Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedefleri Kocaeli İl Raporu

(1)

1

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER BİNYIL KALKINMA HEDEFLERİ

KOCAELİ İL RAPORU

12/04/2011

Bu rapor, Kocaeli Kent Konseyi’nin T.C. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı’nın uzman desteği verdiği “MARKA/10-01/TD-155 - 2010 Yılında Bin Yıl Kalkınma Hedeflerinde Kocaeli Nerede" projesine dayanarak, Kent Konseyi organizesinde kurumların katılımları ile hazırlanmıştır.

Sorumluluk Kocaeli Kent Konseyine aittir ve T.C. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı’nın görüşlerini yansıtmaz.

Kocaeli Kent Konseyi Fuar İçi Ekolojik Ev İzmit/

Kocaeli

Tel: 0 262 3259786 Faks:0 262 3217624

www.kocaelikentkonseyi.org

(2)

2

(3)

3

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER

BİNYIL KALKINMA HEDEFLERİ KOCAELİ İL RAPORU

Hazırlayanlar:

Kocaeli Kent Konseyi

Doğu Marmara Kalkınma Ajansı

(4)

4

(5)

5 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER BİNYIL KALKINMA HEDEFLERİ

Amaç 1: Mutlak Yoksulluğu ve Açlığı Ortadan Kaldırmak

Amaç 2: Herkesin Temel Eğitim Almasını Sağlamak

Amaç 3: Kadınların Konumunu Güçlendirmek ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Geliştirmek

Amaç 4: Çocuk Ölümlerini Azaltmak

Amaç 5: Anne Sağlığını İyileştirmek

Amaç 6: HIV/AIDS, Sıtma ve Diğer Salgın Hastalıklarla Mücadele Etmek

Amaç 7: Çevresel Sürdürülebilirliği Sağlamak

Amaç 8: Kalkınma için Küresel Ortaklıklar Geliştirmek

(6)

6

(7)

7

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ

09

AÇIKLAMALAR

10

MUTLAK YOKSULLUĞU VE AÇLIĞI ORTADAN KALDIRMAK

11

HERKESİN TEMEL EĞİTİM ALMASINI SAĞLAMAK

18

KADINLARIN KONUMU GÜÇLENDİRMEK VE TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

21

ÇOCUK ÖLÜMLERİNİ AZALTMAK

25

ANNE SAĞLIĞINI İYİLEŞTİRMEK

28

HIV/AIDS, SITMA VE DİĞER SALGIN HASTALIKLARLA MÜCADELE ETMEK

32

ÇEVRESEL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN SAĞLANMASI

36

KALKINMA İÇİN KÜRESEL ORTAKLIKLAR GELİŞTİRMEK

44

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER BİNYIL KALKINMA HEDEFLERİ RESMİ HEDEF VE GÖSTERGE SETİ

45

KOCAELİ İLİ BM BİNYIL KALKINMA HEDEFLERİ GÖSTERGELERİ İZLEME KAPASİTESİ - HEDEF PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ

48

KOCAELİ İLİ BİRLEŞMİŞ MİLLETLER BİNYIL KALKINMA HEDEFLERİ KOCAELİ İL RAPORU METODOLOJİSİ

51

EYLEM ÖNERİLERİ

52

DESTEK VEREN KURUM/KURULUŞLAR LİSTESİ

54

(8)

8 TABLO LİSTESİ:

TABLO 1:KOCAELİ İLİ YEŞİL KART SAHİPLİĞİ SAYISI ... 11

TABLO 2:KOCAELİ İLİ SOSYAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA VAKIFLARI SOSYAL YARDIM ÇALIŞMALARI ... 12

TABLO 3:KOCAELİ İL SOSYAL HİZMETLER MÜDÜRLÜĞÜ SOSYAL YARDIM ÇALIŞMALARI ... 12

TABLO 4:KOCAELİ İLİ HANE HALKI GELİRİNE GÖRE GELİR DAĞILIMI (MİLYON TL) ... 13

TABLO 5:KOCAELİ İLİ KARŞILAŞTIRMALI İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ ... 14

TABLO 6:TR42KENDİ HESABINA ÇALIŞANLAR VE ÜCRETSİZ AİLE İŞÇİLERİ (BİN TL) ... 15

TABLO 7:KOCAELİ İLİ DÜŞÜK AĞIRLIKLI DOĞUM HIZI ... 16

TABLO 8:KOCAELİ İLİ KARŞILAŞTIRMALI ÖĞRETMEN BAŞI ÖĞRENCİ SAYILARI ... 20

TABLO 9:KOCAELİ LİSELERİNDEN MEZUN OLAN VE ÖRGÜN LİSANS PROGRAMLARINA YERLEŞEN ADAY SAYILARI ... 22

TABLO 10:TR42BÖLGESİ TARIM DIŞI SEKTÖRLERDE ÜCRETLİ ÇALIŞAN SAYILARI (CİNSİYETE GÖRE) ... 23

TABLO 11:KOCAELİ İLİ KARŞILAŞTIRMALI KADIN MİLLETVEKİLİ SAYISI ... 24

TABLO 12:KOCAELİ İLİ KARŞILAŞTIRMALI BEŞ YAŞ ALTI ÖLÜM HIZI (BİNDE) ... 25

TABLO 13:KOCAELİ İLİ BEBEK ÖLÜM HIZI ... 26

TABLO 14:KOCAELİ İLİ KIZAMIK AŞILAMA GÖSTERGELERİ ... 26

TABLO 15:KOCAELİ İLİ KARŞILAŞTIRMALI ANNE ÖLÜM HIZI (YÜZ BİNDE) ... 28

TABLO 16:KOCAELİ İLİ KARŞILAŞTIRMALI EĞİTİLMİŞ SAĞLIK PERSONELİ TARAFINDAN YAPTIRILAN DOĞUM ORANLARI ... 29

TABLO 17:KOCAELİ İLİ GEBELİĞİ ÖNLEYİCİ YÖNTEM KULLANMA ORANI ... 30

TABLO 18:KOCAELİ İLİ GEBE İZLEME ORTALAMA ZİYARET SAYISI ... 31

TABLO 19:KOCAELİ İLİ YILLARA GÖRE TÜBERKÜLOZ ÖLÜM SAYILARI ... 34

TABLO 20:KOCAELİ İLİ ORMANLIK ALAN DAĞILIMI (HEKTAR) ... 37

TABLO 21:KOCAELİ İLİ SO2VE PARTİKÜL MADDE ORTALAMALARI (MG/M³) ... 38

TABLO 22:KOCAELİ İL SU KAYNAKLARI PLANLAMASI ... 39

TABLO 23:KOCAELİ İLİ İÇME SUYU KULLANILAN KAYNAK GÖSTERGELERİ ... 39

TABLO 24:KOCAELİ İLİ İYİLEŞTİRİLMİŞ İÇME SUYU NÜFUS ERİŞİM ORANLARI ... 41

TABLO 25:KOCAELİ İLİ İÇME SUYU ŞEBEKESİ ABONE SAYISI ... 42

TABLO 26:KOCAELİ İLİ KANALİZASYON ŞEBEKESİ NÜFUS ERİŞİM ORANI ... 42

(9)

10 AÇIKLAMALAR

Birleşmiş Milletler BinYıl Kalkınma Amaçları ve Hedefleri, 2000 yılı Ekim ayında New York’ta

“Birleşmiş Milletler’in 21. Yüzyıldaki Rolü” teması kapsamında düzenlenen “BinYıl Zirvesi”nde; 147’si devlet başkanı düzeyinde temsil edilen 189 üye ülke tarafından imzalanan “BinYıl Bildirgesi”ne dayalı olarak; Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) öncülüğünde geliştirilmiştir.

