TIP Dergfsf 12:436·445, 1990
RIOR FOSSA KiTLELERiNDE TOMOGRAFi iLE LOJiK BULGULARIN
KAR~ILA~TIRILMASIKtrk posterior fossa kitlesinin Bilgisayarlt Beyin Tomografisi ile konulan tantlart
.,81,0101," tantlan ile kar~tla~tmldt ve Bilgisayarlt Beyin Tomografisi ile dogru tam orant %
. Bulgular tartt~tldt ve ilgili literator gozden ge~irildi.
Kellmeler: Posterior fossa kitlelerl, bllgisayarll beyin tomografisi
ry: Forty patients with posterior fossa masses were evaluated by computed and the results were compared with histopathologycal diagnosis. The overall rate was 92.3 %. Our findigs were discussed and relavent literature was reviewed.
:Posterior fossa mas~es, computed brain tomography
Beyin Tomografisinin (BBT) ke~finden once posterior fossa kitlelerinin radyolojik zordu (19). Pnomoensefalografi, anji orafi gibi invaziv yontemlerin tant degerleride, bOyOk bir bOIOmOnOn pHdiatrik ya~ grubunda olmalan nedeni ile stntrll kalmakta idi.
surede diger tant yontelmlerinin yerini almt~ ve posterior fossa dahil bOtOn beyin tamsmt kolayla~ttrmt~ttr (8, 12). ·
Oniversitesi Ttp FakOiteBi Nororadyoloji boiOmOnde 1982-1985 ytllan arastnda tetkik posterior fossada kitle tesbit edilen ve cerrahi mlidahale yaptlarak histopatolojik
40 hasta ~alt~maya ahndt.
meleri EMI5005 (160x160 matriks) 2.jenerasyon BBT cihazt ile yaplldt. Kesitler once 8 mm, kontrastan sonra 5 mm arahklarla ahnd1.
madde olarak methylglukamin ve sodyum diatrizoate'm % 60 konsantrasyonu 1 ml/kg kullantldt. bzellikle pediatrik hastalar sedatize edildi.
Posterior fossa Kitlelerinde Tomografi ile Histolojik. Bulgulann Kaf$tla~tmlmast: OZCAN, Nevzat
Bulgular
lncelenen 49 olgunun ya9 ve cinsiyete gore dag1hm• Tablo l'de gosterildi.
Tablo I.Oigulann Ya§ ve Cinse Gore Dag1hm•
Ya§ grubu 0-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60
Cinsiyet E/K E/K E/K E/K E/K E/K
Olgu Say1s1 4/7 8/5 1/1 3/3 3/1 3/1
Toplam 11 13 2 6 4 4
0/o 27.5 32.5 5 15 10 10
Yukanda goriildOgO gibi olgulann bOyOk 9ogunlugu birinci ve ikinci on y1fda yer almaktadtr.
Kitlelerin Jokalizasyonlan Tablo ll'de gosterildi.
Tablo II. Kitlelerin Lokalizasyonlanna Gore Dag1lrmt Lokalizasyon
Olgu Say•s•
%
Ekstraaksiyel 7 17.5
Serebellum ve 4.ventrik01 Beyin Sap1 29
72.5
4 10
Yukanda gorOidOgO gibi kitlelerin lokalizasyonlan en fazla serebellum ve 4. ventrikOide (%72.5) gozlenmektedir.
Tablo Ill ve IV'de olgulann BBT'sind~ prekontras dansite ve kontras tutma ozelligi, 9evresel odem, hidrosefali, 4.ventrik01de defermasyon veya obliterasyon, pontin sisternasmda obliterasyon gibi ozellikler a91klanmt§ttr. Prekontras dansite 12 olguda hipodens (% 30), iki olguda izodens (% 5), 26 olguda hiperdens (%65) idi. 30 olgumuz kontras madde ile boyanma gosterdi (%75). Hidrosefali 29 olguda (% 72.5), 9evresel odem 8 olguda (% 20) gozlendi.
4.ventrik01 basts• 10 olguda ( %25), 4. ventrikOI obliterasyonu 21 olguda (%52.5) pozitif idi.
Kalisifikasyon ve akustik kanal geni§lemesi 2'§er olguda (% 5) izlendi.
Cerrahi mOdahale yaptlan 40 posterior fossa kitlesinin BBT tan1s1 ve histolojik tantlan Tablo V'de gosterildi. Pons gliomu dO§OnOien iki hastadan birine cerrahi mOdahale yaptldt. Digeri ise dogrudan radyoterapiye gonderildi.
