EĞİTİM BİLİMİNE
KÜLTÜRLEME EĞİTİM İLİŞKİSİ
Ailede, sokakta ve hemen her yerde bilinçli ya da bilinç dışı, yaygın, kendiliğinden oluşan ve bireysel olan öğrenmeleri de kapsar.
Kültürlemenin amaçlı olarak yapılan kısmı eğitimdir.
KÜLTÜR
Kültür, toplumu oluşturan insanın öğrendiği, bilgi, sanat, gelenek, görenek ve benzeri yetenek, beceri ve alışkanlıkları içine alan
karmaşık bir bütündür.
Kültür, doğumdan kazanılır ve öğrenilir. Kazandığı bilgiyi,
alışkanlıkları kendisinden sonraya aktaran tek varlık insandır.
KÜLTÜRLEME
Kültürel değerlerin bireye kazandırılması sürecine denir.
Kültürleme kavramı, bilinçli ya da bilinç dışı, yaygın ya da
kendiliğinden, rastlantısal ve bireysel öğrenmeler ile şartlanmaları da kapsar.
Örn: Çocuklara ana dili öğretmek kültürlemedir.
Belli bir toplumun alt kültürlerinden ya da farklı toplumlardan kopup gelen insan ve grupların buluşması ve bir etkileşim süreci sonunda, asıl kültür ve alt kültürlerde bulunmayan yepyeni bir senteze
varılması ya da ulaşılmasına da kültürleme diyebiliriz.
KÜLTÜRLEŞME
Kültürel yayılma süreciyle gelen maddi ve manevi öğelerle, başka kültürden insan ve grupların, belli bir kültüre girmesi ve karşılıklı etkileşim sonucu her ikisinin de değişmesine kültürleşme denir.
Örn: Dönerin Almanya’nın belli kentlerinde yaygınlaşması, Amerikan yemeklerin Türkiye’de yaygınlaşması.
EĞITIM
Bazı tanımlar:
Bireyde davranış değiştirme sürecidir.
Geniş anlamda, bireyin toplum standartlarını, inançlarını ve yaşam yollarını kazanmasında etkili olan tüm sosyal süreçlerdir.
Kişinin yaşadığı toplum içinde değeri olan, yetenek, tutum ve diğer davranış biçimlerini geliştirdiği süreçlerin tümüdür.
Bireyin yaşadığı toplumda uygulama değeri olan yetenek, yöneliş ve diğer davranış örüntülerini kazandığı süreçler toplamıdır.
Seçilmiş, ve kontrollü bir çevrenin, özellikle de okulun etkisi altında sosyal yeterlik ve en iyi şekilde bireysel gelişmeyi sağlayan sosyal bir süreçtir.
EĞITIM
Okuldaki eğitimde, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı olarak istendik değişme oluşturma kastedilir.
Kasıt İstendik
Kendi yaşantısı değişme
YAŞANTI
İnsanın diğer insanlarla ve çevresiyle etkileşiminin bireyde bıraktıklarıdır.
İnsanda kalan izlerdir.
Kazanılmış yaşantı: Belirli bir etkileşim durumunda yer alan etkinliklerin tümünü içerir
Yaşanılmış yaşantı: Söz konusu etkileşim durumunda yer alan etkinliklerden yalnızca bireyde kalıcı iz bırakan ve bireyin
davranışında değişim oluşturan etkinliklerdir.
SÜREÇ
Ham gerecin, yapık duruma dönüşümündeki aşamalar düzenidir.
Süreci, başı ve sonu belli olmayan zaman birimi olarak da kabul edebiliriz.
Eğitim sürecini, birbirini izleyen ve birbiri üzerine biriken öğrenme ve öğretme olayları oluşturur.
Öğrenmenin oluşmasını sağlayan her türlü etkiyi, eğitim sürecinin bir parçası olarak kabul etmek mümkündür.
DAVRANIŞ
Organizmanın etkiye karşı gösterdiği tepki ya da tepkiye karşı gösterdiği etkiye denir.
Açık ya da örtülü nitelikte olabilecek davranımlar zincirinin belli bir sıra ve uyarlık içinde sunulmuş hali davranış anlamına gelir.
Eğitim açısından davranışın; gözlenebilir, ölçülebilir ve istenilir olması gerekir.
Gözlenmeyen, ölçülmeyen davranışlar eğitim açısından yeterli görülmemektedir.
Doğuştan gelen davranışlar, öğrenmeyle değişmeyen davranışlardır.
Geçici davranışlar, alkol, ilaç, uyuşturucu madde, hastalık gibi etkilerle ortaya çıkan ve bu etki ortadan kalktıktan sonra kaybolan davranışlardır.
Sonradan kazanılan davranışlar, doğuştan getirilmeyen, öğrenme ürünü olan davranışlardır. Sonradan kazanılan davranışların istendik olması beklenir.
