HUKUKUNUN TEMELESASLARI

(1)

TURK

SOSYAL

GÜVENLİK ^

HUKUKUNUN | TEMELESASLARI

Doç. Dr. M. Fatih UŞAN

cancefcnmif

2 .

Baskı

(2)

İçindekiler

Ö n sö z... 7

Tablolar L iste si...23

Kısaltmalar...25

Birinci Bölüm GENEL BİLGİLER VE PRİMSİZ SOSYAL GÜVENLİK REJİMİ

§1. GENEL O LA R A K S O S Y A L G Ü V EN LİK ... 27

I. KAVRAM... 27

II. TARİHSEL GELİŞİM... 32

A Sosyal Güvenlik Teknikleri... 32

B. Batıdaki Gelişim... 34

1. Genel Olarak... 34

2. Uygulama Örnekleri: Bismarc ve Beveridge Modeli ile Şili Uygulaması... 35

C. Tiirkiyedeki Gelişim...36

2.5510 Sayılı Kanunla Getirilen Sistemin Temel Özellikleri... 41

a. Genel Olarak...41

b. Kanunun Yürürlük Tarihi ve Önceki Olaylara Uygulanma Meselesi... 45

aa. Kanunun Yürürlük Tarihi...45

bb. Önceki Olaylara Uygulanma Meselesi... 46

c. Kanundan Doğan Uyuşmazlıkların Çözüm Yeri... 47

d. Diğer Kanunlardaki Atıflar ve 5510 Sayılı Kanuna Aykın Diğer Kanun Hükümlerin Geçersizliği...49

aa. Diğer Kanunlardaki Atıflar... 49

bb. Aykırı Mevzuat Hükümlerinin Geçersizliği... 49

III. AVRUPA BİRLİĞİ SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU... 50

IV. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKAN LIĞ I... 54

52. P R İM S İZ S O S Y A L G Ü V EN LİK R E J İ M İ ... 57

I. SOSYAL Y A R D IM LA R ... 57

A. Genel Olarak... 57

B. Tazminat Karakteri Taşıyan Yardımlar... 58

1. Askeri Mevzuat Çerçevesinde Yapılan Yardımlar... 58

(3)

J2--- Türk Sosyal Güvenlik H.,lr..ı,--- ,

---

2. Milli Mücadeleye Katılarak Kendilerine İstiklal Madalyası Verilenler ile Kore ve Kıh Savaşlanna Katılaniara Yapılan Yardımlar...

3. Görevleri Nedeniyle Yaralanan Yahut Ölen Bazı Kamu Görevlilerine Yapılan .... . Yardımlar...

... .

4. Hiçbir Karşılık Gözetmeksizin Türk Vatanına Hizmet Edenlere Yapılan Yardımlar...

5. Yabancı Ülkelerde Türk Kültürüne Hizmet Eden Öğretmenlere Yapılan Yardımlar

.... .

„ C. Koruma Karakteri Taşıyan Sosyal Yardımlar...

1. Fakir ve Muhtaç Durumdaki Vatandaşlara Yapılan Yardımlar... ..

2. Yaşlı Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaştan ile Özürlü ve Muhtaç Türk Vat8ndaşlanna Yapılan Yardımlar... . II. SOSYAL HİZMETLER... u

İkinci Bölüm

PRİMLİ SOSYAL GÜVENLİK REJİMİ:

SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KAVRAM VE UYGULAMA

51. SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KAVRAMI... 67

I. SOSYAL SİGORTALAR K A V R A M I... W A. Genel Olarak... *7

B. Sosyal Sigorta İlişkisi... “-W C. Özel Sigorta- Sosyal Sigorta İlişkisi... ** II. GENEL SAĞLIK SİGORTASI K A V R A M I... 71

52. KİŞİLER İTİBARİYLE UYGULAMA... 72

I. GENEL OLARAK.______________________________________________________________72 II. SİGORTALI... 73

A. Kapsamda Yer Alanlar...73

1. Hizmet Akdi ile Çalıştınlanlar... 73

a. Genel Olarak... 73

b. Banka ve Sigorta Sandıkları Personeli...78

c. Hizmet Akdi ile Çalıştırılanlar Gibi Sigortalı Sa yılan lar...79

aa. İşçi Sendikası veya Konfederasyonlarının yönetim Kurullarına Seçilenler... W bb. Sanatçılar, Düşünür ve Yazarlar... 80

cc. Yabancılar...80

dd. Çiftçi Mallan Koruma Bekçileri... ... 81

ee. Genel Kadınlar... gl ff. Usta Öğreticiler... g2 gg. Kamu İdarelerinde Ücret Karşılığı Ders Verenler... .82

