Kocaeli ili, bir sanayi kenti olmasına karşılık BinYıl Kalkınma Hedefleri çevre göstergelerinde olumlu bir performans sergilemektedir. Kocaeli’nde, Türkiye’ye göre yüzölçümüne kıyasla 2,5 kat orman varlığını barındırmaktadır. Hava kalitesi açısından, kükürtdioksit ve partikül madde oranları, Kocaeli’nin Türkiye genelinde orta sıralarda yer aldığını göstermektedir. İçme suyu kaynakları planlamasına yönelik olarak uzun vadeli projeler geliştirilmektedir. İyileştirilmiş içme suyuna erişim
%100, iyileştirilmiş atık su sitemine erişim %95 olarak gerçekleşmektedir. Ek olarak Kocaeli ili, Türkiye’de arıtma tesisi kapasitesi bakımından ilk sırada yer almaktadır.
Hedef 7.A
Sürdürülebilir kalkınma ilkelerini ülke politikaları ve programları ile bütünleştirmek ve çevresel kaynakların yok oluşunu tersine çevirmek
Gösterge 7.1 Ormanların kapladığı alan
Kocaeli ili orman alanı bakımından Türkiye’nin zengin coğrafyalarından birinde konumlanmıştır. Kocaeli ilinde 336 bin hektar’lık genel sahanın %44’ü ormanlık alanlardan oluşmaktadır. Ormanlık alanların, genel saha içindeki dağılımı, %31,5 normal orman alanı; %8,7 bozuk orman alanı, %3,5 koruya tahvil orman alanı şeklinde gerçekleşmektedir. 106 bin hektarı normal orman alanı olmak üzere, Kocaeli ilinde 147 bin hektar ormanlık saha yer almaktadır.
Karşılaştırma yapılacak olursa, Türkiye genel sahasının yaklaşık %27’si ormanlık alandan oluşmaktadır. Ormanlık sahanın genel saha içindeki dağılımı, %13 normal orman alanı, %13 bozuk orman alanı şeklindedir.
Grafik 20: Kocaeli ili Ormanların Kapladığı Alan Yüzdesi
Kaynak, Veri Yılı: Kocaeli İl Çevre Durum Raporu, 2008 31,59%
8,69%
3,55%
43,82%
13,16% 13,56%
0,46%
27,18%
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
Normal % Bozuk % Koruya Tahvil % Ormanlık Saha
Toplam %
Ormanların Kapladığı Alan %
Kocaeli (2006) Türkiye (2005)
37 Türkiye coğrafyasının yüzölçümü bakımından ‰ 4’ünü oluşturan Kocaeli ili sınırları içerisinde, toplam normal ormanlık sahanın ‰ 10’u yer almaktadır.
Tablo 20: Kocaeli ili Ormanlık Alan Dağılımı (Hektar)
(Hektar) KORU ORMANLIK SAHA GENEL SAHA
GÖLCÜK
KORU ORMANLIK SAHA GENEL SAHA
Normal % Bozuk % Koruya
KORU ORMANLIK SAHA GENEL SAHA
Normal % Bozuk % Koruya
Kaynak, Veri Yılı: Kocaeli İl Çevre Durum Raporu, 2008
Gösterge 7.2 Karbon Dioksit Emisyonları (Toplam, Kişi Başına ve Satın Alma Gücü Paritesine Göre)
Karbondioksit emisyonları göstergeleri sadece Türkiye genelinde üretilmekte, buna karşılık il bazında kükürtdioksit ve partikül madde (duman) ortalamaları verilerine ulaşılabilmektedir.
İlde pek çok noktada hava kalitesi ölçümü yapılmaktadır ve farklı noktalarda ölçülen değerler yıllara göre değişiklik göstermektedir. İl merkezinde ölçülen hava kalitesinin ilin sanayi bölgelerinde (Körfez, Dilovası ve Gebze) hava kalitesi ile benzerlik göstermektedir.
Sanayinin yoğun olduğu Kocaeli ilinde 1990’lı yıllardan 2000’li yıllara gelindiğinde hava kalitesinde çok ciddi iyileşme kat edilmiştir. Hava kirliliğindeki ciddi iyileşmenin temel nedeni, 1990’lı yılların ortalarında sanayide ve konutlarda kömürden doğalgaza geçiş sürecidir.
