DOĞUM EYLEMİ DOĞUM EYLEMİ
Doç. Dr. Funda Özdemir
DOĞUM EYLEMİ DOĞUM EYLEMİ
Doğum eylemi; son menstrual
periyoddan 40 hafta sonra, gebelik
ürünü olan fetüs ve eklerinin
uterustan dış ortama atıldığı bir
süreçtir. Normal bir doğum eylemi,
uterusun daha fazla büyümediği ve
fetüsün dış ortamda yaşayabilecek
olgunluğa eriştiği bir zamanda
gerçekleşir.
Normal bir doğum eyleminin;
•Termde (son menstrual period’dan 40 hafta sonra),
•Kendiliğinden başlaması,
•Tek ve canlı bir fetüsün varlığı ile,
•Verteks pozisyonunda,
•Baş-pelvis uyuşmazlığı olmadan,
•Sağlıklı bir fetüs ve annenin varlığı ile
gerçekleşmesi beklenir.
DOĞUM EYLEMİNDE ROL OYNAYAN DOĞUM EYLEMİNDE ROL OYNAYAN
FAKTÖRLER FAKTÖRLER
1) DOĞUM KANALI
Doğum kanalı ile ilgili olan faktörler şunlardır:
1.Kemik pelvis ve ölçüleri (pelvis giriminin, orta pelvisin ve çıkımın ölçüler),
2.Pelvis tipi (Jinekoid, android, andropoid, platipelloid veya karışık tip denilen birkaç pelvis tipinin özelliğini bir arada taşıyan pelvis)
3.Serviks’in silinme ve diliate olma özelliği ile vajinal kanal ve vajinanın dış açıklığının
esnekliğidir.
2) FETÜS
Fetus ile ilgili faktörler şunlardır:
•Fetüs başı (Fetüs başının özellikleri)
•Fetüsün duruşu (Fetüsün vücudunun ve ekstremitelerinin fleksiyonda veya ekstansiyonda olması)
•Fetüsün yatışı (Fetüsun uzun eksenini annenin uzun ekseni ile olan ilişkisi önemlidir. Fetüsün yatay (transvers) pozisyonu eylemi zorlaştırırken, uzunlamasına (longitidunal) pozisyonu eylemi kolaylaştırır)
•Fetal prezentasyon (Tek veya ikiz gebeliklerde fetüsün felvise giren vücut parçasıdır).
•Fetüsün pozisyonu (Prezente olan vücut parçasının, anne pelvisi ile olan ilişkisidir)
•Plasenta (Plasentanın implante olduğu bölge önemlidir)
3) DOĞUM EYLEMİNİN GERÇEKLEŞMESİNİ SAĞLAYAN BİRİNCİL GÜÇLER
1.Fetüsün doğum kanalında ilerlemesini sağlayan uterus kontraksiyonlarının sıklık, süre ve şiddeti
2.Annenin bebeği itmek için kullandığı gücün etkinliği (Abdominal vediyafragmatik kasların itici güçleri)
4) ANNENİN PSİKOSOSYAL DURUMU 1.Annenin doğuma bedensel olarak hazır olması
2.Annenin doğuma ilişkin daha önce yaşadığı deneyimler
3.Annenin eylemde aldığı destek
4.Annenin duygusal durumunu içerir.
DOĞUM KANALI DOĞUM KANALI
1)KEMİK PELVİS
Doğum eyleminde önemli rolü olan kemik pelvis, aşağıdaki kemik ve eklemlerden oluşur.
İki kalça kemiği (önde ve kenarlarda)
Sakrum ve lumbar vertebra
Koksiks
Sakro-iliak eklem
Simfisis pubis.
Pelvis, linea terminalis adı verilen hayali bir çizgi ile ikiye ayrılır. Bu çizginin üstünde kalan kısıma büyük veya yalancı pelvis, altında kalan kısıma ise küçük veya gerçek pelvis denir.
Büyük Pelvis (Yalancı)
Kemik pelvisin leğene benzeyen üst kısmı büyük pelvistir.
Büyük pelvisin sınırları arkada
lumbar vertebra, kenarlarda iliak
fossa ve önde karın duvarlarından
oluşur. Yalancı pelvisin doğum
açısından çok fazla önemi
olmamakla birlikte, uterusu
desteklemesi açısından önemlidir.
