atölyelerinde çalışan boya işçilerinde mesleki astım sıklığı
Teyfik TURGUT1, Canatan TAŞDEMİR2, M. Hamdi MUZ1, Figen DEVECİ1, Gamze KIRKIL1
1 Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Elazığ.
2 Siirt Devlet Hastanesi, Siirt.
ÖZET
Mesleki astım iş yerinde mevcut olan, toz, buhar, gaz veya duman maruziyeti sonrası ortaya çıkan reversibl hava yolu obstrüksiyonu ile karakterize bir tablodur. Çalışmamızda, ilimiz merkezindeki oto ve mobilya boya işçilerindeki mesleki astım sıklığını saptamayı amaçladık. Çalışmaya, Elazığ Merkez Sanayi Bölgesi’nde oto veya mobilya boyacılığı yapan, 142 işçi (86 oto, 56 mobilya boyacısı) dahil edildi. İşçilerin Toraks Derneği Mesleki ve Çevresel Akciğer Hastalıkları Değerlendirme Formu ile sorgulaması, fizik muayene ve solunum fonksiyon testleri (SFT) yapıldı. Şikayeti olan veya SFT’sinde bozukluk saptanan işçilere pik ekspiratuar akım hızı (PEFR) takibi ve reversibilite testi yapıldı. Reversibilite testi ve günlük PEFR değişkenliği pozitif saptanan işçiler bir hafta iş yerinden uzaklaştırıldı ve PEFR takiplerine devam edildi. İş yeri ortamından uzaklaştırıldığında semptomları olmayan ve günlük PEFR değişkenliği %20’nin altında olanlar mesleki astım olarak kabul edildi. Anket, fizik muayene ve SFT’sinde bozukluk saptanan 22 işçiden 21 (%95.4)’i PEFR takibini kabul etti. Reversibilite testi ve günlük PEFR değişkenliği pozitif saptanan beş işçi olduğu saptandı. Bu 5 (%3.5) işçi mesle- ki astım olarak kabul edildi. Önemli bir işçi sağlığı problemi olan mesleki astımın, ilimiz merkez sanayi bölgesinde oto ve mobilya işçilerinde prevalansının %3.5 olduğunu saptadık. Ayrıca, spesifik bronş provokasyon testinin ancak belirli merke- zlerde yapılabildiği ülkemizde, mesleki astım prevalansının ayrıntılı bir anamnez, seri PEFR takibi ve SFT’nin birlikte kul- lanımı ile tespit edilebileceğini ve bu konuda risk altında bulunan grupların bilinçlendirilmesinin önemli olduğunu düşünmekteyiz.
Anahtar Kelimeler: Mesleki astım, solunum fonksiyon testleri, boya işçisi.
SUMMARY
The prevalence of occupational asthma in auto and furniture dye workers in Elazig downtown
Turgut T, Tasdemir C, Muz MH, Deveci F, Kirkil G
Department of Chest Disease, Faculty of Medicine, Firat University, Elazig, Turkey.
Occupational asthma (OA) is characterized by reversible airway obstruction and/or bronchial hyperresponsiveness occurred after exposition to dust, vapor, gas or smoke which are present in the workplace. We aimed to determine the fre- quency of OA in auto and furniture dye workers in our city center. One-hundred-forty-two workers in Elazig Central
Yazışma Adresi (Address for Correspondence):
Dr. Teyfik TURGUT, Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, 23119, ELAZIĞ - TURKEY e-mail: teyfikt@yahoo.com
İş yeri ortamı ile ilişkili en sık görülen hastalık- lardan biri olan mesleki astım iş yerinde mevcut olan, toz, buhar, gaz veya duman maruziyeti sonrası ortaya çıkan, değişik derecelerde hava akımı kısıtlaması ve/veya bronşiyal aşırı duyar- lılık ile karakterize bir tablodur. Hastalığın tanı- sında anamnez oldukça önemli bir yer tutar. Ti- pik olarak dispne ve öksürük gibi semptomlar kişinin iş yeri ortamına girmesi ile başlar ve bu ortamdan uzaklaşınca kesilir veya azalır (1,2).
