ĠÇĠNDEKĠLER
I. GSYH, Sanayi Üretimi ve Talep Unsurlarındaki GeliĢmeler ... 1
II. Ödemeler Dengesi... 7
III.Merkezi Yönetim Bütçesi... 14
IV. Parasal Büyüklükler ve Mali Piyasalardaki GeliĢmeler... 19
V. Fiyat GeliĢmeleri ...…………...………... 30
VI. Dünya Ekonomisindeki GeliĢmeler...………. 31
TABLOLAR Tablo 1: Sektörel Büyüme Hızları ……….... 2
Tablo 2: Talep Unsurlarında GeliĢmeler ..……….. 3
Tablo 3: ĠĢgücü Piyasasındaki GeliĢmeler ……… 4
Tablo 4: Aylık Sanayi Üretim Endeksi ………. 5
Tablo 5: Aylık Kapasite Kullanım Oranı……….. 6
Tablo 6: Yurt Ġçi Talebe ĠliĢkin Göstergeler ……… ………... 6
Tablo 7: DıĢ Ticaret Dengesindeki GeliĢmeler ……… ………... 7
Tablo 8: Sektörel Ġhracat ……….... 8
Tablo 9: Ülke Gruplarına Göre Ġhracat ………... 8
Tablo 10: Ġhracatçı Birlikleri Kayıtlarına Göre Ġhracat ……… 9
Tablo 11: GeniĢ Ekonomik Gruplara Göre Ġthalat………. 9
Tablo 12: SeçilmiĢ Fasıllara Göre Ġthalat ……….... 10
Tablo 13: Cari ĠĢlemler Dengesi ………... 11
Tablo 14: Sermaye Hareketleri ………... 12
Tablo 15: Merkezi Yönetim Bütçesi Büyüklükleri………... 14
Tablo 16: Merkezi Yönetim Bütçesi Gelirleri...………... 15
Tablo 17: Merkezi Yönetim Bütçesi Harcamaları……….. 17
Tablo 18: Merkezi Yönetim Bütçesi Borç Stoku ………...…….... 18
Tablo 19: Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu... 19
Tablo 20: Merkez Bankası Analitik Bilançosu ... 20
Tablo 21: Parasal Büyüklüklerdeki GeliĢmeler ………... 20
Tablo 22: Merkez Bankası Faiz Oranlarında GeliĢmeler……….. 21
Tablo 23. Merkez Bankası KarĢılık Oranlarında GeliĢmeler (Vade Ayrımı Öncesi) 22 Tablo 24. Merkez Bankası TL KarĢılık Oranlarında GeliĢmeler (Vade Ayrımı Sonrası) 22 Tablo 25: Merkez Bankası YP KarĢılık Oranlarında GeliĢmeler (Vade Ayrımı Sonrası) 22
Tablo 26: ĠMKB 100 BileĢik Endeksinin Getirisi………. 23
Tablo 27: Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların GeliĢimi……….. 24
Tablo 28: Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı …….... 25
Tablo 29: TL Kredilere Uygulanan Ortalama Faiz Oranları………. 25
Tablo 30: Bankacılık Sektörüne ĠliĢkin SeçilmiĢ Göstergeler……… 26
Tablo 31: Yurtiçi YerleĢiklerin Portföy Yatırım Stoku……….. 27
Tablo 32: YurtdıĢı YerleĢiklerin Portföy Yatırım Stoku……… 29
Tablo 33: Ekim Ayı Ġtibarıyla Ana Harcama Gruplarına Göre TÜFE DeğiĢim Oranları……… 30
Tablo 34: 2011 Yılı Ekim Ayı Ġtibarıyla Özel Kapsamlı TÜFE Göstergelerinin GeliĢimi………. 31 KALKINMA BAKANLIĞI Kasım 2011
ġekil 1: Mevsim ve Takvim Etkisinden ArındırılmıĢ Üretim Endeksleri... 5
ġekil 2: Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri ………... 13
ġekil 3: Ġç Borçlanma Faiz Oranları ………... 19
ġekil 4: ĠMKB 100 BileĢik Endeksi……… 24
ġekil 5: Reel Kur Endeksi ………... 27 EKLER
BaĢlıca Ekonomik Göstergeler: http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2011/0401.xls Temel Ekonomik Göstergeler: http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2011/0402.xls
GSYH, SANAYĠ ÜRETĠMĠ VE TALEP UNSURLARINDAKĠ GELĠġMELER 1. GSYH ve Sektörel Büyüme Hızları
2011 yılının ikinci çeyreğinde GSYH yüzde 8,8 oranında artış kaydetmiştir. Bu oran piyasa beklentilerinin üzerindedir. İkinci çeyrek büyümesi CNBC-e anketine göre yüzde 6,8, Reuters anketine göre yüzde 6,9 idi.
TÜİK 2010 yılı büyümesini yüzde 9 (yüzde 8,9 idi) ve 2011 yılı ilk çeyreğini yüzde 11,6 (yüzde 11 idi) olarak revize etmiştir.
Yılın ikinci çeyreği itibarıyla en yüksek GSYH artış hızları Çin’de yüzde 9,5, Estonya’da yüzde 8,4, Şili’de yüzde 6,8, Hindistan’da yüzde 7,7, Endonezya’da yüzde 6,5 olarak kaydedilmiştir. Buna göre dünya ekonomileri içinde ikinci çeyrek GSYH büyümesinde Türkiye ikinci sırada yer almıştır.
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış GSYH, 2011 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre, yüzde 1,3 oranında artmıştır. Bu durum, 2010 yılının son çeyreğinde kaydedilen yurtiçi talep ve üretimdeki canlanmanın 2011 yılının ilk yarısında da devam ettiğinin bir göstergesi olmaktadır.
Diğer taraftan, 2010 yılının ikinci çeyreğinde GSYH yüzde 10,2 gibi yüksek bir oranda artış kaydetmişti. 2011 yılının ikinci çeyreğindeki yüksek büyüme hızı baz etkisinin bu olumsuz katkısına rağmen gerçekleşmiştir.
Yılın ikinci çeyreğinde katma değer tarım sektöründe yüzde 6,4 oranında artmıştır. İlk çeyrek tarım büyümesi yüzde 4,1’den yüzde 7,5’e revize edilmiştir.
Yılın ilk çeyreğinde sanayi katma değer artış hızı 0,4 puan yukarı yönde revize edilmiştir. İkinci çeyrekte sanayide katma değer artışı yüzde 7,6, büyümeye katkısı 2,2 puan olmuştur. İmalat sanayii katma değerindeki artış ise yüzde 8’dir. İkinci çeyrekte aylık sanayi üretim endeksindeki ortalama artış ise yüzde 7,9’dür. Aynı dönemde ara mallarında üretim artışı yüzde 5,8, yatırım mallarında üretim artışı ise yüzde 17,5 olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde imalat sanayi kapasite kullanım oranı da ortalama olarak yüzde 75,6’ya yükselmiştir. Elektrik üretimi ise aynı dönemde yüzde 5,9 oranında artış göstermiştir. Aynı dönemde otomobil üretimi yüzde 2,1, beyaz eşya üretimi yüzde 10,6 artmıştır. Bu veriler aynı dönemde sanayi katma değerine de yansımıştır.