(4)

İçindekiler 11

hh. Geçici Personel... 82

2. Bağımsız Çalışanlar... 83

a. Köy ve Mahalle Muhtarları... 83

b. Gerçek veya Basit Usulde Gelir Vergisi Mükellefleri...84

c. Gelir Vergisinden Muaf Olup Esnaf ve Sanatkâr Siciline Kaydolanlar... 84

d. Şirket Ortakları...86

e. Tarımsal Faaliyette Bulunanlar...86

f. Jokey ve Antrenörler... 87

g. Avukat ve Noterler... 87

3. Kamu İdarelerinde Çalıştırılanlar (Kamu Görevlileri)...90

a. Kamu İdarelerinde Hizmet Akdi ile Çalıştırılmayanlardan Kadro ve Pozisyonlarda Sürekli Çalışanlar...91

b. Hizmet Akdi ile Çalıştırılmayan ve Bağımsız Olarak da Çalışmayanlardan Sözleşmeli Olarak Çalışıp İlgili Kanunlarında Hizmet Akdi ile Çalışanlar Gibi Sigortalı Olması da Öngörülmemiş Olanlar... 91

c. Devlet Memurları Kanunu Gereği Açıktan Vekil Atananlar...91

d. Kamu İdarelerinde Çalışanlar (Kamu Görevlileri) Gibi Sigortalı Sayılanlar... 92

aa. Özel Kanunlarında Devlet Memuru Gibi Emeklilik Hakkı Tanınanlar...92

bb. Başbakan, Bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeleri, Belediye Başkanlan, İl Encümeninin Seçimle Gelen Üyeleri... 92

cc. Kamu Görevlileri Sendika veya Konfederasyonlannın Yönetim Kuruluna Seçilenler...92

dd. Harp Okullan ile Üniversitelerde Milli Savunma Bakanlığı Hesabına Öğrenim Gören Öğrenciler... 93

ee. Polis Akademisi ile Üniversitelerde Emniyet Genel Müdürlüğü Hesabına Öğrenim Gören Öğrenciler... 93

B. Kapsamda Yer Almayanlar... 94

1. Bazı Sigorta Kollan Açısından Sigortalı Sayılmayalar (Kısmen Kapsamda Yer Alanlar)... 94

a. Hükümlü ve Tutuldular... 94

b. Çırak, İşletmelerde Meslekî Eğitim Gören Öğrenciler ve Zorunlu Staja Tabi Tutulanlar 94 c. Yüksek Öğretim Kanunu Çerçevesinde Üniversitelerde Kısmi Zamanlı Çalıştırılan Öğrenciler... 96

d. Harp Malulleri, Terör Mağdurları ile Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna Göre Aylık Alanlar ile Kendilerine Vazife Malullüğü Aylığı Bağlananlar...97

e. Türkiye İş Kurumu Kursiyerleri... 98

f. Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmayan Ülkelerde Çalıştırılmaya Götürülen Türk İşçiler... 98

g. İş Kaybı Tazminatı Alanlar...101

2. Sigortalı Sayılmayanlar (Tamamen Kapsamda Yer Almayanlar)...102

a. İşverenin İşyerinde Ücretsiz Çalışan Eşi... 102

b. Konutta Birlikte Yaşayan Akrabalar Arasında Yapılan İşlerde Çalışanlar...103

c. Ev Hizmetlerinde Çalışanlar...104

d. Askerlik Hizmetini Yapanlar... ... 106

e. Ülkelerinde Sigortalı Olan Yabancılar... 106

(5)

12 ______________________________Türk Sosyal Güvenlik Hukuk.

f. Okullardaki Uygulamalı Eğitim Esnasında Yapım ve Üretim İşlerinde Çalışan Öğren ı g. İşe Alıştınlan ve/veya Rehabilitasyona Tabi Tutulanlar... .. . h. Bağımsız Çalışanlarla Kamu İdarelerinde Çalışılanlardan 18 Yaşını Doldurmamış Olanl».... .

ı. Tanm İşlerinde Çalışanlar... '0)

j. Bağımsız Çalışanlardan Prime Esas Kazancın Altında Geliri Olanlar... ... . k. Dış Temsilciliklerde Görev Yaptığı Ülkede Sigortalı Sayılan Sözleşmeli Personel... . III. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALI...

... .