İzosiyanatlar endüstride kullanılan yüksek oran- da reaktif kimyasal maddelerdir. Özellikle poli- üretanın üretiminde kullanılırlar. Poliüretan da bazı boyalarda, vernikte, fleksibl köpüklerde ve yapıştırıcılarda bulunur (3). İzosiyanatlar hava yolu inflamasyonu oluşturarak astıma neden olur. İzosiyanatlara bağlı astım gelişen hastaların bronkoalveoler lavaj (BAL) sıvılarında nötrofil ve eozinofillerin artmış olduğu gözlenmiştir. Etkile- nen hastaların bronşiyal biyopsilerinde çoğu len- fositik olan yaygın inflamasyon görülmüştür. Bu ajanların niçin inflamasyona neden oldukları tar- tışmalıdır. Bazı çalışmalarda izosiyanatların inf- lamasyona neden olan elemanlarla direkt tema- sa girdiği gösterilmiştir. Bu bileşikler çok reaktif olmaları nedeniyle inflamatuvar yolaklarda membran reseptörlerini etkileyebilirler (4). An- cak izosiyanatların indüklediği astım gelişmeden önce latent periyodun gerekliliği immünolojik mekanizmaların etkili olabileceğini düşündür- mektedir (5).
Bu çalışmadaki amacımız, mesleki astımın sık görüldüğü iş kollarından olan oto ve mobilya bo- yacılarında ilimiz merkezindeki mesleki astım prevalansını saptamaktır.
MATERYAL ve METOD
Bu çalışma, Haziran 2003-Eylül 2003 tarihleri arasında Elazığ Merkez Sanayi Bölgesi’nde oto veya mobilya boyacılığı yapan toplam 142 işçi- nin (86 oto, 56 mobilya boyacısı) katılımı ile gerçekleştirildi. Bu sayı Elazığ Merkez Sanayi Bölgesi’nde çalıştığı tespit edilebilen tüm oto ve mobilya boyacılığı yapan işçilerin yaklaşık
%95’ini oluşturuyordu.
İlk aşamada yazılı izinleri alınan tüm işçiler, Toraks Derneği Mesleki ve Çevresel Akciğer Hastalıkları Değerlendirme Formu ile sorgulandı, fizik muaye- ne ve solunum fonksiyon testleri (SFT) yapıldı (6).
SFT’leri Super Spiro (Micro Medical Limited, England) cihazı kullanılarak işçiler işe başlama- dan önce, kapalı, herhangi bir kimyasal madde- nin bulunmadığı bir alanda, oturur pozisyonda ve burun mandalı kullanılarak yapıldı. Zorlu ekspir- yum manevrası uygulanmasında ekspirasyonun altı saniyeden uzun süre ile devam etmesine ve- ya volüm-zaman eğrisinde düz plato oluşmasına dikkat edildi. Her bir işçi için en az üç ölçüm ya- pılarak en iyi değerler değerlendirmeye alındı.
