ÖZEL EĞİTİM
GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER
Hazırlayan: Gizem Yıldız
GÖRME YETERSİZLİĞİNİN TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI
Görme Yetersizliğinin Tanımı
YASAL TANIM
Görme keskinliği; ayrıntıları ayırt etme, görme yeteneğidir.
Görme alanı; baş çevrilmeden ve gözler oynatılmadan görülen alan.
Kör; bütün düzeltmelerden sonra iyi gören gözündeki görme keskinliğinin onda birine ya da daha azına
sahip görme alanı 20 dereceden az olan kişiler.
Az gören; günlük yaşamda görme gücünden yardımcı araçlarla yararlanan kişilerdir.
EĞİTSEL TANIM
Kör; ileri derecede görme keskinliği kaybı olan.
Az gören; görme duyusunu öğrenme amacıyla kullanabilen bireylerdir.
YAYGINLIK
Seyrek rastlanan bir yetersizlik türüdür.
Topluma oranı %0.15 ile %0.56 arasındadır (Özyürek, 2002).
Görme yetersizliği olan öğrencilerin yaklaşık %25’i gören
okuyucudur, %10 braille okuyucusudur ve %7 işitsel okuyucudur.
Görmenin gelişim basamakları
• Işık refleksi, intrauterin 33. haftadan itibaren başlıyor.
• 2 aydan sonra nesneleri takip etmeye başlıyor
• 2. aydan itibaren belirginleşen 5. ayda daha ortaya çıkması
gereken-- uyarılara, sese, ışık ve harekete göz kırpma ve kapama ile yanıt verme.
• Bebek 4 aydan itibaren yakın ve uzaktaki cisimlere uyum yapmaya başlar (akomodasyon)
• 7 aylıkken üç boyutlu görme, kontrast
GÖZÜN YAPISI VE İŞLEYİŞİ
DIŞ (SERT), ORTA (DAMAR) ve İÇ (AĞ) TABAKA olmak üzere 3 tabakadan oluşur.
GÖZÜN YAPISI VE İŞLEYİŞİ
En dı • ş ta
bak adı r, ö ne doğru
gözü bak m ta ayda ar. S sar ibi f g kılı
ada ini rmes gi öze n g arı ınl . n ış lar gele sağ
En dı • ş ta
bak adı r, ö ne doğru
gözü bak m ta ayda ar. S sar ibi f g kılı
ada ini rmes gi öze n g arı ınl . n ış lar gele sağ
DIŞ (SERT) TABAKA DIŞ (SERT)
TABAKA
Dış t • aba
kan ın alt ında ki da
mar
lı n s, arda ır. İri kad dam aba ve li t sim ent ci igm iksi şur. ve p kirp olu
Dış t • aba
kan ın alt ında ki da
mar
lı n s, arda ır. İri kad dam aba ve li t sim ent ci igm iksi şur. ve p kirp olu
ORTA (DAMAR) TABAKA
ORTA (DAMAR) TABAKA
En iç • tab
aka dır . G örm eye
en e ulu örm ri b a, g rle sini nokt ve arı ı s eri arl rel duy hüc
nur .
En iç • tab
aka dır . G örm eye
en e ulu örm ri b a, g rle sini nokt ve arı ı s eri arl rel duy hüc
nur . İÇ (AĞ) TABAKA
İÇ (AĞ) TABAKA
GÖZÜN İŞLEYİŞİ
Işık ışınları saydam tabakadan Işık ışınları
saydam tabakadan
sıvısınaGöz sıvısınaGöz
Göz bebeği merceğinden ve
geçerek Göz bebeği merceğinden ve
geçerek
tabakaya Ağ ulaşır.
Görme hücreleri
uyarılır.
tabakaya Ağ ulaşır.
Görme hücreleri
uyarılır.
