Brucella
Basilli Dizanteri Tifo
Dr. Behire SANÇAR
BRUCELLA
Sinonimleri:
• Brucella Melitensis,
• Malta Humması,
• Akdeniz Ateşi,
• Bang Hastalığı,
• Dalgalı Ateş (Febris Undules),
• Mimik Hastalığı
Etyoloji
Etkeni bulan kişinin ismine (Bruce) izafeten Brucella denmiştir.
Hareketsiz, (gram (-) endotoksini) olan 3 antijenik tipi insanlar için patolojik olan bir bakteridir.
Etken, hastaların karaciğer, dalak, böbrek, kan ve tükürük bezlerinde bulunur.
Hasta hayvanların idrar, vajinal ifrazat
plesanta vb. gibi bir çok organında bulunabilir.
İnsanlarda hastalık yapan tipleri:
- Brucelia Abortus Sığır
- Brucelia Melitensis Keçi, koyun - Brucelia Suis Domuz
Epidemiyoloji:
• 20-50 yaş yetişkinlerde çok görülür.
• Çocukların brucella’ya karşı daha dirençli olduğu kabul edilir.
• Erkeklerin mesleğe bağlı nedenlerle daha fazla hastalandıkları bulunmuştur.
• Çobanlık yazın daha fazladır.
• Hayvanlarla uğraşma yazın daha fazla görülür.
• Tropikal ülkelerde fazla olmak üzere tüm ülkelerde görülür.
• Ülkemizde melitensis tipi görülür.
Bulaştırma Yolları:
Süt, çiğ et, placenta, hayvan fetüsleri, hayvanların vajen ifrazatları vb. gibi
hayvansal atıkların, ellere bulaşması veya besinlerin bunlarla kontamine olması ile
bulaşır.
İnsandan insana bulaşma yoktur.
Oral bulaşmanın yanında nadiren ciltten de bulaşma olur.
Bulaştırıcılık Süresi:
Hayvanlarda, hastalık etkeni hastalık süresince hayvanların her türlü atıklarında özellikle düşen fetüslerde bol miktarda
bulunur ve bulaştırıcıdır.
İnkübasyon Devri: 5-30 gün arasında değişir.
Patoloji:
Brucella etkeni, mukozalardan girer, lenf bezlerine gider, oradan R.E.S.’ye gider ve karaciğer ve dalakta toplanır.
Bağırsak mukozalarında ülserasyon yapar.
Kronikleşen tiplerde splenomegali görülür.
Enfeksiyoz granülomlara benzer lezyonlar meydana gelir.
Klinik Bulgular:
-Ateş başlangıçta hafiftir, sonra yükselir.
-Tifoya benzer ateş olur, ateşle birlikte bol terleme vardır.
-Tifoda terleme yoktur.
- Baş, eklem ve adale ağrıları, hastalarda baş, sırt ve romatizmayı andıran eklem ağrıları vardır.
-Ancak romatizmadan farklı eklemlerde şişlik, kızartı ve ateş yoktur.
-Ağrılarla birlikte uykusuzluk da vardır.
- Diş etlerinde kanama, şişlik, ishal ve kabızlık olabilir.
- Splenomegali; Ağrılı splenomegalinin yanında hepatomegali de olabilir.
- Pnomiye benzer bulgular; Brucellada bronşit ve pnomoniye benzer bulgular haftalarca devam edebilir. Çok kez
tüberküloz da sanılır.
- Orşit, prostatit olabilir.
Laboratuvar Bulguları:
Lenfositoz, seconder anemi, sedim hastalığının 3.
haftasında aglitünasyon testi yükselmeye başlar.
Midede hiperklorhidri kan ve ifrazat kültüründe brucella üretilir.
Klinik Bulgu ve Sürelerine Göre Brucella 3’e Ayrılır:
1. Akut Brucella: 3 aydan az sürer. Çok şiddetlidir.
2. Subakut Brucella: 3-12 ay sürer orta şiddetlidir.
3. Kronik Brucella: 12 aydan fazla sürer. Hafif belirtilidir.
Tanı:
İyi bir anamnez; çiğ süt içme, hayvanlarla uğraşma vs. klinik bulgular; dalgalı ateşle birlikte terleme, eklem adale ağrıları ve
aglütinasyon testi Komplikasyonlar:
Burun kanaması, pnönomi
orşit, endokardit, menengoensefelit vs.
hayvanlarda abortus yapar. İnsanlarda yapmaz ama birkaç vaka tespit edilmiştir.
Tedavi:
Spesifik Tedavi: Tetrasiklin günde 2 gram streptomicyne’le kombine olarak da yapılabilir.
Bu şekilde 3 hafta devam edilir.
Sonra streptomicyne kesilir. 2 hafta daha devam edilir.
- Sulfanomidler de kullanılır ancak yanında tetrasiklin veya streptomicyne
kullanılmalıdır.