BinYıl Kalkınma Amaçları ve Hedefleri, ismini 2000’li yılların başlangıcına atfen almaktadır. Söz konusu amaç ve hedefler 2015 yılına kadar ulaşmak üzere tasarlanmıştır.

2015 yılına kadar gerçekleştirilmek üzere Yoksulluk, Eğitim, Toplumsal Cinsiyet, Sağlık, Çevre ve Küresel İlişkiler alanında 8 amaç başlığı altında 21 hedef belirlenmiştir. Belirlenen hedefler UNDP tarafından, raporda yer verilen 60 standart gösterge aracılığı ile her ülkede standart olarak takip edilmektedir.

BinYıl Kalkınma Hedefleri, Birleşmiş Milletler tarafından, tüm uluslar arası topluluğun, beşeri kalkınmanın her yerde, herkese erişmesi ortak hedefi doğrultusunda, bir arada çalışmasına olanak sağlayan bir genel çerçeve olarak sunulmaktadır.

2010 yılında Birleşmiş Milletler BinYıl Kalkınma Hedefleri Türkiye Raporu, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı koordinatörlüğünde, Birleşmiş Milletler Türkiye Mukim Koordinatörlüğü teknik desteği ile hazırlanarak yayınlanmıştır.

Birleşmiş Milletler BinYıl Kalkınma Hedefleri Kocaeli il Raporu, Doğu Marmara Kalkınma Ajansı 2010 yılı Teknik Destek Programı kapsamında, proje başvuru sahibi Kocaeli Kent Konseyi yürütücülüğünde, Doğu Marmara Kalkınma Ajansı’nca görevlendirilen uzman kadro tarafından hazırlanmıştır.

Raporda kullanılan veriler, Kocaeli ilinde ilgili kurum, kuruluşlar ile ulusal düzeyde veri üreten kurum, kuruluşlardan alınan resmi verilerdir. Rapor, Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen, amaç, hedef ve gösterge setinin il bazında araştırılmasını içermektedir. Resmi göstergeye birebir ulaşılamadığı durumda, eşdeğer göstergelere yer verilmiştir. Göstergelere ilişkin il bazında izleme kapasitesi, raporun son kısmında incelenmiştir. Verilere ilişkin nitel değerlendirmeler; il düzeyinde ilgili bürokratlar ile gerçekleştirilen bire bir mülakatlardan elde edilen sonuçlara dayanmaktadır.

Çalışma süresince sarf etmiş olduğu yoğun çaba ve rapora katkılarından dolayı, sosyolog Sn.

Çağatay Gökgöz’e, rapora bilgi ve deneyimini aktarmaktan çekinmeyen tüm katılımcılara teşekkür ederiz.

Doğu Marmara Kalkınma Ajansı

(10)

11

AMAÇ 1:

Mutlak Yoksulluğu ve Açlığı Ortadan Kaldırmak

Mutlak Yoksulluğu ve Açlığı Ortadan Kaldırmak göstergeleri il bazında genel olarak ele alındığında, Kocaeli ilinin Türkiye’nin olumlu olarak ilerisinde yer aldığı gözlemlenmektedir. Kocaeli ilinin Türkiye’de sanayinin yoğunlaştığı bir kent olması, gelir düzeyini ve yoksulluğu olumlu olarak etkilemektedir. Kocaeli ilinde yaşayanlar arası gelir dağılımı, homojen bir görünüm sergilemektedir.

İstihdam ve işgücüne katılma oranının, sanayi kompozisyonu itibariyle yüksek olması beklenirken, söz konusu oranlar Türkiye ortalamasına yakın seyir izlemektedir. Güçlü sanayi kompozisyonu, aynı zamanda, işgücü içerisinde kendi hesabına çalışanlar oranının düşük olmasına yol açmaktadır. İlin gelişmiş sosyo-ekonomik yapısı, kent sakinlerinin beslenme düzeylerini olumlu olarak etkilemektedir.

Hedef 1.A

1990 ile 2015 yılları arasında günlük geliri bir doların altında olan nüfusu yarıya indirmek

Gösterge 1.1 Günlük geliri 1 doların (SGP) altında olan nüfusun oranı

Türkiye genelinde 2006 yılından bu yana günlük geliri satın alma gücü paritesine göre 1 doların altında olan nüfus bulunmamaktadır.

Bu doğrultuda Kocaeli ilinde Birleşmiş Milletler tanımına göre yoksul bulunmamaktadır. Buna karşılık, yoksulluğun göreli bir kavram olduğundan hareketle, Kocaeli ilinde yapılan sosyal yardım miktarı ve yeşil kart sahibi nüfus sayısı, il geneli yoksulluk hakkında fikir verebilmektedir.

Tablo 1: Kocaeli ili Yeşil Kart Sahipliği Sayısı

Yeşil Kart 2007 2008 2009 2010

Kocaeli 53.469 47.969 57.065 58.358

Türkiye 9.355.279 9.337.850 9.647.131 9.323.464

Kaynak, Veri Yılı: Sosyal Güvenlik Kurumu, 2007-10

Kocaeli ilinde aktif yeşil kart sayısı nüfusuna oranla oldukça düşüktür. Türkiye nüfusunun

%2’ini içeren Kocaeli, toplam yeşil kartların % 0,5 ile %0,6’sını barındırmaktadır. 2010 yılı itibariyle Türkiye’de 9 milyon 232 bin, Kocaeli’nde 58 bin yeşil kart sahipliği bulunmaktadır. Kent ekonomisinin güçlü yapısı yoksulluğu azaltan en önemli etkendir. Ek olarak, Kocaeli ilçeleri ile kent merkezi arası güçlü sosyal ilişkiler, yoksulluk seviyesini düşürmektedir.

Kocaeli’nde Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarından (SYDV) alınan verilere göre Kocaeli’nde yapılan sosyal yardımların miktar 2008 ve 2009 yıllarında çok büyük artış göstermiştir.

2003 yılında 3 milyon 400 bin TL olarak gerçekleşen toplam yardım miktarı 2007 yılında %30 artış göstererek 4 milyon 450 bin TL’ye ulaşırken, bu sayı 2008 yılında bir önceki yıla göre %111 artış

(11)

12 göstererek 9 milyon 400 bin TL’ye, 2009 yılında %50 artış göstererek 14 milyon 170 bin TL’ye ulaşmıştır.