38 Tablo 21: Kocaeli ili SO2 ve Partikül Madde Ortalamaları (mg/m3)
KOCAELİ (mg/m3) Kükürt Dioksit (SO2) Partikül Madde (Duman) Merkez (santral) Derince Bölgesi Merkez (santral) Derince Bölgesi
1990 500 - 187 -
1991 159 - 70 -
1992 153 - 87 -
1993 98 - 68 -
1994 54 314 64 119
1995 75 121 52 43
1996 67 106 54 58
1997 24 77 71 58
1998 27 83 53 42
1999 22 49 56 30
2000 - - - -
2001 - - - -
2002 46 41 73 65
2003 26 26 43 40
2004 22 23 40 38
2005 14 13 41 37
2006 13 11 48 30
2007 17 - 67 -
2008 23 - 60 -
2009 17 - 63 -
Kaynak, Veri Yılı: 1990-2006 yıllarına ait verilerin kaynağı Sağlık Bakanlığı, 2007-2009 yıllarına ait verilerin kaynağı Çevre ve Orman Bakanlığı
İl merkezinde 1990 yılında 500 mg/m3 olan kükürtdioksit miktarı, 2009 yılında 17 mg/m3 olarak ölçülmektedir. Benzer şekilde 1990 yılında 187 mg/m3 olarak gerçekleşen havadaki partikül madde miktarı, 2006 yılında 30 mg /m3 seviyesine kadar inmiştir.
Grafik 21: Kocaeli ili SO2 ve Partikül Madde Ortalamaları (mg/m3)
Kaynak, Veri Yılı: 1990-2006 yıllarına ait verilerin kaynağı Sağlık Bakanlığı, 2007-2009 yıllarına ait verilerin kaynağı Çevre ve Orman Bakanlığı 0
100 200 300 400 500 600
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Kükürt Dioksit (SO2) Partikül Madde (Duman)
39 Gösterge 7.3 Ozon tüketen maddelerin kullanımı
Bu alanda il bazında üretilmiş veriye ulaşılamamıştır.
Gösterge 7.4 Güvenli biyolojik limitler dâhilindeki balık stoklarının oranı Bu alanda il bazında üretilmiş veriye ulaşılamamıştır.
Gösterge 7.5 Kullanılan toplam su kaynaklarının oranı
Kocaeli ilinde içme suyu şebekesi ağırlıklı olarak Yuvacık Barajı’ndan sağlanmaktadır. Yuvacık Barajı’ndan 2009 yılı içerisinde 110 milyon m3 su temin edilmiştir. 2040 yılına kadar su ihtiyacı için kullanılacak kaynaklar aşağıdaki şekilde planlanmıştır.
Tablo 22: Kocaeli il su kaynakları planlaması
Kaynak m3/yıl
Yuvacık Barajı 120.000.000
Sapanca Gölü 30.000.000
Mahalli Kaynaklar 10.000.000
Kandıra Namazgâh Barajı 27.890.000
İhsaniye ve Avcıdere Barajları 25.000.000 Kaynak, Veri Yılı: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, İSU Faaliyet Raporu, 2009
Kocaeli ilinde Türkiye’ye göre toplam çekilen su miktarı oranı, Kocaeli’de Türkiye’ye göre içme suyu şebekesi ile erişilen nüfus oranının ilerisinde yer almaktadır. Kocaeli ilinde, 2008 yılı itibariyle, Türkiye içme suyu abonelerinin %2,32’sini bulunurken; Türkiye’de toplam çekilen su miktarının % 2,68’i Kocaeli’nde gerçekleşmektedir.