Fossa Kit/elerinde T omografi ile Histolojik Bulgularm K~1/a§tlfllmas1: OZCAN, Nevzat
12/2/26 30/5/65
IV. Oi~er BBT Bulgulanm Da~1hm1
30/10 75/25
Hidrosefali IV.ventrikul IV.Ventrikul Peritumoral Kalsifikasyon Akustik Kanal
bas1s1 Obliterasyonu Odem Geni§lemesi
29 72.5
10 25
21 52.5
8 20
v.
BBT ve Histopatolojik Tamlann Kar§Jia§tlnlmaslBTTams1 14 10 1 2 2 2 3 3 2 1 1 1
Histopatolojik Tam 12 10 1 2 2 1 2 3 2 1 1 1 1
2 5
2 5
Dogru Tam Oran1 14/12
10/10 1/1 2/2 212 2/1 3/2 3/3 2/2 1/1 1/1 1/1 0/1
V'de goruldugu gibi bir astrositom ve bir hemanjioblastom olgusuna yanh§ tan1 r. Bir olgu pons glioma tams1yla radyoterapiye cerrahi muduhale yapllmadan rilmi§tir. Bu olgu BBT ozelliklerinin tOmunO ta§1mas1 ve klinik ile uyumlu olmas1 nedeniyle tam olarak kabul edilmi§tir. dogru tamh olgular i<;inde en fazla astrositomlar (12/39) ve
lastomlar (1 0/39) bulunmu§tur.
Posterior Fossa Kitlelerinde T omografi ile Histolojik Bu/gu/arm Kar~t/a§tmlmast: OZCAN, NevzaJ
~Ophesiz BBT tams• i<;in kranial kavitenin en <;ok gO<;IOk gosteren bolgesi posterior fossad1r (lnceleme bolgesi darhgt, <;evredeki kemik ve hava sinusleri, ponto-serebellar ko§e ve serebellumdaki artefaktlar) (21 ). Kontrasstz BBT tetkiklerinde tan1 oram % 80-85 arasmda iken kontras verildigindee % 96'ya kadar ula§abilmektedir (9, 19). <;ekim s1rasmda olu§abilecek artefaktlan onlemek i<;in sedasyon, <;ift pencere <;ah§malan, h1zl1 ve fazla kesit alma ba§llca ba§vurulan yontemlerdir (9,15,22). Ancak bu ilave tedbirlere ragmen, BBT ile posterior fossa kitlelerinde% 80'nin Ozerinde dogru, histopatoloji ile uyumlu tam konabildigi bildirilmi§tir (9,19).
<;ah§mamtzda bu oran % 92.3 olarak bulunmu§tur. Serebellum ve 4. VentrikOI kitlelerinin gorOntolenmesinde ise BBT oldukga etkilidir.
Bizim <;ah§mamtzda 2/40 BBT tan1st yanh§ bulundu. Bu bOigedeki kitleler gorulme stkhgma gore meduloblastom, astrositom ve epandimomfardan olu§urlar (19,23,24,25). LitaratOrde baz1 serilerde astrositomlar meduloblastomlar biraz daha s1k idi( 1 0/12). Meduloblastomlar 4.
ventrikOIOn tavanrndaki non-epitelial dokudan geli§en, embriyonik tOmorlerdir. Az diferansiye hOcrelerden olu§tuklan i<;in prekontras incelemede yOksek dansite gosterirler ve vaskOier olduklan i<;inde kontras madde tutarlar (6,19,13,25). BBT'de tipik olarak posterior fossada santral lokalizasyonda duzgun kenarll, uniform, keskin srntrh, hafif hiperdens kitlelerdir ve kontras ile yogun boyanma gosterirler(19,25).Serimizde olgulann% 60'1 santralde lokalize idi.
BOtOn olgular hiperdens ve iyi kontras tutarken, yanst uniform,% 70'i keskin smtrll bulundu.
Zee ve arkada§lan 30 olguluk serilerinde yukandaki ozellikleri gosteren 2 epandimom olgusu bildirilmi§lerdir(23). Aynca medOioblastomlarda atipik bulgulara yOksek oranda(%47) rastlanmas1 tan1y1 daha da gO<;Ie§tirmektedir(19,23).