İkinci aşamada şikayeti olan veya solunum fonksiyon testlerinde bozukluk saptanan 22 işçi- den PEFR takibini kabul eden 21 (%95.4) işçinin her birine Respi-Aide Peak Flow Meter (Gala- med Coorparation Rd, Sanchung City, Taipei Hsien, Taiwan) cihazı verildi. Bu cihazın nasıl kullanılacağı ve kayıtların nasıl yapılacağı her bir işçiye uygulamalı olarak anlatıldıktan sonra bir ay süreyle bir kez işe başlamadan önce, iki kez iş döneminde ve bir kez de işten çıkmadan hemen önce olmak üzere günde toplam dört kez PEFR ölçümü yaptırıldı. PEFR değişkenliği;
Industrial Centre (86 auto, 56 furniture dyers) were included in the study. The workers were questioned with “Turkish Thorax Association Occupational and Environmental Pulmonary Diseases Evaluation Form”, and physical examination and pulmonary function tests (PFT) were performed. Follow of peak expiratory flow rate (PEFR) and reversibility tests were performed to patients who had complaints or abnormality in PFT. The workers who had reversibility and positive daily PEFR variability were taken away from work and PEFR variables were followed. The workers had no symptoms when they were taken away from work and daily PEFR were below than 20%, accepted as OA. Twenty-one workers of 22 workers who have abnormal questionnaire, symptoms and abnormality in PFT, accepted daily PEFR measurements. Daily PEFR variability and reversibility test were positive in 5 (3.52%) workers who were accepted as OA. We detected the prevalence of OA, an important worker health problem, was 3.52% in auto and furniture dyers in industrial centre of our city. We think that the prevalence of OA can be determined with detailed history, serial PEFR follow and using PFT, in the apsence of spe- cific bronchial provocative tests. Thus, it is important to be become conscious about OA the groups who are under risk.
Key Words: Occupational asthma, pulmonary function tests, dye workers.
[(PEFR max-PEFR min)/(PEFR max + PEFR min) x 0.5] x 100
formülüyle hesaplandı ve Toraks Derneği Ulusal Astım Tanı ve Tedavi Rehberi’ne göre %20’nin üzerinde değişkenlik saptanması pozitif olarak kabul edildi (7).
Üçüncü aşamada PEFR sonuçlarına bakılmaksı- zın, takibe alınan 21 işçinin tümüne reversibilite testi yapıldı. Reversibilite testi başlangıç SFT de- ğerleri alınan işçilerde, 200 µg salbutamol inha- le ettirildikten 15 dakika sonra ölçümler yinele- nerek yapıldı. Reversibilite testi değerlendirilir- ken Toraks Derneği Ulusal Astım Tanı ve Tedavi Rehberi’ne göre FEV1 ve/veya FVC’de %12’lik veya 200 mL’lik artış, PEFR’de ise %15’lik artış pozitif kabul edildi.
Dördüncü aşamada ise reversibilite testi ve gün- lük PEFR değişkenliği pozitif saptanan beş işçi bir hafta iş yerinden uzaklaştırıldı ve bu dönem- de PEFR takiplerine devam ettirildi. İş yeri orta- mından uzaklaştırıldığında semptomları olma- yan ve günlük PEFR değişkenliği %20’nin altın- da olan işçiler mesleki astım olarak kabul edildi.
Çalışma sırasında elde edilen değerlerin ortala- ma ve standart sapmalarının bulunmasında SPSS v10.0 paket programı kullanıldı.
BULGULAR
Çalışmaya alınan 142 işçinin (86 oto, 56 mobil- ya boyacısı) hepsi erkek olup, demografik özel-
likleri, başlangıç SFT’leri ve fizik muayene bul- guları Tablo 1’de verilmiştir.
İşçilerin tamamı kapalı ortamda çalışıyordu ve tümü iş yerinde toz ve duman olduğunu belirtti, buna rağmen iş yerlerinin %71’inde hiçbir hava- landırma sistemi yokken, sadece %29’unda as- piratör mevcuttu ancak bunların da %5’i çalıştı- rılıyordu. İş yerlerinin hiçbirinde filtre yoktu. İşçi- lerin 56 (%39.4)’sı çeşitli tiplerde maske kulla- nırken, bunların da 28 (%46.2)’i maskenin yüz- lerine uygun olmadığını belirtti, 86 (%66.6) işçi- nin ise maske kullanmadığı öğrenildi.
Şikayetlerinin işle birlikte ortaya çıktığını, tatil veya hafta sonlarında azaldığını belirten 22 işçi- nin %31’inde öksürük, %22’sinde balgam çıkar- ma, %68’inde hırıltılı solunum, %81’inde nefes darlığı şikayetleri vardı. Bu işçilere PEFR takibi planlandı, ancak bunlardan biri PEFR takibini kabul etmedi ve 21 işçi (15 oto, 6 mobilya bo- yacısı) PEFR takibine alındı. PEFR takibine alı- nan işçilerin hepsinin kayıtlarını düzenli ve yeter- li bir şekilde yaptığı gözlendi. Günlük PEFR de- ğişkenliği %20’nin üzerinde olan beş kişinin PEFR takipleri astım ile uyumlu olarak yorum- landı.
