurularak verilecek karara göre hareket edilmesini istemiştir. Anılan görüş yazısı EK-11’de verilmektedir.
DLBA Gıda, 50.400 adet/dönem kapasiteli Yumurta Tavukçuluğu Yetiştirme işletmesinin kapasitesini artırıp yarka yetiştirme kümesleri de ilave ederek toplam 208.800 adet/dönem Yarka ve 816.480 adet/dönem Yumurta Tavukçuluğu Yetiştirme işletmesine dönüştürmeyi planlamıştır.
Planlanan Yarka ve Yumurta Tavukçuluğu Yetiştirme Tesisi toplam 1.025.280 adet/dönem kapasiteli olacaktır.
Mevcut durumda işletmede kuruluş çalışmaları devam eden ve ÇED Gerekli Değildir Kararı alınan 1395 m2 alana sahip 1 adet kümes, 237,16 m2 büyüklüğünde yem ünitesi, 816 m2 depo, 268 m2 iki katlı idari bina ve bir adet 68,32 m2 büyüklüğünde bakıcı evi için Manisa İl Özel İdaresinden 03.06.2013 tarih ve 2013/54 ruhsat no ile Yapı Ruhsatları alınmış inşaat çalışmalarına başlanmıştır. Anılan Yapı Ruhsatları EK-10’da verilmiştir.
Proje sahibi, daha önce izin alınan 50.400 adet kapasiteli kümeste gözlerde bakılan hayvan sayısını 5 adetten 9 adede çıkararak bu kümesin kapasitesini 90.720 adede çıkarmayı planlamaktadır. İşletmeye ilave olarak her biri 103.680 adet/dönem kapasiteli 7 adet yumurta tavuğu yetiştirme kümesi, 2 adet her biri 104.400 adet/dönem kapasiteli yarka yetiştirme kümesi yapılması planlanmaktadır. İşletmeye ayrıca 2.000 m2 yumurta toplama odası, 200 m2 gözlem odası, 100 m2 iki katlı bakıcı evi ilave edilmesi planlanmaktadır.
1Raporun bundan sonraki kısımlarında “DLBA Gıda” olarak ifade edilecektir.
Projeye konu olan Yarka ve Yumurta Tavukçuluğu Yetiştirme Tesisi, 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 30.06.2011 tarih ve 27980 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak değişiklik yapılan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği’nin Ek-I listesinde “Madde-20: a) Tavuk veya piliç yetiştirme tesisleri (Bir üretim periyodunda 60.000 adet ve üzeri tavuk, 85.000 adet ve üzeri piliç veya eş değeri diğer kanatlılar)” kapsamında değerlendirilmektedir. Bu rapor, söz konusu projenin özelliklerini, yerini, olası çevresel etkilerini ve bu olası etkileri en aza indirmek için öngörülen önlemleri ortaya koymak ve projeyi genel boyutları ile tanıtmak amacıyla, ÇED Yönetmeliği EK-III’te verilen Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Formatı doğrultusunda hazırlanmıştır.
Hayvancılık iş kolu içerisinde, en hızlı gelişen sektör tavukçuluktur. Ülkemizde tavukçuluk sektörü modern teknolojiyi uygulamada ileri ülkeler seviyesinde entegre tesislere sahiptir. 1950’den itibaren gelişmeye başlayan, 1970’li yıllardan sonra ticari mahiyette işletmelere dönüşen tavukçuluk sektörü, 1980’den sonra damızlıkçı işletmelerin de kurulmaya başlaması ve 1987’de Tarım Bakanlığımızca Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu uygulaması ile bugün ülke ihtiyacının dışında oldukça büyük bir ihracat kapasitesine ulaşmış durumdadır.