A. Genel Olarak... .. B. Primler ve Ödenmesi... ^ IV. GENEL SAĞLIK SİGORTALISI... V. SİGORTALININ YAKINLARI (HAK SAHİPLERİ)... . VI. İŞVEREN, İŞVEREN VEKİLİ, GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ KURULAN İŞVEREN VE ALT İŞVEREN... §3. ZAMAN VE YER İTİBARİYLE U Y G U LA M A ... . I. ZAMAN İTİBARİYLE UYGULAMA... . A. Sigortalılığın Başlangıcı ve Bildirim...„„119

1. Başlangıç... 2. Bildirim...120

B. Sigortalı Niteliğinin Sona Ermesi... 124

II. YER İTİBARİYLE UYGULAMA... 125

54. FİNANSMAN VE PRİMLER İTİBARİYLE U YG U LA M A ... 128

I. SOSYAL SİGORTALARIN FİNANSMANI VE YÖNTEMLERİ...128

II. PRİMLER... 129

A. Genel Olarak...129

B. Prim Miktarının Hesaplanması... ... 130

1. Günlük Kazancın Hesaplanması...130

2. Aylık Kazancın Hesaplanması...131

a. 4/a'lılar İçin... 131

aa. Genel Olarak... 131

bb. Prime Esas Olmayan Kazançlar... 135

b. 4/b'liler İçin... 136

c. 4 c'liler İçin... 137

bb. Prime Esas Kazanç Üst Sınınnın Uygulanmaması... 137

cc. Özellik Arzeden Durumlarda Prime Esas Kazançlar... 137

aaa. Öğrencilik Döneminin Borçlanılması Halinde... ... . 137

bbb. Yurt Dışı Görevlendirmelerinde..._... ... 138

(6)

içindekiler__________________ ____________________________________________________________ W

ccc. Kamu Görevlilerinin Görevden Uzaklaştınlmalan, Tutuklanmaları veya Görevine Son

Verilmeleri Halinde... 13®

d. Genel Sağlık Sigortalısı İçin... 139

3. Prim Oranlan, İndirim ve İstihdamın Teşviki ile Devlet Katkısı...140

a. Prim Oranları... 140

aa. Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Oranı...*40

bb. Uzun Vadeli Sigorta Kollan Prim Oranı... 143

cc. Sosyal Güvenlik Destek Prim Oranı... 144

dd. Genel Sağlık Sigortası Prim Oranı... 146

ee. İsteğe Bağlı Sigorta Prim Oranı... 146

ff. Öğrenciler ve Kursiyerler için Prim Oranı...147

gg. Vazife Malullüğü Aylığı ile Hak Sahipleri İçin Ek Karşılık Prim Oranı... 147

hh. İşsizlik Sigortası Prim Oranı... 147

ii. 2925 sayılı Kanuna Tabi Tarım İşçileri İçin Prim Oranı... 147

b. Devlet Katkısı... 150

c. Prim Oranlarında İndirim ve İstihdamın Teşviki...150

aa. 5 Puanlık İndirim...150

bb. Özürlü ile Kadın ve Genç İşçi İstihdamını Teşvik... 151

cc. Diğer İstihdamı Teşvik Halleri... 152

aaa. Kalkınmada Öncelikli Bölgelerde İşçi Çalıştıranlar İçin... 152

bbb. Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinde Çalışanlar İçin...153

ccc. İşsizlik Ödeneği Alanları Çalıştıran İşverenler İçin... 153

ddd. Nisan 2009'dan Sonra İstihdam Edilenler İçin... 154

eee. Teşvik Edilen Yatınmlarda Yapılan İstihdam İçin... 155

4. Prim Belgesi... 155

a. Aylık Prim ve Hizmet Belgesi...155

b. Prim Belgelerinin Re'sen Düzenlenmesi...158

aa. Genel Olarak...158

bb. Asgari İşçilik Uygulaması... 159

aaa. Genel Olarak... 159

bbb. Uygulama Esasları...160

ccc. Uzlaşma...162

c. Sigortalılığın Mahkemece Tesbiti (Hizmet Tesbiti Davası)...163

5. Primlerin Ödenmesi... 164

a. Prim Ödeme Yükümlüsü... 164

bb. Primlerin Ödenmesinden Sorumluluk... 165

b. Primlerin Mahsup Suretiyle Ödenmesi... 166

aa. Katma Değer Vergisi İade Alacağı ile Mahsup... 166

bb. Kurumun Borçları ile Mahsup... 167

cc. İhaleli İşlerde Hak Edişlerden Mahsup...167

aaa. Genel Olarak... 167

bbb. ilişiksizlik Belgesinin İstenmesi... 167

c. Ödenme Zamanı... 168

d. Gecikme Zammı ve Gecikme Cezası Uygulaması... 169

6. Primlerin Tahsili İçin Öngörülen Özel Y o l... 169

(7)