PEFR takibine alınan 21 işçinin PEFR sonuçları- na bakılmaksızın hepsine reversibilite testi yapıl- dı ve FEV1’de %12 ve üzerinde artış gösteren beş işçinin erken reversibilitesinin olduğuna ka- rar verildi (Tablo 2).
Tablo 1. Olguların demografik özellikleri, anket bilgileri ve başlangıç SFT bulguları.
Tüm boyacılar Oto boyacısı Mobilya boyacısı
(n= 142) (n= 86) (n= 56)
Yaş 33.59 ± 9.97 31.97 ± 8.83 36.08 ± 11.14
Çalışma süresi (yıl) 18.70 ± 9.02 18.09 ± 8.70 19.64 ± 9.44
İşe başlama yaşı (yıl) 14.95 ± 5.89 13.88 ± 4.40 16.58 ± 7.39
Şikayet
Hırıltı 28 20 8
Öksürük 18 13 5
Göğüste sıkışma-baskı hissi 16 8 8
Nefes darlığı 13 7 6
Tipik öykü* 22 15 7
FEV1(%) 85.92 ± 11.87 87.61 ± 10.21 83.33 ± 13.75
FVC (%) 81.26 ± 10.87 82.29 ± 10.73 79.67 ± 10.99
FEV1/FVC 110.04 ± 10.70 110.91 ± 9.42 108.71 ± 12.37
* Tipik öykü: Şikayetlerin işle birlikte ortaya çıkması ve tatil veya hafta sonlarında azalması.
Olgular incelendiğinde PEFR takibi sonucunda astım tanısı konulanlarla reversibilite testi pozitif olan işçilerin aynı kişiler olduğu tespit edildi ve hava yolu obstrüksiyonunun iş ile ilişkisi olup ol- madığını tespit etmek için astım tanısı konulan işçiler iş yerinden bir hafta süreyle uzaklaştırılıp bu süre içerisinde de PEFR kayıtları alındı.
Sonuç olarak mesleki astım tanısı konulan beş iş- çinin iş yeri ortamı ve bir haftalık iş harici dönem- deki PEFR kayıtları Şekil 1-5’te gösterilmiştir.
Mesleki astım tespit ettiğimiz beş kişinin işe baş- layışı ile semptomların ortaya çıkışı arasında ge- çen süre ortalama 10.40 ± 3.64 yıl idi.
TARTIŞMA
İş yerinde mevcut olan ajanların sebep olduğu artmış hava yolu reaktivitesi ile karakterize bir solunum sistemi hastalığı olan mesleki astım ge- lişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde en sık rastla- nan mesleki solunum yolu hastalığıdır (1,8-10).
Mesleki astım sıklığını araştıran çeşitli çalışma- larda prevalansın %4.8-17 arasında değiştiği bil- dirilmiştir (11-15). Sanayinin giderek geliştiği ül- kemizde mesleki astım konusunda yeterli verinin olmaması nedeniyle hastalığın gerçek boyutları tam olarak bilinmemektedir (16). Muhtemelen mesleki astımlılar, iyi meslek öyküsü alınmadı- ğından normal astım gibi tanımlanmaktadır (9).
Tablo 2. Erken reversibilitesinin pozitif olduğuna karar verilen beş işçinin reversibilite testi sonuçları.