Tablo 2: Kocaeli ili Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları Sosyal Yardım Çalışmaları

(TL) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Periyodik Yardımlar 847.100 1.000.800 1.468.200 2.000.780 2.312.600 4.812.800 7.359.300 Sağlık Yardımı 1.430.740 1.434.208 646.116 286.580 109.430 39.315 3.200 Sosyal Yardım 129.583 80.873 10.000 90.000 140.000 258.500 331.300

Yatırım Yardımı 0 0 0 20.000 0 300.000 0

Eğitim Yardımı 84.300 268.700 442.000 442.000 630.600 1.302.600 2.518.400 Gıda Yardımı 914.820 488.300 793.700 1.326.000 1.261.200 2.705.560 4.316.800 Toplam 3.406.543 3.272.881 3.360.016 4.172.380 4.453.830 9.418.775 14.169.000 Kaynak Veri Yılı: Kocaeli Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı, 2003-09

SYDV’ler tarafından gerçekleştirilen toplam yardımların yaklaşık %50’si periyodik nakit yardım olarak gerçekleşmektedir. 2005-2006 yıllarında Yeşil Kart ve sağlık yardımlarının koordinasyonun Sağlık Bakanlığı tarafından üstlenilmesi nedeniyle, sağlık yardımlarının payı %40 seviyesinden sıfır noktasına inmiş, yardım bütçesi diğer alanlara transfer edilmiştir. Kocaeli ilinde sosyal yardımlar arasında eğitim yardımlarının payı yaklaşık %15, gıda yardımlarının payı yaklaşık %30 olarak gerçekleşmektedir.

Kocaeli ilinde Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarının dışında Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yoksullara yönelik sosyal yardım politikası uygulanmaktadır. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nde şu anda toplam 17.267 aktif sosyal yardım dosyası bulunmaktadır. Kayıt altında bulunan yardımların %41’i gıda, %35’i giyecek, %9’u eğitim, %6’sı sağlık, %4’ü faturalar, barınma alanında gerçekleştirilmektedir. Yardım alan ailelerin %34’ü 500-750 TL, %10’u 250 TL ve altı aylık gelir düzeyine sahiptir.

Tablo 3: Kocaeli il Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Sosyal Yardım Çalışmaları

Yıl Yardım Türü Yardım Tutarı Kişi

2008 Engelli Evde Bakım 10.094.107 TL 2578

Ayni ve Nakdi Yardım 602.416 TL -

Ayni ve Nakdi Yardım 973.572 TL -

Ayni ve Nakdi Yardım 1.358.042 TL 270

Kaynak, Veri Yılı: Kocaeli İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü, 2010

Kocaeli il Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’nün sosyal yardım kapsamında, engellilere yönelik evde bakım hizmet projesi yürütmektedir. 2010 yılı itibariyle engellilere yönelik 26 milyon TL tutarında ücretsiz evde bakım hizmeti sunulmuş, ek olarak 1 milyon 358 bin TL tutarında nakdi ve ayni yardım gerçekleştirilmiştir.

Gösterge 1.2 Yoksulluk Açığı Oranı

Bu alanda il bazında üretilmiş veriye ulaşılamamıştır.

(12)

13 Gösterge 1.3 En Yoksul Yüzde 20’lik Nüfusun Toplam Tüketimden Aldığı Pay

Kocaeli ilinde 2003 yılı DİE verilerine göre Hane Halkı Toplam Geliri 280 Katrilyon TL olarak gerçekleşmiştir. Hane Halkları gelire göre en düşük gelirden başlayarak en yükseğe doğru sıralandığında en yoksul %25’lik grup (1.grup) toplam gelirden 35 katrilyon, 2. Grup 58 katrilyon TL, 3.

Grup 78 katrilyon, en zengin %25’lik grup ise 108 katrilyon TL pay almaktadır.

Tablo 4: Kocaeli ili Hane Halkı Gelirine Göre Gelir Dağılımı (Milyon TL)

1. grup 2. grup 3. grup 4. grup Toplam

Kocaeli, 2003 35.629.675 58.069.081 78.184.411 108.305.764 280.188.931 Kaynak Veri Yılı: DİE, 2003

Kocaeli için gelir dağılımına göre %25’lik gruplar, Türkiye için verili %20’lik gruplar ile karşılaştırılması amacıyla %20’lik gruplara dönüştürüldüğünde, Kocaeli ilinde en yoksul %20’lik grubun toplam gelirden %10, en zengin %20’lik grubun ise toplam gelirden %32’lik pay aldığı görülmektedir. Türkiye geneli 2006 yılı verilerine göre, en yoksul grup toplam gelirden %5, en zengin grup %48 pay almaktadır.

Söz konusu veriler ışığında Kocaeli ilinde gelir dağılımının, Türkiye geneline oranla daha homojen bir dağılım gösterdiği ifade edilebilmektedir. Bu durum, birkaç nedene bağlı olarak açıklanabilir. Büyük ölçekli sanayi kuruluşlarının yoğunluk gösterdiği Kocaeli ilinde, işçi sendikası üyeliğinin Türkiye geneline kıyasla yüksek olması, işçi maaşlarının yüksek olmasını beraberinde getirmektedir. Bu duruma paralel olarak sanayide çalışan beyaz yakalı yöneticilerin maaşlarının da Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu söylenebilir. Ek olarak, Kocaeli’nde faaliyet gösteren sanayi kuruluşlarının merkezlerinin İstanbul’da görünmesi, Kocaeli’nde en zengin %20’lik grubun toplam gelirden aldığı payı etkilemektedir.

Grafik 1: Kocaeli ili sıralı %20'lik gruplar itibariyle yıllık gelirlerin dağılımı

Kaynak Veri Yılı: DİE, 2003

Grafik 2: Türkiye geneli sıralı %20'lik gruplar itibariyle yıllık gelirlerin dağılımı

Kaynak Veri Yılı: TÜİK, 2008

10,18% 14,98% 18,33% 24,04% 32,47%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

1. Grup 2. Grup 3. Grup 4. Grup 5. Grup

5% 9,88% 14,78% 21,85% 48,44%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

1. Grup 2. Grup 3. Grup 4. Grup 5. Grup

(13)

14 Hedef 1.B

Kadınlar ve gençler de dâhil olmak üzere, herkes için insan onuruna yaraşır iş yaratmak ve tam ve verimli istihdama ulaşmak.

Gösterge 1.4 İstihdam edilen kişi başına GSYH’ın büyüme hızı Bu alanda il bazında üretilmiş veriye ulaşılamamıştır.