2010 yılı rakamlarına göre Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca işletme- kümes numarası ve çalışma izni verilen 1.072 adet ticari yumurtacı, 8.908 adet ticari etlik, 74 adet Kombina ve Kesimhane, 79 adet kuluçkahane ve 277 adet damızlık olmak üzere 10.410 adet kanatlı işletmesi mevcuttur. Bu işletmeler, 11.623 adet ticari etlik, 3.162 adet ticari yumurtacı ve 1.657 adet damızlık olmak üzere toplam 16.442 adet kümesle faaliyet göstermektedir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının verilerine göre mevcut işletme ve kümeslerde kapasite kullanım oranının %80-85 civarında olduğu tahmin edilmektedir.
Tavukçuluğu gelişmiş ülkelerde, 1960’lı yıllardan itibaren, gelişmelere bağlı olarak, yaş dönemlerine göre yumurta tavukçuluğunda yeni işletme tipleri çıkmıştır. Sağlık koruma alanındaki gelişmeler, işletme kapasitelerindeki artış ve işletmelerdeki ihtisaslaşma bu ayrımların giderek etkili olmasına neden olmuştur. Bunlar:
1- Büyütme İşletmeleri 2- Üretim İşletmeleri
3- Büyütme-Yumurta Üretim Kombine işletmeleridir.
Büyütme işletmeleri kuluçkahanelerden aldıkları günlük civcivlere yaklaşık 14-16 hafta bakarak yetiştirdikleri yarkaları yumurta üretim işletmelerine satarlar.
Üretim işletmeleri, büyütme işletmelerinden aldıkları yaklaşık 14-16 haftalık yarkalarla 12-14 aylık verim dönemi boyunca yumurta üretimi yapan işletmelerdir.
Büyütme-Üretim kombine işletmeleri, günlük civciv alarak civciv büyütme ve yumurta verim dönemini kapsayacak şekilde üretim yaparlar.
Proje konusu faaliyet yukarıdaki anlatılan işletme tiplerinden Büyütme-Üretim İşletmesi tipindedir.
DLBA Gıda, iç ve dış piyasada artan talebi karşılamak ve gelişen pazarlara ürün sunmak için mevcut üretim tesislerine ek olarak yeni işletmeler kurarak üretim kapasitesini arttırmayı amaçlamaktadır.
Kapasite artışı planlanan Yarka ve Yumurta Tavukçuluğu Yetiştirme Tesisinin yarka yetiştirme kümeslerinde yumurtalık civcivler yaklaşık 14-16 hafta süresince yetiştirilecek, yumurtlama olgunluğuna gelecek yarkalar tesisin yumurtlama kümeslerine
1364 no’lu parselde daha önce “ÇED Gerekli Değildir” Belgesi alınan proje ve ilave edilecek kapasite ve kapalı alan miktarları aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.
Tablo 1 Planlanan Kapasite ve Kapalı Alan Miktarları
“ÇED Gerekli Değildir”
Belgesi Alınan Tesis Kapasite Artışı TOPLAM
Yarka Yetiştirme
Yetiştirme Kapasitesi - 208.800 adet/dönem yarka 208.800 adet/dönem yarka
Kümes Alanı - 3.456 m2 (2 adet) 3.456 m2
Yumurta Tavuğu Yetiştirme
Yetiştirme Kapasitesi 50.400 adet/dönem tavuk 766.080 adet/dönem tavuk 816.480 adet/dönem tavuk
Kümes Alanı 1.395 m2 10.451 m2 11.846 m2
Diğer
Bakıcı Evi 68,32 m2 100 m2 168,32 m2
Yumurta deposu 816 m2 - 816 m2
İdari Bina 268 m2 - 268 m2
Yem Deposu 237,16 m2 - 237,16 m2
Yumurta Toplama Odası - 2.000 m2 2.000 m2
Gözlem Odası - 200 m2 200 m2
TOPLAM KAPALI
ALAN 2.784,48 m2 16.207 m2 18.991,48 m2
TOPLAM YETİŞTİRME
KAPASİTESİ 50.400 adet/dönem 974.880 adet/dönem 1.025.280 adet/dönem
Gerçekleştirilmesi planlanan proje kapsamında proje sahibi, daha önce izin alınan 50.400 adet kapasiteli kümeste gözlerde bakılan hayvan sayısını 5 adetten 9 adede çıkararak bu kümesin kapasitesini 90.720 adede çıkarmayı planlamaktadır. İşletmeye ilave olarak her biri 103.680 adet/dönem kapasiteli 7 adet yumurta tavuğu yetiştirme kümesi, 2 adet her biri 104.400 adet/dönem kapasiteli yarka yetiştirme kümesi yapılması planlanmaktadır. İşletmeye ayrıca 2.000 m2 yumurta toplama odası, 200 m2 gözlem odası, 100 m2 iki katlı bakıcı evi ilave edilmesi planlanmaktadır. İlave edilecek yapılar ile ilgili inşaat çalışmaları ÇED sürecinin tamamlanmasının ardından başlayacaktır.