Bronkodilatör öncesi FEV1(%) Bronkodilatör sonrası FEV1(%) FEV1’deki değişkenlik (%)
Birinci olgu 52 79 51.9
İkinci olgu 82 103 25.6
Üçüncü olgu 69 80 15.9
Dördüncü olgu 53 81 52.8
Beşinci olgu 28 58 107
Minimum PEFR değeri Maksimum PEFR değeri
Günler
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 600
550
500 450
400 350
300 250
200
PEFR (L/dakika)
Çalışma dönemi İş harici
dönem
Şekil 1. Birinci olgu: PEFR değerleri normal seyreden olguda okla işaretli boya attığı günlerde %77’ye varan PEFR değişkenliği tespit edilmiş olup, bir haftalık işten uzaklaştırılma döneminde PEFR değerleri normal seyretmektedir.
Minimum PEFR değeri Maksimum PEFR değeri
Günler
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 600
550 500
450 400
350 300
250 200
PEFR (L/dakika)
Çalışma dönemi İş harici
dönem
Şekil 2. İkinci olgu: PEFR değerleri normal seyreden olguda okla işaretli boya ile temas ettiği günlerde %55’e va- ran PEFR değişkenliği tespit edilmiş olup, bir haftalık işten uzaklaştırılma döneminde PEFR değerleri normal sey- retmektedir.
Minimum PEFR değeri Maksimum PEFR değeri
Günler
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 700
650 600 550 500 450 400 350 300 250 200
PEFR (L/akika)
Çalışma dönemi İş harici
dönem
Şekil 3. Üçüncü olgu: PEFR değerleri düşük seyreden, sık olarak boya ile temas eden olguda okla işaretli boya ile temas ettiği günlerde %23’e varan PEFR değişkenliği tespit edilmiş olup, bir haftalık işten uzaklaştırılma dö- neminde PEFR değerlerinde belirgin bir artış gözlenmektedir.
Minimum PEFR değeri Maksimum PEFR değeri
Günler
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 500
450
400
350
300
250
200
PEFR (L/dakika)
Çalışma dönemi İş harici
dönem
Şekil 4. Dördüncü olgu: PEFR değerleri düşük seyreden olguda okla işaretli boya attığı günlerde %46’ya varan PEFR değişkenliği tespit edilmiş olup, bir haftalık işten uzaklaştırılma döneminde PEFR değerlerinde artış göz- lenmektedir.
Minimum PEFR değeri Maksimum PEFR değeri
Günler
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 550
500 450
400
350 300
250 200
150
PEFR (L/dakika)
Çalışma dönemi İş harici
dönem
Şekil 5. Beşinci olgu: PEFR değerleri düşük seyreden olguda okla işaretli boya ile temas ettiği günlerde %24’e varan PEFR değişkenliği tespit edilmiş olup, bir haftalık işten uzaklaştırılma döneminde PEFR değerlerinde yük- selme gözlenmektedir.
Ülkemizde yapılan sınırlı sayıdaki çalışmada mesleki astım oranı %1.1-9.6 olarak tespit edil- miştir (16-18). Biz de çalışmamızda Elazığ Mer- kez Sanayi Bölgesi’nde oto ve mobilya boya iş- çilerinde mesleki astım sıklığını %3.5 olarak bul- duk. Ancak çalışmamız esnasında işçilerden edindiğimiz bilgiler doğrultusunda birçok işçinin de solunum sistemi şikayetleri nedeniyle işi bıra- karak meslekten ayrıldıklarını öğrendik. Dolayı- sıyla bölgemizde gerçek prevalansın bizim tespit ettiğimiz değerin çok daha üzerinde olduğunu düşünmekteyiz. Aslında “sağlıklı işçi etkisi” (he- althy workers effect) olarak adlandırılan bu duru- mun mesleki astım ile ilgili çalışmalarda bir prob- lem oluşturabileceği ve mesleksel maruziyetlere bağlı gelişebilecek mortalite oranlarını maskele- yebileceği belirtilmektedir (19).