Tablo 23: Kocaeli ili İçme Suyu Kullanılan Kaynak Göstergeleri
2001 2002 2003 2004 2006 2008
İçme suyu şebekesi ile erişilen nüfus
1.060.717 1.080.100 1.082.213 1.097.234 1.346.092 1.346.092
İçme suyu şebekesi ile erişilen nüfus oranı (Kocaeli / Türkiye)
2,09% 2,09% 2,08% 2,06% 2,33% 2,32%
Toplam çekilen su miktarı (1000 m3/yıl)
134.613 132.822 122.881 131.539 174.422 121.950
Toplam çekilen su miktarı oranı (Kocaeli/Türkiye)
2,89% 2,76% 2,48% 2,65% 3,38% 2,68%
Kaynak, Veri Yılı: TÜİK, 2001-2008
Türkiye’de kuyu önemli bir su kaynağı olarak kullanılmaktadır. 2001 yılında kullanılan içme suyunun %43’ü kuyu, %30’u baraj, %23’ü yer altı kaynakları, % 10’u göl ve gölet kaynaklı olarak gerçekleşmiştir. 2000’li yılların sonunda Türkiye’de kuyu suyu kaynak olarak ikinci sıraya gerilemiştir.
2008 yılı itibariyle içme suyunun %40’ı baraj, %28’i kuyu suyu, %23’ü yer altı kaynakları, %5’i göl ve göletlerden sağlanmaktadır.
40 Grafik 22:Kocaeli ili Kullanılan Toplam Su Kaynaklarının Oranı
Kaynak, Veri Yılı: TÜİK, 2001 – 2008
Kocaeli ilinde 2001 yılında kullanılan su kaynaklarının %84’ü baraj, %13 yer altı kaynaklı olarak gerçekleşirken, 2008 yılı itibariyle yeraltı sularının payı 5 puan gerilemiş, barajlardan sağlanan suyun payı %89’a yükselmiştir.
Hedef 7.B
2010 Yılına Kadar Önemli Bir Oranda Düşüş Sağlayarak Biyo-çeşitlilik Kaybını Azaltmak
Gösterge 7.6 Korunan Karasal ve Denizel Alanların Oranı Bu alanda il bazında üretilmiş veriye ulaşılamamıştır.
Gösterge 7.7 Nesli Tehdit Altındaki Türlerin Oranı
Kocaeli İl Çevre Durum Raporlarına göre Kocaeli ilinde nesli tehdit altında bulunan tür bulunmamaktadır.
Hedef 7.C
2015 yılına kadar güvenli içme suyuna ve temel atık sistemine erişimi olmayan nüfusun oranının yarı yarıya azaltılması
41 Gösterge 7.8 İyileştirilmiş içme suyu kaynağı kullanan nüfusun oranı
Kocaeli genelinde tüm belediye ve köylere hizmet İSU Genel Müdürlüğü tarafından sağlanmakta, 2010 yılı itibariyle nüfusun %100’ünü oluşturan 1.522.408 kişiye iyileştirilmiş içme suyu hizmeti sağlanmaktadır. Bu alanda Türkiye ortalaması da %100’e yakındır.
Tablo 24: Kocaeli ili İyileştirilmiş İçme Suyu Nüfus Erişim Oranları
2001 2002 2003 2004 2006 2008
Belediye Nüfusu 1.089.256 1.089.256 1.090.259 1.098.814 1.346.092 1.346.092 İyileştirilmiş içme suyu nüfus
erişim %
97,38% 99,16% 99,26% 99,86% 100% 100%
Arıtma tesisi nüfus erişim % 56,29% 48,00% 44,45% 85,84% 76,82% 92,18%
Kaynak, Veri Yılı: TÜİK, 2001-2008
İçme suyu arıtma tesisi ile erişilen nüfus oranı Türkiye ortalamasının 2 katına yakındır. 2004 yılına kadar %45-55 ile Türkiye ortalamasının 10 puan önünde seyreden içme suyu arıtma tesisi nüfus erişim oranı, 2004 yılında %85’e ulaşmıştır. Kocaeli ilinde Avluburun, Denizli Göleti ve Kandıra İçme Suyu Arıtma Tesisleri aracılığı ile 2008 yılı itibariyle nüfusun %92’sine erişilmektedir.