Hizmetler sektöründe canlanma yurtiçi talep ve sanayi üretimi kaynaklı olmak üzere ikinci çeyrekte de devam etmiştir. Bu gelişmede, özellikle inşaatta yüzde 13,2, toptan-perakende ticarette yüzde 13, ulaştırma-haberleşmede yüzde 11,7, mali aracı kuruluşlarda yüzde 14,3, gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetlerinde yüzde 7,5 oranındaki katma değer artışları etkili olmuştur. Bu beş sektörün ikinci çeyrekte GSYH artış hızına katkısı toplamda yüzde 6,1 puan olmuştur. Bu gelişmeler sonucunda katma değer, hizmetler sektöründe 2011 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 10,5 oranında artış kaydetmiş, büyümeye katkısı ise 6,5 puan olmuştur.
Bu gelişmeler altında 2011 yılının ilk yarısında GSYH yüzde 10,2 artış kaydetmiştir. Yılın ilk yarısında katma değer tarımda yüzde 6,8, sanayide yüzde 10,4 ve hizmetlerde yüzde 10,6 oranında artmıştır.
İkinci çeyrekte vergi-sübvansiyonlarda artış yüzde 11,2 olarak gerçekleşmiş, büyümeye katkısı yüzde 1 puan olmuştur. İkinci çeyrekte ekonomik aktivitedeki canlılık, ithalat artışının ithalden alınan KDV’ye yansıması bu sonucu getirmiştir.
2011 yılının ikinci çeyreğinde GSYH deflatörü yüzde 9,5 oranında artış göstermiştir. Aynı dönemde ortalama olarak TÜFE yüzde 5,89, ÜFE yüzde 9,34 oranında artış kaydetmiştir.
Tablo 1: Sektörel Büyüme Hızları
(Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme)
2010 2011
I.Ç. II.Ç. III.Ç. IV.Ç. Yıllık I.Ç. II.Ç. I.Yarı
Tarım 3,7 2,8 0,9 4,3 2,4 7,5 6,4 6,8
Sanayi 19,4 14,6 7,2 10,5 12,6 13,5 7,6 10,4
İmalat 21,2 15,1 7,2 11,2 13,3 13,7 8,0 10,7
Hizmetler 9,1 9,1 6,2 9,6 8,5 10,7 10,5 10,6
İnşaat 8,3 20,4 22,1 17,5 17,1 14,7 13,2 13,9
Ticaret 18,2 12,6 6,1 11,6 11,6 16,4 12,6 14,4
Ulaştırma 11,9 10,0 6,7 13,6 10,5 13,0 11,7 12,3
Mali Aracı
Kuruluşlar 4,3 7,5 6,3 10,3 7,2 9,1 14,3 11,7
Konut 1,8 1,7 2,6 1,3 1,8 2,1 1,9 2,0
Vergi-
Sübvansiyon 17,5 13,8 8,1 13,5 13,0 16,8 11,2 13,8
GSYH 12,2 10,2 5,3 9,2 9,0 11,6 8,8 10,2
Kaynak: TÜİK
2. Talep Unsurlarında GeliĢmeler
Yurtiçi talepte canlanma 2011 yılının ikinci çeyreğinde artarak sürmüştür. GSYH’da talep yönünden canlanma, özel tüketim ve sabit sermaye yatırımlarındaki hızlı artıştan kaynaklanmıştır. İthalattaki hızlı artışın (yüzde 18,8), ihracattaki artışı (yüzde 0,2) aşması sonucunda net mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı söz konusu dönemde eksi 5,2 puan olmuştur.
Toplam yurtiçi talep; 2011 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 13,6 oranında artış göstermiştir. Toplam tüketim ise söz konusu dönemde yüzde 9,0 oranında artmıştır. Özel tüketimdeki artış yüzde 9,2 oranında gerçekleşmiştir.
Yurtiçi talebe ilişkin göstergelerde bu büyümeyi destekler mahiyettedir. Yerli otomobil satışı (yüzde 34,4), beyaz eşya satışları (yüzde 17,6), ciro (yüzde 26,7), siparişlerdeki (yüzde 29,2) artışlar, yurtiçi kredi kullanımındaki genişleme yurtiçi talep artışa işaret etmektedir. Diğer taraftan yatırım malı ithalatında yüzde 63,8 oranındaki artış özel kesimin yatırım talebinin devam ettiğini göstermektedir.
Yılın ikinci çeyreğinde özel sabit sermaye yatırımlarındaki artış yüzde 33,5 olarak gerçekleşmiştir.
Özel kesim sabit sermaye yatırımlarının alt bileşenleri incelendiğinde; söz konusu dönemde, özel kesim makine teçhizat yatırımlarının yüzde 41,4, inşaat yatırımlarının ise yüzde 15,8 oranında arttığı gözlenmiştir. Üst üste üç çeyrekte özel kesim yatırımlarındaki hızlı artışlar gelecek döneme ilişkin büyüme beklentilerini yukarı çekmektedir.
Aynı dönemde kamu tüketimi yüzde 7,9 oranında artarken, kamu sabit sermaye yatırımları yüzde 6,6 oranında artış kaydetmiştir.
Stok değişiminin büyümeye katkısı 2011 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 0 puan olarak
Talep yönünden 2011 yılının ikinci çeyreğinde GSYH’da kaydedilen yüzde 8,8 oranındaki büyümeye katkılar, özel tüketimden yüzde 6,3 puan, özel sabit sermaye yatırımından yüzde 6,6 puan olmuştur. Büyümeye kamu tüketiminin katkısı yüzde 0,8 puan, kamu sabit sermaye yatırımının katkısı yüzde 0,3 puan olmuştur.
Bu gelişmeler sonucunda toplam nihai yurtiçi talepteki artış (stok hariç) yılın ikinci çeyreğinde yüzde 13,6 olmuştur.
Yılın birinci yarısında toplam nihai yurtiçi talep yüzde 14,9, oranında artmıştır. Özel tüketim yüzde 10,8, özel sabit sermaye yatırımları yüzde 35,6 oranında artmıştır. Net ihracatın katkısı ise bu dönemde yüzde eksi 5,3 puan olmuştur.