Kitlelerinde T omografi ile Histolojik Bu/gularm Ka~tla$ftrtlmast: OZCAN, Nevzat
._.,,m1;rod serebellum ve 4. ventrikOide en s1k gorOien tOmorler astrositomlardL Bunlar
veya hemisferlerden geli~ebilirler Solid veya kistik tipler gosterebilirler. Kanzer ve serilerinde kistleri tipik bulgular olarak gorOrlerken(9). Seagel ve arkada~lan
en az 1/3 olguyu kistik bulmu~lard~r(19). Serimizde olgulann %38'i kistiktir.
keskin sm1rh ve dO~Ok dansiteli bir alanla karakterizedir. Kontras madde ile 09 tip gosterirler:
bir kistik alanm kenannda ufak nodOI ~eklinde
tarzmda <;evresel boyanma ~eklinde
so liter nodOIOn boyanmas1 ~eklinde olabilirler(13,24).
iki olguda kistik yap1lar yan1nda kontras tutan nodOI bulunmu~tur. Bu goronom hemanjioblastomla kan~abilir(13). Ancak 14 ya~m altmda bu tip tOmor nadir 9,13). Sir ba~ka olgumuzda da sol serebellar hemisferde oval, artm1~ dansiteli, kistik olan, ileri derecede hidrosefali yapan, 4.ventrikOIO saga iten kitle BBT'de astrositom degerlendirildi. Ancak histopatolojik tan1s1 tOberkOioz gomu bulundu. Epidermoid bir olguda kalsifikasyon gozlendi. DO~Ok dansitede solid kitle bulunan be~ olgumuzun kontras madde ile iyi boyand1. Bu tip tOmorde hidrosefali yaygmd1r ve s1khkla vermian daha barizdir(20). Qall~mam1zda vermiste lokalize 4 olguda; ileri derecede, hemisferde lokalize be~ olguda; orta derecede, ponto-serebellar ko~ede lokalize bir minimal hidrosefali bulundu. Ponsta lokalize bir olguda hidrosefali gozlendi.
Resim 2. AWositom. a)Kontrasts1z1 b)Kontrasll
Posterior Fossa Kitlelerinde Tomografi ile Histolojik Bulgularm Kaf§tla~tmlmasJ: OZCAN, Nevzat
Serebellum ve 4.ventrik01de 3.slklikla gorOien tOmorler epandimomlard1r (6). TOmorlerin <;ogu 4.ventrik01den dogar ve i<;inde Q13li§irler (3,19). Hipo, izo veya hiperdens olabildikleri gibi, mikstiptede olabilirler. Olgulann % 80'i izodenstir (3.19). Kalsifikasyon tipiktir. Bizim serimizde rastlanan tek olgu hiperdens, kenarlan dOzensiz olup, kontras tutmad1. Kalsifikasyon yoktu.
Epandimomlar <;evresinde ince bir hale §eklinde beyin omirilik SIVISI dansitesi se<;ilebilir (3,13).
Bu bulgu bizim olgumuzda da mevcuttu.
Resim 3. Epandimoma, a)Kontrass1z b)Kontrash
Hemanjioblastomlar genellikie serebellar hemisferlerde gorOIOr (6). BBT gorOntOieri kistik astrositomlara <;ok benzerler, <;evresel boyanma gosterirler. 14 ya§m altmda <;ok nadirdirler (13, 18). Bu tOmorlerin kO<;Ok bir nodOI, bOyOk bir kistle beraber gorOimeleri karekteristik bulgulandlr. Olgulanm1zdan ikisi bu gorOnOmde idi. Diger olguda solid kitle etrafmda peritOmoral Odem bulundu.
Kitfe/erinde T omografi ile Histolojik Bulgulann K~lla§tlnlmasl: OZCAN, Nevzai
lannr degerlendirilmesinde 4. ventrikOIOn pozisyonu ve konfigOrasyonu c;:ok Normalde ponsun sagittal boyutu 4.ventrik010n arkasmdaki yap1lardan daha azd1r.
on
yuzOnde konveks konfigurasyondadlr. Eger duzle§mi§ veya konkav §ekil iktir. !lave olarak pontin sisterna dorsum sellanm arkasmda sec;:ilebilmelidir. Bu obliterasyonuda patolojiktir (19). Gene I olarak pons gliomlan dO§Ok dansite Kontras tutulumlarr da negatif veya dO§Ok dansitededir (2). lki olgumuzdan birisi ri hiperdens ozellikte idi. lkincisinde' halka tarzmda c;:evresel boyanma gozlendi.da 4.ventrik01 onden arkaya dogru itilmi§, pontin sisterna kapanml§ ve ponsun bOyutu artml§tl. Bizim iki olgumuzdan birisi histopatolojik olarak kan1tland1, ancak diger
ac;11mad1 ve radyoterapiye gonderildi.