J f______________________________ _________ Türk Sosyal Güvenlik Hukukunun Tem«ı

7. Yersiz Alınan Primlerin İadesi...

8. Prim Ödeme Gün Sayısının Hesaplanması...

9. Afet Halinde Özel Durumlar... ..

§5. RİSKLER İTİBARİYLE U Y G U LA M A ...1?3 I. KISA VADELİ SİGORTA KOLLARI (4/A VE 4/B'LİLER İÇİN)...\ n A. İş Kazası ve Meslek Hastalığı... ..tjj

1. İş Kazası... 173

a. Tanımı... . b. Unsurları... — 175

c. İş Kazasını Bildirme Yükümü... . 2. Meslek Hastalığı... ~17l a. Tanımı... b. Unsurları... ... c. Meslek Hastalığını Bildirme Yükümü...-W 3. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası Yardımları...'M a. Genel Olarak...-'® b. Sigortalıya Yapılan Yardımlar... aa. Geçici İş Göremezlik Ödeneği... ... ® bb. Sürekli İş Göremezlik Ödeneği... — * cc. Geçici ve Sürekli İş Göremezlik Ödeneğinde Günlük ve Aylık Kazanç Hesabı... 1#

c. Ölüm Halinde Geride Kalan Hak Sahiplerine Yapılan Yardımlar...—'K aa. Gelir Bağlanması... -•••— ® bb. Evlenme ve Cenaze Ödeneği... B. Hastalık Sigortası__________ ...____ ... ...ISO C. Analık Sigortası...W D. Kısa Vadeli Sigorta Kollan Açısından Gelir ve Ödeneklerde Ortak Esaslar... İM 1. Prim Ödemesine Esas Bir Yıllık Sürede Dikkate Alınmayacak Süreler... 194

2. Sigortalının Kendisinden Kaynaklanan Sebeplerle Tedavi Süresinin Uzaması ve İşgöremezliğin Artması Durumunda Gelir ve Ödenekler... 194

3. Gelir ve Aytıklann Birleşmesi... 195

4. Gelir ve Aylık Bağlanmayacak Durumlar... 195

5. Kurumun Rücu Hakkı...195

a. iş Kazası ve Meslek Hastalığı ile Hastalık Bakımından Sorumlu Olan İşveren veya Üçüncü Kişiye Rücuu... jgg aa. işverene Rücuu... jgg bb. Üçüncü Kişiye Rücuu... jgg b. Süresinde Bildirilmeyen Sigortalılık Nedeniyle Rücuu... ...200

II. UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARI...201

A. Malullük Sigortası... 201

(8)

İçindekiler ¹⁵

2. Malullük Sigortasından Yararlanma Şartlan... 201

b. Kişinin Malul Sayılması-Malullüğün Oluşması... 203

c. Belirli Bir Süreden Beri Sigortalı Olma... 205

d. Belirli Bir Süre Prim Ödemiş Olma... 206

e. İlk Kez Sigortalı Olunan Dönemde Malul Olmama... 206

f. Sosyal Güvenlik Kurumuna Başvuru... 207

3. Malullük Sigortası Yardımları... 207

a. Malullük Aylığı... 207

b. Genel Sağlık Sigortası Çerçevesinde Sağlık Yardımları... 209

B. Yaşlılık Sigorta»...209

2. Yaşlılık Sigortasından Yararlanma Şartlan... 210

a. Yaş Şartı... 210

b. Belirli Bir Süre Prim Ödemiş Olma ve Belirli Bir Süreden Beri Sigortalı Olma Şartlan ile Bunlan Etkileyen Durumlar... 212