Tablo 2: Talep Unsurlarında GeliĢmeler
(Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme)
2010 2011
I.Ç. II.Ç. III.Ç. IV.Ç. Yıllık I.Ç. II.Ç. I.Yarı
Toplam Tüketim 7,0 3,4 5,8 8,0 6,1 11,7 9,0 10,3
Kamu 0,6 4,7 -0,9 3,2 2,0 6,7 7,9 7,3
Özel 8,0 3,2 6,7 9,0 6,7 12,4 9,2 10,8
Sabit Sermaye Yat. 16,8 28,4 30,0 42,1 29,9 33,6 28,9 31,1
Kamu 13,6 15,5 13,5 17,1 15,1 7,4 6,6 6,9
Özel 17,3 31,4 34,2 49,5 33,5 38,0 33,5 35,6
Stok Değişimi (1) 8,4 3,4 -0,1 -0,6 2,4 0,0 0,0 0,0
Toplam Nihai Y. Ġçi Talep 8,9 8,3 10,4 14,8 10,7 16,3 13,6 14,9 Toplam Yurt İçi Talep 18,2 12,0 9,7 14,7 13,4 16,5 13,6 15,0 Net Mal ve Hiz. Ġhracatı(1) -5,7 -1,9 -4,3 -5,6 -4,4 -5,4 -5,2 -5,3
Mal ve Hizmet İhracatı -0,9 12,5 -1,6 4,3 3,4 8,3 0,2 3,9
Mal ve Hizmet İthalatı 22,0 19,2 16,2 25,4 20,7 27,2 18,8 22,7
GSYH 12,2 10,2 5,3 9,2 9,0 11,6 8,8 10,2
Kaynak: TÜİK (1) Büyümeye katkı.
3. ĠĢgücü Piyasasındaki GeliĢmeler
2011 yılının üçüncü çeyreğinde, 2010 yılının aynı dönemine göre işgücündeki artış 1 milyon 240 bin kişi olurken, aynı dönemde istihdam edilenlerin sayısı 2010 yılının üçüncü çeyreğine göre 1 milyon 689 bin kişi artarak 24 milyon 884 bin kişiye ulaşmıştır. Buna göre işsiz sayısı 449 bin kişi azalmıştır. 2011 yılının üçüncü çeyreğinde, bir önceki yılın aynı dönemine göre, tarım, sanayi ve hizmetler sektörlerinde sırasıyla, 526 bin kişi, 157 bin kişi ve 1.006 bin kişi istihdam artışı gözlenmiştir. Tarım dışı istihdam ise söz konusu dönemde önceki yıla göre 1 milyon 163 bin kişi artmıştır. Türkiye genelindeki işsizlik oranı 2011 yılının üçüncü çeyreğinde, 2010 yılının üçüncü çeyreğine göre 2.2 puan azalarak yüzde 9,2 olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, Türkiye'de tarım dışı işsizlik oranı geçen yıla göre 2.6 puan azalarak yüzde 11,9; genç nüfusta işsizlik oranı ise geçen yıla göre 2.5 puan azalarak yüzde 18,6 olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 3: ĠĢgücü Piyasasındaki GeliĢmeler
2009 2010 2011
Yıllık I II III IV Yıllık I II III
ÇalıĢma Çağındaki Nüfus 51.686 52.223 52.431 52.645 52.860 52.541 53.152 53.439 53.734 ĠĢgücüne Katılma Oranı (%) 47,9 47,5 49,4 49,7 48,6 48,8 48,5 50,5 51,0 ĠĢgücü 24.748 24.831 25.901 26.166 25.665 25.641 25.766 26.995 27.406 İstihdam 21.277 21.267 23.055 23.195 22.854 22.594 22.802 24.445 24.884
İşsiz 3.471 3.564 2.846 2.971 2.811 3.046 2.964 2.550 2.521
ĠĢsizlik Oranı (%) 14,0 14,4 11,0 11,4 11,0 11,9 11,5 9,4 9,2 Tarım Dışı İşsizlik Oranı 17,4 17,5 13,8 14,5 13,7 14,8 14,2 12,0 11,9 Genç Nüfusta İşsizlik Oranı 25,3 25,5 19,8 21,1 20,8 21,7 20,6 17,5 18,6 Ġstihdamın Sektörel Dağılımı
Tarım 5.240 5.040 5.831 6.178 5.682 5.683 5.573 6.273 6.704
Sanayi 4.079 4.308 4.470 4.525 4.667 4.496 4.652 4.777 4.682
Hizmetler (*) 11.958 11.919 12.754 12.492 12.505 12.415 12.577 13.395 13.498 Kaynak: TÜİK
(*) İnşaat dahildir.
4. Üretim ve Talebe ĠliĢkin Son GeliĢmeler
a. Aylık Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranları
Aylık verilere göre sanayi üretimi, 2011 yılı Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 12,0 oranında artmıştır. 2011 yılının ilk dokuz ayında ise sanayi üretimi ortalama yüzde 9,7 oranında artış göstermiştir. Mevsimsel düzeltilmiş sanayi üretim endeksinde ise Eylül ayında Ağustos ayına göre yüzde 1,5 oranında artış gerçekleşmiştir.
2011 yılı Eylül ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre, imalat sanayi, madencilik ve enerji sektörleri üretimleri sırasıyla, yüzde 12,8, yüzde 2,2 ve yüzde 9,9 oranlarında artmıştır.
ġekil 1: Mevsim ve Takvim Etkisinden ArındırılmıĢ Üretim Endeksleri (2005=100)
Kaynak: TÜİK
2011 yılı Eylül ayı imalat sanayi üretimindeki artışta; endeks içindeki payları yüksek olan ana metal, kimya ve taşıt alt sektörlerinde kaydedilen üretim artışları etkili olmuştur.
Tablo 4: Aylık Sanayi Üretim Endeksi
2011
2009 2010 Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül
Sanayi -9,9 13,1 8,8 8,0 6,8 6,9 3,7 12,0
Madencilik -0,8 2,1 1,2 0,4 -2,2 1,5 -4,0 2,2
Ġmalat -11,3 14,4 9,2 8,8 7,6 7,2 4,9 12,8
Gıda Ürünleri -0,4 7,3 6,7 8,1 13,7 5,0 2,4 9,5
Tekstil -12,0 9,6 -1,9 -3,4 -2,2 -11,2 -3,5 6,3
Giyim -8,5 8,2 -2,9 3,0 4,1 -3,8 -1,5 3,3
Petrol Ürünleri -20,7 6,3 7,9 10,9 10,0 3,2 7,6 1,0
Kimya -0,5 15,9 13,6 5,2 -4,9 2,3 3,1 9,4
Toprak Ürünleri -12,0 14,7 3,0 5,9 5,4 5,7 3,2 10,4
Ana Metal -15,3 10,4 7,7 5,7 7,9 0,7 0,3 8,8
Fabr. Metal Ürünleri -15,1 19,7 8,2 12,9 17,7 15,3 10,9 32,3 B.y.s. Makine-Teçhizat -22,9 32,6 24,9 27,7 23,7 18,8 25,0 12,3
Taşıt Araçları -30,0 33,3 26,6 15,2 13,1 35,1 1,4 13,1
Enerji -2,3 8,3 8,8 5,1 3,9 7,1 -0,5 9,9
Kaynak: TÜİK
2011 yılı Kasım ayı toplam imalat sanayi kapasite kullanım oranı, 2010 yılının aynı ayına göre 1.0 puan artarak yüzde 76,9 oranında gerçekleşmiştir. Bir önceki aya göre ise kapasite kullanım oranı Kasım ayında 0.1 puan azalmıştır.