Küçük Pelvis (Gerçek)
Linea terminalisin altında kalan kısım küçük pelvis olarak adlandırılır. Küçük pelvis, yanlarda iskium, arkada sakrum ve koksiks, önde ise pubis ile çevrilidir. Küçük pelvis;
•Pelvis girimi
•Pelvis kavitesi (boşluğu)
•Pelvis çıkımı olmak üzere üç
kısma ayrılır
Pelvis Girimi
Pelvis girimi önde pubis kemiğinin üst ramusu, yanlarda linea terminalis ve arkada sakral promontoryum tarafından oluşturulur. Pelvis giriminin dört kutru vardır. Bunlar;
Ön arka kutur
Transvers kutur
İki tane oblik kuturdur
Ön-arka kutur, promontoryumun ortasından, simfisis pubisin üst ucuna uzanır. Bu kutrun değişik noktalardan ölçülmesi ile 3 tane konjugata elde edilir.
Bunlar;
Konjugata vera
Konjugata obstetrika
Konjugata diyagonaldır
Konjugata vera: Promontoryumdan simfisis pubis’in üst kenarına uzanır. Uzunluğu 11.5 cm’dir.
Konjugata obstetrika: Promontoryumdan simfisis pubisin ortasına kadar uzanan mesafedir. Uzunluğu 11 cm’dir.
Konjugata diyagonale: Promontoryumdan simfisi pubisin alt ucuna uzanan mesafedir. Uzunluğu 12.5 cm’dir. Pelvisin dıştan ölçülebilen tek iç kutru diyagonal konjugatadır.
Pelvis giriminin en geniş kutru transvers kuturdur. Transvers kutrun uzunluğu yaklaşık 13.5 cm’dir.
Pelvis giriminin diğer iki kutru ise sağ
ve sol oblik uzunluktadır. Bu
kuturların uzunlukları yaklaşık 12.5
cm’dir.
Pelvis Kavitesi Pelvis Kavitesi
Pelvis kavitesi (boşluğu), üstte pelvis girimi, altta pelvis çıkımı ve etrafında pelvis kemikleri ile çevrili olan bölgedir.
Üst tarafı silindire benzeyen pelvis
kavitesi, çıkıma yaklaştıkça öne doğru
eğrilik gösterir. Kavitenin arka duvarını
oluşturan sakrum 12 cm, ön duvarını
oluşturan simfisis pubis ise 4,5-5 cm
uzunluğundadır.
Kavitenin ön-arka kutru, pubisin iç yüzeyinin orta noktasından, ikinci ve üçüncü sakral vertebraya kadar uzanan mesafedir. Yaklaşık 12.75 cm uzunluğundadır.
Pelvis kavitesinde fetüsün geçmesi gereken en dar kutur iskial spinalar arasında yer alan transvers kuturdur.
Uzunluğu yaklaşık 10-10.5 cm’dir.
Pelvis Çıkımı Pelvis Çıkımı
Pelvis çıkımı, üçgen şeklinde bir yapıdır. Pubis kavisi, pubisin kolları, arka da koksıksin alt ucu ve ligamentlerle çevrili olan bölgedir.
Pelvis çıkımının kuturları,
Ön-arka kutur: Simfisis pubisin alt ucundan, sakro-koksigial ekleme kadar uzanan mesafedir. Uzunluğu 11.5 cm olup, çıkımının en uzun kutrudur.
Tranvers kutur: İskial tüberositlerin iç yüzeyleri arasındaki mesafedir. Uzunluğu 11 cm’dir. Bu kutur çıkımın en dar kutru olduğu için normalin altındaki ölçüler doğum eylemi yönünden önemlidir
Posterior sagital kutur: Transvers kutrun ortasından
sakrokoksigial ekleme kadar uzanan mesafedir. Uzunluğu 9 cm’dir.
Anterior sagital kutur: Transvers çapın ortasından, suppubik
açıya kadar uzanan mesafedir. Uzunluğu 6 cm’dir.
2)PELVİS TİPLERİ 2)PELVİS TİPLERİ
Jinekoid Pelvis: Girimi yuvarlak, kalp şeklinde kadın tipi pelvistir. Pelvis girimi, kavitesi ve çıkımı normal bir doğum eylemine izin verecek yapıdadır.
Android Pelvis: Android pelvisin girimi kalp şeklindedir.
