S ü t i s t i h s a l e d e n ç i f t l i k l e r d e m i m a r î n a z a r i y a t
Doğum ve Tedavi Daireleri. (Geçen sayıdan devam)
Çifliklerde ahırlardan ayrı bina dahilinde gebe ve hasta ineklere mahsus daireler tertib edilmeli ve bu daireler çelik bölmelerle birbirinden ayrılmış olmalıdır. Bu bölmelerin ge-nişliği 12 - I I ayak olmalı ve her bölmede ahırlarda yapıl-dığı gibi yenilikler tertib edilmelidir. Keza bu bölmelerde inek veya buzağıları bağlamak için münasib tertibat yapılmalıdır. Buzağıların yemleri için de münasib yerlere tekneler aşmalı. Bütün bölmeler iyice aydınlatılmalı ve havalandırılmalıdır. Gebe inekler için hususî yaşayış tertibatı lâzımdır, çünkü doğacak buzağının ileride vereceği süt onun gerek doğmadan evvel gerek doğduktan sonra yaşadığı hayat tarzına bağlı-dır.
Buzağılar ishala meyyal olduklarından bunlar için kuru yatak lâzımdır. Binaenaleyh bunların yatakları daima değiş-tirilmeli ve temiz tutulmalıdır. Bu bölmede sıcak ve soğuk su tertibatı da bulundurmalı ve hattâ soğuk gecelerde doğu-ran ineklerin yanında durmağa mecbur olan sığırtmaçların ısınması için bir şemine de tertib edilmelidir.
Buğralara mahsus ahır
Çifliklerin çoğunda bağalar sıhhata muzir yerlerde sak-lanırlar. Bunların ahırları umumiyetle karanlıktır ve nadi-ren üstü açık yerleri vardır. Hattâ buğa vahşi bir hayvan ol-mak üzere tanınmıştır ve bu ahval dahilinde hiç değilse ge-rek damızlık ve gege-rek kasaplık buğaları iyi bakılmaz.
6 numaralı resim diagramı Lankaşayr kontluğu Ziraat Mektebinin buğalara mahsus ahırlarla havaların ne derece mükemmel surette tertib edilmiş olduğunu gösteriyor.
Buğa ahırlarında yemlik o surette tertib edilmiştir ki yemler arka taraftaki geçitten getirilip içine doldurulur. Bu-ğa ile ineklerin çiftleşmeleri için de ayrı ahırlar yapılır. Bu ahırlar için iki methal tertip edilmiştir ve bir methalden kır-dan gelen inek, diğer methalden de havlıkır-dan gelen buğa içeri girer.
Buğalara mahsus ahırlar dahi diğer ahırlar gibi munta-zam surette aydınlatmalı ve havalandırmalıdır. Döşemeler be-tondan ve meyilli duvarlar da kumlu ve badanalı olmalıdır. Ahırın havlısı dahi hiç değilse :«> X 20 ebadda bulunmalıdır. Kapıların iç taraflarını madenî levhalarla kaplamalıdır.
Dış Binalar
Çiflik müştemilâtı berveçhi âti tasnif olunabilir : (1) At ahırları, (2) araba ve avadanlık salaşları, (n) tamirat ve motör dairesi. Son iki yer birleşebilir ve yahut yanyana ge-lebilirler.
At ahırları keskin kokular neşrettiklerinden inek ahırla-rından uzak bulunmalı bu suretle atlar diğer hayvanlarla te-mas etmemeli ancak araba salaşına yakın olmalıdır.
7 numralı resim çiflik müştemilâtına müteallik bütün te-ferruatı gösteriyorsa da bilhassa aşağıdaki noktalara dikkat etmek icab eder:
At ahırları oldukça geniş olmalı ve atlar birbirinden uzak bulundurmalıdır. Bu suretle atlar arasından serbestçe geçile-bilir ve bunlar lâyıkıyla timar edilegeçile-bilir.
Bu ahırlar gayet sağlam bir tarzda yapılmalı ve
tama-Bir beygir a h ı r ı n ı n inşa t a r z i y l e t e r t i b a t ı .
miyle de aydınlatılmalı ve havalandırılmalıdır. Ayrıca bir yem anbarı ve dairesi de bulunmalıdır. Kapılar 1 ayak geniş-liğinde ve en az 7 ayak (i incez yüksekliği de bütün ve tuğla kısımlar da yuvarlak olmalıdır.