Gösterge 1.5 İstihdamın nüfusa Oranı

İstihdamın nüfusa oranı, belirli bir bölgede çalışan nüfusun, o bölgede 16 yaş üstü toplam çalışabilir nüfusa oranını ifade etmektedir. Kocaeli ilinde istihdam oranları 2008 ve 2009 yıllarında

%40 seviyesinde seyretmektedir. Türkiye için geçerli oranın aynı yıllar için %30 olduğu düşünüldüğünde, sanayinin yoğun olarak yerleştiği Kocaeli ilinde, çalışabilir yaşta nüfus içerisinde çalışan kişi sayısının yüksek olduğu görülmektedir.

Tablo 5: Kocaeli ili Karşılaştırmalı İşgücü Göstergeleri

Kocaeli İstanbul Ankara İzmir Bursa

2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 İstihdam oranı (%) 40,9% 39,0% 41,3% 38,8% 39,7% 38,8% 39,9% 39,0% 44,8% 42,1%

İşgücüne katılma oranı (%)

46,3% 47,0% 46,5% 46,7% 45,0% 44,9% 45,2% 46,6% 50,2% 49,4%

İşsizlik oranı (%) 11,6% 17,0% 11,2% 16,8% 11,8% 13,6% 11,8% 16,2% 10,8% 14,7%

Kaynak, Veri Yılı: TÜİK,2008-09

Kocaeli ili işgücü alanında Türkiye’deki diğer büyük şehirler ile karşılaştırıldığında, istihdam, işgücüne katılma ve işsizlik oranlarının İstanbul ile yakın doğrultuda seyrettiği gözlemlenmektedir.

Kocaeli ilinde 2009 yılı için istihdam oranı %39, işgücüne katılma oranı %47, işsizlik oranı %17 olarak hesaplanmaktadır.

SGK verilerine göre 2010 yılı itibariyle Kocaeli ilinde sosyal güvenlik kapsamında kayıtlı 433.443 aktif çalışan bulunmaktadır. Aktif sigortalılar arasında 343.114 kişi 4/a (SSK); 48.016 kişi 4/b (Bağ-Kur); 42.312 kişi 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında çalışmaktadır.

Gösterge 1.6 Günlük geliri 1 doların (SGP) altında olan istihdam edilen nüfusun oranı

Türkiye genelinde, 2006 yılı itibariyle, satın alma gücü Paritesine göre günlük geliri 1 doların altında olan nüfus bulunmamaktadır. Dolayısıyla Kocaeli ilinde günlük geliri satın alma gücü paritesine göre günlük geliri 1 doların altında olan istihdam edilen nüfusun oranı %0’dır.

(14)

15 Gösterge 1.7 Kendi hesabına çalışanlar ve ücretsiz aile işçilerinin toplam istihdam içindeki payı

Kendi hesabına çalışanlar ve ücretsiz aile işçilerinin toplam istihdam içindeki payı, bir diğer ifadeyle düzenli maaş almaksızın çalışanların oranını ifade etmektedir.

Tablo 6: TR42 Kendi hesabına çalışanlar ve ücretsiz aile işçileri (Bin TL)

Yıl Bölge Toplam

Ücretli, maaşlı ve yevmiyeli

İşveren ve kendi hesabına

çalışan

Ücretsiz aile işçisi

Kendi hesabına çalışanlar ve ücretsiz

aile işçileri (Toplam)

2004 Türkiye 19.631 10.693 5.571 3.367 8.938

TR42 735 493 187 55 242

2005 Türkiye 20.066 11.435 5.790 2.841 8.631

TR42 804 532 208 64 272

2006 Türkiye 20.423 12.028 5.717 2.678 8.395

TR42 861 597 200 64 264

2007 Türkiye 20.738 12.534 5.575 2.628 8.203

TR42 883 626 195 63 258

2008 Türkiye 21.194 12.937 5.573 2.684 8.257

TR42 965 651 223 91 314

2009 Türkiye 21.277 12.770 5.638 2.870 8.508

TR42 978 626 235 117 352

Kaynak, Veri Yılı: TÜİK İşgücü İstatistikleri 2004-2009

İş istatistikleri alanında Türkiye İstatistik Kurumu tarafından Düzey-2 bazlı veri üretilmesi nedeniyle, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu Yalova illerinden oluşan TR42 bölgesi için üretilen veriler gösterge eşdeğeri olarak kullanılmıştır. Kocaeli ili nüfus olarak TR42 bölgesinin %47,6’sını oluşturmaktadır.

2009 yılı itibariyle TR 42 bölgesinde 978 bin çalışan bulunmakta olup, bu kişilerin 626 bini maaşlı, 235 bini esnaf ve KOBİ, 117 bini (ağırlıklı olarak tarım sektöründe) ücretsiz aile işçisi olarak çalışmaktadır. Bölgede kendi hesabına çalışanlar ve ücretsiz aile işçilerinin, toplam istihdam içerisindeki oranı %36’ya denk düşmekte olup, söz konusu oran Türkiye geneli için %40 olarak gerçekleşmektedir.

Grafik 3: Kendi hesabına çalışanlar ve ücretsiz aile işçilerinin toplam istihdam içindeki payı %

Kaynak, Veri Yılı: TÜİK İşgücü İstatistikleri 2004-2009 46%

43%

41% 40% 39% 40%

33% 34%

31% 29%

33%

36%

20,00%

25,00%

30,00%

35,00%

40,00%

45,00%

50,00%

2004 2005 2006 2007 2008 2009

Türkiye TR42

(15)

16 Genel itibariyle, Doğu Marmara bölgesinde kendi hesabına ve ücretsiz aile işçisi olarak çalışanların oranının Türkiye ortalamasının altında yer alması, bölgede sanayi kompozisyonun güçlü olması dolayısıyla maaşlı işte çalışanların oranının yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Buna karşılık, bölgede kendi hesabına ve ücretsiz aile işçileri olarak çalışanların oranının 2007 yılından itibaren Türkiye ortalamasına yaklaşması, bölgede maaşlı işten ayrılanların girişimciliğe ve tarıma yönelmesi kaynaklı değerlendirilmektedir.

Hedef 1.C

1990 ile 2015 yılları arasında açlıkla karşı karşıya olan nüfusun oranını yarıya indirmek

Gösterge 1.8 Beş Yaş Altındaki Çocuklar Arasında Düşük Ağırlıklı Çocuk Oranı

Kocaeli ili için “Beş Yaş Altındaki Çocuklar arasındaki Düşük Ağırlıklı Çocuk Oranı” göstergesine eşdeğer olarak “Düşük Ağırlıklı Doğum Hızı” göstergesine yer verilmiştir. Bebeğin doğum anında haftalık çizelgeye göre ağırlığı 2500 gr ile 1500 gr arasında ise bebek düşük ağırlıklı, 1500 gr altında ise aşırı düşük ağırlıklı olarak sınıflandırılmaktadır. 2010 yılı için düşük ağırlıklı doğum hızı 1500 gr altı için binde 4,04 1500-2500 gr. arası ise binde 16,07 olup toplamı binde 20,11’dir. Tablo 7’de yer verilen düşük ağırlıklı doğum hızı, aşırı düşük ağırlıklı doğum verilerini de içermektedir.