GÖZÜN YETERSİZLİĞİNİN NEDENLERİ
Doğ • um
önc esi ya d a h
em en so nra
sın
da zlik ersi bir yet nde esi ştan evr oğu im . D ilir r. geliş lab bili ğun ola me o ocu mu len da ç ya zede duru
Doğ • um
önc esi ya d a h
em en so nra
sın
da zlik ersi bir yet nde esi ştan evr oğu im . D ilir r. geliş lab bili ğun ola me o ocu mu len da ç ya zede duru
YAPISAL YETERSİZLİK
YAPISAL YETERSİZLİK
Kür • ese l b ozu klu ktur . Ya kın ı gö
rme etr erm hip e ( örm ğı g uza p), iyo (m
op)
, . at) igm ast rme ( k gö anı bul
Kür • ese l b ozu klu ktur . Ya kın ı gö
rme etr erm hip e ( örm ğı g uza p), iyo (m
op)
, . at) igm ast rme ( k gö anı bul
KIRILMA HATALARI KIRILMA HATALARI
Beyi • nde
ki g örm e m
erk ezi
nin r. udu rum du ası am ışm çal
Beyi • nde
ki g örm e m
erk ezi
nin r. udu rum du ası am ışm çal
KORTİKAL GÖRME YETERSİZLİĞİ KORTİKAL GÖRME
YETERSİZLİĞİ
GÖZÜN YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLERİN ÖZELLİKLERİ
Bilişsel Özellikleri
Yaşantıların türü ve düzeyindeki sınırlılıklar; dokunma ve işitme duyuları bilgileri hızlı ve bütün almasına olanak tanımaz.
Çevrede hareket etmede sınırlılıklar; serbestçe dolaşamama, kendini kısıtlama, sosyal ilişkileri sınırlama, neyin ilginç olduğunu fark edememe gibi zihinsel fırsatları kaçırma.
Çevreyle etkileşimde sınırlılıklar; etrafı doğrudan ve hızlı kontrol edememe, sürekli kaygı hali, ses kaynağını göz teması kurmadan tanımaya çalışmanın zorluğu, etrafla, konumla, nesnelerle ilgili yeterli bilgi edinememe.
GÖZÜN YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLERİN ÖZELLİKLERİ
Akademik Başarı
Okuma yazma alanında yaşanan zorluklar Harflerin detaylarını ayırt edememe
Başarı testlerinde braille alfabesi ve büyük punto kullanımı
GÖZÜN YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLERİN ÖZELLİKLERİ
Sosyal Beceriler
Sosyal olayları gözleyememe ve taklit edememe
İnsanların göz, yüz ve vücut hareketlerini izleyememe, sözsüz iletişim kuramama İnsanlarla doğrudan etkileşim kuracakları fırsatlar yaratmak gerekir.
Bireye gülümserken ses çıkararak yardımcı olmak ya da yeni ortamlar
keşfetmesi için sık seyahatler planlamak sosyal becerilerini artırmada fayda
sağlayacaktır.
GÖZÜN YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLERİN ÖZELLİKLERİ
Davranış Özellikleri
Bu öğrencilerin bazıları yapıcı olmayan, bir işleve hizmet etmeyen davranışlar sergileyebilir.
Örneğin, göze baskı yapma, parmak oynatma, baş-vücut sallama ya da döndürme gibi.
Sosyalleşmemiş olmaları özgüven eksikliğine yol açabilir.
GÖZÜN YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLERİN ÖZELLİKLERİ
Dil Özellikleri
Bu öğrencilerin sözel zeka testlerinden aldıkları puanlar akranlarına göre çok farklılaşmamaktadır.
Dil ediniminde görme duyusundan ziyade işitme duyusu baskındır.
Görme yetersizliği olan bebeklerde dil gelişiminde gecikme olabilmektedir.