Posterior sagital kutru kısadır. Orta pelviste ve çıkımda darlık vardır. Bu pelvis tipinde bebek başının rotasyon yapması zorlaşır. Genellikle rotasyon için forsepse ihtiyaç duyulur.
Antropoid Pelvis: Antropoid pelvisin girimi oval şekilde, ön- arka kutru uzundur. Doğum sırasında baş sıklıkla oksiput posterior pozisyondadır. Orta pelvisin ve çıkımın ölçüleri vajinal doğum için uygundur.
Platipelloid Pelvis: Kadın tipi pelvisin daha transvers
doğrultuda, elips şeklini almış halıdır. Orta pelvisin ve çıkımın
ölçüleri dardır. Fetüs başının pelvise transvers girmesi nedeni
ile, orta pelvisten ilerlemesi zorlaşır. Bu nedenle platipelloid
pelvis tipi, vajinal doğum için uygun değildir. Doğum
genellikle sezeryanla gerçekleştirilir.
3)SERVİKSİN SİLİNME VE DİLLATE OLMA 3)SERVİKSİN SİLİNME VE DİLLATE OLMA
ÖZELLİĞİ ÖZELLİĞİ
Doğum mekanizması açısından
kemik pelvis kadar önem
taşımasa da, doğum kanalının
yumuşak dokularını oluşturan
servikal os’un silinme ve
dilatasyon yeteneği ile vajinal
kanalın gerilme yeteneği de
önemlidir.
DOĞUM EYLEMİNDE ROL OYNAYAN FAKTÖRLER
2- FETUS
- FETUS BAŞI
- FETUSUN DURUŞU
- FETUSUN YATIŞI
- FETAL PREZENTASYON
- FETUSUN POZİSYONU
- PLASENTA
1) Fetüs Başı
Fetüs başı, normalden gövdeden daha
büyük olması nedeni ile, doğum mekanizması yönenden de önemli vücut kısmını oluşturur.
Fetüsün kafatasını;
iki temporal
iki frontal
iki pariyetal ve
bir oksipital kemik oluşturur.
SÜTUR VE FONTANEL
.
Fetüs başının kemiklerinin sınırlarında
bulunan membranlarla kaplı alanlara sütur denir.
Süturların birleşmesi ile meydana gelen yapılara
fontanel denilmektedir
Fetal Başta Bulunan Önemli Süturlar
Frontal Sütur: iki frontal kemik arasında yer alır.
Sagital Sütur:Pariyetal kemikle arasında yer alır.
Kafatasını sağ ve sol olmak üzere ikiye ayırır.
Önden arkaya doğru devam eder. Ön fantanelin arka ucu ile, arka fontanelin üst ucu arasındaki mesafedir.
Koronal Sütur: Frontal ve pariyetal kemikler arasında yer alır, transvers olarak uzanır.
Lomboidal Sütur: İki pariyetal kemik ve oksipital
kemik arasında yer alır.
Fontaneller
Bebek başında ön ve arka olmak üzere iki tane fontanel bulunur.
Ön fontanel veya Bregma, sagital ve coronal süturların birleşmesi ile oluşur. Yaklaşık 2x3 cm büyüklüğünde, elmas şeklindedir. Doğumdan sonra 12-18 aya kadar açık kalır. Ön fontanelin doğumdan sonra açık kalmasının nedeni, beyin dokusunun büyüyüp, gelişmesine olanak sağlamaktır.
Arka fontanel ya da lambda, ön fontanele oranla daha küçüktür. Sagital ve lomboidal süturların birleşmesi ile meydana gelen Y şeklinde bir açıklıktır.
0.5-1 cm büyüklüğündedir. Doğumdan sonra 8-12 haftalarda kapanır
Kafatasının Özel Noktaları
Sinsiput: Frontal kemiğin üstünde, büyük fontanelin önünde kalan kısımdır.
Ön Fontanel (Bregma): Elmas şeklinde ön fontanelin olduğu bölgedir.
Verteks: Ön ve arka fontaneller arasında kalan bölgedir.
Oksiput: Küçük fontanelin arkasında, oksiput kemiğinin üstünde kalan kısımdır.
Arka Fontanel: Arka süturların birleştiği bölgedir.
Mentum: Fetüsün çenesidir. Yüz prezentasyonları için referans noktasıdır. Bu prezentasyon, kafanın bütünü ile ekstansiyonda olduğu durumlarda görülür.