Şekil 1 1364 No'lu Parselin Uydu Fotoğrafı
Proje sahasının Yerbulduru Haritası EK-1’de, proje sahasının 1/25.000 ölçekli Topografik haritadaki yeri EK-2’de, Proje Alanının Uydu Fotoğrafları EK-3’te, Proje
sahasının panoramik fotoğrafları EK-4’te, Araziye ait Tapu örneği EK-5’de, Tesisin Vaziyet Planı EK-6’da, Manisa İl Özel İdaresinden alınan 18.03.2013 tarih ve 3023 sayılı İmar Durumu yazısı EK-7’de verilmiştir.
Kurulması planlanan işletmede gerçekleşecek proseslerin detaylı açıklaması ve bu proseslere ait iş akım şemaları aşağıda verilmiştir.
Proses İş Akım Şeması (Yarka Yetiştirme)
Şekil 2 Yarka Yetiştirme Prosesi İş Akım Şeması
Dişi Civcivlerin Özel Donanımlı Araçlarla Yarka Yetiştirme KümeslerineGetirilmesi
Civcivlerin Kafeslere Yerleştirilmesi
Civciv Konulacak Kafeslerin Hazırlıklarının Yapılması
(Aydınlatma – Havalandırma – Dezenfeksiyon – Isı – Yem – Su) Yarkalara 16 Hafta Boyunca Bakılması
Yarkaların Yumurta Üretim İşletmelerine Nakledilmesi (16. Hafta)
Gürültü Gübre Koku Gürültü
Gürültü
Yarka Yetiştirme Kümeslerinin Kuru Olarak Temizlenmesi ve Dezenfekte Edilmesi Emisyon (Yakma)
Kömür Külü Ölü Piliç
Su Yem
PROSES AKIM ŞEMASI AÇIKLAMASI
1- Dişi Civcivlerin Yarka Yetiştirme Tesisi’ne Getirilmesi:
Tesiste yetiştirilecek civcivler, firmanın anlaşmalı olduğu kuluçkahanelerde toplam 21 günlük gelişim ve çıkım süreci sonunda kanat tüylerine bakılarak erkek ve dişi olarak ayrıldıktan sonra makinelerde sayılıp özel olarak yeniden kullanılabilir plastik kafeslere konulacak ve civciv nakliye araçları ile tesise sevk edilecektir.
Civcivler, kuluçkadan çıktıktan sonra 6-12 saat içerisinde kurulması planlanan tesis içindeki yetiştirme kümeslerine yerleştirilecektir.
Bu sürenin gecikmesi civciv bünyesinde dehidrasyona neden olacağı için araştırmalar bu sürenin 24 saati geçmesi durumunda piliç ağırlığının olumsuz etkileneceğini ve ölüm oranının artacağını göstermektedir.