GÖZÜN YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLERİ DEĞERLENDİRME
Görme Yetersizliğinin Varlığını Belirleme
Far kın a V arm a
Ann e bab a ço
cuğu
n ark k iyi lara . far lda ran tepk diğini f bilir oku uya etmen ede lenen sel erme eder, öğr bek gör göst
Far kın a V arm a
Ann e bab a ço
cuğu
n iyi lara i far ran tepk diğin uya lenen sel erme bek gör göst
k k . far lda bilir oku etmen ede eder, öğr
Tar am a/
Gön derm e
İlk öğr etim Sn
elle
n na ek . üm ama rme iler olanaileye ölç rumu gö erilir . Tar ver ku unu ucu enci tı ile ılır er lık gönd sor öğr son kar yap hab sağ
Tar am a/
Gön derm e
İlk öğr etim Sn
elle
n na ek . üm ama rme iler olanaileye ölç rumu gö erilir . Tar ver ku unu ucu enci tı ile ılır er lık gönd sor öğr son kar yap hab sağ
Tan ıla ma
Kes in ta nı gö
z onu n k imleri ında hek taraf
r. ilgili örme lama nde plar. r g anı ıyla eci i to orla bi t nlar sür ver Tıb ala dokt
Tan ıla ma
Kes in ta nı gö
z onu n k imleri ında hek taraf
r. ilgili örme lama nde plar. r g anı ıyla eci i to orla bi t nlar sür ver Tıb ala dokt
Yer leş tirm e
Tıb bi tan
ılamadan yer ra son
leşt irm
e r. ikle yapılı eğitsel cel ’da ön ılama için RAM tan
Yer leş tirm e
Tıb bi tan
ılamadan yer ra son
leşt irm
e r. ikle yapılı eğitsel cel ’da ön ılama için RAM tan
GÖZÜN YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLERİ DEĞERLENDİRME
Eğitsel Değerlendirme
Öğr • enc
ini n y aşı na uyg un gör evl erd
eki tm it e akl ve t em gözl nı, ansı orm perf
e rm e gö ind ler nlik tki e e nm ğre a ö uyl yol
eyi rm ur. ndi rle zord eğe ek l d em irl evse bel r işl ğını cile ndı tim eği ulla l k ak nası Anc
e r. rle bili ile u b bun ile
Öğr • enc
ini n y aşı na uyg un gör evl erd
eki tm it e akl ve t em gözl nı, ansı orm perf
e rm e gö ind ler nlik tki e e nm ğre a ö uyl yol
eyi rm ur. ndi rle zord eğe ek l d em irl evse bel r işl ğını cile ndı tim eği ulla l k ak nası Anc
e r. rle bili ile u b bun ile
Bir öğrencinin görmeyi nasıl kullandığını
belirleme
Bir öğrencinin görmeyi nasıl kullandığını
belirleme
Kaba • rtm
a a lfa be m i, b
ası lı m ate
ryal
mi, i o i m bes alfa lle rai ı, b nı m rga u o duy
lac
ağı ir. elid lm eçi re s gö ine zey n dü ini enc öğr
Kaba • rtm
a a lfa be m i, b
ası lı m ate
ryal
mi, i o i m bes alfa lle rai ı, b nı m rga u o duy
lac
ağı ir. elid lm eçi re s gö ine zey n dü ini enc öğr
Uygun okuma yazma araçlarını belirleme Uygun okuma yazma
araçlarını belirleme
BEP PLANLANMASI
Özel Eğitim ve İlişkili Hizmetlerde İşbirliği
Özel öğretimi sağlama; Braille, abaküs kullanma, tablet kullanma gibi.
Özel öğretimi sağlama; Braille, abaküs kullanma, tablet kullanma gibi.
Akademik olmayan öncelikleri belirleme; bağımsız
hareket becerileri, iletişim, günlük yaşam becerileri vb.
Akademik olmayan öncelikleri belirleme; bağımsız
hareket becerileri, iletişim, günlük yaşam becerileri vb.
