1989’da tanker kazasıyla Alaska’yı mahveden Exxon’a başta verilen 5 milyar dolarlık cezalandırıcı tazminatı, en son yüksek mahkeme 500 milyona indirdi. Çevreci öfkeli, Alaskalı yıkık
ABD’nin en büyük tanker kazasında 1989’da Exxon Mobil’in Valdez tankerinin Alaska’nın 1900 kilometrelik sahil şeridine 11 milyon galon petrol yaymaktan çarptırıldığı para cezası yüksek mahkeme tarafından ‘yolunmuş kuş’a çevrildi. 1994’te mahkeme jürisinin 5 milyar dolar olarak kararlaştırdığı cezayı iki yıl önce federal temyiz
mahkemesinin yarıya indirmesinin ardından çarşamba günü de yüksek mahkeme 10’da birine düşürdü. çevreciler öfkeli, doğal yaşam cenneti Alaska’nın ahalisi yıkık.
Petrolcüye ‘yürü ya kulum’
500 milyon dolar, varil petrol fiyatının 140 doları geçtiği dönemde geçen yıl 40.7 milyar dolar kar etmiş Exxon Mobil’in iki günlük karına denk gelirken, çevre felaketiyle balıkçılıktan ekmek yemeleri sone eren 33 bin kişinin adam başı 15 bin dolar alması demek. Balıkçı köyü Cordovalılar 19 yıllık hukuk mücadelesinden aldıkları sonuç karşısında bezgin. Mike Lytle karar karşısında kafasını sallayıp “Petrol devlerinin kazanacağını hep hissetmiştim”, Derek Blake “İçimden bir ses hiçbir ey alamayacağımızı söylüyordu” dedi. Kazanın ardından ringa avının çökmesiyle gelirini kaybedip binlerce dolar borca giren Robert J. Kopchak, isyanda: “Karar gerçekten acıtıyor. Büyük şirketlere çevreyi mahvedebilecekleri çünkü bunun için çok az bedel ödeyecekleri bilgisini veriyor. Ona göre risk hesabına girme formülünü veriyor.”
Sylvia Lange, kazadan sonra yerlilerin geleneklerinin de bittiğine dikkat çekti. Avlayacak fok balığı, somon, ringa yumurtası kalmadığından yerliler kentlere göçerken, yerli kökenli Lange “Kültürel bağ kopuyor” dedi. çevre örgütü Oceana şu görüşü dile getirdi: “Bu karar Amerika’nın yaşam kaynaklarını petrol sanayiine teslim ediyor. Kongre harekete geçmezse deniz yaşamı dahil Amerika’nın kaynakları üç kuruş karşılığı satılıp mahvedilecek.”
Petrol yüzünden yüz binlerce kuş ve deniz hayvanının öldüğü, çevresel zararın hala telafi edilemediğine dair çok sayıda bilimsel çalışma olmasına rağmen, bölgenin sağlıklı ve düzelmekte olduğuna dair karşı çalışmalar sunan Exxon’un toplamda 3.4 milyar doları bulan temizlik masrafı, tazminat ve ceza ödemesinin üzerine bir de cezalandırıcı tazminat (punitive damages) ödemesinin aşırılık olacağını savundu. Bunu benimseyen yargı, cezalandırıcı tazminatın şirketin daha önce kurbanlara ödediği 507.5 milyon dolarlık tazminatı geçemeyeceğine hükmetti.