Tablo 5: Aylık Kapasite Kullanım Oranı
(Yüzde)
Kaynak: TCMB
a. Yurtiçi Talebe ĠliĢkin Göstergelerdeki GeliĢmeler
2011 yılının Ekim ayında; beyaz eşya üretim, yurtiçi satış ve ihracatı, bir önceki yılın aynı dönemine göre, sırasıyla, yüzde 3,5, yüzde 22 ve yüzde 8,2 oranlarında artmıştır. Beyaz eşya ithalatı ise aynı dönemler itibarıyla yüzde 7,5 oranında azalmıştır. Ocak-Ekim 2011 döneminde ise;
bu ürünlerin üretim, yurtiçi satış, ihracat ve ithalatında sırasıyla, yüzde 9,3, yüzde 20,2, yüzde 6,1 ve yüzde 22,3 oranında artışlar kaydedilmiştir.
Otomobil üretimi; 2011 yılının Ekim ayında yüzde 3,6 oranında, Ocak-Ekim döneminde de yüzde 7,1 oranında artmıştır. 2011 yılının Ekim ayında otomobil ihracatı, 2010 yılının aynı dönemine göre, yüzde 2,7 oranında artarken, Ocak-Ekim döneminde ise yüzde 0,1 oranında azalmıştır. 2010 yılının Ocak-Ekim döneminde yüzde 74,1 olarak gerçekleşen otomobil ihracat-üretim oranı, 2011 yılının aynı döneminde yüzde 69 olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 6: Yurtiçi Talebe ĠliĢkin Göstergeler
Yıllık 2011
2009 2010 Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Beyaz Eşya Yurtiçi Satışları* -4,5 9,9 13,7 24,2 20,5 18,5 14,1 22,0
Toplam Otomobil Üretimi -17,8 18,1 -5,6 7,4 20,8 -10,5 6,3 3,6
Toplam Otomobil Satışları 20,9 37,8 39,1 34,8 5,1 -7,9 -5,9 -0,7 İthal Otomobil Satışları 17,8 45,4 39,9 36,3 3,6 -16,1 -4,8 1,7
* Buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi ve fırından oluşan beyaz eşya kapsamına; 2010 yılı Ocak ayından itibaren derin dondurucu ve kurutma makinesi eklenmiştir.
2011 yılının Ocak-Ekim döneminde; otomobil satışları ve ithal otomobil satışları yüzde 27,6 oranında artmıştır. 2010 yılının Ocak-Ekim döneminde yüzde 69 olarak gerçekleşen ithal otomobil- toplam otomobil satış oranı, 2011 yılının aynı döneminde yüzde 69,1 olarak gerçekleşmiştir.
Yıllık 2011
2009 2010 Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Ġmalat Sanayi 65,2 72,6 75,2 76,7 75,4 76,1 76,2 77,0 76,9
Gıda Ürünleri 68,4 70,3 68,3 69,4 69,9 70,0 69,2 73,6 74,5
Tekstil Ürünleri 67,6 77,3 78,0 75,9 73,8 73,9 75,1 76,4 76,8
Giyim 68,1 75,3 74,6 77,3 76,0 74,5 76,8 75,9 74,3
Basım Yayım 73,4 75,8 67,8 67,5 71,9 70,8 72,4 71,3 70,9
Petrol Ürünleri 58,0 65,8 74,8 80,8 77,5 82,8 81,5 78,3 75,3
Kimya 68,9 80,4 86,8 84,5 75,1 83,9 82,7 83,4 83,6
Metal Olmayan Diğer Mineral 65,8 75,2 78,9 80,9 80,9 81,3 79,8 78,7 78,4
Ana Metal 70,1 76,8 77,8 79,7 78,2 78,2 79,0 80,3 79,2
B.y.s. Makine ve Teçhizat 55,6 68,8 76,4 75,0 74,6 75,7 74,6 76,6 76,0 Motorlu Taşıtlar 57,4 69,8 75,5 78,6 78,1 77,6 78,8 77,6 78,0
II. ÖDEMELER DENGESĠ
1. Cari iĢlemler Dengesi
2011 yılı Ocak-Eylül döneminde ihracat önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 21,8 oranında artarak 81,7 milyar dolardan 99,5 milyar dolara yükselmiştir. Aynı dönemde, imalat sanayii ürünleri ihracatı yüzde 23,2 oranında artarken, madencilik ürünleri ihracatı yüzde 3,7, tarım ve ormancılık ürünleri ihracatı ise yüzde 0,6 oranında artmıştır. 2010 yılında yüzde 61,4 seviyesinde gerçekleşen ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2011 yılının ilk dokuz ayında yüzde 54,8 düzeyine gerilemiştir. Bu gelişmeler sonucunda, dış ticaret açığı 2010 yılı Ocak-Eylül döneminde 48,8 milyar dolar iken 2011 yılının aynı döneminde 82,2 milyar dolara yükselmiştir.