Özel eğitim hizmetlerinin yerini belirleme; eğitimin nerede yapılacağının belirlenmesi
Özel eğitim hizmetlerinin yerini belirleme; eğitimin nerede yapılacağının belirlenmesi
Öğrencilerin gereksinimlerini karşılayacak iletişim; ekip üyeleri arasında sıkı bir iletişim
Öğrencilerin gereksinimlerini karşılayacak iletişim; ekip üyeleri arasında sıkı bir iletişim
ÖĞRETİM SÜREÇLERİNDE UYARLAMALAR Kör Çocuklar İçin Okuma Yazma Becerileri
Resimde görülen Braille alfabesi okuma
becerilerinde, matematikte kullanılmaktadır.
Braille daktilosu ya da tablet ve kalem
kullanarak yazma işlemini
gerçekleştirebilirler.
19. yy Louis Braille
ÖĞRETİM SÜREÇLERİNDE UYARLAMALAR Az Gören Çocuklar İçin Okuma Yazma Becerileri
Büyük puntolu kitaplar Büyüteçler
Lensler Tepegözler
Kapalı devre televizyon sistemleri
Optik cihazlar vb.
ÖĞRETİM SÜREÇLERİNDE UYARLAMALAR Günlük Yaşam Becerileri
Günlük yaşam becerilerinin öğretiminde dikkate alınması gereken ilkeler:
Kör çocukların gelişiminde en önemli etmen ailedir.
Programlar anne-baba-çocuk etkileşimini en iyi düzeyde geliştirecek şekilde planlanmalıdır.
Programlar aile değerlerini, gereksinimlerini dikkate almalıdır.
Erken özel eğitime yer verilmelidir.
Programlar bireyselleştirilmelidir.
Etkinlikler çocuğun gerçek yaşam deneyimlerini kapsamalıdır.
ÖĞRETİM SÜREÇLERİNDE UYARLAMALAR Bağımsız Hareket Becerileri
Yönelim
Yönelim Bağımsız hareket (dolaşma)
Bağımsız hareket (dolaşma)
Kavram gelişim Kavram
gelişim Duyusal gelişim Duyusal
gelişim Yönelim ve haritacılık Yönelim ve
haritacılık
ÖĞRETİM SÜREÇLERİNDE UYARLAMALAR Teknolojik Destek
İletişim için teknolojik yardım:
İletişim için teknolojik yardım:
Yönelim ve bağımsız hareket için teknolojik
yardım
Yönelim ve bağımsız hareket için teknolojik
yardım
• Bilgisayar ekranında yazıları seslendiren
programlar, normal yazıyı braille alfabesine çeviren programlar
• Bilgisayar ekranında yazıları seslendiren
programlar, normal yazıyı braille alfabesine çeviren programlar
• Ortamdaki nesneleri algılamaya yarayan elektronik cihaz, lazer baston, braille/büyük puntolu harita, grafik
• Ortamdaki nesneleri algılamaya yarayan elektronik cihaz, lazer baston, braille/büyük puntolu harita, grafik
ÖĞRETİM SÜREÇLERİNDE UYARLAMALAR Dinleme Becerileri
Kasete okunan kitaplar, konuşan kitaplıklar, kayıt materyalleri gibi araçlarla görme yetersizliği olan
bireyler dinleme becerilerini geliştirebilirler.
Kasete okunan kitaplar, konuşan kitaplıklar, kayıt materyalleri gibi araçlarla görme yetersizliği olan
bireyler dinleme becerilerini geliştirebilirler.
Çevreden gelen sesleri ayırt etmeli,
anlamlandırmalı, sesin kaynağını bulmalı ve seslerin kalın ve inceliğini fark etmek gerekir.
Çevreden gelen sesleri ayırt etmeli,
anlamlandırmalı, sesin kaynağını bulmalı ve seslerin kalın ve inceliğini fark etmek gerekir.
GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER İÇİN EĞİTİM ORTAMLARI
Okul Öncesi Dönemi Öğrencileri
Görme yetersizliği olan çocuklar Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği gereğinde erken çocuklukta özel eğitim hizmetlerinden yararlanabilirler.