Tablo 7: Kocaeli ili Düşük Ağırlıklı Doğum Hızı

(Binde) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Kocaeli 6,7 9,7 8,5 10,2 12,4 9,9 12,6 16 17,9 22 20,11

Kaynak, Veri Yılı: Kocaeli, İl Sağlık Müdürlüğü, 2000-20110

Düşük ağırlıklı doğum hızı, doğrudan anne adaylarının beslenmesi yanında çoğul gebelikler sigara kullanımı gibi çeşitli faktörlerin etkisiyle oluşmaktadır. Kocaeli ilinde düşük ağırlıklı doğum hızının son 5 yıl içerisinde bir artış gösterdiği görülmektedir. Bu artışta çoğul gebeliklerdeki artışında etkisi olduğu düşünülmekte ve Sağlık Bakanlığının 06/03/2010 tarih ve 27513 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Yönetmeliğince

Üremeye Yardımcı Tedavilerde çoğul gebeliği önleyici önlemlerin alınmasıyla çoğul gebeliklerin ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerin azalması beklenmektedir.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin 2005 yılında başlayarak düzenli olarak devam eden “Anne Adaylarına Süt Yardımı” projesinin, düşük ağırlıklı doğumları azaltması beklenirken, istatistiklere aksi yönde bir yansıma gözlemlenmişse de bunun düşük doğum ağırlıklı bebek doğumlarının çoklu faktörlere bağlı olması nedeni ile oluştuğu düşünülmektedir. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin Kocaeli Sağlık Müdürlüğü ile ortaklaşa yürüttüğü 2005 yılında başlayarak düzenli olarak devam eden

“Anne Adaylarına Süt Yardımı” projesinin gebe ve loğusaların tespit ve takiplerinde, anne bebek sağlığı konusunda çok olumlu katkıları olduğu izlenmiştir.

Bu durumun temel nedeni, söz konusu projenin, sürveyans (gözlem- örneklem) kalitesini artırmasıdır. Her yıl yeni doğum yapacak ortalama 25.000 anneye 6 ay boyunda ayda 12 litre süt yardımı yapılmasını içeren projeden faydalanmak için, sağlık ocaklarına düzenli ziyaret zorunlu tutulmuştur. Proje sonucu her sosyo-ekonomik grubun kayıt altına alınması, istatistiklerde güven

(16)

17 aralığını artırmıştır. Tali neden olarak, Kocaeli ilinin konumu ve ilçelerin ulaşılabilirliğinin yıllar içerisinde artması, sağlık kuruluşlarına yönelimde artışa yol açmaktadır. Ayrıca, yapılan düzenlemeler gereği, hastanelerden gelen doğum fişlerinin derlenmesinin sistematik kimlik kazanması sürveyans kalitesini artırmıştır.

Grafik 4: Düşük Ağırlıklı Doğum Hızı

Kaynak, Veri Yılı: Kocaeli İl Sağlık Müdürlüğü, 2000 -2010

İkinci temel neden olarak, üremeye yardımcı yöntemlerin (tüp bebek) 2003 yılından itibaren sosyal güvenlik kapsamına alınması, ikiz ve çoğul gebeliklerin sayısını artırmıştır. İkiz ve çoğul gebeliklerin bebek sağlığını olumsuz yönde etkilemesi nedeniyle, Sağlık Bakanlığı, 2010 yılında üremeye yardımcı yöntemler alanında kısıtlamalara gitmiştir, bu nedenle düşük ağırlıklı doğum hızının ilerleyen yıllarda azalma eğilimi göstermesi beklenmektedir.

Gösterge 1.9 Asgari Besin Enerjisi Tüketimini Karşılayamayan Nüfusun Oranı

Asgari besin enerjisi tüketimini karşılayamayan nüfus göstergesi, günlük geliri 1 doların altında olan nüfusun ile doğrudan ilişkilidir. Türkiye’de gıda yoksulluk oranı TUİK, 2008 yılı verileri itibariyle %0,5 olarak gerçekleşmektedir. Asgari besin enerjisi tüketimi alanında il bazında veri eksikliği olmasına karşılık, Kocaeli genelinde, günlük geliri 1 doların altında olan nüfus oranının sıfırlanması, bu göstergenin sıfıra yakın olduğunu işaret etmektedir. Yoksulluğun göreceli bir kavram olmasından hareketle, il bazında yoksulluk tanımının yapılması ve yoksulluk araştırılmasının gerçekleştirilmesi, bu alanda önemli bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmaktadır.

6,7

9,7 8,5 10,2

12,4

9,9

12,6

16 17,9

22 20,11

0 5 10 15 20 25

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Kocaeli

(17)

18

AMAÇ 2:

Herkesin Temel Eğitim Almasını Sağlamak

Hedef 2.A

2015 Yılına Kadar Dünyanın Her Yerindeki Kız ve Erkek Çocuklarının İlköğretim Hakkından Eksiksiz Yararlanması

Genç nüfus okuryazarlık oranı ve ilköğretim okullaşma oranlarında Kocaeli ve Türkiye’nin geneli %100’ü yakalamıştır. Ortaöğretim okullaşma oranlarında Kocaeli, Türkiye’nin 10 puan ilerisindedir. Kentte meslek liselerinin etkin olması ortaöğretim okullaşma oranının Türkiye ortalamasının üzerine taşımaktadır. Öğretmen başına düşen öğrenci sayılarında; Kocaeli, Türkiye ortalamasını olumlu olarak yakalamıştır.

Gösterge 2.1 İlköğretimde Net Okullaşma Oranı

8 yıl zorunlu eğitime geçişin ardından 10 yıllık sürede, Türkiye genelinde ilköğretim net okullaşma oranları %100 seviyesine yaklaşmıştır. Bu doğrultuda Kocaeli’nde ilköğretim net okullaşma oranları Türkiye’nin 1 puan ilerisinde ortalama erkek çocuklarda %99,5, kız çocuklarda %99 olarak gerçekleşmektedir. Okula gönderilmeyen çocuklar Kocaeli Valiliği ve Kocaeli İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından tespit edilerek örgün eğitime yönlendirilmektedir.

Grafik 5:Kocaeli ili Karşılaştırmalı İlköğretim Net Okullaşma Oranları

Kaynak, Veri Yılı: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, 2007-09

Gösterge 2.2 İlköğretim son sınıf öğrencilerinin ortaöğrenime devam oranı

Kocaeli ilinde ilköğretim son sınıf öğrencilerinin ortaöğrenime devam göstergesi olarak ortaöğrenim net okullaşma oranlarına yer verilmiştir. Kocaeli’de ortaöğretim net okullaşma oranları 2009 yılında önceki iki yıla kıyasla; erkeklerde 5 puan artış göstererek %82, kadınlarda ise 7 puan artış göstererek %75 seviyesinde yükselmiştir. Kocaeli ilinde 2009-10 dönemi verilerine göre ortaöğrenim

2007 (Kocaeli)

2007 (Türkiye)

2008 (Kocaeli)

2008 (Türkiye)

2009 (Kocaeli)

2009 (Türkiye)

Erkek 100,00% 98,53% 99,32% 96,99% 99,88% 98,47%

Kadın 100,00% 96,14% 98,79% 95,97% 99,40% 97,84%

93,00%

94,00%

95,00%

96,00%

97,00%

98,00%

99,00%

100,00%

(18)

19 net okullaşma oranı ortalama %78 olarak gerçekleşmektedir. %65’lik Türkiye ortalamasının üzerinde olan ortaöğrenim net okullaşma oranı ili içerisinde %38 genel ortaöğrenim, %40 mesleki ortaöğrenim olarak dağılım göstermektedir.