Semptomatik Tedavi:
• Ateşli dönemde yatak istirahatı verilir.
• Diğer semptomlar türüne göre tedavi edilir.
• Tam bağışıklık bırakmaz.
• Hastalık tekrarlayabilir.
Korunma:
-İhbarı zorunlu bir hastalıktır,
-Portörlük olmadığından portör araması yapılmaz, -Filiasyon aramasında, hasta hayvanlar bulunmaya çalışılır.
-Veteriner hekimlere işbirliği yapılarak gerekli önlemler alınmalıdır. Özellikle düşük yapan hayvanlar veterinere gösterilmelidir.
-İnsandan insana bulaşma olmadığından tecrit edilmeye gerek olmamasına rağmen, hastalar enfeksiyon servislerinde yatırılırlar.
-Çünkü çoğu kez, tifo, tüberküloz gibi yanlış teşhislerle yatırılırlar.
-Bulaşmaya önlemek için; hastaların atıkları kontrol edilmeli, dezenfeksiyonuna dikkat
edilmelidir.
-Hayvan kadavra, atık ve placentaları gömülmelidir.
-Aşısı yoktur, ineklerde kullanılan aşısı vardır.
Bu aşı rutin olarak kullanılırsa sağlam insanlarda korunmuş olur.
-Seroprofilaxi ve Kemoprofilaxi yoktur.
İhraç ve ithal edilen hayvanların kontrolü yapılmalıdır.
-Ülkemizde az rastlanmaktadır.
1. BASİLLİ DİZANTERİ 2. TİFO
Dr. Behire Sançar
BASİLLİ DİZANTERİ
(Shigella)
Etyoloji:
Etkeni gram (-) enteobakterilerdir. 4 tipi vardır.
1. Shigella Dysenteriae: Shigella sonnei de denir.
2. Shigella Flexneri 3. Shigella Boydii 4. Shigella Sonnei
• Shigella Dizanteria
• En çok dizanteri yapan basil: Sonnei (Dysenteriae)
• 1. derecede dizanteri yapan basil: Flexneri
• 2. derecede dizanteri yapan basil: Boydii
• Dış etkenlere en dayanıklı olan: Sonnei
Epidemiyoloji:
Her yaşta, her ırkta ve her cinste görülür.
Sıcak aylarda daha fazla olmak üzere her mevsimde görülebilir.
Bebeklerde ve bakımsızlarda daha öldürücüdür.
Çevre koşulları bozuk olan yerlerde daha sık görülür ve daha öldürücü olur.
Bulaşma Yolları:
• Fekal-Oral yolla bulaşır.
• Vektörlerle mekanik olarak da bulaşır.
• Taze kontamine eşyalarla da bulaşır.
• Hastalık veya portörlük halinin devam süresince bulaştırıcılık devam eder.
İnkübasyon Devri: Ortalama 1-6 gündür.
Patoloji:
Dizanteri basilleri, sigmoid kolon, alt kısımları ve rectuma yerleşir, mukozada şişme kabarma olur, müküs iftarazı artar.
Mukoza kanamaları olur.
Lökosit toplanır böylece mukoza sarı bir renk alır ve sarı bir membran oluşur.
Submukoza sağlamdır.
Klinik Bulgular:
1- Erken safhada görülen klinik bulgular:
Yüksek ateş, kramp tarzında karın ağrıları, ishal ve dehidratasyon gelişir.
Elektrolit kaybı ve şok gelişir.
1-3 gün bu şekilde geçer.
2- Geç safhada görülen klinik bulgular:
Ateş genellikle düşer.
Gaita sayısı ve miktarı azalır. Parlak kırmızı ve müküslü bir hal alır.
İştahsızlık, açlık, zayıflık vardır.
Bu bulgular tedavi edilmeyenlerde aylarca devam edebilir.
Laboratuvar Bulguları:
Komplikasyon olmadığı sürece,
laboratuvar bulguları bir özellik göstermez.
Gaita kültürü 2,5 aya kadar pozitif çıkar.
Tedaviye başlananlarda 1 haftaya kadar negatifleşir.
Tanı: Kesin tanı gaita kültürü ile konur.
Gaita alkalidir.
Komplikasyonlar
• febril konvülsiyon,
• rectal prolapsus,
• herni,
• kronik ülseratif kolit.
Tedavi:
Hafif vakalar, antibiyotiksiz, semptomatik tedavi edilmelidir.
Orta ve ağır şekiller Ampisilin kullanılmalıdır.
Antibiograma göre etkenin hassas olduğu antibiotik seçilmelidir.
Tedavide esas olan kaybedilenin yerine konmasıdır. Hemen mayi tedavisine başlanır.
Diyeti ayarlanmalıdır. Pratikte 24 saat çay rejimine sokulur.