2- Civcivlerin Kafeslere Yerleştirilmesi:
Proje kapsamında mevcut durumda 1364 no’lu parselde inşaatı devam eden bir adet yumurta tavuğu kümesine 7 adet yumurta tavuğu kümesi ve 2 adet yarka kümesi ilave edilecektir. Tesiste bulunacak yarka yetiştirme kümeslerinde hepsi içeri - hepsi dışarı (doldur-boşalt) sistemi kullanılacaktır. Bu sistemde tüm civcivler aynı gün alınır ve kümeslere konulur. Civcivler kümeslerde yaklaşık 16 hafta süresince bakıldıktan sonra aynı gün aynı kümeste yetiştirilmiş olan bütün yarkalar yatırımcı firmaya ait yumurta üretim işletmelerine gönderilecektir. Tesiste bulunan kümeslerde bir dönemde yetiştirilecek yarka sayısı aşağıdaki gibidir:
Yarka Kümesi : 1 kümes x 6 batarya/kümes x 4 kat/batarya x 75 göz/sıra x 2 sıra/kat x 29 adet civciv/göz = 104.400 adet civciv/kümes Toplam Yarka : 104.400 adet civciv/kümes x 2 adet kümes
= 208.800 adet/dönem
Civcivler kendileri için önceden bütün kontrolleri gerçekleştirilmiş ve gerekli ayarları yapılmış kafeslere bir gözde 29 adet olacak şekilde yerleştirilecektir.
3- Yarkalara 16 Hafta Boyunca Bakılması:
Civciv Boşaltma: Kümese kuluçkahane işletmesinin özel plastik kutularında gelecek civcivler Yarka Yetiştirme Kümeslerine dikkatlice boşaltılacaktır.
Civcivler bu süreçte firmanın yetkili elemanlarınca muayene edilerek dışarıdan gelebilecek bulaşıcı hastalık olup olmadığının takibi yapılacaktır.
Hijyenik ortamda sağlıklı bir şekilde yetişen civcivlerin tüm aşıları program dâhilinde uygulanacaktır.
Su Sıcaklığı: Civcivler gelmeden birkaç saat önce suluklar doldurularak suyun biraz ılıklaşması sağlanır. Civcivlere çok soğuk su verilmesi zararlı olabilir. En ideali ilk birkaç gün süreyle civcivlere 24 ºC sıcaklıkta su verilmesidir. Daha sonra yavaş yavaş soğuk su verilir.
İlk Yem: Kuluçkahaneden gelen civcivler kafese girdiğinde aç olduğundan hemen beslenmesi gereklidir. (Civcivler yolculuk süresince sarı keselerinden beslenirler.
Maksimum 72 saat) Yemliklere ince ve kırıntı formundaki ilk yem doldurulmaya başlanır.
Civcivler geldiği zaman üzerinde önemle durulması gereken husus, önlerinde devamlı su bulundurulmasıdır. Çünkü, kuluçkahaneden kümese gelinceye kadar geçen süre
içerisinde dehidrasyona uğradıklarından öncelikle gereksinim duydukları şey sudur. Onun için, ilk günden itibaren asla susuz bırakılmamalı, damlalıklar her gün temizlenerek taze su ile doldurulmalı ve su nipellerinin çalışıp çalışmadığı sürekli kontrol edilmelidir. Temiz ve taze su yem tüketimini artırarak ilk günlerde büyümeyi hızlandırır.
Çevre sıcaklığının 30 ºC’yi geçtiği durumlarda soğuk suyun sıcaklık stresini atmada büyük rolü olmaktadır. Soğuk su hem stresin atılmasını kolaylaştırır hem de yem tüketimini artırır. Böylece sıcak havalarda performansın gerilemesi önlenir.
Sıcaklık Stresinin Önemi: Yarkalarda sıcaklık stresi performansın büyük ölçüde gerilemesine ve ölüm oranının artmasına yol açan olumsuz bir çevre faktörüdür. Bu stresin atlatılmasında soğuk su verilmesinin yanı sıra yemlemeye geçici olarak son verilmesi de büyük önem taşır. Sıcaklık stresi başlamadan 3-6 saat önce yarkaların aç bırakılması ve bu sürenin sıcak dalgasının hüküm sürdüğü saatler boyunca 12 saate çıkarılması ölüm oranını büyük ölçüde düşürür.