Alın: Fetüs başının alın bölgesidir.
Fetal kafatasının kuturları Fetal kafatasının kuturları
Transvers Kutur Transvers Kutur -Bipariyetal kutur -Bitemporal kutur
Ön-arka Kutur Ön-arka Kutur
- oksipito-frontal kutur
- Suboksipito-bregmatik kutur
- Oksipito-mental kutur
- Submento-bregmatik kutur
2) Fetusun Duruşu –Habitus
Fetüsün vücut kısımlarının birbirleri ile olan ilişkisine fetüsün anne karnında duruşu denilmektedir. Fetüs, genellikle anne karnında sırtı kavisli, baş göğüse doğru eğik, kollar ve bacaklar vücudun ön kısmında katlanmış, dizler bükülü durumda bulunur.
3) Fetusun Yatışı- Situs
Annenin uzun ekseninin, fetüsün uzun ekseni ile
olan ilişkisine fetüsün yatışı denir. Fetüsün yatışı,
uzunlamasına (longitidunal) veya yanlamasına
(transvers) olabilir.
4)Fetüsün Prezantasyonu 4)Fetüsün Prezantasyonu
Fetüsün anne pelvisine giren vücut kısmına prezante olan veya önde gelen kısmı da verilir. En sık görülen prezantasyon baş, ikincisi de makattır. Baş ve makat prezantasyonları, fetüsün anne karnında uzunlamasına duruşlarında görülür.
Transvers duruşlarda, prezante olan vücut
kısmı omuz, kol veya gövde olabilir. Bu tip
prezantasyonda eylem zorlaşır ve vajinal
doğum gerçekleşemeyebilir. Bu duruma
Mal Prezantasyon denir.
5)FETUSUN POZİSYONU
Fetüsün prezente olan kısımlarından seçilen özel noktaların anne pelvisi ile olan ilişkisine pozisyon denir.
PLASENTA
Plasentanın uterusta yerleştiği yer,
doğum eyleminin ilerlemesi açısından
önemlidir. Plasentanın alt segmente
yerleşim, servikal açıklığı kapattığı
durumlarda önde gelen kısım ilerleyemez.
3- Doğum Eyleminin Gerçekleşmesini 3- Doğum Eyleminin Gerçekleşmesini
Sağlayan Güçler Sağlayan Güçler
Fetüsün doğum kanalında ilerlemesini sağlayan uterus kontraksiyonlarının sıklık, süre ve şiddeti (Birincil Güçler)
Annenin bebeği itmek için kullandığı gücün
etkinliği (Abdominal vediyafragmatik
kasların itici güçleri)
UTERUS KONTRAKSİYONLARININ UTERUS KONTRAKSİYONLARININ
ÖZELLİKLERİ ÖZELLİKLERİ
Kontraksiyonlar uterus kaslarının geçici olarak kısalması ve kalınlaşması sonucu oluşur. Sempatik sinir sisteminin etkisi ile gerçekleşir, endokrin sistemden etkilenir.
Kontraksiyonlar normalde uterusun üst kısmından başlarve aşağılara inerler. En yüksek noktaya uterusun tüm
bölgelerinde aynı anda ulaşırlar.
Etkin bir eylem için kontraksiyonların
ritmik olması önemlidir.
Bir kontraksiyonda üç faz vardır.
Bunlar;
1) Artış Fazı: Kontraksiyonun
güçlenmesi (En uzun faz)
2) Kontraksiyonun Zirve Fazı
3) Azalma Fazıdır
Uterus kontraksiyonları tanımlanırken sıklık, süre ve şiddet’ten söz edilir.
Sıklık: Bir kontraksiyonun başlangıcından, diğer kontraksiyonun başlangıcına kadar geçen süredir.
Süre: Kontraksiyonun şiddetinin artmaya başladığı süre ile, azalması arasındaki zamandır (kontraksiyonun başlaması ile bitimi arası).
Şiddet: Uterus kaslarının kasılma gücüdür.
Kontraksiyonların şiddeti palpasyon ve
elektronik fetal monitörle saptanabilir.
•Uterus duvarının bombeleşmesinden sonra kolaylıkla içe çöktüğü durumlarda hafif kontraksiyon,
•kolay çökmediği ve bombeliğini uzun süre koruduğu durumlar şiddetli kontraksiyon olarak adlandırılmaktadır.