Korunma:
İhbarı zorunludur.
Hastalar tecrit edilmelidir.
Portör araması yapılmalıdır.
Filiasyon aranarak, kaynak kişiler tedavi edilmelidir.
Çevre koşulları iyileştirilmelidir.
Vektör savaşı yapılabilir.
Halkın eğitimi gereklidir: Özellikle el yıkama alışkanlığı kazandırılması bakımından, çiğ besin yenmemeli, sular temiz kaynatılmış olmalı,
helalar düzeltilmelidir.
TİFO
(Typoid Fever, Kara Humma)
Etyoloji:
Etken, enterobakterilerleden,
salmonella typhpidir. Soğuk ortamda ve suda uzun süre yaşayabilir.
Epidemiyoloji:
Her yaşta, ırkta ve cinste görülebilir.
Yaz ve yağışlı mevsimlerde sık görülür.
Özellikle tropikal ve geri kalmış ülkelerde görülür.
Bulaşma Yolları:
Hasta ve portörlerin gaita ve idrarı ile
kontamine olmuş materyallerin yenmesi ve içilmesi ile fekal-oral olarak bulaşır.
Epidemiler, su ve süt ile olur.
Hasta portörlerin gaita ve idrarından itrah olduğu sürece bulaştırıcılık sürer.
İnkübasyon Süresi: 7-15 gündür.
Patoloji:
Tifo basilleri en fazla ileumda oturur.
Bu bölgedeki peyer plaklarına yerleşir. Epitel hücreleri içinde ürer.
Peyer plaklarına hücre infiltrasyonu olur, ödem ve nekroz olur.
Submocozayı tutarsa, kanama olur.
Krc. ve dalakta nekrotik odaklar oluşur.
Kolesistit, lenfadenopati, splenomegali, Akc, böbrek, kalpte toksik dejenerasyon görülür.
Klinik Bulgular:
Önce prodromal bulgular görülür.
Ateş gündüzleri düşük, geceleri daha yüksektir.
Ateş artışı ile nabızda da artış olması
beklenirken tifoda nabız artışı olmaz. Bu tifo için tipiktir.
Ateşin yükselmesi endotoksemi ve septisemiden ileri gelir.
Apandisti taklit eden karın ağrıları olur.
Tedavi edilmeyenlerde: Fastigium devresi denen II. devre başlar.
Ateş yüksek ve süreklidir.
Karın ağrıları artar gaita koyulaşır, bazen kabızlık olabilir bağırsaklardaki nekroz, ileumdaki ülserasyon bu devrede olur.
Ateş huzursuzluk, sayıklama artar, şuur kapanabilir.
Ağız kuru, dil paslı ve titrektir.
Karın gergin ağrılı, bağırsak perforasyonu olabilir, ani şok ve kollaps gelişir.
Bacaklı ateş her gün biraz daha
düşerek komplikasyon ve ölüm olmazsa, hasta konvelesan döneme girer,
iyileşmeye doğru gider.
Çocuklarda tifo belirtileri atipiktir.
Laboratuvar Bulguları:
İlk haftada kan, ikinci haftada gaita - idrar kültüründe tifo basili üretilir.
Toksemi safhasında: Kemik iliği inhibisyonuna bağlı anemi görülür.
Lokopeni - trombositopeni olabilir
Sepsis safhasında: Krc. fonk testleri bozuktur (bilüribin yükselir).
Tanı:
Klinik bulgular + laboratuvar bulguları, ateşli devrede kan kültürü (fastigium devrinin
başında),
daha sonra gaita kültürü.
Komplikasyonlar:
Ateşli dönemin başında; menenjit,
osteomyelit, abseler, plevra iltihabı vb. olabilir.
Ateşin düşmeye başladığı günlerde; barsak perforasyonları, peritonit, kollaps görülür.
Tedavi:
Spesifik Tedavi: Kloramfenikol, ampisilin, tetrasilin kullanılır.
Semptomatik Tedavi:
Distansiyon esnasında diyet kısıtlaması gerekir.
IV mayi takılarak sıvı ve elektrolit dengesi sağlanır.
Posasız ve az yağlı diyet verilir.
Perforasyonlara cerrahi müdahale yapılır.
Korunma:
İhbarı zorunludur, hastalar tecrit edilir.
Hastalık kaynağı olan su kaynağı bulunmuşsa,
U.H.K. madde 79’a göre bu kaynağın kullanılması yasaklanır.
Filiasyon araması yapılır.
Portörler bulunup tedavi edilmelidir.
Hasta odası ve tüm eşyaları dezenfekte edilir. Vektör savaşı yapılmalı.
Lağımlar, pis sular dışarı akıtılmamalı, sular klorlanmalı, çevre şartları düzeltilmeli.
Rutin aşı uygulaması kaldırılmıştır.
En iyi önlem halkın eğitimidir.