aa. Belirli Bir Süre Prim Ödemiş Olma...212

bb. Belidi Bir Süreden Beri Sigortalı Olma... 212

cc. Fiili Hizmet Süresi Zammı... 213

dd. İtibari Hizmet Süresi... 217

ee. Borçlanılan Süreler... 218

d. İşten Aynlma ve Sosyal Güvenlik Kurumuna Başvuru...218

3. Kolaylaştırılmış Yaşlılık Aylığı Alabilme Şartlan... 218

a. Prim Ödeme Gün Sayısı Yetmeyenler... 218

b. Malul ve Özürlüler... 219

aa. Maluller... 219

bb. Özüriüler... 220

c. Maden İşyerlerinin Yeraltı İşlerinde Çalışanlar...222

d. Erken Yaşlananlar... 223

e. Başkasının Bakımına Muhtaç Özürlü Çocuğu Bulunan Kadın Sigortalılar... 224

4. Yaşlılık Sigortası Yardımlan... 224

a. Yaşlılık Aylığı...224

aa. Miktan... 224

bb. Başlangıcı...225

cc. Yaşlılık Aylığı Almakta Olan Bir Kimsenin Tekrar Çalışmaya Başlaması Durumunda Yaşlılık Aylığı...226

b. Toptan Ödeme ve İhya...228

c. Genel Sağlık Sigortası Çerçevesinde Sağlık Yardımları...229

C. Ölüm Sigortası...229

2. Ölüm Sigortasından Yararlanma Şartları... 230

b. Sigortalının Ölümü... 230

i /

(9)

Türk Sosyal Güvenlik Huk.ıt„nıln T

---

c. Sosyal Güvenlik Kurumundan Malullük, Vazife Malullüğü veya Yaşlılık Aylığı Ak*.

Hakkına Sahip Olmak ya da Belirli Bir Süre Prim Ödeme ve 4/a'lılar İçin Aynca Be Yıllık Sigortalılık Süresine Sahip Olma_________________________ ™

d. Sigortalının Hak Sahibi Olma... ... ^1

3. Ölüm Sigortası Yardımları... a. Ölüm Aylığı... b. Toptan Ödeme ve İhya... ^ c. Evlenme ve Cenaze Ödeneği... d. Genel Sağlık Sigortası Çerçevesinde Sağlık Yardımları... . III. KISA VE UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARINA İLİŞKİN ORTAK ESASLAR İLE ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER... ....23*

A. Ortak Esaslar... . 1. Sigortalılık Hallerinin, Tiplerinin ve Sürelerinin Birleşmesi...236

a. Sigortalılık Hallerinin Birleşmesi... b. Sigortalılık Tiplerinin Birleşmesi... 238

c. Sigortalılık Sürelerinin Birleşmesi... 2. Yabancı Ülkelerde Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi...241

3. Aylık ve Gelirlerin Birleşmesi... 242

4. Aylık ve Gelir Bağlanmayacak Haller...245

5. Aylık ve Gelirlere İlişkin Özel Hususlar... 248

a. Alt Sınır... J48 b. Artış ve Değişiklikler... *48

c. Ödenmesi ve Yoklama İşlemleri... 249

6. Sosyal Güvenlik Hukukunda Yaş Tesbiti ve Özellikleri...249

7. Kurumun Denetim ve Kontrol Yetkisi... 8. Hizmet Borçlanması... 250

a. Yurt İçi Hizmet Borçlanması... 250

b. Yurt Dışı Hizmet Borçlanması... 256

bb. Borçlanma Şartlan... ...256

aaa. On Sekiz Yaşını Doldurmuş Türk Vatandaşı Olmak... 256

bbb Belirli Nitelikte Yut Dışı Sûrelerine Sahip Olmak...257

ccc. Hizmetleri Usulünce Belgelendirmek.. ...258

ddd. Yazılı Başvuruda Bulunmak... ... ....259

eee. Borçlanma Miktannı Ödemek_________ ...______________________ _______________ 259 fff. Emekli Aylığını Alabilmek için Yurda Kesin Dönüş Yapmak... 260

cc. Borçlanılan Sürenin Değerlendirilmesi ve Aylık Bağlanması...260

9. Malullük ve Ölüm Aylığında Kurumun Rücu Hakkı... 261

B. Kamu Görevlileri (4/C'liler) İçin Özel Hükümler... 261

1. Kamu Görevlilerinin Emekliye Sevk Onaylan...262

2. Yaşlılık Aylığı Bağlanmasında Özel Durumlar...263

’ a. Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı ve Başbakanlık Görevinde Bulunanların Aylıkları...263