İNFORMAL EĞITIM
Gelişigüzel kültürlemeyle gerçekleşen eğitimdir.
Yaşam içinde kendiliğinden oluşan bir süreçtir.
Belli bir plan ve program uygulanmadan, yaşam içinde kendiliğinden gerçekleşir.
Amaçlı planlı değil, gelişigüzeldir. Bu nedenle bu eğitime «doğal eğitim» de denir.
Kişi karşılaştığı durum ve içinde bulunduğu grubun üyeleriyle etkileşimde bulundukça farkında olmadan yeni şeyler öğrenir.
FORMAL EĞITIM
Okullarda ya da kurumlarda bir plan ya da program uygulanarak gerçekleştirilen eğitime denir.
Amaçlıdır, önceden hazırlanmış bir program çerçevesinde planlı olarak yapılır, öğretim yoluyla gerçekleştirilir.
Eğitim süreci öğretmen tarafından planlanır, uygulanır ve izlenir.
Eğitim kontrollü olarak yürütülür.
Sürecin belli aşamalarında değerlendirme işlemi yapılır.
Okul dışında endüstri, tarım ve hizmet alanlarında kişileri bir eşeleğe hazırlamak, meslekte ilerlemelerini sağlamak ve yenilikleri öğretmek amacıyla yapılan
öğretim etkinlikleri, halk eğitim merkezlerinde açılan kurslar, asker yetiştirme birer formal eğitimdir.
ÖRGÜN EĞITIM
Kişilerin, iş ve meslek kollarında çalışmaya başlamadan önce okul ya da okul niteliği taşıyan yerlerde genel ve özel bilgiler bakımından yetişmelerini sağlamak amacıyla belli yasalara göre düzenlenen
eğitimdir.
Okul öncesi eğitimden başlayıp üniversitenin sonuna kadar yapılan eğitim süresini kapsar.
Okulöncesi, ilkokul, ortaokul, lise ve yüksek öğretimden oluşur.
YAYGIN EĞITIM
Örgün eğitim olanaklarından hiç yararlanmamış durumda olanlara, gittikleri okullardan erken ayrılanlara ya da örgün eğitim
kurumlarında okumakta olanlara ve meslek dallarında daha yeterli duruma gelmek isteyenlere uygulanan eğitimdir.
Yaygın eğitim, örgün eğitim kurumlarının dışında eğitim görenler için uygulanan kısa ve uzun dönemli eğitimdir.
Örn: Halk eğitimi, hizmet içi eğitim seminerleri ve iş başında eğitim uygulamaları yaygın eğitim kapsamına girer.
HALK EĞITIM
Genellikle on beş ya da daha ileri yaşta olup normal okul ve
üniversite sisteminin dışında bulunan kimselerin yararına sunulan ve gereksinimlere göre düzenlenen eğitimdir.
Zorunlu öğretim çağının dışına çıkmış ve asıl uğraşısı artık okula
gitmek olmayan kimselerin,, yaşamlarının herhangi bir aşamasında duyacakları öğrenme gereksinimini ve ilgiyi doyurmak üzere
özellikle düzenlenen etkinlikleri ve programları kapsar.
Temel özellik, okul çağının dışında bulunan ya da herhangi bir okulla ilişkisi bulunmayan kişilere verilmesidir.
HIZMET IÇI EĞITIM
Özel ve tüzel kişilere ait iş yerlerinde, belirli bir maaş ya da ücret karşılığında işe alınmış ve çalışmakta olan bireylere görevleri ile ilgili bilgi, beceri ve tutum kazanmalarını sağlamak üzere yapılan eğitimdir.
Kişilerin hizmetteki verim ve etkinliklerinin artırılmasını, gelişmeye yol açan bilgi, beceri ve tutumlarının zenginleştirilmesini amaç
edinen ve kurumların genel çalışma düzenini sürekli olarak etkileyen eğitimdir.
Hizmet öncesi eğitimin devamı ve tamamlayıcısıdır.
İş başında eğitim şeklinde yapılabileceği gibi yerel ve bölgesel
EĞITIM PROGRAMI
Öğrenene okulda ya da okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları düzeneği olarak tanımlanır.
Eğitim programında dört unsur vardır:
Hedef İçerik
Öğretme öğrenme süreci Değerlendirme
PROGRAM GELIŞTIRME
Programın; hedef, içerik, öğretme öğrenme ve değerlendirme
aşamalarının birinde yapılan değişiklik diğerlerini etkilemektedir.
Arada dinamik bir ilişki vardır.
KAYNAK
Özcan Demirel-Zeki Kaya, «Eğitimle İlgili Kavramlar», ed: Özan
Demirel, Zeki Kaya, Eğitime Giriş, 14 baskı, Pegem A., Ankara 2018, ss. 3-18.