Grafik 23: Kocaeli ili İyileştirilmiş İçme Suyu Nüfus Erişim Oranları
Kaynak, Veri Erişim Yılı: TÜİK, 2001 - 2008
Nüfusun tümüne iyileştirilmiş içme suyu erişimi sağlanmasının sürdürülebilir kılınması amacıyla, nüfus projeksiyonuna dayalı yeni projelerin gerçekleştirildiği ifade edilmektedir. Bu doğrultuda, ilin temel su kaynağını oluşturan Yuvacık Barajı’na ek olarak, Sapanca Gölü kısmen
42 Tablo 25: Kocaeli ili İçme Suyu Şebekesi Abone Sayısı
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
İSU Abone Sayısı 233.934 478.000 479.769 491.182 512.045 516.302 545.639 Kaynak, Veri Yılı: İSU Faaliyet Raporu 2009
Gösterge 7.9 İyileştirilmiş Atık Su Sistemi Kullanan Nüfusun Oranı
Kocaeli ilinde 2008 yılı itibariyle kanalizasyon şebekesinin eriştiği nüfus alanında, Türkiye ortalamasının yaklaşık 7 puan ilerisindedir. Türkiye’de söz konusu oran 2001 yılında %80 seviyesinden, 2008 yılında %88 seviyesine yükselmiş, Kocaeli ilinde aynı yıllar arasında, kanalizasyon şebekesi nüfus erişim oranı %90 seviyesinden %95’e ulaşmıştır.
Tablo 26: Kocaeli ili Kanalizasyon Şebekesi Nüfus Erişim Oranı
2001 2002 2003 2004 2006 2008
Toplam belediye nüfusu 1.089.256 1.089.256 1.090.259 1.098.814 1.346.092 1.346.092 Kanalizasyon şebekesi nüfus
erişim oranı (%)
90,76% 93,53% 95,42% 95,81% 94,37% 95,00%
Kaynak, Veri Yılı: TÜİK, 2001 - 2008
Kocaeli ili, Türkiye’de en fazla atık su arıtma tesisine sahip ildir. Kocaeli’de 42 Evler, Kullar, Körfez, Yeniköy, Karamürsel, Seka, Plajyolu, Altınova, Bağırganlı, Kefken, Kerpe ve Cebeci bölgelerinde işletmede olan 12 adet atık su arıtma tesis bulunmaktadır.
Atık su artıma tesislerinin çevreye sağladığı en önemli yarar, Kocaeli bölgesindeki sanayi atıklarının, İzmit Bölgesi’ne doğrudan dâhil olmasının önüne geçerek, kaynakların sürdürülebilir kullanılmasına katkıda bulunmasıdır.
Grafik 24: Kocaeli ili İyileştirilmiş Atık Su Sistemi Kullanan Nüfusun Oranı
Kaynak, Veri Yılı: TÜİK, 2001-2008
90,76% 93,53% 95,42% 95,81% 94,37% 95,00%
80,58% 83,00% 84,60% 85,56% 86,81% 88,21%
70,00%
75,00%
80,00%
85,00%
90,00%
95,00%
100,00%
2001 2002 2003 2004 2006 2008
Kocaeli Türkiye
43 Hedef 7.D
2020 yılı sonuna kadar, en az 100 milyon yoksul mahalle sakinin yaşam koşullarında önemli ilerleme kaydetmiş olmak.
Gösterge 7.10 Yoksul mahallelerde yaşayan şehir nüfusunun oranı
Birleşmiş Milletler tarafından yapılan yoksul mahalle tanımına göre, mahalledeki hanehalkının aşağıdaki dört kriterden en az birini sağlıyor olması gerekmektedir;
1. Kaliteli suya erişim olanaklarından yoksunluk, 2. Kaliteli kanalizasyondan yoksunluk,
3. Aşırı nüfus yoğunluğu (hanede oda başına 3 kişiden fazla nüfusun düşmesi), 4. Konutların dayanıksız malzemeden yapılmış olması
Kocaeli ilinde bulunan mahallelerin tamamında altyapı hizmeti götürülmüştür ve ilde hiçbir mahalle yukarıda sıralanan kriterleri taşımamaktadır. Diğer bir deyişle, Kocaeli ilinde yoksul mahalle bulunmamaktadır ve bu durum Kocaeli il sınırlarının Büyükşehir Belediyesi sınırları ile aynı olması ile açıklanmaktadır.
44