Tablo 7: DıĢ Ticaret Dengesindeki GeliĢmeler
(Milyon Dolar)
Ġhracat Yüzde DeğiĢme Ġthalat Yüzde DeğiĢme DıĢ Ticaret Dengesi
2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011
Ocak 7.829 9.548 -0,7 22,0 11.691 16.903 26,0 44,6 -3.862 -7.355 ġubat 8.263 10.060 -2,0 21,7 11.782 17.519 29,8 48,7 -3.519 -7.459 Mart 9.886 11.813 21,2 19,5 15.022 21.643 42,8 44,1 -5.136 -9.830 Nisan 9.396 11.869 24,3 26,3 14.943 20.952 47,7 40,2 -5.547 -9.083 Mayıs 9.800 10.941 33,4 11,6 14.726 21.104 35,5 43,3 -4.926 -10.163 Haziran 9.543 11.356 14,6 19,0 15.233 21.603 21,9 41,8 -5.690 -10.247 Temmuz 9.565 11.866 5,6 24,1 16.078 21.058 25,1 31,0 -6.513 -9.192 Ağustos 8.523 11.259 8,7 32,1 15.434 19.675 20,5 27,5 -6.911 -8.416 Eylül 8.909 10.790 5,0 21,1 15.644 21.204 25,3 35,5 -6.735 -10.414
Ekim 10.964 8,6 17.297 35,4 -6.333
Kasım 9.382 5,4 17.135 35,8 -7.753
Aralık 11.823 17,6 20.559 36,9 -8.736
Toplam 113.883 99.502 11,5 185.544 181.661 31,7 -71.661 -82.159 Kaynak: TÜİK
Tablo 8: Sektörel Ġhracat
(Milyon Dolar)
Yıllık Yüzde Ocak- Eylül Yüzde
2009 2010 DeğiĢme 2010 2011 DeğiĢme
Toplam 102.143 113.883 11,5 81.715 99.502 21,8
Tarım ve Ormancılık 4.347 4.935 13,5 3.401 3.421 0,6
Madencilik 1.683 2.687 59,7 1.975 2.048 3,7
Ġmalat 95.449 105.467 10,5 75.733 93.333 23,2
Diğer Sektörler Toplamı 474 639 34,8 606 700 15,5
SeçilmiĢ Fasıllara Göre Ġhracat
Kara taşıtları 12.252 13.814 12,7 10.059 11.777 17,1
Kazan-makine-mek.cihaz 8.133 9.413 15,7 6.788 8.522 25,5
Demir ve çelik 7.641 8.740 14,4 3.476 8.390 35,9
Örme giyim eşyası 6.926 7.731 11,6 5.641 6.437 14,1
Elektrikli makina. cihazlar 6.631 7.530 13,6 5.212 6.260 20,1
Demir veya çelikten eşya 4.545 4.850 6,7 3.476 4.253 22,3
Örülmemiş giyim eşyası 4.295 4.636 7,9 3.357 3.899 16,1
Mineral yakıt. mineral yağlar 3.921 4.470 14,0 3.077 4.949 60,8
İnci kıymetli taş ve mamülleri 5.929 3.747 -36,8 2.925 2.381 -18,6
Plastik ve mamulleri 3.094 3.717 20,1 2.701 3.441 27,4
Diğer Fasıllar Toplamı 38.777 45.236 16,7 32.304 39.192 21,3 Kaynak: TÜİK
Ülke grupları itibarıyla ihracata bakıldığında; 2011 yılı Ocak-Eylül döneminde geleneksel ihracat pazarımız olan Avrupa Birliğinin payının önceki yılının aynı dönemine göre 1 puan artarak 47,2’ye ulaştığı; öte yandan diğer ülkelerin payının gerilediği, serbest bölgelerin payının ise aynı kaldığı gözlenmektedir. OECD ülkelerinin toplam ihracat içindeki payı ise 2011 yılı Ocak-Eylül döneminde yüzde 53,8 olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde en fazla ihracat yapılan ülkeler ise sırasıyla Almanya, İtalya, İngiltere, Irak ve Fransa olmuştur.
Tablo 9: Ülke Gruplarına Göre Ġhracat (Milyon Dolar)
Yıllık Yüzde Ocak-Eylül Yüzde
2009 2010 DeğiĢme 2010 2011 DeğiĢme
AB Ülkeleri 47.013 52.685 12,1 37.714 46.971 24,5
Türkiye Serbest Bölgeleri 1.957 2.084 6,5 1.494 1.808 21,0
Diğer Ülkeler 53.172 59.114 11,2 42.506 50.723 19,3
Ülke Grupları
OECD Ülkeleri 55.832 61.492 10,1 44.173 53.508 21,1
EFTA Ülkeleri 4.336 2.416 -44,3 1.970 1.218 -38,2
Karadeniz Ekonomik İşbirliği 12.273 14.456 17,8 10.197 12.906 26,6 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 5.948 7.617 28,1 5.264 6.756 28,3 Bağımsız Devletler Topluluğu 7.957 10.288 29,3 7.162 9.636 34,5
Türk Cumhuriyetleri 3.399 3.921 15,3 2.805 3.660 30,5
İslam Konferansı Teşkilatı 28.627 32.470 13,4 23.254 26.976 16,0
Toplam 102.143 113.883 11,5 81.715 99.502 21,8
Kaynak: TÜİK
İhracatçı Birliklerinin (TİM) kayıtlarına göre 2011 yılı Ekim ayında ihracat bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 10,6 oranında artarak 11,9 milyar dolar olmuştur. Böylece, 2011 yılının ilk on ayında toplam ihracat, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 20,2 oranında artarak 111,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 10: Ġhracatçı Birlikleri Kayıtlarına Göre Ġhracat
(Milyon Dolar)
Ekim Yüzde
DeğiĢme
Ocak-Ekim Yüzde DeğiĢme
2010 2011 2010 2011
TOPLAM 10.735 11.877 10,6 92.678 111.380 20,2
Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mam. 361 477 32,0 3.313 4.401 32,8
Yaş Meyve ve Sebze 177 204 15,1 1.617 1.719 6,3
Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri 273 311 13,9 2.351 2.789 18,6
Tekstil ve Hammaddeleri 627 704 12,3 5.303 6.672 25,8
Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 1.145 1.402 22,5 10.127 13.760 35,9
Hazırgiyim ve Konfeksiyon 1.356 1.324 -2,4 11.977 13.710 14,5
Otomotiv Endüstrisi 1.693 1.797 6,1 14.338 17.016 18,7
Elektrik - Elektronik Mak. Bilişim 944 1.008 6,8 7.743 8.671 12,0
Makine ve Aksamları 599 754 25,9 5.146 6.859 33,3
Demir ve Demir Dışı Metaller 551 600 8,9 4.728 5.869 24,1
Çelik 1.174 1.324 12,7 10.065 12.818 27,4
Çimento Cam Seramik ve Toprak 295 280 -5,1 2.684 2.737 2,0
Madencilik Ürünleri 359 336 -6,5 3.054 3.207 5,0
Diğer Sektörler Toplamı 1.180 1.357 15,0 10.233 11.152 9,0
Kaynak: TİM
İç talepteki hızlı yükselişin bir sonucu olarak artma eğilimine giren ithalat hacmi, 2011 yılının ilk dokuz aylık döneminde de bu trendini devam ettirmiş ve geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 39,1 oranında artarak 181,7 milyar dolar seviyesine yükselmiştir. Söz konusu dönemde en çok ithalat yapılan ülkeler sırasıyla Almanya, Rusya Federasyonu, Çin ve ABD olmuştur.
Tablo 11: GeniĢ Ekonomik Gruplara Göre Ġthalat
(Milyon Dolar)
Yıllık Yüzde Ocak-Eylül Yüzde
2009 2010 DeğiĢme 2010 2011 DeğiĢme
Toplam Ġthalat 140.928 185.544 31,7 130.554 181.661 39,1
Yatırım Malları 21.463 28.818 34,3 18.933 27.928 47,5
Ara malları 99.510 131.445 32,1 94.169 130.662 38,8
Tüketim Malları 19.290 24.735 28,2 17.066 22.488 31,8
Diğer 666 546 -18,1 386 583 51,1
Enerji İthalatı (27. Fasıl) 29.905 38.497 28,7 27.081 39.267 45,0 Enerji Dışı İthalat 111. 023 147.047 32,4 103.473 142.394 37,6 Kaynak: TÜİK
* Alt kalemlerdeki yuvarlamalar nedeniyle toplamlar tutmayabilir.