•Orta şiddetli kontraksiyonda ise, uterus duvarı şiddetli ve hafif arasında bir çökme özelliğine sahiptir.
Doğum eyleminde rol oynayan ikincil güçler, eylemin ikinci devresinde
annenin bebeği itmek için karın
kaslarını kullanması sonucunda oluşur.
Bu sırada oluşan ıkınma hissi eylemin ilerlemesine yardım eder. İkincil
güçler silinme ve dilatasyonun
tamamlanmasından sonra bebeğin
doğumuna yardım eden en önmeli
gücü oluşturur.
4) ANNENİN PSİKOSOSYAL 4) ANNENİN PSİKOSOSYAL
DURUMU DURUMU
Ebeveynlerin olumlu bir doğum deneyimi yaşamalarına yardım edebilmek için,
Ebeveynler için gebeliğin planlanmış olması,
Gebenin prenatal bakım almış olması,
Eşler arasındaki ilişkinin olumlu olması,
Eylemde annenin ağrı ve çevre kontrolünü sağlayabilmesi,
Eylemde anneye destek olabilecek eş ya da bir yakının bulunması,
Sağlık ekibine güven duyabilme.
Rahatlama ve solunum tekniklerinin anne tarafından kullanılması,
Annenin hekimini veya doğumunu yaptıracak ebeyi seçebilmesi,
Yapılan işlemlere ilişkin bilgilendirilme önemlidir.
DOĞUM EYLEMİ DOĞUM EYLEMİ
Eylem normalde 38-42.
haftalarda gerçekleşir. Buna
term’de gebelik denir. Termde bir fetüs ortalama 50 cm
uzunluğunda, 3500 gr
ağırlığındadır.
DOĞUM EYLEMİNİ BAŞLATAN FAKTÖRLER
1) Uterusun gerilme teorisi 2) Hormonal uyarı
3) Miyometrial aktivitedir.
DOĞUM EYLEMİNİN
BAŞLAMA BELİRTİLERİ
Hafifleme
Servikal Değişiklik Olgunlaşma
Silinme
Dilatasyon (Servikal Açılma)
Nişane (Show)
Membranların Açılması
Ani Enerji Yüklenmesi
Hafifleme: eylemin başlamasından 10- 14 gün önce başın hakiki pelvise
girmesi ile uterus aşağı doğru iner, diyafragma üzerindeki baskısı
kalkar. Böylece annenin gebelik
boyunca şikayet ettiği solunum
sorunu ortadan kalkar.
Servikal değişiklik Servikal değişiklik
Normal şartlarda oldukça dayanıklı bir bağ dokusundan oluşan, giriş kısmı
kapalı, sert, koni biçiminde bir yapıdır.
Eylemin başlaması ile fetüsün
geçebileceği kadar açılır ve yumuşar.
Serviksin bu yumuşama özelliğine
olgunlaşma denir.
SİLİNME: Kontraksiyonların etkisi ile internal osun
yakınında yakınında bulunan kas lifleri
uterusun alt segmentine her iki yana doğru çekilir.
Böylece servikal kanal ortadan kalkar, uzunluğu kaybolur, uterusun alt
kısmının bir parçası haline gelir. Yüzde ile ifade edilir.
DİLATASYON:
Servikal açılmadır.
Silinmeden sonra başlar. Eksternal osun 10 cm
açıklığa ulaşarak genişlemesi
anlamına gelir.
NİŞANE: Silinme ve dilatasyonla birlikte serviksi tıkayan müköz tıkacın dışarı atılmasıdır.
MEMBRANLARIN
AÇILMASI
GERÇEK VE YALANCI DOĞUM AĞRILARI ARASINDAKİ FARKLILIKLAR
Gerçek Doğum Yalancı Doğum
- Ağrılar düzenli aralıklarla gelir - Ağrılar düzensizdir.
- Ağrı aralarındaki süre gittikçe azalır. - Ağrı araları değişmez - Kontraksiyonların süre ve şiddetleri
artar. - Kontraksiyonların süre ve şiddetinde değişiklik olmaz.
- Ağrı belden başlayıp karına yayılır. - Ağrı genellikle karındadır.
- Ağrı yürümekle artar - Yürüme ağrının şiddetini etkilemez.
- Servikal silinme ve dilatasyon düzenli olarak artar.
- Analjeziklere rağmen ağrı devam eder.