Mesleki astımda temasın başlamasını takiben semptomların ortaya çıkış süresini, Cartier bir- kaç hafta veya yıl, Uçgun ve arkadaşları iki yıl, Park ve arkadaşları ise 3-132 ay olarak belirt- mişlerdir (1,17,20). Çalışmamızda ise semp- tomların ortaya çıkış süresini, bazı literatürlerde- ki sürelerden daha uzun olmasına rağmen, Park ve arkadaşlarınınkine benzer şekilde ortalama 10.40 ± 3.64 yıl olarak bulduk.
Epidemiyolojik çalışmalarda, anketler ve SFT’nin mesleki astım tanısında en yararlı araçlar olduk- ları belirtilmiştir (21). Tanıda en önemli adım işçi- nin şikayetlerinin meslek ile ilişkisi olup olmadığı yönünden anamnezin iyi alınmasıdır (22). Astıma ait semptomların iş yerinde kullanılan maddelerle temas sonucunda ortaya çıkması ya da şiddetinin artması mesleki astım tanısına yönelten temel faktördür (23). Anketler, mesleki astım şüphesi olan olguların seçiminde ve ileri tetkik yapılacak olanların belirlenmesinde yol gösterir (24). Bu amaçla çalışmamızda ilk basamak olarak Toraks Derneği Mesleki ve Çevresel Akciğer Hastalıkları Değerlendirme Formu’nu kullandık (6).
Mesleki astım diyebilmek için iş yerinde spesifik bir ajanın varlığı ve hastalıkla bunun ilişkisinin gösterilmesi gerekir (1,8,25,26). Bu amaçla da en sık olarak seri PEFR takibi kullanılmaktadır (26). Mesleki astım tanısında altın standart spe- sifik sorumlu etkenin inhalasyonu ile yapılan spesifik bronş provokasyon testleri (SBPT)’dir (27). Ancak nonspesifik bronş provokasyon testleri (NSBPT)’nin bile sadece belli merkezler- de yapılabildiği ülkemiz gibi yerlerde solunum
anketleri ve seri PEFR ölçümlerinin hava yolu değişkenliğini göstermede NSBPT’ye alternatif olabileceği ve PEFR takibinin mesleki astım ta- nısında güvenle kullanılabileceği birçok çalışma- da belirtilmiştir (1,10,26,28-30). Mesleki astımda PEFR verileri iş sırasında azalma, işten uzakla- şınca artış gösterir, iş sırasında bronşiyal hiper- reaktivite ile birlikte olması mesleki astımı des- tekler (31). Ek olarak dikkatli yapılmış bir PEFR takibinde değerler normal sınırlarda ve gün içi değişkenliğin %10 veya daha az olması duru- munda spesifik provokasyona gerek kalmadan mesleki astım tanısının ekarte edilebileceği be- lirtilmiştir (32,33). Biz de mesleki astım tanısı koyabilmek için, SBPT ve NSBPT’nin yapılama- ması ve risklerinin olması nedeniyle bir ay süre ile iş yeri ortamında ve sonra bir hafta süre ile de iş yeri ortamı dışında PEFR takiplerini kullandık.
Mesleki astımın tipik semptomları; iş yerinde mevcut olan bir maddenin inhalasyonunu taki- ben ortaya çıkan öksürük, “wheezing” ve dispne- dir (25). Ancak semptomlar ile inhalasyon ara- sında her zaman ilişki kurulamaz (1). Fişekçi ve arkadaşları mobilya cila ve boya atölyelerinde çalışanlarda yaptıkları çalışmada işçilerin
%35’inde solunum sistem yakınması saptamış- lardır. Bunlar %68 öksürük, %55 nefes darlığı,
%47 hırıltılı solunumdur (34). Özkurt ve arkadaş- larının çalışmasında ise bu oranlar; %13.3 öksü- rük, %14.9 nefes darlığı, %10.7 hırıltılı solunum şeklinde belirtilmiştir (16). Çalışmamızda da lite- ratürlerdekine benzer şekilde oto ve mobilya bo- ya atölyelerinde çalışan 142 işçinin 22 (%15.5)’sinde solunum sistemi yakınması oldu- ğunu saptadık. Bu 22 işçinin %31’inde öksürük,
%22’sinde balgam çıkarma, %68’inde hırıltılı so- lunum, %81’inde nefes darlığı şikayetleri vardı.