2010 yılında ithalatta en büyük paya sahip ürünler mineral yakıtlar ve yağlar, makina- teçhizat, elektrikli makina ve cihazlar, demir-çelik ve kara taşıtları olmuştur. 2011 yılı Ocak-Eylül döneminde de bu durum devam etmiştir.
Tablo 12: SeçilmiĢ Fasıllara Göre Ġthalat
(Milyon Dolar)
Yıllık Yüzde Ocak-Eylül Yüzde
2009 2010 DeğiĢme 2010 2011 DeğiĢme
Toplam Ġthalat 140.928 185.544 31,7 130.554 181.661 39,1 -Mineral yakıt. yağlar 29.905 38.497 28,7 27 081 39 267 45.0 -Kazan. makine. mek. cihaz 17.132 21.267 24,1 14.877 20.474 37,6
-Demir ve çelik 11.352 16.121 42,0 11.733 15.255 30,0
-Elek. Makine ve cihazlar 12.243 14.642 19,6 10.400 12.595 21,1
-Kara taşıtları 8.976 13.419 49,5 8.592 12.711 47,9
-Plastik ve mamulleri 6.944 9.730 40,1 7.055 9.769 38,5
-Eczacılık ürünleri 4.080 4.410 8,1 3.177 3.408 7,3
-Organik kimyasal ürünler 3.342 4.400 31,7 3.222 4.273 32,6
-Optik alet ve cihazlar 2.833 3.438 21,3 2.406 3.082 28,1
-Pamuk, pamuk ipliği 2.099 3.386 61,3 2.441 3.058 25,3
-İnci, kıymetli taş ve mam. 2.004 3.037 51,6 2.088 5.830 179,2 -Diğer Fasıllar Toplamı 40.018 53.197 32,9 37.482 51.940 38,6 Kaynak: TÜİK
a. Hizmetler Dengesi
2010 yılında 16 milyar dolar olarak gerçekleşen net turizm gelirleri, 2011 yılı Ocak-Eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 18 oranında artarak 14,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde hizmetler başlığının diğer önemli bir kalemi olan taşımacılık kaleminde 2,0 milyar dolar tutarında net gelir elde edilmiştir. İnşaat hizmetlerinden elde edilen döviz geliri ise 2011 yılının ilk dokuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 13 oranında azalarak 518 milyon dolara gerilemiştir. Bu gelişmeler sonucunda, 2010 yılının Ocak-Eylül döneminde toplam 11,5 milyar dolar fazla veren hizmetler dengesi kalemi, 2011 yılının aynı döneminde yüzde 27 oranında bir artış göstererek 14,5 milyar dolar fazla vermiştir. Hizmetler dengesi kalemi 2010 yılının tamamında ise 15,0 milyar dolar fazla vermiştir.
b. Gelir Dengesi
2010 yılının tamamında 7,1 milyar dolar net çıkış kaydeden gelir dengesi kaleminde 2011 yılı Ocak-Eylül döneminde 6,3 milyar dolarlık net çıkış gerçekleşmiştir. Bu dönemde yatırım geliri başlığı altında yer alan doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve diğer yatırımlar kaleminde görülen net çıkışlar sırasıyla 2,4 milyar dolar, 906 milyon dolar ve 2,9 milyar dolar olmuştur. Diğer yatırımların alt bileşenlerinden olan faiz giderleri ise aynı dönemde yüzde 8 oranında azalarak 3,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
c. Cari Transferler
2010 yılında 1,5 milyar dolar olarak gerçekleşen cari transferler, 2011 yılının Ocak-Eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 18 oranında artarak 1,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Cari transfer hesabı altında yer alan işçi gelirleri 2010 yılının aynı dönemine göre yüzde 5 oranında artarak 729 milyon dolar olarak kaydedilmiştir.
Tablo 13: Cari ĠĢlemler Dengesi
(Milyon Dolar)
Yıllık Ocak-Eylül
2009 2010 2010 2011
I. DıĢ Ticaret Dengesi -24,850 -56,445 -37,648 -70,058
1.İhracat f.o.b. 102,143 113,883 81,714 99,502
2.İthalat c.i.f. -140,929 -185,544 -130,553 -181,661
3.Diğer
II. Hizmetler Dengesi (Net) 16,749 15,035 11,483 14,530
1.Taşımacılık 1,290 1,145 938 1,986
2.Turizm 17,103 15,981 12,081 14,244
3.İnşaat Hizmetleri 1,090 859 595 518
4.Sigorta Hizmetleri -527 -469 -312 -359
5.Finansal Hizmetler -362 -234 -187 -539
6.Diğer Ticari Hizmetler -1,286 -1,340 -930 -944
7.Resmi Hizmetler -846 -869 -636 -768
8.Diğer Hizmetler 287 -38 -66 392
III. Gelir Dengesi -8,189 -7,137 -5,035 -6,292
1. Ücret Ödemeleri -105 -130 -92 -113
2. Yatırım Geliri -8,084 -7,007 -4,943 -6,179
Doğrudan Yatırımlar -2,732 -2,185 -1,108 -2,413
Portföy Yatırımları 267 -491 -536 -906
Diğer Yatırımlar -5,619 -4,331 -3,299 -2,860
Faiz Geliri 1,685 1,094 756 869
Faiz Gideri -7,304 -5,425 -4,055 -3,729
Uzun Vade -6,763 -5,105 -3,825 -3,259
Kısa Vade -541 -320 -230 -470
IV. Cari Transferler 2,299 1,448 990 1,164
Cari ĠĢlemler Dengesi -13,991 -47,099 -30,210 -60,656
Kaynak: TCMB
2. Sermaye Hareketleri Dengesi ve Uluslararası Rezervler
2010 yılını 42,9 milyar dolar tutarında net girişle kapatan sermaye ve finans hesabına bakıldığında; 2011 yılının Ocak-Eylül döneminde doğrudan, portföy ve diğer yatırımlar şeklinde olmak üzere 48,4 milyar dolar tutarında net sermaye girişinin gerçekleştiği görülmektedir. Aynı dönemde yurt dışında yerleşik kişilerin yurt içinde yaptıkları net doğrudan yatırımlar bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 100,3 oranında artarak 10,9 milyar dolar olmuştur. Doğrudan yatırımlar altında yer alan yurt dışında yerleşik kişilerin net gayrimenkul alımları ise aynı dönemde 1,5 milyar dolara ulaşmıştır. Ocak-Eylül döneminde, yurt içinde yerleşik kişilerin yurt dışında yaptıkları net doğrudan yatırımlar 1,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu gelişmeler sonucunda doğrudan yatırımlarda gerçekleşen net sermaye girişi, 2011 yılının ilk dokuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 120 oranında artarak 9,3 milyar dolar olmuştur. Söz konusu rakam 2010 yılında 7,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
2010 yılında 16,1 milyar dolar olan Türkiye’ye portföy yatırımlarında net sermaye girişi, 2011 yılının Ocak-Eylül döneminde 14,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde, yurtdışında yerleşik kişiler borçlanma senedi piyasasında 8,6 milyar dolarlık DİBS alımı gerçekleştirirken, Hazine Müsteşarlığı tarafından ihraç edilen yurt dışı tahvillerin net büyüklüğü ise 3,3 milyar dolar olmuştur. 2010 yılında bankalar tarafından yurtdışında başlatılan tahvil ihraçları 2011 yılının Ocak-Eylül döneminde de devam etmiş olup ihraç tutarı 2,3 milyar dolara ulaşmıştır.