- Değişiklik olmaz.
- Analjeziklerle ağrı kontrol edilir
DOĞUMUN EVRELERİ
Birinci aşama; gerçek doğum ağrıları ile başlar, servikal silinme ve dilatasyonun tamamlanması ile sonlanır.
İkinci aşama; Servikal silinme ve dilatasyonun tamamlanması ile başlar, bebeğin doğumu ile sonlanır.
Üçüncü aşama; Bebeğin doğumu ile başlar, plasentanın doğumu ile sonlanır.
Dördüncü aşama; Plasentanın doğumundan
sonraki 1-4 saatlik süreyi içerir. Erken
postpartum iyileşme dönemi olarak ta
adlandırılır.
ANNENİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Doğum odasına gelen anneyi değerlendirmek için anneden bilgi toplanır.
Yaş
Doğum öncesi izlem sayısı
Kan grubu, gebelik öncesi ve şimdiki kilosu, allerji durumu
Önceki hastalıklarına ilişkin bilgi
Gebeliğinde ortaya çıkan sorunlar
Geçmiş obstetrik öyküsü (GPYA)
Annenin doğuma ilişkin öğrenmek istediği konular
Fiziksel değerlendirme
Yaşam bulguları
Ağırlık
Fundus
Ödem
Perine
Pelvis (Girim, kavite, çıkım, simfisis pubis)
Eylemin durumu (Kontraksiyonlar, silinme , dilatasyon, angajman, membranlar, amniyotik mayi)
Fetüsü durumu (FKH, prezentasyon, pozisyon, aktivite)
Laboratuvar değerleri
Annenin doğuma hazırlanması
Vulvanın hazırlanması
Bağırsakların hazırlanması
Doğum eyleminin latent fazında lavmanla barsakların boşaltılması genellikle yapılan bir işlemdir.
Barsakların boşaltılmasının nedenleri:
•
Uterus kontraksiyonlarını stimüle etmek
•
Rektumun boş olmasını sağlamak
•
Eylemin ikinci devresinde anne ıkınırken fekal materyalin gelmesi ile perinenin
kontaminasyonunu önlemek
•
Doğum kanalını genişletmek
Lavman, eylemin aktif faza geçtiği, dilatasyonun ve angajmanın
ilerlediği, annede kanamalı bir durumun söz konusu olduğu,
eylemin hızlı ilerlediği durumlarda
kontraindikedir.
Enfeksiyonların önlenmesi El yıkama
Kullanılan aletlerin temizliği Giyim
Doğumhanede çalışan personelin
enfeksiyonlu olmaması gerekir. Üst solunum
yolu enfeksiyonun, deri lezyonları, diyare ve
enfeksiyonlu hastalığı olanlar doğumhanede
çalıştırılmamalıdır.
Annenin rahatının sağlanması
* Annenin fiziksel rahatını sağlamak
* Anksiyetesini azaltmak
* Bilgi temin etmek
* Gevşemesinin destekleyen teknikleri kullanmak
* Solunum tekniklerinin kullanmasını destekleme
* İhtiyaç duyulan farmakolojik ajanları
uygulamak
Anneye kesin yatak istirahati indikasyonları arasında bebeğin prezentasyon ve pozisyon bozuklukları, gebelik komplikasyonları
(preeklemsi gibi), vajinal kanamanın
normalden fazla olması, ilerlemiş eylem,
anneye analjezik ve sedatif ilaçların verilmesi sayılabilir. Membranlar açıldığı sırada
prazente olan fetüs kısmı hala yüksekte ise,
kord prolapsusunu önleme açısından yine
yatak istirahati indikasyonu vardır.
Annenin dudakları hızlı solunum, kusma ve mayi kaybı nedeniyle
kuruyabilir. Bu durumda dudakların ıslatılması hastayı rahatlatabilir.
Anksiyetenin azaltılması
Bilginin temin edilmesi
Destekleyici gevşeme teknikleri
Solunum tekniklerinin uygulanması Solunum teknikleri doğru olarak
kullanıldığı takdirde kadının ağrı eşiğini yükseltir, gevşemesini
sağlar, uterus kontraksiyonları ile baş etmesini arttırır ve uterus
fonksiyonlarının daha etkili olmasını
sağlar.
Prenatal sınıflarda annelere Lamaze solunum teknikleri öğretilmektedir.