Araba salaşı arabaların adedile mütenasip olmalı,
avaBir ç i f t l i k t e k i süt dairesinin d i a g r a m p l â n ı : Sh. A h ı r d a n i t i -baren üstü ö r t ü l ü yol. - T . Süt haznesi. - C. Süt soğutma t e r t i b a t ı . - S. Depo haznesi. - B. Şişeleri doldurmağa mahsus t e r t i b a t . W . Y ı k a m a tenekesi. - St. isterilizasyon sandığı. - Y . y a y ı k l a r içinbuhar p ü l v e r i z a t ö r ü . I Şişelerin i l k t e m i z l e n mesine mahsus teneke. 2 Asidli su v e f ı r ç a l a r . 3. Son y ı
-k a m a ve pülveı-izatör püs-kürtmesi. - R. S o ğ u t m a dairesi.
danlık salaşmdaki veçhile tertip edilmelidir. Yalnız araba sa-laşının cephesi açık, alât sasa-laşının cephesi ise kapalı olmalı ve her ikisi de şimali şarki istikametinde yapılmalıdır. Bu suretle bilhassa arabalar gerek yağmurdan gerek güneşten
O'.GB.M.tıC LA'OU* OF ' ODÛE<v OOOm tNGiN6 "Ou^t ETC
Us rr oorEholE S 11OOO CAL • A N I BOI1LC 5TORC ENGİNE ROOM roDOEn P R [ P A R A I I ON "^PASTUBE
OOOtR iiORl OVCR MANURE CARnıCl
RE rRlGE RATOR
M İLK SIORE '
Çiftlik teşkilâtı : Hububat anbarı. - Ahır terti-batı. - Yem anbarı, motor dairesi, elektrik dai-resi, şişe anbarı. - Gübrelerin nakline mahsus tertibat.'- Soğutma ve sütleri şişelere çekmeğe mahsus daire. - Soğutma tertibatı. - Süt an-barı. - İsterilizasyon dairesi. - Kazan ve kok dairesi. - Buzağılara mahsus bölme. - Muvakkat ahşap bina : Buzağılara mahsus bölmeler, bıığalara mahsus bölmeler, avadanlık anbarı. -Kuluçka dairesi. - Çiftlik fevi. Ahırın maktu.
masun kalırlar.
Araba salaşının açık kısımları 9 ayak genişlikten ve 8 ayak yükseklikten fazla olmamalıdır. Aksi takdirde yağmur içeri gelir.
Avadanlık salaşı tamirat ve motor dairesinin yanında bu-lunmalıdır. Tamirat dairesinde traktörler ile süt arabaları, kamyonlar ve hususi arabalar tamir olunur. Bu daire de iyice aydınlatılmalı ve havalandırılmalıdır. İnşaatının tarzı dahi çiflikteki sair binaların yapılışı gibi olacaktır.
Tamirat ve motor dairesinin plâııı 8 numaralı resimdeki diagramda gösterilmiştir. Tamirata mahsus alât ve edevat, tezgâhın üst tarafında tertip edilmiş raflara konacaktır. Örs ve ocak ile yuvarlak testere için hususî yerler tesbit edile-cektir. Çiflik için lâzım olan bütün tamir ve tecdid işleri de burada yapılacaktır.
Her çiflik için mazutla işler ufak bir dizel motörü el-zemdir. Bu motör pek te pahalı olmadığı gibi sarfiyat da az-dır. Bilhassa yem hazırlamağa mahsus makinaları çevirir. Bu dairenin döşemesi sağlam temelli betondan, duvarları dahi sıvalı ve badanalı alacaktır. Damı açık bırakılabilir. Bunlar-dan maada daire iyice aydınlatılacak ve havalandırılacaktır.
Gübre kuyusu ve şerbet haznesi
Gübrelerin korunamaması ve bunların içinde bulunan mühim tenbit unsurlarının zayi olmaması için gübre kuyu-sunun üstünü iyice kapamalı ve yalnız ahırlardan arabalarla getirilen gübrelerin içeri atılması için münasip tarzda bir menfez bırakmalıdır. Gübre kuyusunun dibi o surette tertip edilmiştir ki şerbet haznesinin fazlası bir mecra vasıtasıyle akıp gider. Bu sebebden dolayı da şerbet haznesinin sathı güb-re kuyusundaki mecranın sathından aşağıdır.
Gerek gübre kuyusu ve gerek şerbet haznesi betondan ya-pılmalıdır. Muntazam çifliklerde gübre uzun müddet bekle-tilmeyip her iki haftada tarlalara dökülür.
Su İhtiyacı
Süt istihsâline mahsus bir çifliğin günlük su ihtiyacı inek başına 25 galon tahmin olunabilir. Her çiflikte hem bol ve hem de tatlı su bulunmalıdır. Aksi takdirde çiflikteıı ha-sılat beklenemez.
Su tedariki için muhtelif vasıtalar vardır, bunların en mühimleri pınarlar, kuyular, ırmaklar, yağmur suları ve göl-lerdir.
Dağlık yerlerde çiflikler civardaki pınarlardan istifade e-derler. Ancak yazın bu pınarlar kuruyabileceklerinden, çiftlik-lerde büyük sarnıçlar bulundurmak ve bunları kışdan dol-durmak icab eder.