Tablo 14: Sermaye Hareketleri
(Milyon Dolar)
Yıllık Ocak-Eylül
2009 2010 2010 2011
Sermaye ve Finans Hesapları 8,925 42,909 28,053 48,391
1. Doğrudan Yatırımlar 6,858 7,620 4,212 9,263
Yurtdışında -1,553 -1,464 -1,236 -1,652
Yurtiçinde 8,411 9,084 5,448 10,915
2. Portföy Yatırımları 227 16,093 13,076 14,364
Varlıklar -2,711 -3,524 -2,391 2,195
Yükümlülükler 2,938 19,617 15,467 12,169
-Hisse Senetleri 2,827 3,468 2,554 -449
-Borç Senetleri 111 16,149 12,913 12,618
3. Diğer Yatırımlar 1,993 32,061 19,295 30,157
Varlıklar 10,985 7,106 5,962 11,651
Yükümlülükler -8,992 24,955 13,333 18,506
-Ticari Krediler -1,095 2,140 -29 3,685
-Krediler -13,903 8,563 938 15,805
-Genel Hükümet 922 1,405 1,364 -353
-Bankalar -4,450 12,895 4,918 10,442
-Diğer Sektörler -10,375 -5,737 -5,344 5,716
-Mevduatlar 4,063 13,788 11,951 -1,499
-Diğer Yükümlülükler 1,943 464 473 515
4. Rezerv Varlıklar -111 -12,809 -8,480 -5,393
Net Hata Noksan 5,066 4,190 2,157 12,265
Kaynak: TCMB
Diğer yatırımlar kaleminde, 2010 yılının Ocak-Eylül döneminde 19,3 milyar dolar, 2011 yılının aynı döneminde ise 30,2 milyar dolar net giriş gerçekleşmiştir. 2011 yılının ilk dokuz ayında, genel hükümetin net kredi kullanımı 0,4 milyar dolar azalırken bankalar ve diğer sektörler sırasıyla 10,4 milyar dolar ve 5,7 milyar dolar net kredi kullanımında bulunmuştur. Geçen yılın aynı döneminde 6,5 milyar dolar net borç ödeyici konumunda olan bankalar ve diğer sektörler tarafından kullanılan uzun vadeli kredi miktarı, 2011 yılının Ocak-Eylül döneminde 7,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Yurt dışı bankalar ve kişilerin mevduatındaki azalış 2011 yılının ilk dokuz ayında, Temmuz ve Ağustos aylarındaki hızlı artışa bağlı olarak, 9 milyar dolar seviyesine gerilemiştir.
2010 yılının Ocak-Eylül döneminde 8,5 milyar dolar olan resmi rezervlerdeki artış, 2011 yılının aynı döneminde 5,4 milyar dolar olmuştur. Ayrıca, aynı dönemde net hata ve noksan kalemi 12,3 milyar dolara yükselmiş ve cari açığın finansmanında önemli bir paya sahip olmuştur.
2010 yılı sonunda 80,7 milyar dolar seviyesinde bulunan Merkez Bankası brüt rezervleri geçici verilere göre 2011 yılı Eylül ayında, 87,5 milyar dolara yükselmiştir. 2011 yılının üçüncü çeyreğinde, AB borç krizi ve ABD ekonomisine ilişkin riskler ve kaygılar nedeniyle yaşanan sermaye çıkışlarına karşılık Merkez Bankasının ihale ve/veya doğrudan müdahale yoluyla döviz satımı gerçekleştirmesi, rezervlerdeki artışı sınırlamıştır.
ġekil 2: Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri
(Milyar Dolar)
Kaynak: TCMB
III. MERKEZĠ YÖNETĠM BÜTÇESĠ
2011 yılı Ocak-Ekim döneminde merkezi yönetim bütçesi gelirleri 243,7 milyar TL, harcamaları ise 245,4 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Geçen yılın aynı dönemine göre, merkezi yönetim bütçesi gelirleri yüzde 17,8, harcamaları ise yüzde 6,7 oranında artış göstermiş, böylece 2010 yılı ilk on ayında 23,1 milyar TL olan merkezi yönetim bütçesi açığı 2011 yılının aynı döneminde 1,7 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde faiz dışı fazla ise 35,8 milyar TL olmuştur.
Ekonomik aktivitenin güçlü seyretmesinin yanı sıra çeşitli kamu alacaklarına yönelik sağlanan ödeme kolaylığının da etkisiyle bütçe gelirleri performansı yılın ilk on ayında güçlü seyretmiştir. İç talepte ve ithalatta yaşanan canlanmayla dolaylı vergilerde sağlanan yüksek performans sonucunda vergi gelirleri 2010 yılı aynı dönemine göre yüzde 22,1 oranında bir artış göstermiştir. Diğer taraftan, personel giderleri, mal ve hizmet alımı giderleri ve sermaye giderlerinde yaşanan artışların etkisiyle 2010 yılı ilk on ayına göre merkezi yönetim bütçesi faiz dışı harcamalarında ortaya çıkan yüzde 10,3 oranında artışa rağmen; faiz ödemelerindeki yüzde 9,6 oranında düşüş sonucunda, 2010 yılı aynı dönemine göre toplam harcamalardaki artış yüzde 6,7 oranında olmuştur. Bu dönemde bütçe başlangıç ödeneğine göre harcamaların gerçekleşme oranı ise yüzde 78,5 olmuştur.
Tablo 15: Merkezi Yönetim Bütçesi Büyüklükleri
(Milyon TL)
Ocak-Ekim
Artış (%)
2011 Bütçe BaĢ.
Ödeneği
Gerç.
