> < Bilim ve Teknik Temmuz 2014
O
n iki astronotun katılımıyla ger-çekleştirilen yeni bir çalışmaya gö-re uzayda yerçekimsiz ortama uzun sü-re maruz kalan astronotların kalpleri bi-raz daha küresel bir şekil alıyor. Ameri-can College of Cardiology’nin 63. Bilimsel Oturumu’nda yapılan açıklamada araştır-macılar bu değişimin kalp problemlerine yol açtığını söylüyor. Araştırma, 18 ay ve daha uzun süreli uzay uçuşunun astronot-ların kalp sağlığını nasıl etkilediğinin anla-şılmasında önemli adımlar atılmasını sağ-ladı. Araştırmada yer alan NASA’da görevli bilim insanı James Thomas kalbin uzayda gerektiği gibi çalışmadığını, bunun da kalp kasında kütle kaybına neden olduğunu söylüyor. Dünya’ya döndükten sonra cid-di sonuçların söz konusu olabileceğini, bu kaybı engellemek için alınabilecek önlem-leri araştırdıklarını belirtiyor. Araştırma-cılar astronotların kalp sağlığını korumak için hangi tip egzersizi ne kadar yapmala-rı gerektiğini bilmelerinin, örneğin Mars’a yapılacak uzun bir yolculukta kalp sağlığı-nı korumak açısından önemli olduğunusöylüyor. Thomas astronotlar için gelişti-rilen egzersiz programının aynı zamanda uzun süreli yatak istirahati önerilen ya da kalp yetmezliği yüzünden fiziksel sınırla-malar yaşayan insanların da kalp sağlığını korumasına yardımcı olacağını belirtiyor.
Araştırma ekibi öncelikle astronotlara Uluslararası Uzay İstasyonu’nda ultrason kullanarak kendi kalp görüntülerini alabil-meleri için eğitim verdi. Bu eğitime 12 ast-ronot katıldı ve uzay uçuşu öncesinde, uçuş sırasında ve sonrasında kalp şekilleriyle il-gili veriler topladılar. Elde ettikleri sonuç-lara göre uzayda kalp şeklinin küreselliği-nin %10 civarında arttığını gözlemlediler.
Bu değişim, bilim insanlarının projele-ri için geliştirdikleprojele-ri matematiksel model-ler sonucunda tahmin ettikmodel-leri sonuçlara benzerlik gösteriyordu. Bu modeller doğ-rulandığında, çalışma Dünya’daki hasta-larda da yaygın olarak görülen kalp damar sorunlarının daha iyi anlaşılmasını da sağ-layacak. Geliştirilen model ile yapılan tah-minler araştırmacıların astronotlarda göz-lemlediği sonuçlarla neredeyse örtüşüyor. Bu durum araştırmacılara geliştirdikleri modelin farklı stres koşullarının Dünya’da kalbi nasıl etkilediğini anlamak amacıyla kullanılabileceğini gösteriyor.
Uzay uçuşunun kalbe pek çok etkisi-nin olduğu biliniyor. Astronotların kal-binde meydana gelen şekil değişikliği geçici, Dünya’ya döndükten kısa bir sü-re sonra kalp normal haline dönüyor. Bi-lim insanları şekil değişikliğinin uzun dönemde ne tür etkileri olacağının tam olarak bilinmiyor olmasına rağmen bu şekil değişikliğini kalbin uzayda daha az verimle çalışmasına bağlıyor. Astronot-lar Dünya’ya döndükten sonra genellikle sersemlik ya da ayağa kalktıklarında kan basıncının hızla ve aşırı derecede düşme-si yani ortostatik hipotandüşme-siyon nedeniy-le bayılma gibi sorunlar yaşar. Uzay yol-culukları sırasında da düzensiz kalp atı-şı gözlenir. Astronotların maruz kaldı-ğı radyasyonun damar sertliğini hızlan-dırdığına dair endişeler de var. Araştır-ma ekibi astronotlarda gelişmesi muhte-mel bu problemi ve potansiyel kalp prob-lemlerini araştırmaya devam ediyor.
Kaynak
http://www.sciencedaily.com/releases/2014/03/140329175106.htm
TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi
Dr. Özlem Ak İkinci
77 77