(10)

içindekiler ¹⁷

b. Bazı Kamu Görevlilerine Bağlanacak Aylıklar... 263

3. Emekli İkramiyesi Verilmesi... 264

4. Vazife ve Harp Malullüğü...264

a. Vazife Malullüğü... 264

aa. Şartlan...265

bb. Vazife Malullüğü Aylığı... - ... 266

b. Harp Malullüğü...- ... 267

aa. Şartlan... ... .... ... 267

bb. Harp Malullüğü Aylığı... 268

IV. GENEL SA Ö U K SİG O RTASI...269

A. Genel Olarak... 269

B. Kapsam... ...270

1. Genel Sağlık Sigortalısı Sayılanlar...270

2. Bakmakla Yükümlü Olunan Kişiler... 273

3. Genel Sağlık Sigortalısı Sayılmayanlar...276

C. Genel Sağlık Sigortalılığının Başlangıcı ve Sona Ermesi... 277

1. Başlangıcı ve Bildirimi...277

a. Bildirimsiz Tescil...277

b. Bildirimli Tescil... 278

2. Sona Ermesi... 279

D. Genel Sağlık Sigortası Primine İlişkin H ususlar... 280

1. Prime Esas Kazançlar... 280

2. Prim Oranı...281

3. Prim Ödeme Yükümlüsü... 282

4. Primlerin Ödenmesi...283

5. Prim Alınmayacaklar... 283

E Genel Sağlık Sigortasından Yararlanma Şartlan... 284

1. Genel Sağlık Sigortalısı ya da Bakmakla Yükümlü Olduğu Kişi Olma...284

2. Son Bir Yıl İçinde Otuz Gün Genel Sağlık Sigortası Primi Ödeme... 284

b. Son Bir Yıllık Sürede Dikkate Alınmayacak Dönemler... 286

3. Prim Borcu Olmama... 286

4. Belirli Nitelikteki Kimlik Belgesini İbraz Etme... 287

5. Katılım Payı Ödenmesi... 287

a. Katılım Payı Alınacak Durumlar... 287

bb. Muayene Katılım Payı... 288

cc. Ortez, Protez, İyileştirme Araç ve Gereçleri Katılım Payı... 289

dd. İlaç Katılım Payı... 290

ee. Yardımcı Üreme Yöntemi Tedavilerinde Katılım Payı...290

ff. Tıbbi Malzeme Katılım Payı... 290

(11)

18 _________ _________________________Türk Sosyal Güvenlik Hukukunun

b. Katılım Payı Alınmayacak Durumlar...

aa. Katılım Payı Alınmayacak Haller... ' ““"••fll bb. Katılım Payı Alınmayacak Sağlık Hizmetleri...

cc. Katılım Payı Alınmayacak Kişiler... J

c. Kamu Görevlileri İçin Katılım Payı...^7

6. Aile Hekimliği Zorunluluğu Bulunan Yerlerde Sevk Zincirine Uyulması... .. F. Genel Sağlık Sigortası Yardım ve Hizmetleri... . 1. Sağlık Hizmetleri...295

a. Kurum Tarafından Karşılanan Hizmetler... 29$

b. Kurum Tarafından Karşılanmayan Hizmetler... 296

c. Sağlık Hizmetlerinin Sağlanması Yöntemi ve Sağlık Giderlerinin Ödenmesi...297

aa. Sağlık Hizmeti Sunuculan... 297

bb. Sözleşmeli Sağlık Hizmeti Sunuculannın Alabileceği Fark Ücretler... 298

aaa. Genel Olarak... — •— ••••— 298

bbb. İlave Ücret Alınmayacak Haller... - ... ...— 300

ccc. İlave Ücret Alınmayacak Kişiler...___ ...— — ._— 300 d. Yurt Dışmda Tedavi... -301

2. Yol Gideri, Gündelik ve Refakatçi Giderlerinin Karşılenması... -302

G. Genel Sağlık Sigortası Açısından Kurumun Sorumluluğu Bulunanlara Rücu Hakkı ..303

1. İşverene Rücuu... 303

a. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Halinde... - ... — 3w b. Sağlık Raporu Almadan Çalıştırma Halinde... — 303

2. Genel Sağlık Sigortalısına Rücu...304

3. Üçüncü Kişiye Rücuu... 304

4. Sağlık Hizmeti Sunuculanna Rücuu... -3®

V. TÜM SİGORTA KOLLARI İÇİN ORTAK HÜKÜMLER VE KURUMA BİLGİ VE BELGE VERME MECBURİYETİ İLE İDARİ PARA CEZALARI... 305

A. Ortak Hükümler... 305

1. Gelir, Aylık ve Ödenekler ile Sağlık Hizmeti Sunucularının Alacaklannda Devir, Temlik ve Haciz Yasağı... ... 305

2. Kurum Alacaklannda Zamanaşımı... 307

3. Gelir ve Aylık Alanlann Kontrol Muayenesine Tabi Tutulabilmesi... 308

4. Yersiz Ödemelerin Geri Alınması...309

5. Gelir, Aylık ve Masraf Ödemelerinde Zamanaşımı ve Hakkın Düşmesi ile Avans Ödemesi...311

a. Zamanaşımı ve Hakkm Düşmesi... ... ...311

b. A vans... 311

6. İşçi Ücretinde İndirim Yasağı ve Özel Sigorta Düzenlemeleri...312

B. Kuruma Bilgi ve Belge Verme Mecburiyeti... 312

C. İdari Para Cezalan... 314

1. Genel Olarak... ...314

(12)