Oranı 2010 2011 (%)
Gelirler 206.906 243.735 17,8 279.026 87,4
Genel Bütçe Gelirleri 200.214 235.907 17,8 271.650 86,8
Vergi Gelirleri 170.411 208.126 22,1 232.220 89,6
Vergi Dışı Gelirler 25.718 24.104 -6,3 27.981 86,1
Sermaye Gelirleri 2.459 2.389 -2,9 9.992 23,9
Alınan Bağış ve Yardımlar 1.472 1.073 -27,1 1.239 86,6
Alacaklardan Tahsilat 153 215 40,7 218 98,8
Özel Bütçe Gelirleri 4.994 5.943 19,0 5.484 108,4
Düzenleyici ve Denet. Kurullar 1.698 1.885 11,0 1.893 99,6
Harcamalar 230.030 245.442 6,7 312.573 78,5
Faiz DıĢı Harcamalar 188.561 207.968 10,3 265.073 78,5
Personel Giderleri 52.753 61.786 17,1 72.299 85,5
Sosyal Güv. Kur. Devlet Primi 8.958 10.499 17,2 12.737 82,4
Mal ve Hizmet Alımları 19.275 23.482 21,8 30.049 78,1
Cari Transferler 84.680 87.717 3,6 115.778 75,8
Sermaye Giderleri 14.852 17.508 17,9 21.698 80,7
Sermaye Transferleri 3.312 2.980 -10,0 4.300 69,3
Borç Verme 4.730 3.996 -15,5 6.436 62,1
Yedek Ödenek 0 0 0,0 1.774 0,0
Faiz Harcamaları 41.470 37.474 -9,6 47.500 78,9
Bütçe Dengesi -23.125 -1.707 -92,6 -33.546 5,1 Faiz DıĢı Denge 18.345 35.767 95,0 13.954 256,3
2011 yılı Ocak-Ekim döneminde, genel bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 17,8 oranında artarak 235,9 milyar TL düzeyinde gerçekleşmiştir. Genel bütçe gelirleri içerisinde, 2010 yılı aynı dönemine göre vergi gelirleri yüzde 22,1 oranında artarak 208,1 milyar TL olurken, vergi dışı gelirler yüzde 6,3 oranında azalmış ve 24,1 milyar TL düzeyinde gerçekleşmiştir.
Özel bütçe gelirleri ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19 oranında artış göstermiştir.
Tablo 16: Merkezi Yönetim Bütçesi Gelirleri
(Milyon TL)
Ocak-Ekim
ArtıĢ (%)
2011 Bütçe BaĢ.
Ödeneği
Gerç.
Oranı (%) 2010 2011
Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri 206.906 243.735 17,8 279.026 87,4 Genel Bütçe Gelirleri 200.214 235.907 17,8 271.650 86,8
Vergi Gelirleri 170.411 208.126 22,1 232.220 89,6
Gelir, Kar ve Ser. Kaz. Üz. Al. Ver. 48.636 60.271 23,9 70.495 85,5
Gelir Vergisi 33.529 40.304 20,2 47.346 85,1
Kurumlar Vergisi 15.107 19.967 32,2 23.149 86,3
Mülkiyet Üzerinden Al. Ver. 4.917 5.829 18,6 6.124 95,2
Motorlu Taşıtlar Vergisi 4.771 5.640 18,2 5.906 95,5
Diğer 146 189 29,4 218 86,5
Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Ver. 75.239 85.967 14,3 97.187 88,5
Dahilde Alınan KDV 22.005 25.647 16,6 26.830 95,6
ÖTV 46.449 52.627 13,3 61.146 86,1
Banka ve Sig. Muam. Vergisi 3.014 3.575 18,6 4.278 83,5
Özel İletişim Vergisi 3.424 3.689 7,7 4.473 82,5
Diğer 347 429 23,6 460 93,2
Uluslararası Tic. ve Mua. Alınan Ver. 31.180 43.764 40,4 44.767 97,8
İthalde Alınan KDV 28.559 39.910 39,7 41.040 97,2
Diğer 2.622 3.854 47,0 3.727 103,4
Diğer Vergiler 598 95 -84,1 70 135,9
İd. Harçlar ve Üc. San. Dışı Arizi S. 5.717 6.902 20,7 7.837 88,1
Diğer vergi ve harçlar 4.125 5.298 28,4 5.740 92,3
Vergi DıĢı Gelirler 25.718 24.104 -6,3 27.981 86,1
Sermaye Gelirleri 2.459 2.389 -2,9 9.992 23,9
Alınan BağıĢ ve Yardımlar 1.472 1.073 -27,1 1.239 86,6
Alacaklardan Tahsilât 153 215 40,7 218 98,8
Özel Bütçe Gelirleri 4.994 5.943 19,0 5.484 108,4
Düz. ve Denet. Kurumların Gelirleri 1.698 1.885 11,0 1.893 99,6 Kaynak: Maliye Bakanlığı
2011 yılı Ocak-Ekim döneminde gelir, kar ve sermaye kazancı üzerinden alınan vergilerden gelir vergisi tahsilâtı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20,2 oranında artarak 40,3 milyar TL olmuştur. Kurumlar vergisi ise yüzde 32,2 oranında artarak 20 milyar TL düzeyinde gerçekleşmiştir.
Böylece gelir, kar ve sermaye kazancı üzerinden alınan vergiler 60,3 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde yapılan Motorlu Taşıtlar Vergisi tahsilatı ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 18,2 oranında artarak 5,6 milyar TL düzeyinde olmuştur.
Yurtiçi talepteki canlanmaya bağlı olarak dahilde alınan mal ve hizmet vergileri tahsilâtı yılın ilk on ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14,3 oranında artarak 86 milyar TL olmuştur.
Bu artışta dahilde alınan KDV tahsilâtındaki yüzde 16,6 ve özel tüketim vergisi (ÖTV) tahsilâtındaki yüzde 13,3 oranındaki artışlar etkili olmuştur. Ayrıca bu dönemde, BSMV tahsilâtı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 18,6 oranında, özel iletişim vergisi ise yüzde 7,7 oranında artmıştır.
Dış ticaret hacminin yüksek seyretmesinin de katkısıyla Ocak-Ekim döneminde, uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergiler 2010 yılı aynı dönemine göre yüzde 40,4 oranında artarak 43,8 milyar TL dolayında gerçekleşmiştir. Bu artışta, önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 39,7 artan ithalde alınan KDV tahsilatı etkili olmuştur.
Harç gelirleri tahsilatı ise önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 20,7 oranında artarak 6,9 milyar TL, diğer vergi ve harçlar ise yüzde 28,4 oranında artarak 5,3 milyar TL dolayında gerçekleşmiştir.
Ayrıca Ekim ayı sonu itibarıyla 6111 Sayılı Kanun kapsamında tahsil edilen genel bütçe vergi gelirleri, teşebbüs mülkiyet gelirleri ile faiz, pay ve ceza gelirleri toplam tutarı 11,7 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
2011 yılı Ocak-Ekim döneminde Merkezi Yönetim Bütçesi faiz dışı harcamaları önceki yıla göre yüzde 10,3 oranında artarak 208 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Faiz dışı harcamalar içerisinde personel giderleri önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 17,1 artışla 61,8 milyar TL, mal ve hizmet alım giderleri ise; çeşitli kurumların bitüm, enerji alımları, aşı, ilaç, tıbbı sarf malzemesi alımları, aydınlatma giderleri ve hizmet alımları gibi kalemleri de içeren diğer mal hizmet alımlarındaki artışlar sonucunda 2010 yılı aynı dönemine göre yüzde 21,8 oranında artarak 23,5 milyar TL olmuştur.