Grafik 6: Kocaeli ili Karşılaştırmalı Ortaöğretim Net Okullaşma Oranları

Gösterge 2.3 15-24 Yaş-Grubunda Okur-Yazarlık Oranı

Kocaeli ili 15-24 yaş grubunda okuryazarlık oranları %100’e seviyesine yakın olan Kocaeli ili bu alanda Türkiye ortalamasının erkeklerde 1 puan, kadınlarda 2 puan ilerisindedir. İl bazında erkeklerle kadınlar arasında 1 puanlık fark bulunmaktadır.

Grafik 7: Kocaeli ili Karşılaştırmalı 15-24 Yaş Grubu Okur Yazarlık Oranları

Ek Gösterge 2.1: Öğretmen Başına Öğrenci Sayısı

Kocaeli ilinde ilköğretim alanında öğretmen başı öğrenci sayıları 2000-2004 ve 2005-2009 yılları arasında düşüş eğilimi göstermektedir. 2000 yılında öğretmen başına 36 öğrenci düşmekteyken, bu sayı 2009 yılında 22 olarak gerçekleşmektedir. Genel itibariyle Türkiye ortalamasının üzerinde seyreden bu gösterge 2009 yılında Türkiye ortalamasını yakalamıştır.

2007 (Kocaeli)

2007 (Türkiye)

2008 (Kocaeli)

2008 (Türkiye)

2009 (Kocaeli)

2009 (Türkiye)

Erkek 74,40% 61,17% 73,62% 60,63% 81,78% 67,55%

Kadın 67,38% 55,81% 67,87% 56,30% 74,94% 62,21%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

Eksen Başlığı

2008 (Kocaeli) 2008 (Türkiye) 2009 (Kocaeli) 2009 (Türkiye)

Erkek 99,43% 98,83% 99,55% 99,09%

Kadın 98,69% 96,20% 98,85% 96,81%

(19)

20 2010-2013 dönemini kapsayan TR42 Doğu Marmara Bölge Planı’nda belirtildiği üzere 2009- 2010 eğitim öğretim dönemine ilişkin ilköğretim kapsamındaki derslik başına düşen öğrenci sayısı Türkiye’de 32 iken Kocaeli’nde 29, genel ortaöğretim kapsamındaki derslik başına düşen öğrenci sayısı Türkiye’de 31 iken Kocaeli’nde 27 ve mesleki ortaöğretim kapsamındaki derslik başına düşen öğrenci sayısı Türkiye’de 36 iken Kocaeli’nde 41’dir. İlk ve ortaöğretim kapsamındaki derslik başına düşen öğrenci sayısı Türkiye ortalamasının altında iken, mesleki ortaöğretim kapsamındaki derslik başına düşen öğrenci sayısı Türkiye ortalamasının üzerinde seyretmektedir.

Tablo 8: Kocaeli ili Karşılaştırmalı Öğretmen Başı Öğrenci Sayıları

Yıllar

İlköğretim Genel ortaöğretim Mesleki ortaöğretim

Kocaeli Türkiye Kocaeli Türkiye Kocaeli Türkiye

1997 33 30 20 17 18 13

1998 35 30 22 18 18 13

1999 35 30 15 16 17 12

2000 36 30 20 19 17 12

2001 33 28 27 23 16 13

2002 30 28 21 21 18 15

2003 28 27 23 22 18 14

2004 27 26 19 18 19 14

2005 29 27 20 18 17 13

2006 28 26 20 18 17 14

2007 25 24 18 16 16 14

2008 24 23 19 18 19 16

2009 22 22 19 18 20 17

Kocaeli’nde genel ortaöğretim alanında öğretmen başına öğrenci sayıları Türkiye ortalamasına yakın; mesleki ortaöğretim alanında, Türkiye ortalamasının üzerinde seyir izlemektedir.

Kocaeli ilinde, Türkiye ortalamasının üzerinde mesleki ortaöğretim okullaşma oranı ile öğretmen başına yüksek öğrenci sayısı arasında, bir korelasyon olduğu söylenebilir. 2009 yılı itibariyle Kocaeli ilinde genel ortaöğrenim alanında öğretmen başına düşen öğrenci sayısı 19, mesleki ortaöğrenim alanında 20 olarak gerçekleşmektedir.

Grafik 8: Kocaeli ili Karşılaştırmalı Öğretmen Başı Öğrenci Sayıları

10 15 20 25 30 35

40 İlköğretim (Türkiye)

İlköğretim (Kocaeli)

Genel ortaöğretim (Türkiye)

Genel ortaöğretim (Kocaeli)

Mesleki ortaöğretim (Türkiye)

Mesleki ortaöğretim (Kocaeli)

(20)

21

AMAÇ 3:

Kadınların Konumunu Güçlendirmek

Kocaeli ili, ilköğretimde kız öğrenci okullaşma oranlarında, Türkiye ortalamasının 2 puan, ortaöğretim okullaşma oranlarında 10 puan ilerisinde yer almaktadır. Yüksek öğrenimde, kadın öğrenci oranı son 10 yılda ilerleme kaydetmekle birlikte, Kocaeli Üniversitesi özelinde Türkiye’nin gerisinde kalmaktadır. Düzey 2 bölgesi bazında ele alınan, sanayi ve hizmet sektörlerinde çalışan kadın oranları, beklenenin aksi yönde Türkiye ortalamasının 2 puan gerisindedir. Ulusal parlamentoda, Kocaeli ili son 20 yılda, 2 kadın milletvekili tarafından temsil edilmiştir.

Hedef 3.A

İlk ve orta öğrenimde cinsiyet eşitsizliğini tercihen 2005 yılı ve eğitimin her düzeyinde 2015 yılına kadar ortadan kaldırmak.

Gösterge 3.1 İlk, Orta ve Yüksek Öğretimde Cinsiyet Oranı

Kocaeli ilinde İlk ve Ortaöğrenimde okullaşma oranlarının cinsiyete göre dağılımı göstergelerine 2 no’lu “Herkesin Temel Eğitim Almasını Sağlamak” amacının ilgili hedeflerinde yer verilmiştir.