Kuyu suları çiflikler için elverişli değildir. Çünkü bun-ların suları ekseriya hem kireçli hem de bozuk olur. Bu se-bebden dolayı modern çifliklerde kuyudan su tedarik edil-memelidir.
Çifliklerin su ihtiyaçlarını tatmin için en iyi çare arte-ziyen kuyusudur. Her çiflikte bir artearte-ziyen kuyusunun bulun-ması elzemdir. O zaman artık su hussunda hiç sıkıntı çe-kilmez.
Eğer çifliğin yakınından bir ırmak geçiyorsa bundan çif-liğe kadar bir cetvel açmak suretile su ihtiyacı tamamıyle te-min edilebilir. O zaman ırmak suyu filtreden (kum ve kok) geçirilerek sarnıca doldurulur.
Yağmur suyu tatlı su olduğundan temizlik için pek el-verişlidir. Eunun için çiflik dahilindeki bütün binaların dam-larına yağan yağmurlar oluklar vasıtasıyle, filtreden geçi-rilmek suretile, sarnıçlara doldurulabilir.
Çifliğin seviyesinden yüksek mahallerde bulunan göllerin suları da. bozuk olmadıkları takdirde, çifliğe akıtılıp sarnıç-lara doldurulabilir. Çiflik dahilinde göl tertibi sıhhata muzır olduğundan asla tavsiye edilemez, çünkü bu sudan içen hay-vanlar her halde hastalanırlar.
Mecralar
Bütün çiflik kapılan on ayak genişliğinde olmalı, dışarıya doğru açılmalı ve arkadan kapanmalıdır.
ELEKTRİK
Modern bir çiflik için elektrik elzem bir unsur teşkil e-der. Elektrik, çifliklerde gerek aydınlatma ve gerek tahrik iş-leri için kullanılır. Her hangi bir çiflik bilhassa kışın lâyıkı veçhile ışıklanmazsa hiç bir suretle temiz tutulamaz .Elektrik sağma makinalarm işletmek için de kullanılır. Diğer taraftan elektrik ışığı çifliğin her tarafını mükemmel surette aydınla-tır ve çiflik efradı işlerini rahatça görürler. Elektrik kuvveti süt dairesindeki soğutma cihazıyla sair makinaları yani hay-vanların yemlerini hazırlamağa mahsus makineye, su tulum-balarını ve saireyi de çevirir.
Elektrik gerek dizel motörü gerek su veya yeldeğirmeni vasıtasıyla istihsâl olunup bataryalarda idhar olunduğu gibi çiflik şehre yakın olduğu takdirde umumi şebekeden de alı-nabilir.
Reflektör, ampul, kondüktör boruları, kablolar ve maki-neler gibi bütün elektrik cihazları kondansasyon, amoniak buharları ve asid laktik tesirlerinden masun bulunmalıdırlar. Bu hususta muktedir bir elektrik mühendisinin reyine mü-racaat etmek icab eder. Yeni binalarda kondüktör borularını yer altında ferş etmelidir, mamafih mevcud binalarda fazla masraf yapmamak için kondüktör boruları yer yüzünde de ferşedilebilir. '
Çiflik evi île yanaşma kulübeleri
Çiflik evleri umumiyetle alelâde ikametgâhlar gibidir. Ma-mafih çiflik sahihlerinin arzuları ile mali iktidarlarına da tâbi bulunurlar. Bazan çiflik sahibleri çifliğin süt dairesini evin içinde tertip ederler ise de bu usul sıhhi bir mahiyeti haiz ol-madığından tavsiye edilemez. Çiflik yazıhanesi de ekseriya
çiflik evinin içerisinde bulunur.
Çiflik yanaşmalarının kulübeleri ekseriya fena tertip edil-miş ve ekseriya da harap bir halde bulunurlar. Mamafih mcdern çifliklerde yanaşmalara mahsus barakalar ufak fakat sıhhi ve her türlü istirahat vasıtalarını havidirler. Bu bina-lar çiflik evile beraber diğer binabina-lardan ayrı olmak suretile hoş bir manzara irae ederler, ve ağaçlar arasında bilhassa rüzgârlardan masun bir vaziyette oldukları gibi çiflikteki ko-kulardan dahi uzak bulunurlar.
Eski binaların modern bir şekle ifrağı.
Çifliklerdeki eski binaları modern bir şekle ifrağ etmek istenildiği zaman bu işi alelâde bir kalfaya ihale etmeyip birinci sınıftan muktedir bir mimara tevdi eylemelidir. O vakit sarf edilen paralar hakikî 'bir kıymet mukabilinde ve-rilmiş olur.
