TIBBİ GÖRÜNTÜLEME TEKNİKLERİ PROGRAMI SAĞLIK HİZMETLERİ MYO
TGT 217 Sağlık Yönetimi
Öğr. Gör. Aysel Arslan
YÖNETİCİ VE ÖZELLİKLERİ
Hafta-3
TGT 217 Sağlık Yönetimi
Yönetim Kademeleri
Tüm yöneticilerin yaptığı işler aynı değildir.Yöneticilerin hiyerarşik konumları ve üstlendiği görevler farklılık göstermektedir. Yöneticiler dikey ve yatay farklılaşma kriterlerine göre sınıflandırılabilirler.Dikey farklılaşma kriteri,yetki ve sorumluluk derecesi anlamına gelen yönetsel hiyerarşiyi esas almakta ve yöneticileri yönetsel (hiyerarşik) düzeylere göre sınıflandırmaktadır. Bu kademelerde temel olarak;
alt,orta ve üst kademe yönetimi olmak üzere üç başlık altında toplanır.
Yatay farklılaşma kriterine göre yöneticiler,işlevsel yöneticiler ve genel
yöneticiler olarak iki ana sınıfta toplanmaktadır.İşlevsel yöneticiler
uzmanlaşmış bir iş yaparken (finans,muhasebe,personel),genel
yöneticiler birden fazla bölümü yöneten kişilerdir.
• Bakanlık merkez örgütünde yönetim kademelerinde, üst yönetimden aşağı
doğru inildikçe yönetsel yetki azalır. Buna
karşılık teknik etkinlik oranı artar.
Alt kademe yönetim
Alt kademe yönetim, yönetsel etkinliği en az olan yönetim
kademesidir. Daha çok üst kademeden gelen emirleri
yerine getirmek için teknik çalışmalar yaparlar.İşleri
doğrudan yerine getiren kişilerin gözetimini üstlenen
yöneticilerden oluşur. Yönetimdeki etkinlikleri %40,
teknik etkinlikleri %60’tır. Alt kademe yönetimi merkez
örgütünde Şeflik ve Şube müdürlüklerinden, il örgütünde
ise il müdürlüklerine bağlı kuruluşlardan oluşur.
Orta kademe yönetim
Orta kademe yönetim,alt düzey yöneticilerin faaliyetlerini yönlendiren ve denetleyen yöneticileri içermektedir.Temel sorumluluğu,kurumsal politikaları uygulamak,üst düzey yönetim tarafından saptanan amaçları daha açık hale getirerek alt kademe yöneticilerine iletmek ,astlarının faaliyetlerini yönlendirmek ve denetlemektir.Yönetsel etkinlikleri %70, teknik etkinlikleri %30’dur.
Orta kademe yönetimi merkez örgütünde daire
başkanlıkları örnek verilebilir.
Üst kademe yönetim
Kurumun tümünden sorumlu olan yönetici grubunu ifade etmektedir.Bu düzeydeki yöneticiler,sağlık kurumunun staratejik
amaçlarını ve politikalarını belirlemekte ve kurum-çevre ilişkilerini
düzenlemektedir.Yönetsel etkinlikleri %90, teknik etkinlikleri %10’dur.
Üst kademe yönetimine merkez örgütünde
müsteşarlık ve genel müdürlükler örnek
verilebilir.
Yönetici ve Özellikleri
Yönetici, örgüt amaçlarını gerçekleştirmek için elde bulunan tüm kaynakları en doğru ve ekonomik biçimde organize eden
kişidir.
İyi bir yönetici;
Karar verme, Araştırma,
Deneyim sahibi olma, Girişimcilik,
Rasyonalite (akılcılık), Güç;
o Makam gücü, o Kişilik gücü,
Otorite,
Etkileme özelliklerine sahip olmalıdır.
Yöneticinin rolleri
• Sağlık kurumları yöneticileri hiyerarşik konumları ne olursa olsun değişik derecelerde planlama,örgütleme,yöneltme koordinasyon ve denetim işlevlerini yerine getirmektedir.Yöneticiler bu işlevleri yerine getirirken,amaçların başarılması için bu işlevler içine katılamayacak nitelikte (özgün) olan bir takım roller de oynarlar.
• Yönetsel rollerin sistematik incelemesini yapan Minzberg
yöneticilerin üç grup davranış içinde olduğunu ve üç çeşit rol
oynadığını belirtmektedir.
Bireylerarası Roller
Yöneticilerin bireylerarası rollerinden özellikle üç tanesi, onlara, örgütü düzenli ve rasyonel biçimde
yürütmelerinde büyük çapta yardımcı olmaktadır. Bu rollere ilişkin yönetsel görevler her ne kadar rutin bir nitelik gösteriyor olsalar bile, yöneticilerin bunları görmezlikten gelemeyeceği ve ihmal edemeyeceği günümüzde ortak bir görüş olarak kabul edilmektedir.