Grafik 9: Kocaeli ili Ön lisans ve Lisans Öğrencilerinin Cinsiyete Göre Dağılımı %

Kaynak, Veri Yılı: TÜİK, 2000-09

Yüksek öğrenimde, Kocaeli ili kadın öğrenci oranında Türkiye ortalamasının olumsuz anlamda gerisinde yer almaktadır. 2000 yılında ildeki üniversite öğrencilerinin %29’unu kadınlar oluştururken, aynı yıl Türkiye ortalaması %41 olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılına gelindiğinde Kocaeli ile Türkiye ortalamaları arası fark azalmakla birlikte, Kocaeli ili %38 kadın öğrenci oranı ile Türkiye ortalamasının 6 puan gerisinde yer almaktadır.

59% 71% 58% 70% 59% 68% 59% 66% 58% 64% 58% 63% 57% 62% 57% 62% 57% 62% 56% 62%

41% 29% 42% 30% 41% 32% 41% 34% 42% 36% 42% 37% 43% 38% 43% 38% 43% 38% 44% 38%

0,00%

20,00%

40,00%

60,00%

80,00%

100,00%

Türkiye Kocaeli Türkiye Kocaeli Türkiye Kocaeli Türkiye Kocaeli Türkiye Kocaeli Türkiye Kocaeli Türkiye Kocaeli Türkiye Kocaeli Türkiye Kocaeli Türkiye Kocaeli

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

(21)

22 Türkiye’de kadın üniversite öğrencilerinin oranı son 10 yılda %41 - %44 aralığında seyretmektedir. Kocaeli ilinde 2000 – 2004 yılları arasında kadın üniversite öğrenci oranı %29’dan

%36’ya yükselmiş, 2004 yılı sonrası bu oran yaklaşık olarak sabit kalmıştır.

Kocaeli Üniversitesi’nden alınan verilere göre Kocaeli Üniversitesi’nde 2010-11 öğrenim döneminde kayıtlı mevcut okuyan 57.270 öğrenci arasında kadın öğrencilerin oranı %40 olarak görülmektedir. Kocaeli Üniversitesi ve Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü’nde mühendislik vb. teknik programların ağırlıklı olması, cinsiyet dağılımını etkileyen temel faktör olarak ön plana çıkmaktadır.

2000-2010 yılları arasında Kocaeli liselerinden mezun olan ve Türkiye’de örgün lisans programlarına yerleşen öğrenci sayılarına bakıldığında; toplam öğrenci sayısının her geçen yıl arttığı görülmektedir. 2010 yılında erkek öğrenci sayısı 2000 yılındaki erkek öğrenci sayısının %121 fazlası iken; kız öğrenci sayısı 2000 yılındaki kız öğrenci sayısının %160 fazlasıdır. Bir diğer deyişle; Kocaeli liselerinden mezun olan ve örgün lisans programlarına yerleşen kız öğrenci sayısının artış hızı, erkek öğrenci sayısının artış hızından yüksektir ve toplam yerleşen öğrenciler içerisinde aldığı pay 10 sene içerisinde artış eğilimi göstermiştir.

Tablo 9: Kocaeli Liselerinden Mezun Olan ve Örgün Lisans Programlarına Yerleşen Aday Sayıları

Yıllar Erkek Kız Toplam Kız Öğrencilerin Toplam İçerisinde Aldığı Pay

2000 2.958 2.259 5.217 43%

2001 3.369 2.391 5.760 42%

2002 4.711 2.949 7.660 38%

2003 4.628 3.068 7.696 40%

2004 5.408 3.731 9.139 41%

2005 5.796 3.822 9.618 40%

2006 5.760 4.062 9.822 41%

2007 5.813 4.306 10.119 43%

2008 6.328 4.872 11.200 44%

2009 6.117 5.617 11.734 48%

2010 6.523 5.874 12.397 47%

Kaynak, Veri Yılı: ÖSYM, 2000-2010

Gösterge 3.2 Tarım Dışı Sektörlerde Ücretli Olarak Çalışan Kadınların Oranı

Tarım dışı sektörlerde ücretli olarak çalışanların cinsiyete göre dağılımı verileri resmi istatistik kurumu TÜİK tarafından Düzey-2 bazında yayınlanmaktadır. Kocaeli ili Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova illerinden oluşan TR42 bölgesinin nüfus bakımından % 47,6’sını barındırmaktadır.

Tarım dışı sektörlerde ücretli olarak çalışanların oranı, kadınların sanayi ve hizmet sektörlerine katılımını ifade etmektedir. Tarım sektöründe, ücretsiz aile işçisi olarak çalışmanın yaygın olması nedeniyle, BM tarafından tarım dışı sektörler dikkate alınmaktadır.

(22)

23 Tablo 10: TR42 Bölgesi Tarım Dışı Sektörlerde Ücretli Çalışan Sayıları (Cinsiyete Göre)

Yıl Bölge

Tarım Dışı Sektörlerde Ücretli Olarak Çalışan /

Kadın

Tarım Dışı Sektörlerde Ücretli Olarak Çalışan /

Toplam

Tarım dışı Sektörlerde Ücretli Olarak Çalışan

Kadınların Oranı

2004 Türkiye 2.127.000 10.293.000 20,7%

TR42 87.000 489.000 17,8%

2005 Türkiye 2.313.000 11.009.000 21,0%

TR42 99.000 527.000 18,8%

2006 Türkiye 2.515.000 11.601.000 21,7%

TR42 110.000 588.000 18,7%

2007 Türkiye 2.663.000 12.131.000 22,0%

TR42 118.000 611.000 19,3%

2008 Türkiye 2.805.000 12.503.000 22,4%

TR42 138.000 640.000 21,6%

2009 Türkiye 2.826.000 12.304.000 23,0%

TR42 129.000 617.000 20,9%

Türkiye’de sanayi ve hizmet sektörlerinde çalışan kadınların oranı 2004-2009 yılları arası

%20’den %23 seviyesine yükselmiştir. TR42 bölgesi Türkiye’yi yaklaşık 2 puan geriden takip etmektedir. 2009 yılı verilerine göre bölgede 617 bin kişi sanayi ve hizmet sektörlerinde ücretli olarak çalışmaktadır, bu çalışanların 129 bini kadındır.

Grafik 10: TR42 bölgesi Tarım Dışı Sektörlerde Ücretli Olarak Çalışan Kadınların Oranı

20,7% 21,0% 21,7% 22,0% 22,4% 23,0%

17,8% 18,8% 18,7% 19,3%

21,6% 20,9%

2004 2005 2006 2007 2008 2009

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

Türkiye TR42

(23)

24 Gösterge 3.3 Ulusal parlamentoda kadın milletvekili oranı

Tablo 11: Kocaeli ili Karşılaştırmalı Kadın Milletvekili Sayısı

KOCAELİ TÜRKİYE

Yılı Toplam Milletvekili Kadın Milletvekili Toplam Milletvekili Kadın Milletvekili

2007 9 1 550 50

2002 9 0 550 24

1999 10 1 550 23

1995 9 0 550 13

1991 7 0 450 8

Kaynak, Veri Yılı: tbmm.gov.tr, 2010

Kocaeli ili Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne son 19 yıldır 2 kadın milletvekili gönderebilmiştir.