Yönetmelikte bu zorunluluk olmasına karşın, görme yetersizliği olan çocuklar için erken eğitimde sistemli bir eğitim bulunmamaktadır.
Kurumlar doğrudan motor ve dil becerilerine odaklanmaktadır.
GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER İÇİN EĞİTİM ORTAMLARI
İlköğretim ve Ortaöğretim Öğrencileri
Görme yetersizliği için bu dönemde okul programları akranlarıyla aynıdır.
İlköğretimde 3 farklı eğitim ortamından yararlanabilirler;
Yatılı görme engelliler okulları Özel sınıflar
Genel eğitim sınıfları
Yatılı okullarda öğrenciler “Körler İlkokulu Öğretim Programı”nı izlemektedir.
GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER İÇİN EĞİTİM ORTAMLARI
Kaynaştırma Uygulamaları
Genel eğitim ortamlarının, görme yetersizliği olan öğrenciler için uygunluğu belirlenmiş olmalıdır.
Sınıf öğretmeni ve özel eğitim öğretmeni ve destek verenler bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlamalıdırlar.
Gereksinim halinde ek öğretim sağlanmalıdır.
GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER İÇİN EĞİTİM ORTAMLARI
Öğretimsel Uyarlamalar
Ders anlatımında somut nesne kullanımı, betimleyici dil, tahtaya yakın oturtma, mümkün olduğunca dokunsal uyaranlara yer verme
Yazılı bilgileri yüksek sesle okuma
Film gösterimlerinde filmin konusu birkaç sözcükle açıklama Akran görevlendirme (rehber)
Ders notlarını teybe alma, bilgisayar kullanımı vb.
ÖĞRENCİLERİN İLERLEMELERİNİ DEĞERLENDİRME
Gen el E ğit im Pro gra mınd
aki ler leme İler
Göre n ak ran ları yla ay
nı nav la sı rıy şitli ilmelidirle çe lamala ndir rle uyar zamanda değe
r.
Gen el E ğit im Pro gra mınd
aki ler leme İler
Göre n ak ran ları yla ay
nı nav la sı rıy şitli ilmelidirle çe lamala ndir rle uyar zamanda değe
r.
Far klı laş tırı lmı ş P rog ramd
aki ler leme İler
Ölç üt b ağı mlı te
stler , k ont
rol tes ayalı ama d ogr , pr eri tel lis
tler r. el eys yapılı bir rme ılarak lendi kullan değer
Far klı laş tırı lmı ş P rog ramd
aki ler leme İler
Ölç üt b ağı mlı te
stler , k ont
rol tes ayalı ama d ogr , pr eri tel lis
tler r. el eys yapılı bir rme ılarak lendi kullan değer
ÖĞRENCİLERİN İLERLEMELERİNİ DEĞERLENDİRME Sınav Uyarlamaları
ekno •T loji,
geni ş mat eryal
kul lanı mı,
ortamın i lemeler zen k dü ren zel ı, ö ışığ
ekno •T loji,
geni ş mat eryal
kul lanı mı,
ortamın i lemeler zen k dü ren zel ı, ö ışığ
Sınav Ortamı Sınav Ortamı
k s •E üre, kıs a s ınav otu rumlar
ı rumlar otu ınav a s kıs üre, k s •E
Sınav Süresi ve ı Zamanı Sınav Süresi ve
Zamanı
aille •Br alfab
esi, büy ük punt o, t eyb e k
ayıt r rula i so esl miş s edil
aille •Br alfab
esi, büy ük punt o, t eyb e k
ayıt r rula i so esl miş s edil
Sınav Soru ve Yönergeleri Sınav Soru ve
Yönergeleri
aille •Br alfab
esi, söze l, y ardım la iş
aret lem
e lem aret la iş ardım l, y söze esi, alfab aille •Br
Yanıt Verme e Formatı Yanıt Verme
Formatı