fossa kitleleri arasmda oligodendroglioma, lenfoma, ganglioma, metastatik kitleler (8, 13, 19). Bizde 3 metaztaz, 2 abse 1 toberkilomaya rast1ad1k. Metaztazlardan 2.si karsinom orjinli, birisi ise melanoma metaztas1 idi. TOberkOiom ise diffOz kalsifikasyon
idi. <;evresel Odemi ve kitle etkisi yoktu.
tOmorler pediatrik hastalarda nadir gorOIOrler (8, 11, 19).Bu bolgede akustik ve noma,kordoma, metastatik tumorler gorOiebilir (4, 10, 17, 19). Qah§mam1zda sag liar ko§ede lokalize, ciOzgOn sm1rl1 iyi kontras tutan, sag porus akustikusu normal bir kitle, meduloblasttom olarak degerlendirilmi§ ve histopatolojik tan1 ile uyum . Ponto-Serebellar ko§nnin BBT tetkiki akustik norinomlann bOyOk k1smmm izodens nedeniyle ba§ans1z olmaktad1r (7,19,20).
Resim 5. Halka §eklinde 9evresel boyanma gosteren pons gliomu.
Posterior Fossa Kitlelerinde Tomografi ile Histolojik Bulgularm Ka~Jia$tmlmasJ: OZCAN, Nevzat
Kontraslt c;ah~ma tam orantnt artttrmaktadtr (9). 4.ventrikOIOn laterale yer degi~tirmesi
gorOimemesi, hidrosefali ve perifokal Odem tantda yardtmct olabilir(9). BBT internal odito~
kanaldan 10 mm.den fazlast dt~an dogru <;tkmt~ akustik norinomlann preoperatif tantstnda yaygtn olarak kullantlan yontemdir (5,15). Daha kO<;Ok akustik norinomlar genellikle rutin ve kontraslt BBT tetkiklerinde farkedilemezler(1 ). <;alt~mamtzda 2 akustik norinom olgusu gozlendi. Her ikiside iyi kontras tutan, petroz kemige kar~t dOzle~me yapan, iyi stntrlt kitlelerdi ve 4.ventrik01 obliterasyonu ve hidrosefali gostermektedirler. Aynt bulgulan gosteren bir diger olgumuzun histolojik tantst astrositom idi.
Resim 6.Akustik norinom. a)Kontrasstz b)Kontraslt
Menenjiomalann %8-12'si posterior fossada lokalize olup genellikle hiperdenstirler (22).
<;all~mamtzdaki iki olguda hiperdens iyi kontras tutan, keskin stntrlt, peritOmoral Odem ve hidrosefalisi mevcut olgulardt. Akustik norinomlar menenjiomalardan daha dO~Ok dansitelidirler (22). lkinci olgumuz akustik norinomu c;ok taklit etmi~. sol internal akOstOk kanalda geni~leme, petroz kemige yaslanma gibi bulgular gostermi~tir. BBT on tantstnda akustik norinom tantst menenjiom kadar agtrltk kazanmt~ttr. ·
Epidermoid tOmorler karakteristik olarak · dO~Ok dansiteli ponto-serebellar ko~eye yerle~en, dOzensiz ~ekilli tOmorlerdir (14,23). Bu tOmorlerin kapsOIO bazen kalsifikasyon gosterebilir.
Kontraslt boyanma minimal veya yoktur (20). <;all~mamtzda bir olguda sag ponto-serebellar
ko~ede lokalize, hiperdens, multi !J6rOnOmiO, yaygtn kalsifikasyon gosteren epidermoid tomor tesbit edildi.
Sonuc; olarak; BBT'nin posterior fossa tOmorlerinin tantstnda etkin, htzlt sonuc; veren noninvaziv bir yontem oldugu, %92.3 orantnda histoloji ile uyumlu tam degeri ta~tdtgt ve bu bulgulann literator ile uyumlu oldu{ju gorOidO.