Mesleki astım tanısında PEFR takiplerinin ne ka- dar süre ile yapılması gerektiği konusunda ince- lenen literatürlerde değişik süreler olduğu göz- lendi. Bu sürenin iş yeri ortamında 4-21 gün, iş harici dönemde 3-14 gün olabileceği belirtilmiş- tir (1,9,16,24,32,35). Çalışmamızda bu süreleri sırasıyla 30 ve 7 gün olarak kullandık.
Yaptığımız çalışmada bölgemizde oto ve mobilya boya atölyelerinde çalışan işçilerin düşük sosyo- ekonomik durum nedeniyle erken yaşta çalışma- ya başladıklarını, iş yeri ortamlarının kötü oldu- ğunu, hiçbir iş yerinde filtre bulunmadığını ve ki- şilerin sağlığını korumaya yönelik maske kullan- ma gibi önlemleri almadıklarını gözlemledik.
Sonuç olarak çalışmamızda anket, seri PEFR ta- kibi, SFT sonuçlarına göre Elazığ Merkez Sanayi Bölgesi’nde oto ve mobilya boya işçilerinde mesleki astım prevalansını %3.5 olarak tespit et- tik. NSBPT’nin bile ancak belirli merkezlerde ya- pılabildiği ülkemizde ve ilimiz gibi bronş provo- kasyon testlerinin yapılmadığı bölgelerde mesle- ki astım tanısının ayrıntılı bir anamnez, seri PEFR takibi ve SFT’nin birlikte kullanımı ile konulabile- ceğini, ayrıca mesleki astım gelişme riski olan iş kollarında çalışanların bu hastalık hakkında bi- linçlendirilmesi ve uygun korunma yöntemlerinin öğretilmesi gerektiğini düşünmekteyiz.
KAYNAKLAR
1. Cartier A. Definition and diagnosis of occupational asth- ma. Eur Respir J 1994; 7: 153-60.
2. Mihalas LS. An approach to the diagnosis of occupati- onal asthma. Ann Allergy Asthma Immunol 1999; 83 (6 Pt 2): 577-82.
3. Chan-Yeung M, Lam S. Occupational asthma. Am Rev Respir Dis 1986; 133: 686-703.
4. Fine JM, Balmes JR. Airway inflamation and occupati- onal asthma. Clin Chest Med 1998; 9: 577-90.
5. Cartier A, Grammer L, Mallo JL, et al. Spesific serum an- tibodies against isociyanates. Association with occupati- onal asthma. J Allergy Clin Immunol 1989; 84: 507-14.
6. Toraks Derneği. Mesleki ve çevresel akciğer hastalıkları değerlendirme formu. Solunum Hastalıkları 1998; 9:
225-32.
7. Toraks Derneği. Ulusal Astım ve Tedavi Rehberi. Toraks Dergisi 2000: 1(Ek 1).
8. Chan-Yeung M, Malo JL. Aetiological agents in occupati- onal asthma. Eur Respir J 1994; 7: 346-71.
9. Kızgın Ö, Baran A, Güngör G. Mesleki astım ve PEFR. So- lunum Hastalıkları 1997; 8: 47-53.
10. Uçgun İ, Özdemir N, Metintaş M ve ark. Eskişehir merke- zinde oto ve mobilya boyacılarında mesleksel astım tanı- sında zirve akım hızı (PEF) takibinin yeri. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2000; 48: 295-300.
11. Sequin P, Allard A, Cartier A, Malo JL. Prevalance of oc- cupational asthma in spray painters exposed to several types of isocyanates, including polymetylene polyp- henylisocyanete. J Occup Med 1987; 29: 340-4.
12. Blanc P. Occupational asthma in a national disability survey. Chest 1987; 92: 613-7.
13. Blanc PD, Cisternas M, Smith S, Yelin E. Occupational asthma in a community-based survey of adult asthma.
Chest 1996; 109: 56-7.