Bu tip solunumun üç düzeyi vardır.
Kadın solunuma ilk düzey ile başlar,
ve sonra bir sonraki düzeye geçer.
Eylemin Birinci Evresi Eylemin Birinci Evresi
Fazlar Multipa-primi Dilatasyon Kont. Sıklığı Kont. Süresi
Latent
Faz 4.5 saat 6 saat
0-3 cm 10-20 dk 5-7 dk
15-20 sn 30-40 sn Aktif Faz 2 saat
3 saat
4-7 cm 3-5 dk 40-60 sn Geçiş
Fazı 1 saat 3 saat
8-10cm 2-3 dk 60-90 sn
Servikal Muayene
Servikal muayenede 5 önemli parametre değerlendirilmelidir .
1. Silinme (efansman) : Servix uzunluğunun azalmasıdır. Servix uzunluğu yarısına inmiş ise %50 silinme var demektir.
2. Açılma (Dilatasyon) :Servikal açıklığın değerlendirilmesidir.
İki parmak serviks içine sokularak değerlendirilir.Komplet durumunda 10 cm açılma vardır.
3. Prezente olan kısmın seviyesi : Sıfır hattı tam spina ischia düzeyinde olan hattır. Bunun üzerinde ise -1, -2, -3, -4, -5 altında ise +1, +2, +3, +4, +5 olarak ifade edilir. +5 durumunda fetal baş introitusdan görülür.
4. Membranların değerlendirilmesi : Membranlar yırtılmış mı ? Bu ele poş gelip gelmemesi ile değerlendirilir.
5. Servix pozisyonu : Anterior, posterior, orta pozisyonda
olabilir. Doğuma hazır serviks öne döner. Ayrıca muayenede
pelvik kemik çatı da değerlendirilmelidir.
1. Evrede Takip
• Anne değerlendirilir.
• Vulva hazırlanır.
• Fetal elektronik monitörizasyon : Yakın ÇKS takibi, veya kardiotokografi ile izlem.
• Kontraksiyon takibi
• 4-6 saatte bir annede vital bulgu takibi.
• 2-3 saate bir pelvik muayene
• Oral alımın kesilmesi
• 60-120 ml/saatten sıvı verilmesi (elekrolit ve % 5 dextroz)
• Boşaltıcı lavman yapılması
• Mesanenin boşaltılması
• Membranlar açıldıktan sonra amniyotik mayinin gözlenmesi
• Anneye nasıl ıkınması gerektiği öğretilmelidir.
• Doğumu hızlandırmak için gerekirse amniotominin yapılması
• Anne bilgilendirilir.
Serviksin dilate olmasından sonra
primiparlarda 30 dak ile 2 saat arasında, multiparlarda ise 5-30 dak arasında
değişir. Bu sırada kontraksiyonlar 1.5-2dak da bir gelip, 60-90 sn sürer.
İkinci evrede baş perineyi gerdikçe vulvar açıklık ileri ve yukarı doğru yönelir. Perine 5 cm kalınlıktan 2.4 mm lik bir zar
inceliğine ulaşır. Başın çıkışı sıraında çok
gerilen vulvar açıklık yırtılabileceğinden bu bölgeye epizyotomo yapılarak vajinal
açıklık genişletilir.
Doğum eylemi sırasında başın Doğum eylemi sırasında başın yaptığı kardinal hareketler
yaptığı kardinal hareketler
ANGAJMAN
İNİŞ
FLEKSİON
İÇ ROTASYON
EKSTANSİYON
DIŞ ROTASYON
EXPULSİON
Angajman Angajman
Başın bipariyatal çapının pelvis girimini geçme mekanizmasıdır.
Fetüs başı genellikle ön arka
kutrunu pelvisin transvers kutruna paralel olacak şekilde pelvise girer.
Bu pozisyonda başın en küçük kutrui pelvis giriminin en geniş kutruna paralel gelecek şekilde
pelvise girer. Buna sinklitizm denir.
FLEKSİON İLE BAŞIN FLEKSİON İLE BAŞIN
ÇAPININ KÜÇÜLMESİ
ÇAPININ KÜÇÜLMESİ
İç rotasyon İç rotasyon
Başın pelvis çıkımından
kurtulabilmesi için oksiputun öne yani simfisis pubise doğru
dönmesi gerekir. Böylece başın en uzun kutru çıkımın uzun
kutruna uyum yapar.