- Sözde mevki sahibi, yöneticinin bireylerarası rollerinin ilki bir numaralı adam işlevini görmesi şeklinde ortaya çıkar. Hasta yakınları ile görüşme, sosyal etkinliklere katılma, açılışlarda kurdele kesme, emekliye ayrılan bir personel için verilen yemeğe katılma gibi davranışlar bu rol içinde yer alır. Mintzberg yaptığı araştırmada yöneticilerin zamanlarının %12’sinin tören ve kutlamalara, %17’sinin gelen yazı ve
mektupların onaylanmasına ayrıldığını belirtmektedir.
- Liderlik rolü; işgörenlerin işe alınması, eğitilmesi, yerleştirilmesi ve teşvik edilmesi şeklinde ifade edilir.
Bu rol, organizasyonun başarısını arttıracak her türlü işi kapsar. Yetki ile yapılamayacak işler liderlik yetenekleri ile sağlanabilir. Astlarını güdülemek,etkilemek,desteklemek gibi yöneticiye özgü olan davranışlar örnek verilebilir.
- Birleştirici rolünü üstlenen yönetici, ast ve üstlerinden başka satıcılar ve müşteriler gibi çeşitli çıkar gruplarıyla ilişki içindedir. Yöneticinin kurum içi ve kurum dışı kişi ve kuruluşlarla resmi veya resmi olmayan ilişkiler kurmasını ifade etmektedir. Bu rolüyle yönetici, örgütün bütünü veya kendi birimi
arasında bir bağlayıcı unsur işlev veya rolünü yerine getirmek durumundadır. Yöneticiler bu tür temasları kişisel bilgi kaynaklarını geliştirmek için kurarlar.
Bilgi Sağlama Rolleri
Minzberg’e göre, çeşitli kaynaklardan bilgi temini ve temin edilen bu bilgilerin gerekli yerlere ve merkezlere iletilmesi, yönetim görevinin belki de en önemli yönünü oluşturur. Bir yönetici hem doğru, hızlı ve tutarlı kararlar alabilmek hem de kendi birimindeki işgörenlerin
çalışmalarına yön verebilmek için yeterli ve doğru bilgiye gereksinme duyar. Yönetici bilgi toplama ve dağıtma işlevini birbirinden farklı üç rol aracılığıyla yerine getirir.
- Monitör olarak yönetici, sürekli biçimde yararlanılabilecek olan bilgilerin nereden
sağlanabileceğini araştırır. Bu amaçla, astlara sorular sorarak ya da başkalarıyla ilişki kurularak bilgi toplanmaya çalışılır. Monitörlük rolü genellikle yöneticiyi, kendi grubunun en iyi bilgi sağlayan kişisi durumuna getirir.Bilgi toplama rolü aracılığıyla yönetici sağlık
kurumunun veya sorumlu olduğu birimin işleyişi ile ilgili hem gerçek, hem de dedikodu veya spekülasyon biçiminde bilgiler toplamaktadırlar.
– Dağıtıcılık toplanan bilgilerin ilgili merkezlere dağıtımı yöneticinin bilgi sağlama rolünün ikinci bölümünü oluşturur. Dağıtıcı olarak, yönetici, başka şekilde elde etmeleri mümkün olmayan çok önemli bilgileri astlara ve başka birimlere dağıtma işlevini yerine getirir.
– Konuşmacı olarak, işletme temsilcisi durumundaki yönetici, topladığı bilgilerin bir kısmını birimin ve hatta örgütün dışındaki bireylere iletir. Sözcü rolü yöneticinin sağlık kurumunun veya yönettiği birimin faaliyetleri,politikaları ve performansı hakkında diğer birim ve
kurumlara bilgi vermesini içermektedir.
Karar Almaya İlişkin Roller
Yönetsel kararların temel girdilerini yöneticinin çeşitli kaynaklardan sağladığı bilgiler oluşturur.
Mintzberg’e göre, yöneticinin karar almaya ilişkin rolleri dört grupta toplanabilir.
- Girişimci rolü ile yöneticinin kurumunu geliştirmesi,değişen çevre koşullarına uyarlaması ile ilgilidir.Sağlık kurumları oldukça dinamik ve değişken bir çevre içinde faaliyette
bulunmaktadır.Bu nedenle yöneticiler sağlık kurumunun ayakta kalmasını sağlamak ve amaçları gerçekleştirmek için değişen koşullara uygun davranış biçimleri geliştirmek ve uygulamak zorundadırlar.
- Uyuşmazlıkları çözümleyici rolünde yönetici, grevler, iflas etmiş müşteriler, işgörenlerle şirket ve şirketle diğer örgütler arasındaki sözleşmelerin ihlali ve benzeri gibi, kendi
denetimi dışındaki durumlara tepkisini ortaya koyar veya bunlara cevap vermeye çalışır.Kurumdaki çatışmaların çözümlenmesi aynı zamanda kendi bölümü ve diğer bölümler arasında ortaya çıkan anlaşmazlıkları ve çatışmaları çözümlemek için gerçekleştirdiği faaliyetler bu rol içerisindedir.