İçindekiler___________________ 19

2. idari Para Cezalarının Uygulanışı... 318

VI. KANUNUN YÜRÜRLÜK TARİHİNDEN ÖNCE SİGORTALI OLANLARA İLİŞKİN UYGULAMA... 319

A Aylık Alanların Haklarının Korunması... 320

B. Önceki Mevzuat Hükümlerine Göre Bağlanacak Aylıkların Hesaplanması...320

1. Genel Olarak...320

2. Hizmetlerin Birleştirilmesinde 2829 Sayılı Kanunun Uygulanacak Olması... 321

C. 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanununa İlişkin Geçiş Hükümleri...322

1.2008 Ekim Ayı Başından Önce İştirakçi Olanlara 5434 Sayılı Kanun Hükümlerinin Uygulanacak Olması... 322

2. Dul ve Yetim Aylığına Hak Kazanılması...324

3. Özürlülere Yaşlılık Aylığı Bağlanabilmesi... 324

4. Öğrencilikte Geçen Sürelerin Borçlanılabilmesi...325

5. Borçlanma ve İhya ile Hizmetlerin Canlandırılması... 325

6. Bazı Aylık Tazminat ve Yardımlara İlişkin Emekli Sandığı Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Ödemeye Devam Olunması... 326

D. 4/A ve 4/B'lilerin Toptan Ödeme ve İhya ile Hizmetlerinin Canlandırılması... 326

E. Sosyal Sigortalar Kanununa İlişkin Geçiş Hükümleri... 327

1. İşyeri Tescillerinin Geçerli Sayılması... 327

2.1.4.1981 Tarihinden Önce Sigortalı Olanlar İçin 18 Yaş Şartının Aranmaması...327

3. Topluluk Sigortasına Tabi Olanlann Sigortalılıklarının Değerlendirilmesi...327

4.506 Sayılı Kanuna Devrolunan Sandıklardan Bağlanan Aylıklann Korunması... 328

5. Yaşlılık Aylığına Hak Kazanmanın Kolaylaştırması...329

b. İşe Girmeden Önce Malul Olanlar... 330

F. Sosyal Güvenlik Kanunlarına İlişkin Ortak Geçiş Hükümleri... 331

1. Sigortalılık Başlangıcı ve Sigortalılık Sürelerinde Kazanılmış Hakların Korunması... 331

2. Aylık Hesaplanırken Borçlanmalarda İlgili Kanunlar Dikkate Alınırken 4/a'lılann Önceki döneme İlişkin Borçlanmalannda da 5510 sayılı Kanun Hükümlerinin Uygulanacak Olması... 332

3. Birden Fazla Dosyadan Gelir Alırken Yeni Bir Dosyadan da Gelir Alınması Halinde Mukayese Yapılarak Düşük Aylığın Çıkartılması... 332

4.5510 sayılı Kanuna Tabi 4/c'lilerin Borçlanma ile Sigortalılık Başlangıcını Ekim 2008 Başından Öncesine Götürememesi... 332

5. Kanunun Yürürlük Süresinden Hemen Önce Ortaya Çıkan Sigortalılık Halleri İçin Aylık Hesabında %3 Oranının Uygulanmaması...333

6. Emeklilik Yaşına İlişkin Geçiş Hükümleri... 333

a. 4/a, 4/b ve 4/c'liler İçin Ortak Hükümler...333

b. Yürürlük Tarihinden Önce 506 Sayılı Kanuna Tabi Maden İşyerlerinde Çalışan Sigortalılar İçin Yaşlılık Aylığı Şartları... 337

(13)

” ---JOrk Sosyal Gûvnutn.j..x,,n|

— — G. Bağ-Kur Kanununa (4/B'lilere) İlişkin Geçiş Hükümleri...