Ekstansiyon Ekstansiyon
İnternal rotasyon tamamlanıp baş vulvaya ulaştığında ileri drecede fleksiyon halindedir. Başın
perineden sıyrılıp çıkabilmesi için geriye doğru bükülmesi yani
ekstansiyon hareketini yapması
gerekir.
Dış Rotasyon Dış Rotasyon
Omuzların pelvisin ön arka çapı
ile paralel pozisyonu alabilmeleri
için yaptıkları 45 derecelik dönme
hareketi ile gerçekleşir.
Ekspulsiyon Ekspulsiyon
Eksternal rotasyondan sonra önce üst omuz simfisis pubisin altından doğar, daha sonra annenin
bebeği itme gücü ile alt omuz
doğar. Omuzların doğmasından
sonra vücudun geri kalan kısmı
hafif bir traksiyonla doğar.
2. Evrede Takip 2. Evrede Takip
Annenin tekniğe uygun ıkınması sağlanır.
Annenin tekniğe uygun solunum yapması sağlanır.
Yakın fetal monitörizasyon yapılmalı : 15 dakikada bir ÇKS dinlenmeli veya
monitörizasyon yapılmalıdır.
Vajinal tuşe ile bebek başının ilerleme durumu takip edilir.
Taçlanma sırasında epizyotomi yapılır.
Annenin gayreti övülür.
Anne bilgilendirilir.
Annenin tekniğe uygun solunum yapması sağlanır.
Kontraksiyon başladığında hemşire anney iki kısa nefes almasını sonra üçüncü nefesini alıp tuttuktan sonra
doğum masasının kenarlarından tutarak , abdominal kasları ile bebeği aşağı
doğru itmesini söyler.
Bu itme sırasında valsalva
manevrasının fizyolojik etkisinden
kaçınmak için yavaşça nefes verilmesi
tercih edilir.
Bu yöntem ile kadın birkaç kez derin solunum yapar, sonra
nefesini 5- 6 sn tutar ve bebeğini aşağı doğru iterken üfler gibi
ağzından çok yavaşça nefes verir.
Eğer anne ağzını açarak bağırması yararlı değildir.
Kontraksiyon arasında annenin tam
gevşemesi ve dinlenmesi sağlanır.
Eylemin Üçüncü Evresi Eylemin Üçüncü Evresi
Plasentanın Ayrılma Belirtileri
Ani vajinal kanama
Umblikal kordun boyunda uzama
Uterusun fundusunun umblikus hizasına yükselmesi
Uterusun küre şeklini alması
Sifisis üzerine bastırıldığında
kordonun içeri çekilmemesi
3. Evrede takip 3. Evrede takip
Plasentanın ayrılma bulguları gözlenir.
◦ Uterus yuvarlak, sert hale gelir
◦ Ani bir kan boşalması olur
◦ Plasenta ayrılması ile beraber abdomen seviyesinde olan uterus pelvis boşluğuna iner
Plasentanın aşağıya inmesi ile beraber kord uzunluğu da artar.
Plasentanın doğumu sağlanır. İki türlü plasenta çıkışı vardır.
◦ Duncan : Matenal yüzden doğma, plasentanın doğumundan önce kanama görülür.
◦ Shultze : Fetal yüz ile doğma
Plasenta tam ayrılmadan önce asla çıkarılmamalıdır.
Kendiliğinden çıkmayan plasenta manuel olarak çıkarılabilir.
Plasenta ve eklerinin tam olup olmadığı değerlendirilmelidir.
Anne bilgilendirilir.
Eylemin Dördüncü Evresi Eylemin Dördüncü Evresi
Eylemin dördüncü evresi
plasentanın doğumundan sonraki ilk 4 saati ve annenin vital
bulgularının stabilleşmeye
başladığı süreci içerir.
4. Evrede takip 4. Evrede takip
Epizyotomi ve diğer laserasyonların onarımı yapılır.
Perine temizliği yapılır, perineye steril ped kapatılır, bacaklar indirilir.
Bebek anneye verilir.
Kanama takibi yapılır.
Atoniye karşı dikkatli olunur. (fundus kontrolü)
Yaşam bulguları alınır.
Perine ödem, hematom yönünden gözlenir.
Anne yalnız bırakılmamalı, anneyle sözel iletişim sürdürülür