Sıcak hava dalgalarının etkili olduğu günlerde açlık süresinin 12 saati bulması performansın gerilemesine yol açar. Ancak yarka yetiştiricilerinin yüksek düzeydeki ölüm oranı yerine, sürülerinde büyüme oranının gerilemesine razı olacakları açıktır.
Sıcak havalarda kandaki CO2 ve pH’ın dengede tutulması büyük önem taşır. CO2
kaybı ile pH yükselir ve alkalosis sonucu ölümler artar. Onun için, suya amonyum klorit (NH4CI) ve potasyum klorür (KCl) katılması yararlı bir pratiktir.
Civcivlerin ilk hafta bakımlarına ilişkin esaslar yukarıda açıklandığı gibidir. Başta sıcaklık, nem, havalandırma, sıklık, ekipmanların yeterliliği olmak üzere bütün bakım ve beslemeye ilişkin gereksinimler yerine getirilir.
Yarka Büyütme ve Geliştirme: Yumurtacı civciv, piliç ve yarka aynı kümeste ve kafeste büyütülecektir. Yer kümeslerindeki gibi ana makinesi, seyyar yemlik ve suluk kafes sisteminde bulunmamaktadır.
Piliçlerin büyüme sürecindeki yem rasyonları hafta yaşlarına göre değişiklik arz eder. Işık programları ırkın özelliklerine göre ayarlanır.
Yem Siloları: Kümesteki hayvanların yemlenmesi tamamen otomatik sistemlerle yapılacaktır. Her kümeste yem silosu ve yem taşıma sistemi bulunacaktır. Silodan alınan yem dağıtım arabasına helezonla otomatik olarak doldurulacaktır. Her 1.000 hayvan için 900 kg lık silo kapasitesi hesaplanması yeterli olmaktadır.
Civcivlerin kümeslerde bakımı esnasında dikkat edilecek hususlar:
Sıcaklık ve Nem İhtiyacı,
Yerleşim Sıklığı,
Aydınlatma,
Havalandırma,
Su ve Suluk Yönetimi,
Yem ve Yemlik Yönetimi olarak sayılabilir.
Sıcaklık ve Nem İhtiyacı: Proje kapsamında tüm kümeslerde kümes sıcaklığının baştan sona kümes boyunca aynı düzeyde tutulmasına özen gösterilecek, kümes sıcaklığını kontrol için kümes boyunca biri başa ikincisi ortaya ve üçüncüsü de kümesin sonuna olmak üzere 3 termometre asılacaktır. Kümes içindeki sıcaklık farkının 3ºC’yi geçmemesi sağlanacaktır.
İhtiyaç duyulan sıcaklık dereceleri yaş dönemlerine ve ısıtma tipine göre değişmektedir. Kapasite artışı planlanan tesiste 5-10 mm kalınlıkta yıkanmış kömür (fındık kömür) yakıtlı, dijital otomatik kumanda kontrollü, katı yakıtı otomatik olarak beslemeli, otomatik kül atma sistemli sıcak hava kazanları ve burada elde edilen sıcak havayı kümes içine taşıyacak sıcak hava apreyleri kullanılacaktır. (Şekil 3)
Şekil 3 Örnek Kömür Yakıtlı Sıcak Hava Kazanı
Isınma tipi olarak ısıtıcıların kullanıldığı kümeslerde yaş dönemlerine göre civciv seviyesindeki sıcaklıkların değişimi aşağıdaki tabloda verilmiştir. Buna göre kümeslerin içinde sıcaklık değişimleri kademeli olarak yapılacak ve günlük düşüşler 0,5ºC kadar olacaktır. Kümeslerde yetiştirilecek yumurtacı civcivler için nem düzeyi ortamda aşırı kuruluk sağlamayacak düzeyde %55 - 70 arasında dengede tutulacaktır. Yüksek sıcaklık sadece verimi olumsuz etkilemekle kalmaz, aynı zamanda hayvanların ölümüne kadar giden bir dizi sorunları yaşatabilir. Genel olarak 15-24°C’ler arası optimal olarak kabul edilen çevre sıcaklığının aşırı yükselmesi su tüketimini, solunum hızını ve vücut sıcaklığını arttırır. Buna bağlı olarak oksijen miktarı, kan basıncı, tiroid aktivitesi, kan kalsiyum düzeyi, yem tüketimi ve vücut ağırlığı düşmektedir. Yarkalarda 13°C’den daha düşük sıcaklıklarda verim parametrelerinde gerileme başlar. Optimal sıcaklığın altına düşen her 1
°C sıcaklık için yarkalar fazladan 1,5 gram yem tüketirler. Proje kapsamında kümeslerde uygulanacak sıcaklık bilgilerini özetleyen tablo aşağıda verilmiştir.