Her halde eski bir çiflik modern bir şekle tahvil edildiği takdirde bütün mevcud binaları birer birer müdakkikane göz-den geçirmeli ve yapılacak değişiklikler ve ilâveler tesbit e-dildikten sonra ana göre muntazam bir plân hazırlamalıdır. Eski ahırları yeni bir şekle tahvil etmek için İngiltere Ziraat Nezareti tarafından 10 numaralı resimlerde gösteril-miş olan şekiller telkin edilgösteril-miştir.
Malzeme ve estetik noktasından mülâhazalar.
Çiflik sahibleri çifliklerinin gerek görünüşünü gerek şeh-re veya muntazam bir şoseye yakın olmasını nazarı dikkate almalıdırlar. Çiflik binaları yeşillikler arasında, grup halin-de, gerek yapılışları gerek renklerile cazibeli bir manzara arz
ettikleri takdirde çiflik için daimî parlak bir ilân teşkil eder-ler. Bu sebebden dolayı bir çiflik ne kadar güzel bir tarzda tertip olunursa ticaret âleminde o kadar büyük şöhret ka-zanır.
Her halde her hangi bir çiflik, bulunduğu mahallin ana-nelerine riayet etmeli, muhite uygun bir şekil irae eyleme-lidir. Mali vaziyetin inşaatın tarzı üzerinde büyük bir tesiri haiz bulunduğu da aşikârdır.
Çiflik evleri için taş, tuğla ve kereste kullanılabilir, ve eğer adi tuğla kullanılırsa tuğlalar sıvandıktan sonra sıva ü-zerine de parlak bir boya sürülebilir. Çatılar dahi kara taş, kiremit, beton veya sair çatı malzemesile örtülebilir. Saman
Eski inek a h ı r l a r ı n ı n modern a h ı r l a r a t a h v i l i hususunda Z ı -ı _-ıat Nezareti t a r a f -ı n d a n y a p -ı l a n t e l k i n l e r :
1. Eski plân: a) Eski m a k t a , b) i n e k l e r i n d u r d u ğ u eski y e r . c) Geçit, d) İ n e k l e r i n durduğu eski y e r . e) i n e k l e r i n dur-duğu y e r .
T a d i l edilen binanın plânı: a) Y e n i bina m a k t a r . b) y e r -lerin nakline mahsus geçit, c) i n e k l e r i n d u r d u ğ u y e r . d) M e r a kapısı.
Eski makta.
Y e n i makta, a) yeni kiriş. Dar b i n a l a r ı n az masrafla tevsii.
a) Y e m l e r i n n a k l i n e mahsus geçit b ı r a k ı l m a k s ı z ı ı ı bina-nın tevsii: 1. Y e n i çatı. - 2. Y e n i d i r e k .
lUOUHJS rjAlNK II
t ö " CL 2 \/RAOtuS OF * OEUVERY ARM
G ü b r e kuyusu ve gübre şerbeti t e r t i b a t ı n a mahsus plân ve arzanî m a k t a .
çatılar da iyi görünür ise de sıhhat noktasından makbul ad-dolunmaz.
Keresteciliğin terakkisi dolayısıyla çiflik evleri tamamıy-la ahşap yapıldığı takdirde hem daha ucuz çıkar hem de maksada uygun ve estetik noktasından cazibeli bir mahiyeti haiz olurlar.
N E T İ C E
Her halde mimarlar bu hayati mevzu hakkında derin
Eğer çiflikte ziraat işleri daha sağlam ve daha ilmî esas-lara müstenid olursa o zaman bütün çiflik işlerinin daha muntazam bir hale geleceği, kadın ve erkek işçilerin çiflik dahilinde çalışacakları şüphesizdir.
tetkikler yapmalı, yeni yapılacak çiftlikler için teknik teteb-bülerde bulunmalıdırlar.
Bir D a n i m a r k a ç i f t l i ğ i n i n teşkilâtı: 1. M a r a n g o z daires^ 2. d e m i r c i dairesi, 3. t r a k t ö r , 4. M a k i n a a n b a r ı , 5. Ç i f t l i k m a k i -nalart, 6. h a r m a n salaşı, 7. Beygir a h ı r ı , 8. S a m a n a h ı r ı , 9. A v a d a n l ı k , 10. Serbest b ı r a k ı l m ı ş beygirlere mahsus bölme-ler, 11. Y a n a ş m a l a r a mahsus daire, 12. H u b u b a t a n b a r ı( 13.
H u b u b a t a n b a r ı , 14. M e t h a l , 15. H u b u b a t kulesi, 16. Y e m l e r i h a z ı r l a m a ğ a mahsus daire, 17. Dişi d o m u z bölmesi, 18. D o m u z ahırı, 19. inek ahırı, 20; G ü b r e kuyusu, 21. Ş a l g a m a n b a r ı ,