-··!.Do>"
Kitlelerinde Tomografi ile Histo/ojik Bulgularm Kaf$tla$tmlmasJ: OZCAN\ Nevzatr
Arimutsu T, Di, Chiro RA, Br_ooks PB: White-gray matter differansiation in computed tomography. J Compud As1st Tomog 1:43 7-443, 19 77.
Bilaniuk L T, Zimmerman RA: Computed Tomography of Brain stem gliomas in Children. Radiology 134:89-95, 1980.
Bitaniuk L T, Zimmerman RA, Swartz JD: Computed Tomography of intracranial Ependymomas. Dadilology 143:9 7-101, 1982.
Becker LE, Yates AJ, Hoffman HJ, et at: Intracranial chordoma in infancy: A case report.
J Neurosurg 42:349-352,1975
Bouchard J: Dar/at/on Tllreprapy of Tumors and Diseases of the Nervous System. Lea and Febiger, Philadelphia 1966, pp 119-135.
Ganti SR, Silver AJ, Hila/ SK, et at: Computed Tomography of Cerebellar Hemangioblastomas. J Compud Tomog 6:912-919,1982.
Ginaldi S, Wallace S, Shalen P, Luna M, Handel S: Crranial Computed Tomography of Malignant Melanoma. AJR 136:145-149,1981.
Hardwood-Nash DC, Fitz CR: Neuroradiofogy In Infants and Chi/den. C V Mosby Co, STLouis 1976, pp 126-136.
Kazner E, Aulich A, Grumme TH: Conyuter Tomographle lntrakranieller Tumoren sus Kllnlscher Slcht Springer-Verlag, Berlin Heildelberg New-York 1981, pp 66·190.
Mark VH, Sweet. WH: An unusual case of unilateral 8th. nerve tumor. J Neurosurg 9:395, 1952.
Matson DO: Neurosurger)' of Infancy and Childhood Edition 2, Charles C Thomas, Springfield Illinois 1969, p 410.
Naidich TP, Lin JP, Leeds NE, et a!: Computed tomography in the diagnosis of ekstra-aksial posterior tosser masses. Radiology 120:333-339,1976.
Naidich TP, Lin JP, Leeds NE, et al: Primary tumors and other masses of the cerebellum Bnd forth ventricle: Differential diagnosis by computed tomography.Neuroradlology 14:153-174,1977.
Posterior Fossa Kitle/erinde T omografi ile Histolojk Bulgularm Kaf$tfa~tlftfmas!: OZCAN, Nevzat
14. New PF, Scott WR: Computerized Tomography of the Brain and Orbit (EMJ Scanning). Williams and Wilkins, Baltimore 1975,pp 213-219.
15. Oguz M: Bilgisayarla Ba$ Tomografisi normal topografik anatomi ve patolojik BBT degerlendirme esaslan. lzmir,Uzmanltk Tezl 1982.
16. Pilcher C: Spongioblastoma polare of the pons: Clinico-pathologic Study of II cases.
Arch Neural Psychiatry 32:1210-1129,1934.
17. Poll JL, Pava AA, Greenfield EC: Acustlc Nerve Tumors,Early Diagnosis and treatment. Ediition 2, Charles C Thomas, Springfietfllinois 1970, p 320-343.
18. Seeger JF, Burke D, Knake JE, Gabrielson TO: Computed tomographic and angiographic evaluation of hemangioblastoma. Radiology 138:65-73,1981.
19. Segall HD, Zee CS, Naidich TP: Computed Tomography in Neoplasms of the posterior fossa in Children. Radio/ Chin North Am 20:237-253,1982.
20. Sutton D: Textbook of R;.rdiology and Imaging. Churchill Livingstone, Longman Group Ltd 1980, pp 1247-1.251.
21. Takahashi S: illustratecf Computed Tomography. Springer-Verlang, Berlin Heildelberg New- York 1983, pp 157-164.
22. Ya$argil MG: Meningiomas of Basal posterior Cranial Fossa. Radiology 18:
214-216,1980.
23. Zee CS, Segall HD, Ahmedi J, et at: Less Common CT Features of Medul/olastoma.
Radiology 144:97-102,1982.
24. Zimmerman RA, Bilaniuk L T, Bruno L, et at: Computed tomography of cerebellar astrocytoma. Am J Roent(;enol 130:920-933,1978.
25. Zimmerman RA, Bilaniuk L T, Pahiajani H: Spectrum of medulloblastoma as demonstrated by computed tomography. Radiology 126:137-141,1978.