Tablo 2 Lohmann Irkı Tavukların Kümeslerde Sıcaklık İhtiyacı
Yaş Kafes Sisteminde (°C) Yer Sisteminde (°C)
1-2 gün 35 36
3-4 gün 33 34
5-7 gün 31 32
2.hafta 28 29
3.hafta 26 27
4.hafta 22 24
5.haftadan sonra 18-20 18-20
Kaynak: Lohmann Management Guide
Yerleşim Sıklığı: 0-6 haftalık dönemde bütün genotipler için yerleşim alanı ihtiyacı yaklaşık aynıdır. Altlıklı yer sisteminde 15-22 adet/m2, kafes sisteminde 50-60 adet/m2 kafes taban alanı yerleşim sıklığı hesaplanır. Hayvanlar büyüdükçe taban alan ihtiyaçları artar. Bu dönemde çeşitli tipteki civcivlerin yerleşim alan ihtiyaçları farklıdır. Örneğin
kahverengi yumurtacılar beyaz yumurtacılara göre daha fazla alana ihtiyaç gösterir. Fazla civciv konulmasıyla ölüm oranı artar ve gelişme hızı düşer. Belirli büyüklükteki bir kümese mümkün olandan daha az civciv konulması halinde ise hayvan başına masraflar artarak üretim maliyeti olumsuz etkilenir.
Yerleşim sıklığının belirlenmesinde minimum ve maksimum sınırlar arasında her yetiştiricinin kendi kümesinde uygulayabileceği sıklık, yerleşim sıklığını etkileyebilen faktörler kombinasyonunun değerlendirilmesi ile belirlenmelidir. Yukarıda verilen bilgilere göre, yerleşim sıklığı arttıkça büyüme, yaşama gücü ve yemden yararlanma gerilemektedir.
Buna karşın, yerleşim sıklığının arttırılması birim alanda üretilen toplam canlı ağırlığı miktarını yükseltmektedir. Yerleşim sıklığının belirlenmesinde yetiştirme döneminin uzunluğu, mevsim ve kümes tipi ile kümes içi koşulları da dikkate alınmalıdır.
Aydınlatma: Işık, yumurta verimine ilişkin bazı iç salgı bezlerinin faaliyetini arttırarak yumurta verimini yükseltir. Aydınlatma süresi ve yoğunluğunun tavuklarda yumurta verimi, cinsi olgunluk yaşı, yumurta ağırlığı, canlı ağırlık artışı, embriyo gelişmesi, erkeklerde sperm kalitesi ve döllenme gücü üzerinde önemli etkileri vardır.
