Thaw’dan Sonra Rusya Modern bir Auteur, SSCB’de bir Muhalif:
Tarkovsky
Thaw (Yumuşama)
• Stalin’in ölümünün ardından Sovyet Sinemasında ifade özgürlüğünün arttığı bir dönem başlamıştır. Thaw bu açıdan bir yumuşama dönemini ifade etmektedir.
“Sosyalist Gerçekçilik” daha yumuşak, bireysel,
insani bir yüz kazanmıştır. Kruşçev’in iktidara
gelişinin ardından siyasi ve kültürel yaşamın
bütün alanlarına uygulanmıştır.
Thaw (1957-1967)
• İlk Thaw filmleri 1956 yılında ortaya çıkar.
• Eleştirmenler 1957-1967 yılları arasındaki dönemi 1960 kuşağının sinemaya hakim olduğu dönem olarak tanımlamaktadır.
• Daha önceki yıllarda film çekmeye başlayan
yönetmenlerin yanı sıra Andrey Tarkovsky gibi
1950’lerin sonu 1960’ların başında VGIK’ten
mezun olan genç sinemacılar da bu dönemin
önemli sinemacılarını oluşturmuştur.
• Thaw döneminde iki konu dikkat çekmiştir:
Savaşın görkemi yerine insani kayıplara odaklanan revizyonist tarih anlayışı ve ergenlik çağındaki gençler.
• Thaw döneminde savaş yüceltilmez.
Filmlerdeki temel odak noktası, halkı
birleştiren ortak mücadele ve zaferden çok,
savaşın bireylere getirdiği yüktür.
• Tarkovsky ilk uzun metrajlı filmi İvan’ın Çocukluğu’nu Thaw döneminde çekmiştir.
Savaştaki gençlik temasını ele alan yönetmen, çocuk yaşta savaşa katılan bir keşif erinin “yiğitliği”
ve ölümü hakkında bir öykü anlatmıştır.
• Yönetmenler, entelektüeller ve sinema öğrencileri için Thaw Batı’yla kültürel alışveriş dönemidir.
• Thaw 1967’de sona erer.
Durgunluk Dönemi
• Yönetmenler siyasi açıdan daha risksiz gördükleri edebiyat klasiklerini sinemaya aktarmışlardır. Sinemacılar sansürün yaygınlık kazanmasıyla birlikte, ezop dili, mesel dili ve alegori kullanmışlardır.
• 1960-1980 yılları arasında Sovyet sinemasında çağdaş toplumsal sorunları ele alan, komediden melodram gibi türlere uzanan “yaşam kesiti filmleri” hakimiyet kazanmıştır. Bu filmlerin çoğu Sovyet toplumunda kadınlardan beklenen rollerle özel yaşamları arasındaki gerilimleri ele almıştır. Kira Muratova’nın filmleri örnek verilebilir bu konuda.
1980’ler: Glasnost ve Perestroyka
• 1986-1988 (Glasnost: Açıklık ve yasaklı filmlerin özgürleşmesi)
• 1988-1991 (Perestroyka: Yeniden yapılanma evresi)
• 1991-1994 (Perestroyka sonrası)
Andrey Tarkovski (1932-1986)
• İvan’ın Çocukluğu (1962)
• Andrey Rublev (1966)
• Solaris (1972)
• Ayna (1975)
• İz Sürücü (1979)
• Nostalji (1983)
• Kurban (1986)
Kaynaklar
• Vida Johnson, “Thaw’dan sonra Rusya”, s. 722-734.
• S. Ruken Öztürk (1995). “Tarkovski ve Felsefe”, 25.
Kare, sayı:13, s.9-14.
• Martha P. Nochimson (2012). “Rusya:Ütopya ve
Distopya”, Bir Dünya Sinema, Ankara: De Ki, s.91-101.
(Okuma metinlerinde ayrıntılı kaynak belirtilmeyen
bütün makaleler Geoffrey Nowell-Smith editörlüğünde hazırlanan Dünya Sinema Tarihi (Kabalcı yay, İstanbul, 2003, çeviren: Ahmet Fethi) kitabından alınmıştır).