1. Bildirimi Yapılmayanların Sigortalılık Başlangıcının 1.10.2008 Kabul Edilmesi...

2. Önceden Başlayan İcra Takiplerinin Devam Etmesi... ...-.335

3. On Yıl Boyunca Genel Sağlık Sigortası Primi Alınması... ...33)

4. Prime Esas Kazancın Beyan Edilmesi... ... . 5. Köy Muhtan, Tarımsal Faaliyette Bulunan Sigortalılar ile Esnaf Muaflığından ... Yararlanan Kadın Sigortalılar İçin Prime Esas Kazançta İndirim Uygulaması.... 6. Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlardan Beş Yılı Aşan Prim Borçlarını ..^ Ödemeyenlerin Sigortalılıklarının Durdurulması... • ...

.

7. Anonim Şirket Kurucu Ortaklannın Sigortalılık İlişkisinin Devam Ettirilebilmesi ... ' M i H. Genel Sağlık Sigortasına İlişkin Geçiş Hükümleri... ^ 1.4/c'liler İçin Sağlık Hizmetlerinin Kuruma Devredilinceye Kadar Kamu İdarelerince Yerine Getirilmesi... 2. Başlanan Tedavi Hizmetlerine Devam Edilmesi... 3. Yeşil Kart Uygulamasının İki Yıl Daha Sürmesi... ... ^ 4. Yabancılar ve Yabancı Bir Ülkede Sigortalı Olmayan ve Genel Sağlık Sigortalısı Olarak Açıklanmayanlar İçin Tescilinin İki Yıl içinde Yapılması...343

5. Sağlık Hizmeti Sunuculannın Basamaklandırılması ve Sevk Zincirine Geçiş Sürecinin Belirlenmesi ile Aile Hekimliği Uygulaması Sözkonusu Olan Yerlerde Katılım Payı İndiriminin Uygulanabilmesi... 343

6. Kanunun Yürürlüğe Girmesi ile Mevzuat Gereği Tedavi Yardımı Karşılananlann Genel Sağlık Sigortalısı Sayılması... - .. 343

I. Sosyal Güvenlik Destek Primine İlişkin Geçiş Hükümleri--- 345

VII. ÖZEL KANUNDA DÜZENLEME: İŞSİZLİK SİGORTASI... 349

A Genel Olarak...34!

B. Kapsam... ...350

C. Primler...351

D. İşsizlik Sigortasından Yararlanma Şartlan...__ _____ ...__ ...________...___ 352 1. Belirli Bir Süreden Beri Sigortalı Olarak Çalışma ve Belirti Bir Süre Prim Ödeme... 352

2. İş Sözleşmesinin Kanunda Öngörülen Biçimde Sona Ermesi...352

3. iş Sözleşmesinin Askıya Alınmamış Olması...354

4. Türkiye İş Kurumuna Şahsen Başvunı... 354

E. İşsizlik Sigortası Hizmet ve Yardımları... 355

1. İşsizlik Ödeneği...355

2. Genel Sağlık Sigortası Primleri ile Türkiye İş Kurumu Kursiyerlerinin Sigorta Primlerinin Ödenmesi... 357

3. Yeni Bir İş Bulma, Meslek Geliştirme, Edindirme ve Yetiştirme Eğitimi... 358

F. İşsizlik Sigortası Fonu_______________ ..._________...._________... 351

1. Fon Oluşturulması, Gelir ve Giderleri...358

(14)

İçindekiler_________________________ _________________ _________________________________________ 21.

2. Ücret Garanti Fonunun Oluşturulması ve Kısa Çalışmanın Finansmanı...359

a. Ücret Garanti Fonu...359

b. Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği... 360

c. Kısa Çalışma Ödeneği Alanların Genel Sağlık Sigortalısı Sayılması...362

G. İşsizlik Sigortası Kanununa Aykırılığın Müeyyidesi... 363

Üçüncü Bölüm BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ SI. BİREYSEL EMEKLİLİK KAVRAMI. A M AC I VE ÖZELLİKLERİ...365

I. KAVRAM...365

II. AMACI VE ÖZELLİKLERİ...366

§2. SİST EM İN İŞLEYİŞİ...369

I. GENEL OLARAK...369

II. EMEKLİLİK SÖZLEŞMESİ... 376

III. KATILIMCI VE EMEKLİ ŞİRKETLERİNİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ...371

IV. EMEKLİLİK ŞARTLARI VE EMEKLİ AYLIĞI... 372

V. FİNANSMAN VE KATIUM PAYI... 374

VI. EMEKLİLİK YATIRIM FONU...375

VII. DİĞER HUSUSLAR... 376

Faydalanılan Kaynaklar...377

Kavramlar Dizini... 391