14. Syabbalo N. Occupational asthma in a developing co- untry. Chest 1991; 99: 528.
15. Reijula K, Haahtela T, Klaulkka T, Rentenon J. Incidence of occupational asthma and persistent asthma in young adults has increased in Finland. Chest 1996; 110: 58-61.
16. Özkurt S, Zencir M, Hacıoğlu M ve ark. Oto boyacıların- da mesleksel astım sıklığı. Solunum 2003; 5: 49-53.
17. Uçgun İ, Özdemir N, Erginel S, Kolsuz M. Oto ve mobilya boyacılarında mesleksel astım sıklığı. Solunum Hasta- lıkları 1999; 10: 126-30.
18. Akkurt İ. Mesleki astım. Solunum Hastalıkları 2000; 11:
256-61.
19. Baillargeon J. Characteristics of the healthy worker ef- fect. Occup Med 2001; 16: 359-66.
20. Park HS, Nahm D. Isocyanate-induced occupational asthma: challenge and immunologic studies. J Korean Med Sci 1996; 11: 356-7.
21. Boehlecke BA, Merchant JA. The use of pulmonary func- tion testing and questionnaires as epidemiologic tools in the study of occupational lung disease. Chest 1981; 79 (Suppl 4): 114-22.
22. Allen J, Cooper D. Occupational asthma, byssinosis and industrial bronchitis. In: Fishman AP (ed). Fishman’s Pulmonary Diseases and Disorders. 3rded. New York:
McGraw-Hill Company, 1998: 915-24.
23. Çımrın AH, Akpınar M, Akkoçlu A, Büyükşirin M. Mobil- yacı astması (iki olgu nedeniyle). Solunum Hastalıkları 1997; 8: 99-102.
24. Uçgun İ, Özdemir N, Erginel S, Kolsuz M. Oto ve mobilya boyacılarında mesleksel astım tanısında standart anket- lerin ve solunum fonksiyon testlerinin yeri. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2000; 48: 196-203.
25. Beckett WS. The epidemiology of occupational asthma.
Eur Respir J 1994; 7: 161-4.
26. Gannon PF, Burge PS. Serial peak expiratory flow me- asurment in the diagnosis of occupational asthma. Eur Respir J 1997; 24: 57-63.
27. Vandenplas O, Malo JL, Cartier A, et al. Closed-circutic methodology for inhalation challenge test with isocyana- tes. Am Rev Respir Dis 1992; 145: 582-7.
28. Burge PS, O’Brien IM, Harries MG. Peak flow rate records in the diagnosis of occupational asthma due to isocyna- tes. Thorax 1979; 34: 308-16.
29. Burge PS. Diagnosis of occupational asthma. Clin Exp Allergy 1989; 19: 649-52.
30. Cote J, Kennedy S, Chan-Yeung M. Quantitative versus qualitative analysis of peak expiratory flow in occupati- onal asthma. Thorax 1993; 48: 48-51.
31. Moscato G, Malo JL, Bernstein D. Diagnosis occupational asthma; how, how much, how far? Eur Respir J 2003;
21: 879-85.
32. Bright P, Burge PS. The diagnosis of occupational asth- ma from serial measurrements of lung function at and away from work. Thorax 1996; 51: 857-63.
33. Cote J, Kennedy S, Chan-Yeung M. Sensitivity and spe- cifity of PC20 and peak expiratory flow rates in ceda asthma. J Allergy Clin Immunol 1990; 85: 592-8.
34. Fişekçi F, Kılıçaslan Z, Çuhadaroğlu Ç. Mobilya cila ve bo- ya atölyelerinde çalışan işçilerin solunum yakınmaları ve prick testi bulguları. Solunum Hastalıkları 1998; 9: 143-53.
35. Malo JL, Cote J, Cartier A, et al. How many times perday should peak expiratory flow rates be assessed when inves- tigating occupational asthma? Thorax 1993; 48: 1211-7.