Türkiye’de kadın milletvekili sayısı 1991-2007 yılları arası 8’den 50’ye yükselerek, kadınların parlamentodan%10 temsili sağlanmıştır. Kocaeli ili 23. Dönemde 9 milletvekili arasında 1 kadın milletvekili ile oransal olarak Türkiye ortalamasını yakalamıştır.

Kocaeli il ve ilçelerinde kadın belediye başkanı bulunmamaktadır. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Meclisi’nde kadınlar %5,4 oranında temsil edilmektedir. 2009-2014 döneminde 74 üyeli Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisi’nde 4 kadın Meclis Üyesi yer almaktadır. Kocaeli ilçe belediyeleri meclisinde toplam 324 meclis üyesi bulunmakta, toplam meclis üyelerinin %7,41’ine karşılık gelen kadın üyelerin sayısı ise 24 kişidir.

Kocaeli İl Genel Meclisi’nde kadınlar %3,4 oranında temsil edilmektedir. 58 üyeli 2007-2011 dönemi Kocaeli İl Genel Meclisi’nde 2 kadın üye yer almaktadır.

(24)

25

AMAÇ 4:

Çocuk Ölümlerini Azaltmak

Kocaeli ili sağlık alanında, hedeflerin gerçekleşmesi bakımından Türkiye ortalamasının önünde yer almaktadır. Çocuk ölümlerini azaltmak hedefine ilişkin olarak tüm göstergelerde (çocuk ve bebek ölüm hızı, kızamık aşılama oranları) azami düzeye yaklaşılması nedeniyle, hedeflerdeki değişimler sabit kalmaktadır.

Hedef 4.A

1990 ve 2015 yılları arasında, beş yaş altı çocuk ölümlerinin 2/3 oranında azaltmak

Gösterge 4.1 Beş Yaş Altı Ölüm Hızı

Kocaeli ili için kullanılan Beş Yaş Altı Ölüm hızı verileri, canlı doğuma oranla hesaplanan ölüm hızlarıdır. 0-5 yaş arası çocukların sağlık sorunları veya kaza nedeniyle yaşamlarını kaybetmeleri, söz konusu göstergenin kapsamı içerisinde yer almaktadır.

Tablo 12: Kocaeli ili Karşılaştırmalı Beş Yaş Altı Ölüm Hızı (binde)

(Binde) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Kocaeli 2,04 2,36 1,92 1,85 1,64 1,46 1,62 1,63 1,9 2,08 1,65 Kaynak, Veri Yılı: Kocaeli, İl Sağlık Müdürlüğü, 2000-2010

Kocaeli ilinde 5 yaş altı ölüm hızları 2003 yılından itibaren azalma eğilimine girmiştir. 2000 yılında ‰ 2.04 olarak gerçekleşen Beş Yaş Altı ölüm hızı değerleri 2007 yılında ‰1.63 değerine kadar gerileyerek %20’lik bir düşüş kaydetmiştir. 2008 ve 2009 yıllarında gözlemlenen artışın nedeni olarak göstergenin kaza sonucu gerçekleşen ölümleri de içermesinin yarattığı olası dalgalanmalar olarak kabul edilmesi olasıdır. 2010 yılında söz konusu hız ‰ 1.65 olarak gerçekleşmiştir.

Kocaeli ilinde gerçekleşen Beş Yaş Altı Ölüm Hızı, Türkiye ortalamasının olumlu olarak gerisindedir.

Grafik 11: Kocaeli Beş Yaş Altı Ölüm Hızı

Kaynak, Veri Yılı: Kocaeli, İl Sağlık Müdürlüğü, 2010 0

1 2 3 4 5

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Ekim

Binde

(25)

26 Gösterge 4.2 Bebek Ölüm Hızı

Kocaeli ilinde “Bebek Ölüm Hızı” 2010 yılında ‰ 7 seviyesine gerilemiştir Bu oran, perinatal (doğum anı, öncesi ve sonrası) ölüm hızı seviyesi dünya ortalamasına yakındır Bu durumun temel nedeni Kocaeli ilinde yeni doğan ünitelerin altyapısının geliştirilmesi, Neonatal restatütasyon (doğum sonrası canlandırma) programlarına ağırlık verilmesidir. Sağlık Bakanlığı’nın tanıdığı strateji esnekliği altyapı iyileştirmelerinin önünü açmıştır.

Tablo 13: Kocaeli ili Bebek Ölüm Hızı

(Binde) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Kocaeli 10,5 10,5 10 9,7 8,5 6,9 8 6,8 7,9 8,7 7,48

Türkiye 29 17

Kaynak, Veri Yılı: Kocaeli İl Sağlık Müdürlüğü, 2010 - TNSA 2003, 2008

Bebek ölümlerinin %33’ünün ilk 1 ay içerisinde, benzer şekilde tüm bebek ölümlerinin

%25’inin ilk 1 gün içerisinde gerçekleştiği bilgisi göz önünde bulundurulsa, Kocaeli ilinde, neonatal restatütasyon çalışmalarının büyük önem taşıdığı görülmektedir. Kocaeli ili Türkiye geneli ile karşılaştırılacak olursa, Beş Yaş Altı Ölüm Hızı’na (Gösterge 4.2) ilişkin yapılan yorum Bebek Ölüm Hızı göstergesi için de geçerlidir. Bebek Ölüm Hızı, Türkiye genelinde 2003- 2008 yılları arası ‰29’dan

‰17 seviyesine gerilerken, Kocaeli ilinde ‰7.8 ile asgari sınıra ulaşmaktadır.

Grafik 12: Kocaeli ili Bebek Ölüm Hızı

Kaynak, Veri Yılı: Kocaeli, İl Sağlık Müdürlüğü, 2010 - TNSA 2003, 2008

Gösterge 4.3 Kızamık aşısı olan bir yaş altı çocuk oranı

Kocaeli ilinde “Kızamık Aşısı Olan Çocuk sayısı” artan eğilimdedir. 2000 yılı itibariyle yıllık 19 bin çocuk aşılanırken, 2010 yılı itibariyle bu sayı 26 binlere yükselmiştir. Bu durumun istisnasını oluşturan 2005-2006 yılları arası gözlemlenen düşüş, kızamık aşısının uygulanma aralığının değişmesi kaynaklıdır. 2005 yılına kadar, 9. aya kadar olan aşılama zamanı, 2005’ten sonra 12. aya kadar olarak değişmiştir. 3 aylık boşluk söz konusu düşüşe neden olmuştur.

Tablo 14: Kocaeli ili Kızamık Aşılama Göstergeleri

Yıl 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Aşısı Yapılan

Çocuk Sayısı 19.223 21.429 22.666 21.372 21.216 21.890 17.840 23.401 26.296 27.177 26.108 Kaynak, Veri Yılı: Kocaeli İl Sağlık Müdürlüğü 2000-10

0 10 20 30 40

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Ekim

Binde

Kocaeli Türkiye