Havalandırma: Havalandırma, kümes içerisindeki CO2, amonyak, kötü kokulu gazların, nemin ve tozun ortam dışına çıkarılmasıdır. Yetiştirilecek olan civcivler hangi yaşta olursa olsun havalandırmaya özen gösterilmelidir. Havalandırma, kümeslerin bulunduğu bölgenin iklim şartları ve rüzgâr durumları dikkate alınarak yapılmalıdır. Havalandırma sayesinde kümeslerde amonyak kokusu birikimi önlenmiş olur. Bu işlem ya tabii havalandırma bacaları ile veya pencerelerden istifade edilerek veya otomatik veya yarı otomatik fanlar kullanılarak yapılır.
Civcivler geldiğinde gereksinim duydukları bakım ve yönetim pratiklerinden biri de sınırlı miktarda da olsa temiz hava sağlanmasıdır. Temiz hava alıp kirli havanın atılması için havalandırma kaçınılmaz bir işlemdir. Ancak havaların soğuk olduğu kış mevsiminde kümes içi sıcaklığını istenen düzeyde tutabilmek için havalandırma giriş ve çıkışlarını fazla açmamak gerekir.
Civcivler hava cereyanına karşı oldukça duyarlı olduklarından hava giriş aralıklarından veya pencerelerden giren havanın civcivler üzerine düşmemesine dikkat edilmelidir. Bunun için hava giriş aralıklarının havayı biraz yukarı doğru yönlendirecek şekilde planlanması gerekir. Böylece dışarıdan içeri giren soğuk hava ısınırken bir sirkülasyon hareketi yaparak yere yaklaşmadan yukarı yükselip bacalardan çıkacaktır.
Kapasite artışı planlanan tesiste kümeslerde oluşacak nemin ve kümes içinde meydana gelen kokunun hayvanları olumsuz etkilemesini önlemek için, dışarıdan alınacak temiz hava kümeslerin uygun yerlerine konulacak pedlerden geçirilerek alınacak (Şekil 4) ve fanlar vasıtasıyla dışarı atılması (Şekil 5) sağlanacaktır.
Kümeslerin havalandırmalarından sıcak havalarda dışkı kokusu yayılacaktır. Ancak alınacak tedbirler sayesinde tesiste oluşacak kokunun en alt seviyede olması sağlanacaktır.
İşletmedeki kümeslerde havalandırma; ısı ve neme duyarlı sensörler vasıtasıyla çalışacak tam otomatik fanlar ile gerçekleştirilecektir. Kümesler içerisinde muhtelif yerlerde bulunacak duyarlı alıcılar sayesinde tam otomatik bilgisayar kontrollü sistem içerideki ısı ve nemin düzeyine göre fanları çalıştıracaktır. Kümeslerin kısa kenarları boyunca yerleştirilecek fanlara takılacak davlumbazlarla fanlar vasıtası ile kümes dışına atılacak hava toplanacak ve fandan çıkacak koku ve gazlar direkt olarak atmosfere verilmeyecektir. (Şekil 5) Koku partiküllerinin atmosfere verilmesi önlemek için havalandırma fanlarının egzozlarına davlumbaz ve koku giderici su perdesi yapılacaktır.
Emilen hava atmosfere verilmeden önce su perdelerine çarpacak ve içindeki koku veren
maddeler su fazına alınacaktır. Belirli konsantrasyona gelen devridaim suyu değiştirilerek atıksu toplama çukurunda toplanacaktır.
Şekil 4 Tesiste Kullanılacak Havalandırma Sisteminin Örnek Bir Uygulaması
Şekil 5 Tesiste Kullanılacak Fanlar (Sol) ve Koku İndirgeme Sisteminin Örnek Bir Uygulaması (Sağ)
Tavuk Performans Ölçütleri: Tavuk yetiştiricilerinin üzerinde en çok durması gereken konulardan biri, sürülerine ait performans ölçütlerini yakından izlemek ve incelemektir.
Bunlardaki performans ölçütleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.
Canlı ağırlık
Yem tüketimi
Yemden yararlanma oranı
Ölüm oranı (Mortalite)
Tablo 3 Civcivlerin Özellikleri Yetiştirme Dönemi
% Ölüm Oranı 2-3
